Grypa, ale która?

Mariusz Kielar

Spośród znanych obecnie typów wirusa wywołującego grypę (A, B i C) najbardziej niebezpieczny dla ludzi jest wirus typu A. Ma on bowiem zdolność tzw. skoku antygenowego, czyli zmienności genetycznej polegającej na wymianie jednego bądź kilku fragmentów jednoniciowego RNA.

Największe pandemie grypy odnotowane w XX w. obejmowały grypę hiszpankę, której wirus typu A/H1N1 był przyczyną zgonu ok. 50–100 mln ludzi (1918 r.), grypę azjatycką – jej szczep typu A/H2N2 spowodował zgon ok. 60 tys. ludzi (1957 r.) oraz grypę Hongkong – w tym przypadku szczep typu A/H3N2 był przyczyną zgonu ok. 700 tys. ludzi (1968 r.).

Wspomnianej na wstępie zdolności „skoku antygenowego” nie mają ani wirus typu C, który wywołuje zazwyczaj lżejsze objawy i nie powoduje wystąpienia epidemii, ani wirus typu B, któremu również nie jest tak łatwo, jak wirusowi A, oszukać układ immunologiczny człowieka. Za objawy grypopodobne może również odpowiadać ponad 200 innych patogenów. Do współczesnych czynników ułatwiających rozprzestrzenianie się wirusów grypy zalicza się m.in. wzrastającą liczbę podróżujących drogą lotniczą, która umożliwia przemieszczanie się między kontynentami w czasie znacznie krótszym, niż wynosi czas trwania replikacji wirusa.

W diagnostyce chorób wirusowych – w tym także grypy – podstawą właściwie przeprowadzonego rozpoznania nadal jest dobrze zebrany wywiad lekarski, znajomość sytuacji epidemicznej oraz ogólne badanie lekarskie – oglądanie, opukiwanie oraz osłuchiwanie. Aby uzyskać potwierdzenie wstępnej diagnozy, wykonywane są badania laboratoryjne. Materiał pobrany z wymazu z nosa (zazwyczaj wybierany jest otwór nosowy z większą ilością wydzieliny) przenoszony jest na odpowiednie podłoże i przesyłany do laboratorium.

W przypadku grypy istotne jest wykrycie antygenów (nukleoprotein) z różnicowaniem pomiędzy typami A i B. Ponieważ wiele innych wirusów może wywoływać choroby o podobnym przebiegu, stwierdzenie obecności właśnie typu A czy B wirusa grypy staje się podstawą dalszego postępowania, tj. leczenia objawowego polegającego na łagodzeniu objawów gorączki i kaszlu oraz leczenia przyczynowego z wykorzystaniem leków blokujących możliwość replikacji wirusa grypy. Wykrycie obecności antygenów typu B przy nieobecności typu A, praktycznie wyklucza tzw. świńską grypę. W przypadku stwierdzenia wyniku dodatniego dla typu A, sugerującego możliwość wystąpienia zakażenia podtypami H1N1 lub H3N2, otrzymane wyniki wymagają dodatkowego potwierdzenia. Jednak w każdym przypadku infekcji wirusem grypy warto pamiętać, że niebezpieczne są przede wszystkim powikłania pogrypowe, które nie ograniczają się jedynie do układu oddechowego (np. pogrypowe zapalenie płuc i oskrzeli, wtórne bakteryjne zapalenie płuc), ale mogą obejmować swoim zasięgiem także inne układy i narządy, powodując m.in. zapalenie ucha środkowego, zapalenie mięśnia sercowego, zaostrzenie przewlekłej niewydolności serca, drgawki gorączkowe, zespół Reye’a, niewydolność nerek, zapalenie mózgu.

Najpopularniejsze artykuły