SZ nr 53–56/2000z 6 lipca 2000 r.
Inowrocław 2000: Ratownictwo strategiczne
Konrad Pszczołowski
29 i 30 maja 2000 r. odbyło się w Inowrocławiu V Międzynarodowe Forum Ratownictwa. To tradycyjnie już, istotna dla środowiska ratowniczego konferencja, na której spotykają się i wymieniają poglądy wszyscy, od lat działający w tej dziedzinie: pracownicy naukowi z zakładów i katedr medycyny stanów nagłych i katastrof, kierownicy i pracownicy stacji pogotowia ratunkowego i szkół ratownictwa, strażacy i policjanci, wojskowi i cywile, koordynatorzy ratownictwa lotniczego, chemicznego, morskiego... W tegorocznym Forum, w odróżnieniu od poprzednich, wzięło też udział bardzo wielu przedstawicieli samorządów lokalnych różnych szczebli (burmistrzowie, wójtowie, przewodniczący rad gminnych, kierownicy centrów zarządzania kryzysowego).
Tematem tegorocznego Forum było nie tylko ratownictwo medyczne, ale przede wszystkim – zarządzanie w sytuacjach kryzysowych ze szczególnym uwzględnieniem roli i zadań administracji publicznej. Po raz pierwszy otwarcie mówiono o strukturze i zasadach działania nowego systemu obrony terytorialnej Polski jako państwa członkowskiego NATO. Przedstawiono Krajowy System Ratowniczo-Gaśniczy (KSRG) jako element systemu bezpieczeństwa państwa zarówno w zagrożeniach niemilitarnych (klęski żywiołowe, katastrofy), jak i militarnych. Omówiono zadania organów administracji państwowej, samorządu i wszystkich służb działających w KSRG – od szczebla najwyższego (prezydent, premier, ministrowie, wojewodowie) do najniższego, na poziomie powiatu i gminy.
Dr Ryszard Grosset przedstawił rolę Krajowego Systemu Ratowniczo-Gaśniczego w systemie bezpieczeństwa wewnętrznego państwa. Oparty jest on na Państwowej Straży Pożarnej, poprzez którą Komendant Główny, podległy bezpośrednio MSWiA, koordynuje działanie powiązanych ze sobą podmiotów ratowniczych w imieniu Rady Ministrów na obszarze kraju, w imieniu wojewody zaś – na obszarze województwa. Podstawowy poziom wykonawczy jest na poziomie powiatu. Tu system tworzą: komenda powiatowa PSP, jej jednostki ratowniczo-gaśnicze i powiatowe stanowisko kierowania, powiatowy zespół do spraw ochrony przeciwpożarowej i ratownictwa, specjaliści i służby do spraw ratownictwa oraz inne włączone do systemu jednostki organizacyjne (służby, inspekcje, straże itd.). Jeśli sytuacja kryzysowa przekracza możliwości opanowania na poziomie powiatu, koordynacja akcji ratunkowej przenosi się na poziom wojewody, a w razie potrzeby – uruchomiony zostaje poziom centralny. Tak zorganizowany system, będący strukturą zintegrowaną i zarazem dynamiczną, pozwala w pełni realizować wymogi bezpieczeństwa państwa.
Referaty, wygłoszone przez przedstawicieli Sztabu Generalnego, MON, Departamentu Spraw Obronnych Ministerstwa Zdrowia, Akademii Obrony Narodowej dotyczyły współpracy cywilno-wojskowej w sytuacjach kryzysowych w systemie obrony terytorialnej. Omówiono współdziałanie terytorialnych organów dowodzenia z organizacjami administracji rządowej oraz samorządu terytorialnego w zakresie przeciwdziałania i likwidacji skutków zagrożeń o charakterze niemilitarnym, przede wszystkim w przypadku klęsk żywiołowych i katastrof, gdzie do akcji ratowniczej oraz likwidacji skutków włączają się wojska OT, w tym np. bataliony ratownictwa inżynieryjnego. Przedstawiono zadania cywilnej służby zdrowia, zakres zaopatrzenia lecznictwa oraz usługi i świadczenia medyczne na rzecz sił zbrojnych RP zarówno w czasie pokoju, jak i sytuacjach kryzysowych.
Płk Eugeniusz Jendraszczak z Departamentu Systemu Obronnego MON szczegółowo przedstawił zasady CIMIC, czyli współpracy cywilno-wojskowej (Civil Military Cooperation) w systemie NATO, czyli – współpracę organów cywilnych ze strukturami wojskowymi w trakcie wspólnego wykonywania zadań pokojowych, kryzysowych i wojennych na obszarze Sojuszu i poza nim, z uwzględnieniem zadań administracyjnych, społecznych, politycznych i operacyjnych. Referat ten, uwzględniający historię kryzysów militarnych i niemilitarnych, obecne konflikty na świecie, aspekty prawne i ekonomiczne był najpełniejszym podsumowaniem strategicznej tematyki obecnego Forum.
Tu pozwolę sobie na dygresję. Jeszcze 10 lat temu informacje przedstawione przez MON stanowiły największe tajemnice, na których strzeżenie przeznaczano ogromne siły i środki. Pamiętam własne zajęcia wojskowe na uczelni, przesznurowane, ponumerowane i opieczętowane zeszyty z notatkami o sprawach dużo mniejszej rangi, przechowywane w tajnej kancelarii Studium Wojskowego i wydawane tylko na czas zajęć. Dziś żyjemy już w normalnym kraju. Mówi się wszystko otwarcie, rozdaje materiały z treścią referatów. Nowy system obrony terytorialnej Polski jako państwa członkowskiego NATO jest jawny, oparty na cywilnych strukturach ratowniczych, spójny i do tego elastyczny, dostosowujący się do zmian w otaczającej nas rzeczywistości.
Kolejne referaty dotyczyły uregulowań prawnych, zagrożeń radiacyjnych, chemicznych, ratownictwa lotniczego oraz lokalnych rozwiązań na szczeblu wojewódzkim i powiatowym. Przedstawiciel Ministerstwa Zdrowia Marek Gozdek zreferował obecny stan prac nad ustawą o Państwowym Ratownictwie Medycznym (por. s. 9-11), a brygadier Dariusz Marczyński z Centrum Operacyjnego Krajowego Systemu Ratowniczo-Gaśniczego KG PSP przedstawił operacyjne plany ratownicze dla powiatów i województw. Józef Janczy z Zakopanego omówił zasady ratownictwa powietrznego z użyciem śmigłowców. Był też referat na temat systemu szkolenia obywateli w zakresie pierwszej pomocy.
W czasie konferencji odbyło się także uroczyste wręczenie wyróżnienia, przyznanego przez kapitułę Rotary Club International za krzewienie idei ratowniczych docentowi Jerzemu Koniecznemu z Zakładu Medycyny Katastrof Wydziału Nauki o Zdrowiu Akademii Medycznej w Poznaniu.
Prof. Wojciech Gaszyński, prezes Polskiego Towarzystwa Medycyny Stanów Nagłych i Katastrof uroczyście wręczył dwóm osobom dyplomy honorowych członków Towarzystwa. Otrzymali je: prof. Marian Jurczyk, członek-założyciel i twórca idei Towarzystwa oraz Prezydent Miasta Inowrocławia, p. Marcin Wnuk, od pięciu lat goszczący uczestników Forum – za zasługi dla medycyny ratunkowej.
Uczestnicy Forum obejrzeli także pokazy działań ratowniczych w sytuacji kryzysowej, które sprawnie i szybko przeprowadzono na terenie Pogotowia Ratunkowego w Inowrocławiu.
Urozmaiceniem tegorocznego Forum była także wystawa ciężkiego sprzętu ratowniczego, czyli strażackich wozów specjalistycznych.
Obrady drugiego dnia konferencji połączone z prezentacją jednego z pierwszych w kraju oddziałów ratunkowych odbywały się w Szpitalu Powiatowym w Inowrocławiu. Gości oprowadzał dyrektor szpitala, dr Przemysław Paciorek, anestezjolog pasjonujący się medycyną ratunkową, jeden z inicjatorów i organizatorów Forum. Wszystkie te pasje i funkcje pozwoliły mu utworzyć wzorcowy oddział ratunkowy, który może z dumą prezentować każdemu. Ciekawym rozwiązaniem organizacyjnym jest tu prowadzenie wstępnej diagnostyki pacjenta przez zespół karetki reanimacyjnej, która przewozi chorego (w tym czasie jest do dyspozycji drugi zespół "R").
W sali wykładowej szpitala odbyła się dyskusja robocza na temat powstających oddziałów ratunkowych, ich działania i problemów z finansowaniem. Dr Zbyszko Przybylski ze szpitala we Wrześni podzielił się swoimi doświadczeniami w zdobywaniu funduszy na budowę takiego oddziału.
Warto podkreślić szczególną cechę, charakteryzującą ludzi zajmujących się ratownictwem. Otóż nie ma tu żadnych podziałów politycznych. Wszyscy, bez względu na opcje i sympatie, mają jeden cel: ratowanie zdrowia i życia. Tworzy to niepowtarzalną atmosferę zrozumienia i współpracy, która wiąże i wzmacnia lobby ratownicze. Dzięki temu udało się wspólnie doprowadzić do tak korzystnych dla idei ratownictwa rozwiązań.
Przewiduję, że następne Forum w Inowrocławiu będzie większym wydarzeniem, gdyż zapewne wezmą w nim jeszcze liczniejszy udział przedstawiciele Centrów Zarządzania Kryzysowego powiatów i gmin z całej Polski.
Tekst i zdjęcia: KONRAD PSZCZOŁOWSKI, członek Rady Programowej i wykładowca Szkoły Ratownictwa przy Wojewódzkiej Stacji Pogotowia Ratunkowego w Warszawie, członek Polskiego i Europejskiego Towarzystwa Medycyny Ratunkowej.