Zarys historii Polskiego Towarzystwa Gastroenterologii

Grzegorz Rymarczyk

IX Kongres Polskiego Towarzystwa Gastroenterologii odbywa się w 90-lecie powstania tej jednej z pierwszych w Europie organizacji zrzeszających lekarzy-gastroenterologów.

Gastroenterologia jako odrębna specjalność lekarska zaczęła wyodrębniać się w drugiej połowie XIX wieku, głównie z medycyny wewnętrznej. Stało się to przede wszystkim za sprawą wprowadzania nowych, specyficznych metod diagnostycznych i terapeutycznych chorób przewodu pokarmowego.

Na ziemiach polskich wyraźne ożywienie zainteresowania chorobami przewodu pokarmowego datuje się też na drugą połowę XIX wieku. Na arenie międzynarodowej znana była doskonale gastrologiczna szkoła krakowska zapoczątkowana przez dr. Edwarda Korczyńskiego, a kontynuowana przez dr. Walerego Jaworskiego i dr. Antoniego Gluzińskiego.

Okres międzywojenny charakteryzował się szczególnie dynamicznym rozwojem gastrologii w trzech ośrodkach uniwersyteckich: lwowskim, krakowskim oraz warszawskim.

W 1909 r. założono w Warszawie Polskie Towarzystwo Gastrologiczne (PTG), które było pierwszą organizacją lekarską w Europie, jednoczącą lekarzy klinicystów i pracowników naukowych zajmujących się fizjologią, patologią, diagnostyką i terapią gastrologiczną. Od lipca 1928 r. do czerwca 1939 r. ukazywała się „Gastrologia Polska” – organ Polskiego Towarzystwa Gastrologicznego (PTG). Obok polskich uczonych, swoje prace zamieszczali w niej uczeni japońscy, francuscy, amerykańscy, hiszpańscy i austriaccy.

Polacy brali czynny udział w zagranicznych zjazdach gastroenterologicznych.

W sierpniu 1935 r. podczas I Międzynarodowego Kongresu Towarzystwa Gastroenterologicznego w Brukseli, polska delegacja, wspólnie z przedstawicielami 33 innych krajów, była współzałożycielem Międzynarodowego Towarzystwa Gastroenterologicznego (OMGE).

Wybuch II wojny światowej był przyczyną przerwy w działalności Polskiego Towarzystwa Gastrologicznego. Po zakończeniu działań wojennych PTG nie podjęło już swojej działalności, nie udało się także wznowić wydawania jego chluby – „Gastrologii Polskiej”.

W grudniu 1946 r. powstał pod kierownictwem dr. Leona Plockera, w Szpitalu Sióstr Elżbietanek w Warszawie przy ulicy Goszczyńskiego 1, pierwszy oddział gastrologiczny, który w roku 1951 przekształcono w pierwszą i przez wiele lat jedyną w Polsce Katedrę i Klinikę Gastrologii Studium Doskonalenia Lekarzy. Przy Klinice stworzono też pierwszą w Polsce poradnię gastrologiczną. Później powstały kolejne poradnie specjalistyczne w Bytomiu, Gliwicach, Katowicach oraz Piotrkowie Trybunalskim.

29 marca 1953 r., z inicjatywy i pod przewodnictwem prof. Leona Plockera, wyłoniono Sekcję Gastroenterologii i Przemiany Materii (SG) Towarzystwa Internistów Polskich.

W latach siedemdziesiątych XX wieku powstało w Polsce 8 klinik gastroenterologicznych oraz kilka klinik chirurgii przewodu pokarmowego. 10 marca 1973 r., na mocy ustawy Ministerstwa Zdrowia i Opieki Społecznej, uznano gastroenterologię jako podspecjalność oraz ustalono zasady specjalizacji. (Dz.Urz. MZiOS nr 7, poz. 33).

Rzeczą nie cierpiącą zwłoki stało się stworzenie samodzielnego towarzystwa gastrologicznego. W wyniku działania Grupy Inicjatywnej, po wielu skomplikowanych zabiegach, za zgodą Ministra Spraw Wewnętrznych oraz Ministra Zdrowia i Opieki Społecznej, powstało Polskie Towarzystwo Gastroenterologii (PTG-E), którego Kongres Inauguracyjny odbył się w Katowicach 17 maja 1977 roku. Towarzystwo zostało formalnie zarejestrowane przez Wojewodę Katowickiego 29 sierpnia 1977 r.

Do pierwszego Zarządu Głównego PTG-E, w trakcie obrad Kongresu Inauguracyjnego, zostali wybrani: prof. Kornel Gibiński – prezes, prof. Marian Górski – wiceprezes, prof. Roman Góral – wiceprezes, docent Andrzej Nowak – sekretarz, dr Janina Rybicka – skarbnik, oraz członkowie: prof. Jan Hasik, prof. Tadeusz Popiela, docent Jan Dzieniszewski, prof. Antoni Gabryelewicz. Komisję Rewizyjną stanowili: prof. Bożena Hager-Małecka, docent Jan Pokora, docent Kazimierz Bojanowicz. Niecałe 2 miesiące później towarzystwo zatwierdziło swój statut.

Kolejnymi prezesami Towarzystwa byli: prof. Antoni Gabryelewicz, prof. Zbigniew Knapik, prof. Krzysztof Marlicz, prof. Lech Hryniewiecki, prof. Andrzej Nowak.

Dynamiczny rozwój Towarzystwa spowodował, że w 1985 roku liczyło ono 569 członków, w tym: 367 internistów, 128 chirurgów, 34 pediatrów, 15 specjalistów chorób zakaźnych, 21 przedstawicieli nauk podstawowych i 6 radiologów. Bardzo szybko PTG-E stało się pełnoprawnym członkiem Europejskiego i Śródziemnomorskiego Towarzystwa Gastroenterologii (ASNEMGE) oraz Światowej Organizacji Gastroenterologii (OMGE).

Obecnie na Polskie Towarzystwo Gastroenterologii składa się z 11 oddziałów terenowych, liczących w sumie 1800 członków różnych specjalności lekarskich. W obrębie PTG-E działa 6 grup roboczych: grupa endoskopii (przewodniczący prof. Andrzej Nowak), grupa trzustkowa (przewodniczący prof. Antoni Gabryelewicz), grupa motoryki (przewodniczący prof. Leszek Paradowski), grupa hepatologii (przewodniczący prof. Zbigniew Gonciarz), grupa Helicobacter pylori (przewodniczący prof. Jan Dzieniszewski), grupa biologii molekularnej (przewodniczący prof. Jerzy Ostrowski).

Niezależnie od uczestnictwa w PTG-E powstały z czasem sekcja endoskopii zabiegowej Towarzystwa Chirurgów Polskich oraz grupa endoskopowa sekcji gastroenterologii i żywienia Polskiego Towarzystwa Pediatrycznego.

Wyrazem dynamicznej działalności Towarzystwa są czasopisma medyczne o zasięgu krajowym i międzynarodowym, jak: dwumiesięcznik „Gastroenterologia Polska” – organ PTG-E, kwartalnik „Acta Endoscopica Polona” – organ sekcji endoskopii zabiegowej Towarzystwa Chirurgów Polskich wspólnie z PTG-E oraz czasopismo „Endoscopy” będące oficjalnym organem Europejskiego Towarzystwa Endoskopii Trawiennej oraz towarzystw afiliowanych, w tym PTG-E.

IX Kongres Polskiego Towarzystwa Gastroenterologii przez „powrót do źródeł” przypomina o niezwykle ważnym miejscu na mapie Polski, w którym zrodziła się i została wcielona w życie idea stworzenia nowoczesnej organizacji polskiej gastroenterologii.

Najpopularniejsze artykuły