Czas decyzji

Maciej Biardzki

Wybory wreszcie za nami. Skończył się czas obietnic i trzeba się będzie wziąć w końcu do roboty. Nowo wybrane władze mają cztery lata na to, aby zrobić coś konstruktywnego ze stanem opieki zdrowotnej nad blisko 40 milionami obywateli. A strategicznych, wręcz fundamentalnych, decyzji przed „nowymi” jest co najmniej kilka.

Przez ostatnie osiem lat poprzednicy próbowali naprawiać system, szukając w nim oszczędności, czy jak kto woli „uszczelniając” go lub wprowadzając kolejne regulacje, takie jak np. pakiety kolejkowy i onkologiczny. Usilnie mieszali w herbacie, która wcale nie okazywała się od tego słodsza, a dla pacjentów stawała się ona z roku na rok wręcz bardziej gorzka. Na margines debaty publicznej spychali to, co jest najistotniejsze – brak zasobów finansowych i ludzkich. A przecież bez tych zasobów nie jest możliwa jakakolwiek poważna sanacja systemu ani poprawa jego odbioru społecznego. Czy nowa władza uzna wreszcie opiekę zdrowotną nad obywatelami za priorytet rządu i wielkie zobowiązanie wobec nich, a co za tym idzie zechce przekazać na jego działanie środki finansowe, które są niezbędne do jego właściwego funkcjonowania? To jest najważniejsze pytanie na dzisiaj.

Wbrew pozorom nie jest najistotniejszą sprawą, czy te środki będą pochodzić z budżetu państwa, czy ze zwiększonej i równo rozłożonej składki zdrowotnej. Nie ma też znaczenia, czy dzielić je będzie wyspecjalizowany płatnik publiczny, jakim jest obecnie NFZ, czy będą to organa administracji państwowej. Pieniędzy musi być po prostu więcej. Jestem głęboko przekonany, że gdyby zadano publicznie pytanie, czy zgodzimy się łożyć więcej na sprawną opiekę zdrowotną, to odpowiedź byłaby pozytywna. Pod jednym wszakże warunkiem: że pieniądze te nie zostałyby zmarnowane. Pierwszą decyzją nowej władzy powinna więc być decyzja o zwiększeniu finansowania systemu. Rozumiem, że nie odbędzie się to z dnia na dzień, lecz zwykła uczciwość wymaga, aby przedstawiono publicznie harmonogram tego zwiększenia. Jeżeli to będzie finansowanie budżetowe, to ile ono będzie wynosić w kolejnych latach? Jeżeli wzrost składki, to kogo on obejmie i na jaką skalę wzrostu powinniśmy być przygotowani?

Bez zwiększenia zasobów finansowych nie da się rozwiązać drugiego największego problemu – niedoboru profesjonalistów medycznych, zwłaszcza lekarzy i pielęgniarek. Ani nie wykształcimy potrzebnej ich liczby, ani nie zatrzymamy ich w pracy, oferując dotychczasowe wynagrodzenia. Oczywiste jest, że system kształcenia, w tym podyplomowego, wymaga korekt. Ale to także jest rzecz wtórna. Musimy po prostu zagwarantować wynagrodzenia, dzięki którym zechcą pracować w polskich szpitalach i przychodniach. Wykształcenie pielęgniarki to proces kilkuletni, lekarza-specjalisty nawet kilkunastoletni, więc odpowiednie decyzje trzeba podjąć jak najszybciej, bo na ich owoce trzeba będzie czekać do następnych kadencji parlamentarnych.


Opieki zdrowotnej nad obywatelami nie zagwarantuje rynek usług medycznych. To wielka odpowiedzialność rządzących. I znowu, nie ma istotnego znaczenia, czy podmioty lecznicze są prywatne czy publiczne, tylko czy rządzący tak potrafią sterować systemem, że nieuniknione mechanizmy rynkowe będą wpływać nie na wysokość zysku realizatorów opieki, a na jakość i dostępność udzielanych usług. Trzeba włożyć wielką pracę w sensowne utworzenie sieci podmiotów leczniczych (nie tylko szpitalnych), aby zabezpieczyć jak największą dostępność do usług. Nie tylko w wielkich metropoliach, ale też w mniejszych miastach. Sieć ta powinna wynikać nie z już istniejącego potencjału, ale ze zdefiniowanych potrzeb zdrowotnych. To nie może być petryfikacja istniejącego systemu, ale jego korekta i rozwój. To także wymaga odważnych decyzji nowych władz.


Frustracja pacjentów i pracowników systemu wynika nie tylko z braku zasobów. Kolejnym elementem ją wywołującym jest wszechobecna biurokratyzacja naszej pracy. Dziesiątki regulacji powodują, że celem lekarzy, pielęgniarek i innych zatrudnionych przestaje być leczenie pacjentów, a zakodowanie właściwej procedury czy sporządzanie narzuconych sprawozdań i formularzy. Czym innym jest przecież prawidłowa dokumentacja procesu leczenia, a czym innym wymogi NFZ czy Ministerstwa Zdrowia. W wielu przypadkach szpitale są przymuszane do zakupu drogich urządzeń medycznych czy zatrudniania specjalistów wąskich dziedzin, aby otrzymać lub utrzymać umowę z NFZ, choć nie ma to racjonalnego uzasadnienia. Niezbędna jest deregulacja naszej pracy, ale także wprowadzenie sposobu finansowania usług medycznych na innych zasadach niż wszechobecne fee for service. Zmiana organizacji finansowania usług zdrowotnych, deregulacja i likwidacja nadmiernych wymogów także oczekuje na szybkie decyzje rządzących, gdyż mogą one uwolnić w cierpiącym na braki systemie wiele rezerw i ułatwić nam codzienną pracę.


Cieszy wola postawienia na medycynę rodzinną. To jest fundament każdego systemu opieki zdrowotnej. Zgodnie z regułą Pareto 80 procent zadań wymaga zaledwie 20 procent środków będących w dyspozycji. Stawiając na usługi podstawowe, znacznie bardziej poprawimy opiekę na Polakami, niż kierując je na usługi wysokospecjalistyczne, które są w stanie pochłonąć wszystkie dostępne środki. I to jednak wymaga szybkich decyzji, aby nie zostało tylko elementem kampanii wyborczej. Oczywiście za dodatkowym strumieniem pieniędzy muszą popłynąć inaczej sformułowane zadania, aby przeciąć wreszcie wieloletni konflikt pomiędzy lecznictwem ambulatoryjnym a szpitalami czy szpitalami powiatowymi a klinicznymi o wzajemne przerzucanie się pacjentami.

Ostatnim wielkim zadaniem jest przywrócenie dialogu pomiędzy władzami publicznymi, profesjonalistami medycznymi i pacjentami. Obecnie jest on w całkowitej ruinie. Tylko odbudowa wzajemnego zaufania i zaakceptowanie wzajemnych zobowiązań może doprowadzić do poprawy. Tu nikt nikomu nie jest w stanie narzucić swojej własnej racji. A tak przez ostatnie lata bywało. I to już nie jest kwestia decyzji władz państwowych, ale po prostu jej woli.

Tylko tyle i aż tyle. Mam nadzieję, że „DAMY RADĘ” nie pozostanie wyłącznie hasłem wyborczym.

Najpopularniejsze artykuły