Kogo dotyczy emerytura częściowa?

Magdalena Sobiak

Ustawa z dnia 11 maja 2012 r. o zmianie ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych oraz niektórych innych ustaw, wprowadziła możliwość przejścia na emeryturę częściową przed ukończeniem wymaganego, podwyższonego wieku emerytalnego.

Rozwiązanie to nie dotyczy jednak wszystkich ubezpieczonych urodzonych po 31 grudnia 1948 r., a wyłącznie tych, którzy mają ukończony wiek 62 lata dla kobiet i 65 lat dla mężczyzn, ale nie ukończyli określonego dla nich podwyższonego wieku emerytalnego.

Pierwszymi ubezpieczonymi, którzy mogą przejść na emeryturę częściową są mężczyźni urodzeni w I kwartale 1949 roku. Muszą to jednak uczynić przed osiągnięciem podwyższonego wieku emerytalnego, który wynosi dla nich 65 lat i 5 miesięcy. Uprawnienia do emerytur częściowych uzyskają również kobiety urodzone po 31 grudnia 1958 roku. Pierwszymi kobietami – które będą mogły ubiegać się o emeryturę częściową po osiągnięciu wieku 62 lat, a przed osiągnięciem ustalonego dla nich podwyższonego wieku emerytalnego, wynoszącego 62 lata i 1 miesiąc – będą kobiety urodzone w I kwartale 1959 roku.

Dodatkowym, niezbędnym warunkiem, jaki muszą spełnić ubezpieczeni, którzy zamierzają wystąpić z wnioskiem o przyznanie emerytury częściowej jest udowodnienie okresu składkowego i nieskładkowego, wynoszących odpowiednio: co najmniej 35 lat dla kobiet i 40 lat dla mężczyzn.

Do ustalania wymaganego stażu emerytalnego będą przyjęte wszystkie udokumentowane okresy składkowe oraz okresy nieskładkowe w wymiarze nie większym niż ⅓ udowodnionych okresów składkowych. Okresy te, gdy okażą się niewystarczające, mogą zostać uzupełnione okresami pracy w gospodarstwie rolnym lub okresami prowadzenia gospodarstwa rolnego, a także okresami pobierania renty z tytułu niezdolności do pracy z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, w myśl przepisów ustawy o emeryturach i rentach z FUS. Emerytura częściowa wynosi 50 proc. kwoty emerytury obliczonej w całości według nowych, zreformowanych zasad. Ustalenie kwoty pełnej emerytury według nowych zasad następuje poprzez podzielenie podstawy jej obliczenia przez średnie dalsze trwanie życia osoby ubiegającej się o emeryturę częściową – z dnia przejścia na tę emeryturę.

Podstawę obliczenia kwoty emerytury, stanowi kwota zwaloryzowanych składek na ubezpieczenie emerytalne, zewidencjonowana na indywidualnym koncie ubezpieczonego w ZUS do końca miesiąca poprzedzającego miesiąc, od którego przysługuje wypłata emerytury częściowej oraz zwaloryzowanego kapitału początkowego.
Po spełnieniu wyżej opisanych kryteriów o emeryturę częściową może ubiegać się zarówno ubezpieczony, który nie osiąga żadnych przychodów (bo nie pracuje), jak też ubezpieczony, który osiąga przychody – niezależnie od tego jaka jest ich wysokość, gdyż emerytura częściowa nie podlega zmniejszeniu ani zawieszeniu z tytułu osiągania przychodów – bez względu na źródło przychodów.

Dodatkowo trzeba podkreślić, że ubezpieczony, który ubiega się o emeryturę częściową, dla jej uzyskania nie musi rozwiązywać stosunku pracy z dotychczasowym pracodawcą. Prawo do emerytury częściowej może jednak ulec zawieszeniu na wniosek zainteresowanego. Wniosek o emeryturę może także być wycofany, nie później jednak niż do dnia uprawomocnienia się decyzji w sprawie emerytury, przy czym prośba o wycofanie wniosku jest skuteczna, jeżeli została złożona na piśmie lub zgłoszona ustnie do protokołu. Decyzja w sprawie emerytury powinna być wydana w ciągu 30 dni od wyjaśnienia ostatniej okoliczności niezbędnej do wydania decyzji. Decyzja przekazywana jest zgodnie z wnioskiem osoby zainteresowanej pod wskazany we wniosku adres lub do rąk przedstawiciela ustawowego.
Ubezpieczony, który ma ustalone prawo do emerytury częściowej, może wystąpić z wnioskiem o przyznanie pełnej emerytury po osiągnięciu ustawowego wieku emerytalnego. Wiek ten określa się według daty urodzenia oraz dodatkowo po ustaniu stosunku pracy, jeżeli ubezpieczony pozostawał w stosunku pracy.

Warto podkreślić, że podstawa obliczenia pełnej emerytury przyznanej po osiągnięciu ustawowego wieku emerytalnego, będzie pomniejszona o łączną kwotę pobranych emerytur częściowych, w wysokości przed obliczeniem zaliczki na podatek dochodowy od osób fizycznych oraz składki na ubezpieczenie zdrowotne.

Przejście na emeryturę częściową może być w niektórych przypadkach korzystne dla ubezpieczonego, chociażby ze względu na możliwość kontynuowania zatrudnienia i osiągania nielimitowanego przychodu z tego tytułu.