SZ nr 9–16/2019z 21 lutego 2019 r.
Leczenie wspomagające w przewlekłym zapaleniu prostaty
Tomasz Gołąbek
Terapia przewlekłego zapalenia stercza zarówno postaci bakteryjnej, jak i niebakteryjnej to duże wyzwanie. Wynika to między innymi ze słabej penetracji antybiotyków do gruczołu krokowego, ale także z faktu utrzymywania się objawów, mimo skutecznego leczenia przeciwbakteryjnego. Dlatego niezbędne jest wielokierunkowe podejście, które będzie uwzględniało nie tylko przyczynę, ale także zmniejszało ryzyko nawrotów i redukowało objawy poprzez wpływ na wiele mechanizmów związanych z miejscowym stanem zapalnym.
W ostatnich latach uzyskaliśmy dowody na wartość niektórych fitoterapeutyków we wspomaganiu leczenia przewlekłego zapalenia prostaty. Dotyczy to szczególnie czterech substancji naturalnych, tj. wyciągu z palmy sabałowej, kwercetyny, cynku i kurkumy.
Skuteczność zastosowania wyciągu z palmy sabałowej u pacjentów z bakteryjnym zapaleniem gruczołu krokowego została potwierdzona w trzech badaniach obserwacyjnych. W grupie stosującej leczenie skojarzone (antybiotyk z grupy fluorochinolonów oraz wyciąg z owoców palmy sabałowej) szybciej następowało zmniejszenie bólu oraz poprawa jakości życia niż u pacjentów, którzy nie przyjmowali jedynie antybiotyku. Mechanizm działania palmy sabałowej jest związany z efektem antyandrogennym, rozluźniającym mięśnie, antyproliferacyjnym i przeciwobrzękowym, a efekt przeciwzapalny osiągany jest poprzez hamowanie
5-lipooksygenazy.
Kwercetyna to substancja należąca do flawonoidów i występuje w kwiatach sofory chińskiej oraz niektórych owocach i warzywach – cebuli, winogronach i zielonej herbacie. Skuteczność kwercetyny u mężczyzn z przewlekłym zapaleniem stercza została potwierdzona między innymi w badaniu z 2009 roku, w którym zastosowanie dawki 100 mg/dobę poprawiło efektywność terapii prulifloksacyną – antybiotyku z grupy fluorochinolonów. Ponadto najnowsze badanie z 2018 roku wykazało protekcyjny efekt kwercetyny na przewlekłe zapalenie stercza związany z działaniem przeciwzapalnym i przeciwoksydacyjnym na drodze hamowania fosforylacji czynnika NF-κB i MAPK. Inne badania potwierdziły jej działanie przeciwwirusowe, przeciwnowotworowe i antyalergiczne związane z hamowaniem cyklooksygenazy-2 , lipooksygenazy i syntetazy tlenku azotu.
Kurkuma, która należy do polifenoli, wykazuje szereg działań cytoprotekcyjnych i przeciwzapalnych u mężczyzn zarówno z przewlekłym bakteryjnym, jak i niebakteryjnym zapalaniem stercza. Ostatnie badania potwierdziły, że jej zastosowanie w jednoczesnej terapii z fluorochinolonem poprawia efektywność leczenia. Ponadto 95-proc. ekstrakt z kurkuminy okazał się skuteczny w leczeniu bólu i objawów z układu moczowego w chorych na przewlekłe niebakteryjne zapalenie stercza. Liczne badania laboratoryjne na przestrzeni ostatnich trzydziestu lat ujawniły wysoką zdolność kurkuminy do hamowania aktywności zapalnej poprzez wpływ na fosfolipazę, lipooksygenazę, cyklooksygenazę 2, leukotrieny, tromboksan, prostaglandyny i inne substancje, co tłumaczy jej skuteczność u pacjentów z chorobami zapalnymi.
Cynk na poziomie komórkowym jest zaangażowany w proliferację, różnicowanie i apoptozę. Ponadto bierze udział w licznych czynnościach biologicznych, jak na przykład enzymatycznej katalizie, regulacji stanu redoks, przewodzeniu sygnałów międzykomórkowych i w funkcjonowaniu układu odpornościowego.
Korzyść z zastosowania cynku w terapii przewlekłego bakteryjnego stercza została potwierdzona między innymi w badaniu z 2004 r., w którym zastosowanie tego mikroelementu bezpośrednio po zakończeniu antybiotyku, skutecznie zmniejszyło nasilenie objawów zapalenia gruczołu krokowego oraz poprawiło jakość życia w porównaniu do grupy chorych, którzy otrzymali jedynie antybiotykoterapię. Zastosowanie cynku w terapii mężczyzn z przewlekłym niebakteryjnym zapaleniem stercza prowadzi do skuteczniejszej redukcji bólu w porównaniu do chorych nieleczonych tym mikroelementem.
Terapię wspomagającą przewlekłego bakteryjnego i niebakteryjnego zapalenia stercza można prowadzić za pomocą preparatów prostych zawierających pojedyncze fitoskładniki, jednak zastosowanie suplementu, który zawiera wszystkie skuteczne elementy, jak na przykład PROSTATITIS QF, jest bardziej uniwersalne. Preparat złożony zmniejsza koszty leczenia i prowadzi do lepszego compliance, czyli systematycznego przyjmowania preparatów przez pacjentów, a tym samym do uzyskania lepszego efektu terapeutycznego.