Nadciśnienie zamaskowane

Marcin Wełnicki

Skuteczność leczenia nadciśnienia tętniczego jest wciąż niezadowalająca. Według wyników badania NATPOL, mniej niż połowa pacjentów uzyskuje docelowe wartości ciśnienia tętniczego. Ostatnio na łamach „Hypertension” ukazało się opracowanie dotyczące zamaskowanego nadciśnienia tętniczego, które dowodzi, iż sytuacja może być jednak jeszcze gorsza, niż nam się wydaje.

Nadciśnienie tętnicze jest przypadłością powszechną i jednocześnie jednym z kluczowych czynników ryzyka sercowo-naczyniowego. W Polsce problem nadciśnienia tętniczego dotyczy ponad 30 proc. populacji osób po 18. roku życia.

Zamaskowane nadciśnienie tętnicze to termin opisujący sytuację, w której w pomiarach gabinetowych wartości ciśnienia tętniczego nie przekraczają 140/90 mmHg, są jednak nieprawidłowe w warunkach domowych. Warto przypomnieć, że dla tzw. domowych, czyli wykonywanych przez pacjenta, pomiarów ciśnienia za granicę normy przyjmuje się wartość 135/85 mmHg. Dotyczy to pomiarów wykonywanych w ciągu dnia również w przypadku całodobowego ambulatoryjnego monitorowania wartości ciśnienia tętniczego (ABPM). W przypadku ABPM pomiary wykonywane są także w nocy, kiedy za granicę normy uznaje się obecnie wartość 120/70 mmHg (średnie wartości pomiarów z całej doby w ABPM powinny być niższe niż 130/80 mmHg). Istnieje więc populacja pacjentów, u których na podstawie pomiarów gabinetowych rozpoznamy „wysokie prawidłowe” ciśnienie tętnicze, ale na podstawie wyników pomiarów w warunkach domowych lub wyników ABPM rozpoznamy nadciśnienie tętnicze 1. stopnia. W populacji pacjentów z rozpoznanym i leczonym nadciśnieniem tętniczym zamaskowaniu może podlegać nie sama choroba, ale nieskuteczność leczenia. Według cytowanych w omawianym artykule wyników rejestrów, zamaskowane nadciśnienie tętnicze może dotyczyć nawet 29 proc. pacjentów wcześniej klasyfikowanych jako przynależnych do grupy „wysokie prawidłowe” i aż 7,5 proc. osób definiowanych wcześniej jako normotoników.

Nie we wszystkich grupach pacjentów problem zamaskowania nadciśnienia tętniczego lub braku efektów leczenia występuje równie często. Szczególnie narażone są osoby z zespołem metabolicznym, zwłaszcza prowadzące siedzący tryb życia. W przypadku tych pacjentów powszechnie obserwuje się hipertensyjną reakcję na wysiłek fizyczny przy jednocześnie prawidłowych wynikach pomiarów w warunkach spoczynkowych. Omawiany problem dotyczy również częściej palaczy, osób nadużywających alkoholu, osób doświadczających dużego stresu w pracy, a także pacjentów ze współistniejącą cukrzycą lub przewlekłą chorobą nerek.

Warto także pamiętać o zaburzeniach dobowego rytmu zmienności wartości ciśnienia. W warunkach prawidłowych średnie wartości ciśnienia tętniczego w czasie spoczynku są o 10–20 proc. niższe niż w czasie czuwania. Pacjenci prezentujący zaburzenia o typie non-dipper (brak odpowiedniej redukcji wartości ciśnienia w nocy) lub revers-dipper (średnie wartości w nocy wyższe niż w ciągu dnia) mają często prawidłowe wartości ciśnienia tętniczego w ciągu dnia. Problem ten dotyczy osób, które śpią krótko (deprywacja snu z uwagi na system pracy, stres), są jednak również typowe dla pacjentów z obturacyjnym bezdechem sennym.

Wydaje się, iż występowanie zamaskowanego nadciśnienia tętniczego, a zwłaszcza zamaskowanego braku optymalnego efektu leczenia, sprzyja występowaniu powikłań narządowych NT. Nie ma jednak wciąż badań, które sugerowałyby konkretne postępowanie terapeutyczne w omawianej sytuacji. Jedną z kluczowych wątpliwości jest w tym wypadku definicja celu terapeutycznego – przecież pacjent ma już prawidłowe wartości ciśnienia tętniczego w pomiarach gabinetowych. Pośrednio więc problem nadciśnienia tętniczego przypomina, jak istotnym narzędziem diagnostycznym jest ABMP. Autorzy omawianego dokumentu wskazują jednak na istnienie tzw. okna białego fartucha. Termin ten dotyczy pierwszej godziny od założenia urządzenia rejestrującego wartości ciśnienia tętniczego oraz ostatniej godziny przed jego zdjęciem – pomiary z tego okresy mogą być zawyżone w reakcji na stres związany z kontaktem pacjenta z personelem medycznym, należy więc je interpretować ostrożnie.

Nadciśnienie tętnicze oraz jego skuteczne leczenie jest wciąż ogromnym wyzwaniem dla współczesnej medycyny. Świadomość istnienia „nadciśnieniowych stanów odmiennych”, to jest nadciśnienia białego fartucha, nadciśnienia zamaskowanego czy hipotensji ortostatycznej, zwiększa nasze szanse na zaplanowanie indywidualnej i skutecznej terapii tej choroby.

Oprac. na podst.: Franklin S.S., O’Brien E. et al., Masked Hypertension – A Phenomenon of Measurement, „Hypertension”, 2015; 65:16-20.

Najpopularniejsze artykuły

Ile trwają studia medyczne w Polsce? Podpowiadamy!
Studia medyczne są marzeniem wielu młodych ludzi, ale wymagają dużego poświęcenia i wielu lat intensywnej nauki. Od etapu licencjackiego po specjalizację – każda ścieżka w medycynie ma swoje wyzwania i nagrody. W poniższym artykule omówimy dokładnie, jak długo trwają studia medyczne w Polsce, jakie są wymagania, by się na nie dostać oraz jakie możliwości kariery otwierają się po ich ukończeniu.

Najlepsze systemy opieki zdrowotnej na świecie
W jednych rankingach wygrywają europejskie systemy, w innych – zwłaszcza efektywności – dalekowschodnie tygrysy azjatyckie. Większość z tych najlepszych łączy współpłacenie za usługi przez pacjenta, zazwyczaj 30% kosztów. Opisujemy liderów. Polska zajmuje bardzo odległe miejsca w rankingach.

Testy wielogenowe pozwalają uniknąć niepotrzebnej chemioterapii
– Wiemy, że nawet do 85% pacjentek z wczesnym rakiem piersi w leczeniu uzupełniającym nie wymaga chemioterapii. Ale nie da się ich wytypować na podstawie stosowanych standardowo czynników kliniczno-patomorfologicznych. Taki test wielogenowy jak Oncotype DX pozwala nam wyłonić tę grupę – mówi onkolog, prof. Renata Duchnowska.

Diagnozowanie insulinooporności to pomylenie skutku z przyczyną
Insulinooporność początkowo wykrywano u osób chorych na cukrzycę i wcześniej opisywano ją jako wymagającą stosowania ponad 200 jednostek insuliny dziennie. Jednak ze względu na rosnącą świadomość konieczności leczenia problemów związanych z otyłością i nadwagą, w ostatnich latach wzrosło zainteresowanie tą... no właśnie – chorobą?

W jakich specjalizacjach brakuje lekarzy? Do jakiego lekarza najtrudniej się dostać?
Problem z dostaniem się do lekarza to dla pacjentów codzienność. Największe kolejki notuje się do specjalistów przyjmujących w ramach podstawowej opieki zdrowotnej, ale w wielu województwach również na prywatne wizyty trzeba czekać kilka tygodni. Sprawdź, jakich specjalizacji poszukują pracodawcy!

Ciemna strona eteru
Zabrania się sprzedaży eteru etylowego i jego mieszanin – stwierdzał artykuł 3 uchwalonej przez sejm ustawy z dnia 22 czerwca 1923 r. w przedmiocie substancji i przetworów odurzających. Nie bez kozery, gdyż, jak podawały statystyki, aż 80 proc. uczniów szkół narkotyzowało się eterem. Nauczyciele bili na alarm – używanie przez dzieci i młodzież eteru prowadzi do ich otępienia. Lekarze wołali – eteromania to zguba dla organizmu, prowadzi do degradacji umysłowej, zaburzeń neurologicznych, uszkodzenia wątroby. Księża z ambon przestrzegali – eteryzowanie się nie tylko niszczy ciało, ale i duszę, prowadząc do uzależnienia.

Aborcja: Czego jeszcze brakuje, by lekarze przestali się bać?
Lekarze nie powinni się bać, że za wykonanie aborcji może grozić im odpowiedzialność karna, a pacjentkom trzeba zapewnić realny dostęp do świadczeń. Wytyczne ministra zdrowia oraz Prokuratora Generalnego to krok w dobrym kierunku, ale nadal potrzebna jest przede wszystkim regulacja rangi ustawowej – głosi przyjęte na początku września stanowisko Naczelnej Rady Lekarskiej.

Onkologia – organizacja, dostępność, terapie
Jak usprawnić profilaktykę raka piersi, opiekę nad chorymi i dostęp do innowacyjnych terapii? – zastanawiali się eksperci 4 września br. podczas Forum Ekonomicznego w Karpaczu.

10 000 kroków dziennie? To mit!
Odkąd pamiętam, 10 000 kroków było złotym standardem chodzenia. To jest to, do czego powinniśmy dążyć każdego dnia, aby osiągnąć (rzekomo) optymalny poziom zdrowia. Stało się to domyślnym celem większości naszych monitorów kroków i (czasami nieosiągalną) linią mety naszych dni. I chociaż wszyscy wspólnie zdecydowaliśmy, że 10 000 to idealna dzienna liczba do osiągnięcia, to skąd się ona w ogóle wzięła? Kto zdecydował, że jest to liczba, do której powinniśmy dążyć? A co ważniejsze, czy jest to mit, czy naprawdę potrzebujemy 10 000 kroków dziennie, aby osiągnąć zdrowie i dobre samopoczucie?

Leki, patenty i przymusowe licencje
W nowych przepisach przygotowanych przez Komisję Europejską zaproponowano wydłużenie monopolu lekom, które odpowiedzą na najpilniejsze potrzeby zdrowotne. Ma to zachęcić firmy farmaceutyczne do ich produkcji. Jednocześnie Komisja proponuje wprowadzenie przymusowego udzielenia licencji innej firmie na produkcję chronionego leku, jeśli posiadacz patentu nie będzie w stanie dostarczyć go w odpowiedniej ilości w sytuacjach kryzysowych.

Astronomiczne rachunki za leczenie w USA
Co roku w USA ponad pół miliona rodzin ogłasza bankructwo z powodu horrendalnie wysokich rachunków za leczenie. Bo np. samo dostarczenie chorego do szpitala może kosztować nawet pół miliona dolarów! Prezentujemy absurdalnie wysokie rachunki, jakie dostają Amerykanie. I to mimo ustawy, która rok temu miała zlikwidować zjawisko szokująco wysokich faktur.

Leki przeciwpsychotyczne – ryzyko dla pacjentów z demencją
Obecne zastrzeżenia dotyczące leczenia behawioralnych i psychologicznych objawów demencji za pomocą leków przeciwpsychotycznych opierają się na dowodach zwiększonego ryzyka udaru mózgu i zgonu. Dowody dotyczące innych niekorzystnych skutków są mniej jednoznaczne lub bardziej ograniczone wśród osób z demencją. Pomimo obaw dotyczących bezpieczeństwa, leki przeciwpsychotyczne są nadal często przepisywane w celu leczenia behawioralnych i psychologicznych objawów demencji.

Zdrowa tarczyca, czyli wszystko, co powinniśmy wiedzieć o goitrogenach
Z dr. n. med. Markiem Derkaczem, specjalistą chorób wewnętrznych, diabetologiem oraz endokrynologiem, wieloletnim pracownikiem Kliniki Endokrynologii, a wcześniej Kliniki Chorób Wewnętrznych Uniwersytetu Medycznego w Lublinie rozmawia Antoni Król.

Lecytyna sojowa – wszechstronne właściwości i zastosowanie w zdrowiu
Lecytyna sojowa to substancja o szerokim spektrum działania, która od lat znajduje zastosowanie zarówno w medycynie, jak i przemyśle spożywczym. Ten niezwykły związek należący do grupy fosfolipidów pełni kluczową rolę w funkcjonowaniu organizmu, będąc podstawowym budulcem błon komórkowych.

Osteotomia okołopanewkowa sposobem Ganza zamiast endoprotezy
Dysplazja biodra to najczęstsza wada wrodzona narządu ruchu. W Polsce na sto urodzonych dzieci ma ją czworo. W Uniwersyteckim Szpitalu Dziecięcym pod kierownictwem dr. Jarosława Felusia przeprowadzane są operacje, które likwidują ból i kupują pacjentom z tą wadą czas, odsuwając konieczność wymiany stawu biodrowego na endoprotezę.

Wczesny hormonozależny rak piersi – szanse rosną
Wczesny hormonozależny rak piersi u ponad 30% pacjentów daje wznowę nawet po bardzo wielu latach. Na szczęście w kwietniu 2022 roku pojawiły się nowe leki, a więc i nowe możliwości leczenia tego typu nowotworu. Leki te ograniczają ryzyko nawrotu choroby.