Służba Zdrowia - strona główna
SZ nr 93–100/2017
z 14 grudnia 2017 r.


>>> Wyszukiwarka leków refundowanych


Narodowy problem alkoholowy

Halina Pilonis

Sejm znowelizował ustawę o wychowaniu w trzeźwości wprowadzającą ograniczenia w sprzedaży alkoholu. Daje ona samorządom możliwość stosowania nocnej prohibicji w gminach i zakazuje picia alkoholu we wszystkich miejscach publicznych z wyjątkiem do tego przeznaczonych. Czy naprawdę jest już tak źle, że musimy wprowadzać tak restrykcyjne przepisy?

Choć pod względem ilości czystego alkoholu wypijanego na głowę statystycznego mieszkańca danego kraju, nie jesteśmy w ścisłej czołówce UE, to jednak niepokój budzi to, że pijemy coraz więcej. Według raportu OECD „Health at a Glance 2017”, znaleźliśmy się obok Litwy, Łotwy, Islandii i Belgii w gronie pięciu krajów Europy, w których nastąpił największy wzrost spożycia alkoholu.


Polski wkład
w europejskie spożycie


Według raportu OECD, w przeliczeniu napojów wyskokowych na czysty alkohol pijemy więcej niż Brytyjczycy czy Hiszpanie. Ale wyprzedzają nas m.in. Węgrzy, Niemcy, Czesi, Francuzi, Austriacy i Belgowie. Rekordzistami są Litwini. Jednak my pijemy coraz więcej. Co gorsza, z szacunków WHO wynika, że wielkość spożycia napojów alkoholowych w Polsce będzie rosła i w 2025 r. może wynieść 12,3 l na jednego mieszkańca w populacji 15+. Obecnie jest to 10,3 l, przy czym rekordziści Litwini już osiągnęli poziom 18,2 l.

W stosunku do tego, ile wypijaliśmy na głowę rocznie 10 lat temu przyrost jest znaczny – o ponad litr więcej spirytusu, 9 litrów więcej piwa, ale za to 3 litry mniej wina.


Dlaczego pijemy coraz więcej?

Trudno na to pytanie odpowiedzieć. Przygotowując kilka lat temu raport „Diagnoza społeczna”, prof. Janusz Czapliński wskazywał, że przyczyną wzrostu spożycia alkoholu jest jego łatwa dostępność. Można go kupić wszędzie, nawet na stacji benzynowej i o każdej porze. Poza tym nie jest towarem luksusowym i jego cena jest przystępna. Również minister zdrowia K. Radziwiłł upatruje przyczynę wzrostu spożycia w braku ograniczeń dostępności. – Obecnie w Polsce alkohol jest łatwo dostępny i tani, dlatego konieczne są ograniczenia różnego rodzaju. Poczynając od ograniczeń reklamy, poprzez ograniczenia cenowe, czasowe i geograficzne – przekonywał w sejmie.


Chcemy się upić, bo jest nam smutno

Według europejskiego sondażu alkoholowego RARHA SEAS z 2016 r., w Polsce w porównaniu do Włoch aż 11 razy więcej osób pije po to, aby się upić. Pod względem odsetka pijących z tego powodu wyprzedzają nas tylko Szwedzi i Litwini.

Sondaż pokazuje również, że u nas aż 10 razy więcej osób w porównaniu do hiszpańskiej Katalonii pije, bo jest im smutno. Częściej od nas topią w alkoholu swoje smutki tylko Litwini i Bułgarzy. Tuż za nami są Węgrzy. Z sondażu wynika też, że o sposobie picia decyduje geografia. W krajach Europy Południowo-Zachodniej pije się częściej, ale mniej. W Europie Północno-Wschodniej rzadziej, ale więcej.


Jak piją Polacy

Pod względem spożywania mocnych trunków w krajach UE jesteśmy na drugim miejscu po Czechach. Tuż za nami są Austriacy, Belgowie Niemcy i Litwini. Średnia unijna wynosi ponad 4 litry rocznie na głowę, w Polsce jest to 6,5 litra. Najmniej mocnych alkoholi piją Włosi – poniżej 2 litrów na osobę oraz Grecy, Francuzi, Portugalczycy i Szwedzi – poniżej 3 litrów. Jednak w piciu wina jesteśmy najgorsi w Europie, bo konsumpcja jest u nas najniższa. Przeciętny Europejczyk w przeliczeniu na litry czystego alkoholu wypija rocznie 3,7 litra tego trunku, Polak 0,9 litra. Najwięcej wina konsumują Francuzi, Chorwaci, Portugalczycy, Słoweńcy i Włosi.


Polska młodzież wybiera piwo

Aż 60% wypijanych w Polsce napojów wyskokowych (w przeliczeniu na 100% alkoholu) stanowi piwo, po które w dodatku najczęściej sięga młodzież. Dlatego w znowelizowanej ustawie gminy mają limitować nie tylko, jak do tej pory, liczbę punktów sprzedających trunki o zawartości powyżej 4,5% alkoholu, ale i piwo. Zmiany doprecyzowują też zakaz spożywania wszelkich procentowych napojów w miejscach publicznych. To pokłosie wyroku Sądu Najwyższego, który orzekł, że – zgodnie z obowiązującymi przepisami – bulwar nie jest ulicą, a więc spożywanie alkoholu nad Wisłą w Warszawie jest legalne. Nowe przepisy zabraniają pić wszędzie w przestrzeni publicznej poza miejscami do tego przeznaczonymi.


Co roku 350 tysięcy pijaków

Według dyrektora Polskiej Agencji Rozwiązywania Problemów Alkoholowych (PARPA) Krzysztofa Brzózki, w Polsce z chorobą alkoholową w systemie opieki zdrowotnej zanotowanych jest około 800 tysięcy osób. Corocznie pojawia się 350 tys. nowych alkoholików. Natomiast nadmiernie i szkodliwie pije ponad 3 mln osób. – Nie wszyscy, którzy piją dużo, staną się w przyszłości alkoholikami, ale straty powodowane przez osoby pijące nadmiernie i szkodliwie są znacznie większe niż te, których sprawcami są uzależnieni – to jest tzw. paradoks profilaktyczny – tłumaczy Brzózka.


Ile kosztuje picie

Według szacunkowych danych, NFZ wydaje rocznie 8–10 mld zł na likwidację skutków zdrowotnych picia alkoholu. – Do tego dochodzi rosnąca liczba wypadków spowodowanych przez nietrzeźwych kierowców, zniszczenie mienia przez młodocianych pijanych wandali oraz koszty nieobecności w pracy spowodowanych nadmiernym piciem. Według wyliczeń PARPA wykonanych w 2013 r., rocznie tracimy z tego powodu między 26 a 32 mld zł – informuje Brzózka. Co roku z przyczyn bezpośrednio i pośrednio związanych z używaniem alkoholu umiera w Polsce około dziesięć tysięcy osób. Według WHO, alkohol po paleniu papierosów oraz wysokim ciśnieniu znajduje się na trzecim miejscu wśród największych czynników ryzyka dla zdrowia populacji. Może odpowiadać za ponad 200 rodzajów chorób. Są to urazy, zaburzenia umysłowe i psychiczne, żołądkowo-jelitowe, nowotwory, choroby układu sercowo-naczyniowego, zaburzenia immunologiczne, choroby układu kostno-szkieletowego, dysfunkcje układu rozrodczego i szkody prenatalne.


Ograniczanie nie do końca skuteczne

WHO wskazuje, że zapobiegać wzrostowi spożycia alkoholu można poprzez ograniczanie jego dostępności, czyli ma być drogo i w niewielkiej liczbie sklepów. Tak radzi sobie Skandynawia. W Norwegii i Szwecji sprzedaż alkoholu odbywa się tylko w wybranych punktach i w określonych godzinach. Ceny są kosmiczne. W dodatku zakupy są rejestrowane i jeśli ktoś kupuje zbyt dużo, może zostać skierowany przymusowo na leczenie. Niestety, spożycie alkoholu w Szwecji i Norwegii, choć jest poniżej średniej UE, wzrasta. Spadek zanotowały natomiast kraje, gdzie przepisy nie są tak restrykcyjne, a mianowicie Dania, Irlandia, Włochy i Holandia. Jednak według europejskiego sondażu alkoholowego RARHA SEAS, zdecydowana większość Europejczyków uważa, że alkohol nie jest produktem jak każdy inny i wymaga specjalnych ograniczeń. Tylko Polacy wraz z Rumunami, Bułgarami, Litwinami i Duńczykami mają odmienne zdanie. U nas większość respondentów uważa, że alkohol jest towarem jak każdy inny i nie wymaga specjalnych restrykcji.


Edukacja alkoholowa

Przeciwnicy wprowadzonych zmian podkreślali, że ograniczenia w sprzedaży mogą rozwinąć nielegalny handel i „chałupniczą” produkcję alkoholu. Twierdzą, że zamiast zabraniać wszystkim wypicia piwa na łonie natury, lepiej byłoby zaostrzyć kary dla rozrabiających i śmiecących po pijanemu. Biorąc pod uwagę, że alkohol obecny jest w naszej kulturze, pijemy go podczas ślubów, pogrzebów oraz w innych ważnych dla nas momentach życia, warto położyć duży nacisk na edukację i uczyć młodzież, jak unikać ryzykownego picia, jak odmawiać spożywania w towarzystwie, jak kontrolować wypijaną ilość. Wybitny specjalista od uzależnień Piotr Jabłoński, dyrektor Krajowego Biura ds. Przeciwdziałania Narkomanii, mówi, że obecnie zmienia się podejście do używek. Problemem niekoniecznie jest substancja, tylko zaburzone jej zażywanie. Skoro więc alkohol jest spożywany powszechnie w Europie i obecny w naszej kulturze, warto uczyć społeczeństwo, co jest dopuszczalne, a co nie.




Najpopularniejsze artykuły

Programy lekowe w chorobach z autoimmunizacji w praktyce klinicznej. Stan obecny i kierunki zmian – oglądaj na żywo

Ile trwają studia medyczne w Polsce? Podpowiadamy!

Studia medyczne są marzeniem wielu młodych ludzi, ale wymagają dużego poświęcenia i wielu lat intensywnej nauki. Od etapu licencjackiego po specjalizację – każda ścieżka w medycynie ma swoje wyzwania i nagrody. W poniższym artykule omówimy dokładnie, jak długo trwają studia medyczne w Polsce, jakie są wymagania, by się na nie dostać oraz jakie możliwości kariery otwierają się po ich ukończeniu.

Tygrys maruder

Gdzie są powiatowe centra zdrowia? Co z lepszą dostępnością do lekarzy geriatrów? A z obietnicą, że pacjent dostanie zwrot kosztów z NFZ, jeśli nie zostanie przyjęty w poradni AOS w ciągu 60 dni? Posłowie PiS skrzętnie wykorzystali „100 dni rządu”, by zasypać Ministerstwo Zdrowia mniej lub bardziej absurdalnymi interpelacjami dotyczącymi stanu realizacji obietnic, złożonych w trakcie kampanii wyborczej. Niepomni, że ich ministrowie i prominentni posłowie w swoim czasie podkreślali, że na realizację obietnic (w zdrowiu na pewno) potrzeba kadencji lub dwóch.

Worków z pieniędzmi nie będzie

Jeśli chodzi o nakłady, cały czas jesteśmy w ogonie krajów wysokorozwiniętych. Średnia dla OECD, jeśli chodzi o nakłady łączne, to 9 proc., w Polsce – ok. 6,5 proc. Jeśli chodzi o wydatki publiczne, w zasadzie nie przekraczamy 5 proc. – mówił podczas kongresu Patient Empowerment Jakub Szulc, były wiceminister zdrowia, w maju powołany przez minister Izabelę Leszczynę do zespołu, który ma pracować nad zmianami systemowymi.

Personalizacja szczepień przeciw grypie i strategie poprawy wyszczepialności

– W Polsce głównym problemem jest brak zainteresowania szczepieniami przeciwko grypie. Debata na temat rodzaju szczepionek przeciw grypie i ich porównywanie to temat drugo- planowy. Zwłaszcza że intensywne promowanie nowych preparatów może osłabiać zaufanie do tych już dostępnych – uważa Paweł Grzesiowski, Główny Inspektor Sanitarny. Prof. Robert Flisiak, powołany przez ministrę zdrowia Izabelę Leszczynę na szefa zespołu do spraw monitorowania i oceny zagrożeń związanych z chorobami zakaźnymi, wskazuje, że najważniejsza jest dziś poprawa poziomu wyszczepialności poprzez identyfikację i wdrażanie odpowiednich strategii i kierunków działań.

Pigułka dzień po, czyli w oczekiwaniu na zmianę

Już w pierwszych tygodniach urzędowania minister zdrowia Izabela Leszczyna ogłosiła program „Bezpieczna, świadoma ja”, czyli – pakiet rozwiązań dla kobiet, związanych przede wszystkim ze zdrowiem prokreacyjnym. Po kilku miesiącach można byłoby już zacząć stawiać pytania o stan realizacji… gdyby było o co pytać.

Klimat stawia nowe wyzwania zdrowotne

Globalna zmiana klimatu stała się jednym z najbardziej widocznych problemów środowiskowych XXI wieku. Od zdjęć niedźwiedzi polarnych przyczepionych do topniejących kier lodowych na Alasce po wyschnięte i popękane pola uprawne rozciągające się aż po horyzont w Afryce – obrazy ekologicznych skutków zmian klimatycznych stały się częścią naszej wspólnej świadomości. Rzadko jednak skutki zmian klimatycznych są wyrażane w kategoriach rzeczywistych i potencjalnych kosztów życia i cierpienia ludzkiego.

Kamica żółciowa – przyczyny, objawy i leczenie

Kamica żółciowa to schorzenie, które dotyka około 20% populacji. Jest to najczęstsza przyczyna hospitalizacji związanych z układem pokarmowym. Charakteryzuje się występowaniem złogów w pęcherzyku żółciowym lub drogach żółciowych. Niektórzy pacjenci nie doświadczają żadnych objawów, inni cierpią z powodu ataku kolki żółciowej i innych powikłań.

Dobra polisa na życie — na co zwrócić uwagę?

Ubezpieczenie na życie to zabezpieczenie finansowe w trudnych chwilach. Zapewnia wsparcie w przypadku nieszczęśliwego wypadku lub śmierci ubezpieczonego. Aby polisa dobrze spełniała swoją funkcję i gwarantowała pomoc, niezbędne jest gruntowne sprawdzenie jej warunków. Jeśli chcesz wiedzieć, na czym dokładnie powinieneś się skupić — przeczytaj ten tekst!

Diagnozowanie insulinooporności to pomylenie skutku z przyczyną

Insulinooporność początkowo wykrywano u osób chorych na cukrzycę i wcześniej opisywano ją jako wymagającą stosowania ponad 200 jednostek insuliny dziennie. Jednak ze względu na rosnącą świadomość konieczności leczenia problemów związanych z otyłością i nadwagą, w ostatnich latach wzrosło zainteresowanie tą... no właśnie – chorobą?

Testy wielogenowe pozwalają uniknąć niepotrzebnej chemioterapii

– Wiemy, że nawet do 85% pacjentek z wczesnym rakiem piersi w leczeniu uzupełniającym nie wymaga chemioterapii. Ale nie da się ich wytypować na podstawie stosowanych standardowo czynników kliniczno-patomorfologicznych. Taki test wielogenowy jak Oncotype DX pozwala nam wyłonić tę grupę – mówi onkolog, prof. Renata Duchnowska.

Onkologia – droga wielu medycznych szans i możliwości

Wybierając specjalizacje onkologiczne można pomagać pacjentom w walce z chorobą nowotworową, prowadzić innowacyjne badania naukowe i korzystać z nowoczesnej aparatury medycznej. To pasjonujące, że jedna dziedzina medycyny ma tak wiele do zaoferowania – twierdzi Zuzanna Górska, studentka II roku kierunku lekarskiego i przyszła onkolog.

Preludium i pandemiczna fuga

Rozmowa z prof. dr. hab. n. biol. Krzysztofem Pyrciem, wirusologiem, kierownikiem Pracowni Wirusologii w Małopolskim Centrum Biotechnologii Uniwersytetu  Jagiellońskiego (MCB), liderem grupy badawczej Virogenetics, działającej w ramach MCB, należącej do europejskiego konsorcjum DURABLE, które od 2023 r. zrzesza światowej klasy instytuty badań podstawowych i translacyjnych, koordynowane przez Instytut Pasteura w Paryżu. 

Ciemna strona eteru

Zabrania się sprzedaży eteru etylowego i jego mieszanin – stwierdzał artykuł 3 uchwalonej przez sejm ustawy z dnia 22 czerwca 1923 r. w przedmiocie substancji i przetworów odurzających. Nie bez kozery, gdyż, jak podawały statystyki, aż 80 proc. uczniów szkół narkotyzowało się eterem. Nauczyciele bili na alarm – używanie przez dzieci i młodzież eteru prowadzi do ich otępienia. Lekarze wołali – eteromania to zguba dla organizmu, prowadzi do degradacji umysłowej, zaburzeń neurologicznych, uszkodzenia wątroby. Księża z ambon przestrzegali – eteryzowanie się nie tylko niszczy ciało, ale i duszę, prowadząc do uzależnienia.

Leki, patenty i przymusowe licencje

W nowych przepisach przygotowanych przez Komisję Europejską zaproponowano wydłużenie monopolu lekom, które odpowiedzą na najpilniejsze potrzeby zdrowotne. Ma to zachęcić firmy farmaceutyczne do ich produkcji. Jednocześnie Komisja proponuje wprowadzenie przymusowego udzielenia licencji innej firmie na produkcję chronionego leku, jeśli posiadacz patentu nie będzie w stanie dostarczyć go w odpowiedniej ilości w sytuacjach kryzysowych.

Czy NFZ może zbankrutować?

Formalnie absolutnie nie, publiczny płatnik zbankrutować nie może. Fundusz bez wątpienia znalazł się w poważnych kłopotach. Jest jednak jedna dobra wiadomość: nareszcie mówi się o tym otwarcie.




bot