Wraz ze wzrostem liczby nowych zachorowań na zapalenie jelita grubego z powodu Clostridium difficile, zwiększeniem oporności na standardowe leczenie (metronidazol i wankomycyna) i przede wszystkim wzrostem ryzyka nawrotów choroby, zwłaszcza u osób powyżej 65. roku życia i hospitalizowanych przez dłuższy okres, wciąż poszukuje się nowych, skuteczniejszych metod leczenia. Jedną z nich jest przeszczep kału.
Dr Mattila Eero wraz ze swoim zespołem przeprowadził retrospektywną analizę danych dotyczących 70 chorych (60% kobiet) z nawracającym zakażeniem Clostridium difficile, u których wykonano przeszczep kału w latach 2007–2010 w jednym z 5 fińskich szpitali. Średnia wieku pacjentów wynosiła 73 lata.
Głównym kryterium zakwalifikowania do przeszczepu było nawracające zakażenie Clostridium difficile (pomimo odpowiedniego leczenia). Zastosowane metody diagnostyczne to: hodowla z kału i wykrywanie toksyn w kale. Szczepy Clostridium difficile zostały oznaczone za pomocą reakcji łańcuchowej polimerazy (polymerase chain reaction – PCR). Szczep 027 występował u 36 pacjentów. U pozostałych pacjentów (34) zdiagnozowano inne szczepy bakterii. U 47 pacjentów zakażenie Clostridium difficile było spowodowane przyjmowaniem cefalosporyny.
Średni okres pomiędzy zdiagnozowaniem zapalenia jelita grubego wywołanego Clostridium difficile a wykonaniem przeszczepu kału wynosił 133 dni (46–360 dni).
Dawcami kału mogły zostać osoby zdrowe, najlepiej spokrewnione z pacjentem, które nie przyjmowały antybiotyków przez okres ostatnich 6 miesięcy i nie miały objawów ze strony układu pokarmowego. Badanie kału (na obecność bakterii, zwłaszcza w kierunku Clostridium difficile i jej toksyny oraz na obecność pasożytów), a także badania krwi (badanie poziomu CRP, próby wątrobowe, kreatynina, badanie w kierunku zakażenia kiłą, wirusowym zapaleniem wątroby typu B i C, HIV 1 i 2) były systematycznie wykonywane.
W ramach przygotowania do przeszczepu pacjenci byli leczeni wankomycyną lub metronizadolem przez co najmniej 4 dni. Leczenie zostało przerwane na 36 godzin przed przeszczepem. W celu oczyszczenia jelit pacjenci otrzymali 4 litry glikolu polietylenowego.
Próbka 20–30 ml świeżego kału dawcy (< 6 h) została połączona ze 100 ml wody, a następnie wprowadzona do kątnicy biorcy za pomocą endoskopu podczas wykonywania kolonoskopii. Wykonanie kolonoskopii nie tylko pozwoliło przeszczepić kał, ale także wykluczyć istnienie nieswoistej zapalnej choroby jelit (może ona przyczyniać się do rozwoju zakażenia Clostridium difficile) oraz raka jelita grubego (może być maskowany przez zapalenie jelita grubego spowodowane Clostridium difficile).
Kryterium wskazującym na niepowodzenie przeszczepu była utrzymująca się biegunka i obecność toksyny Clostridium difficile w kale.
W ciągu pierwszych 12 tygodni po przeszczepie objawy ze strony przewodu pokarmowego ustąpiły u wszystkich pacjentów (34/34; 100%) zakażonych szczepem innym niż 027. Wyleczenie zaobserwowano u 32 pacjentów (32/36; 89%) zakażonych szczepem 027. Czterech pacjentów zakażonych szczepem 027 było w stanie ciężkim. Zmarli w ciągu 1,5–3 miesięcy po przeszczepie.
W ciągu roku od przeszczepu u 4 wyleczonych pacjentów nastąpił nawrót choroby po przyjęciu antybiotyków – 2 z nich zostało wyleczonych dzięki antybiotykoterapii, a 2 dzięki ponownemu wykonaniu przeszczepu kału.
U żadnego z pacjentów nie wystąpiły komplikacje związane z przeszczepem kału czy z kolonoskopią. Podczas przeszczepu pacjenci nie zostali zarażeni żadną chorobą. U 4 pacjentów, którzy zmarli w ciągu pierwszych 3 miesięcy od przeszczepu, nie zaobserwowano związku pomiędzy przygotowaniem do kolonoskopii, samą kolonoskopią, przeszczepieniem kału a zgonem.
Reasumując, w przypadku nawracającego zakażenia Clostridium difficile przeszczep kału jest skuteczną metodą, także u pacjentów ze szczepem 027. Co więcej, zabieg nie jest związany z ryzkiem rozwoju innych chorób czy zgonem.
Na podst. „Hépato-gastro et oncologie digestive”, avril 2012, vol.19, n°4, pp. 285-288.