www.sluzbazdrowia.com.pl - Strona główna

Początek roku akademickiego
MM

Centralna inauguracja roku akademickiego uczelni medycznych odbyła się tym razem w Katowicach. Uczestniczyli w niej m.in. minister zdrowia Zbigniew Religa, prezes NFZ Andrzej Sośnierz, wojewoda śląski Tomasz Pietrzykowski, prezydent Katowic Piotr Uszok oraz przedstawiciele władz i społeczności akademickiej ze wszystkich uczelni medycznych w Polsce. Wykład inauguracyjny, zatytułowany "Komórki macierzyste - klucz do długowieczności", wygłosił prof. Mariusz Z. Ratajczak W przemówieniu inauguracyjnym prof. Ewa Małecka-Tendera, rektor Śląskiego Uniwersytetu Medycznego, wspomniała m.in. o prężnie działającej zabrzańskiej filii ŚUM, ale też trudnej sytuacji finansowej Szpitala Klinicznego Nr 1 im. Prof. Stanisława Szyszko w Zabrzu. Podkreśliła, że szpital powoli wychodzi na prostą, jednak potrzebuje wsparcia, którego mogą udzielić m.in. zabrzańscy samorządowcy. (...)

Medyczny Nobel 2007
MM, TK, PAP

Tegoroczną Nagrodę Nobla w dziedzinie medycyny - 10 mln koron szwedzkich - przyznano za przełomowe odkrycia związane z komórkami macierzystymi oraz zjawiskiem rekombinacji DNA w komórkach ssaków. Otrzymali ją 82-letni Amerykanin Oliver Smithies, 70-letni Włoch Mario R. Capecchi oraz 66-letni Brytyjczyk Sir Martin J. Evans. W uzasadnieniu Komisja Noblowska napisała, że "nagrodę przyznano za wykorzystanie zarodkowych komórek macierzystych do modyfikacji genetycznych myszy, co pomogło zrozumieć udział genów w rozwoju zarodków, organizmów dorosłych oraz w procesie starzenia się". (...)

Giertych zaatakował LPR
Jan Osiecki

Lotnicze Pogotowie Ratunkowe będzie miało nowe śmigłowce. Resort zdrowia, po przeszło 2 latach, wybrał dostawcę maszyn. Przetarg rozstrzygnięto, a już pojawiły się zarzuty o korupcję. Przetarg na dostarczenie 23 latających karetek oraz 1 symulatora treningowego wygrało niemiecko-francuskie konsorcjum Eurocopter. Ratownicy będą latali maszynami typu EC 135. Zwycięskie maszyny mają jedną przewagę nad konkurencyjną Agustą. Kabina śmigłowca jest odrobinę większa. A te kilka cm ma niebagatelne znaczenie. Dzięki nim w kabinie można podczas lotu prowadzić akcję reanimacyjną, np. wykonywać masaż serca oraz intubację. Kabina jest na tyle duża, że ratownicy mają dobry dostęp do klatki piersiowej i głowy pacjenta, mogą się swobodnie poruszać. W Agustach przeszkadzają zbiorniki paliwa, umieszczone pod sufitem. (...)

Piąta rocznica śmierci Aliny Pienkowskiej

17 października, w 5. rocznicę śmierci Aliny Pienkowskiej, AM w Gdańsku zorganizowała sesję naukową poświęconą historycznym dokonaniom przedwcześnie zmarłej, legendarnej pielęgniarki, sygnatariuszki Porozumień Gdańskich i współautorki ich 16. punktu, dotyczącego ochrony zdrowia. A. Pienkowska, działaczka przedsierpniowej opozycji demokratycznej, represjonowana i aresztowana w stanie wojennym, wieloletnia przewodnicząca NSZZ "S" Służby Zdrowia, po 1989 r. senator RP - była i pozostaje niekwestionowanym autorytetem środowisk medycznych. Jest także patronką konkursu ogłaszanego w ostatnich latach przez naszą redakcję, wyłaniającego w demokratycznej procedurze osobistości w służbie zdrowia, które mają odwagę czynić dobro (w tym roku, wyjątkowo, konkurs został odroczony z powodu rozpoczęcia kampanii wyborczej). (...)

PIP ukarze dyrektora
Aleksandra Kurowska

30 tys. zł grzywny za nieprzestrzeganie norm czasu pracy lekarzy - taką karę może dostać dyrektor szpitala w Opolu Lubelskim Karol Stpiczyński. To wynik kontroli przeprowadzonej przez PIP. Wniosek o ukaranie dyrektora trafił już do sądu. W Szpitalu Powiatowym SP ZOZ w Opolu Lubelskim, podobnie jak w wielu innych placówkach, nie są przestrzegane limity dyżurów w miesiącu, ani czasu nieprzerwanego odpoczynku po dyżurze. Skargę na to złożyli do PiP lekarze - za pośrednictwem szefa OZZL Krzysztofa Bukiela. - W wyniku kontroli postawiliśmy panu Stpiczyńskiemu 2 zarzuty: niezapewnienia lekarzom 11-godzinnego odpoczynku po dyżurach oraz przekraczanie limitów tygodniowych i miesięcznych liczby dyżurów - powiedział "SZ" rzecznik prasowy Okręgowej Inspekcji Pracy w Lublinie. Dyrektor tłumaczył, że inspektorzy wkroczyli do szpitala w lipcu, czyli szczycie urlopowym, gdy szczególnie trudno wypełnić dyżurowy grafik. Zdaniem PIP, nie jest to jednak wystarczający powód, by naruszać prawo pracy (...)

Długo oczekiwane leki
Halina Pilonis

Przez dwa lata NFZ nie wprowadzał nowych programów lekowych. Teraz uruchamia ich aż sześć. Poprzednicy obecnego prezesa NFZ wiedli spór z Ministerstwem Zdrowia na temat tego, kto powinien uruchamiać nowy program lekowy. Andrzej Sośnierz porozumiał się z ministrem Zbigniewem Religą i jeszcze w tym roku zamierza przeznaczyć na leczenie najnowszymi lekami prawie 30 mln zł, w przyszłym na wszystkie programy lekowe 1,445 mld, czyli 2,2 raza więcej niż w 2007 r. (...)

Powiaty kontra NFZ
Tomasz Sienkiewicz

Atmosfera w sali obrad warszawskiego Domu Literata była rozgrzana do czerwoności. 50 osób, które w ostatniej chwili wpisały się na listę uczestników spotkania z prezesem NFZ Andrzejem Sośnierzem, tłoczyło się na stojąco przy drzwiach. Związek Powiatów Polskich zorganizował je w trybie pilnym, decyzja zapadła kilka dni wcześniej. Temat: nowe zasady kontraktowania świadczeń medycznych, oparte na brytyjskim systemie HRG, czyli jednorodnych grup pacjentów (w skrócie JGP). W ostatnim czasie media nieustannie donosiły, że nowy system zdecydowanie pogorszy warunki finansowe szpitali, a w niektórych przypadkach zagrozi nawet ich funkcjonowaniu. (...)

Rozłam w PZ?
Halina Pilonis

Tydzień przed wyborami parlamentarnymi Porozumienie Zielonogórskie podpisało pakt wyborczy z Platformą Obywatelską. Część lekarzy uznała to za upolitycznianie ich organizacji. Oficjalnie Platforma i Porozumienie zdeklarowały wspólne reformowanie systemu opieki zdrowotnej. PZ zobowiązało się do powieszenia w swoich praktykach plakatów wyborczych z logo PO i PZ, a Platforma obiecała Federacji, że jeśli wygra wybory - PZ będzie miało wpływ na politykę zdrowotną. (...)

Przybytek i ból głowy
Andrzej Sośnierz

Podobno od przybytku głowa nie boli. Okazuje się jednak, że czasami boli. W ostatnich tygodniach obrodziło w Funduszu zmianami planu finansowego na przyszły rok, co samo z siebie nie byłoby złe, gdyby nie czas, w jakim są dokonywane. Rokrocznie konkurs i rokowania w sprawie umów na kolejny rok poprzedza zawsze uchwalenie i przyjęcie planu finansowego NFZ, ponieważ to właśnie plan jest podstawą przyszłych umów. Sęk w tym, że wprawdzie Fundusz ma zatwierdzony plan finansowy, ale jest on już obecnie niezgodny z aktualnym stanem prawnym. (...)

PANOPTICUM

Formularz czy umowa?
Marek Wójtowicz

Niedawno zaproszono mnie telefonicznie na przesłuchanie do lubelskiej komendy policji w sprawie wydania rodzinie dokumentacji zmarłego w zarządzanym przeze mnie szpitalu. Na wstępie wysłuchałem wprowadzenia do sprawy: na wniosek córki wydałem jej w 2003 r. dokumentację leczenia zmarłego ojca (łącznie z kopiami kart wcześniejszego leczenia psychiatrycznego), którą ta wykorzystała do podważenia testamentu obdarowującego drugą córkę gospodarstwem rolnym zmarłego. (...)

TYLKO FAKTY

Bez rewelacji
Marek Nowicki

Prezes Narodowego Funduszu Zdrowia przedstawił raport z realizacji programu wczesnego wykrywania raka piersi i raka szyjki macicy. Wyniki nie są rewelacyjne, a w wielu województwach nawet złe. W sumie, w ciągu ostatniego półrocza, do Polek trafiło ponad 8 milionów zaproszeń. W ten sposób z zaoferowanej mammografii skorzystało 17,62% pań, z cytologii - niecałe 6%. Najgorzej, tradycyjnie, było na Podkarpaciu - tu pod wpływem prowadzonej akcji zgłosiło się do ginekologa zaledwie 2,93% kobiet. Delikatnie mówiąc, nadal króluje brak wiedzy i zabobon. (...)

Z PAMIĘTNIKA WIEJSKIEJ LEKARKI

Czerniak
Janina Banachowska

Przyjechał do mnie pacjent mieszkający obecnie w mieście i mający tam swojego lekarza rodzinnego. Ale - jak mówił - mimo wszystko wolał się u mnie poradzić. Miał od dawana znamię barwnikowe na przedramieniu. Przez lata nie zmieniało wielkości ani barwy, jednak ostatnio, od jakichś dwóch tygodni, zauważył, że jakby się powiększyło i wystaje ponad skórę. Pacjent przed sześcioma laty miał operację raka pęcherza moczowego, teraz jest zaniepokojony, czy to nie przerzut. Poszedł po poradę do swojego lekarza rodzinnego. (...)

Bezkarny pacjent z procentami
Halina Pilonis

Brudny, zawszony, cuchnący alkoholem pacjent - to częsty problem pogotowia i szpitali. Taki "chory" może zwymiotować na lekarza, bezkarnie go lżyć i obrażać. Często się zdarza, że medycy stają się też ofiarami przemocy fizycznej pijanych pacjentów. Wezwanie do kukułek Prawie co 10. wyjazd karetki warszawskiego Pogotowia Ratunkowego to wezwanie do pijanego pacjenta. Takich wyjazdów jest około 30 dziennie. Wiele wezwań do nietrzeźwych jest nieuzasadnionych. (...)

Rynek prywatnych usług medycznych

Szybki rozwój z przeszkodami

Rynek usług zdrowotnych ma się coraz lepiej. Gdyby było inaczej, prywatne firmy z pewnością nie inwestowałyby w rozwój sieci placówek, w tym również szpitali. Ostatnio jedna z nich zajęła się nawet sprzedażą polis ubezpieczeniowych. Służba zdrowia w Polsce jest już w 60% prywatna. W niektórych sektorach, szczególnie w poz i stomatologii, większość placówek, z którymi NFZ zawiera umowy na świadczenia zdrowotne, to niepubliczne zakłady opieki zdrowotnej. Są województwa, gdzie prywatne przychodnie i praktyki lekarzy rodzinnych stanowią już ok. 90-95% wszystkich zakładów świadczących takie usługi. (...)

Medicover - ubezpieczyciel
TS

Grupa Medicover wzbogaciła swoją ofertę o sprzedaż indywidualnych ubezpieczeń medycznych. Zajmuje się nią zarejestrowany w Polsce oddział szwedzkiej spółki Medicover Försäkrings AB. Do wyboru jest 5 wariantów opieki. Najprostszy to Opieka Ogólna, w ramach której udostępnia się podstawowe usługi ambulatoryjne i diagnostyczne. Kolejny - Opieka Ogólna Plus - zapewnia nielimitowane wizyty domowe internisty, pediatry i lekarza rodzinnego. Klienci, którzy wykupią wariant Opieka Specjalistyczna, mają (bez skierowania) dostęp do kardiologa, chirurga, ortopedy, dermatologa, neurologa, otolaryngologa i okulisty. Kolejny wariant - Opieka Specjalistyczna Plus - ponad to, co w opiece specjalistycznej, zapewnia również dostęp do pozostałych specjalistów, do których potrzebne jest jednak skierowanie od lekarza pierwszego kontaktu (z Medicoveru lub innej placówki). (...)

Z DROGI...

Zawał?
Andrzej Musiałowicz

Strach otworzyć gazetę, włączyć radio albo telewizor - z powodu natłoku złych lub sprawiających wrażenie totalnego chaosu informacji. Ale o tym już pisałem. Dziś, w obliczu kolejnych faktów, strach myśleć o przyszłości. Co o niej mówią dyrektorzy szpitali? Jak wyobrażają sobie funkcjonowanie zakładu w sytuacji, gdy lekarze wystrajkowali wynagrodzenia, na które bez wątpienia zasługują (za faktyczną pracę, a nie za podpisywanie listy obecności), ale które są rujnujące dla finansów praktycznie wszystkich zakładów; czy obie strony wierzą, że umów będzie można dotrzymać, że wystarczy na to środków w budżecie zakładów? (...)

OKIEM DYREKTORA

Plany?
Janusz Atłachowicz

Nastał czas, kiedy wszyscy planują budżety na następny rok. Politycy zaplanowali już, co i komu rozdać z budżetu centralnego. A pani prof. Z. Gilowska zarzeka się, że więcej rozdawnictwa nie będzie. Mamy szczęście, że jest hossa w gospodarce i jest co rozdawać. Ale hossa nie trwa wiecznie i na pewno przyjdą lata chude. A wówczas trzeba będzie zaciskać pasa, kierując całą energię na wytwarzanie dochodu, a nie rozdawnictwo. (...)

Upolitycznienie PZ?
Joanna Zabielska-Cieciuch / Marek Twardowski

Tydzień przed wyborami parlamentarnymi Federacja Związków Pracodawców Ochrony Zdrowia Porozumienie Zielonogórskie podpisała porozumienie wyborcze z Platformą Obywatelską. Członkowie PZ wywiesili w praktykach plakaty wyborcze; obok logo PO widniało tu logo Federacji. W zamian za wsparcie w kampanii Platforma obiecała PZ wpływ na politykę zdrowotną po wygranych wyborach. Czy była to próba "upolitycznienia Federacji", jak twierdzi część lekarzy? (...)

Jeszcze o dyżurze medycznym
Agata Mierzwa

Od dawna oczekiwana przez środowiska medyczne zmiana w zakresie czasu pracy lekarzy zacznie obowiązywać 1 stycznia 2008 r. Przyjęcie 24 sierpnia znowelizowanej ustawy o zozach kładzie kres kilkuletniej niezgodności polskiego prawa z wymogami prawa wspólnotowego, czyli dyrektywy 2003/88/WE, jak i wspólnotowego orzecznictwa. Już bowiem w 2000 r. Europejski Trybunał Sprawiedliwości (ETS) orzekł, że czas spędzony przez lekarzy na dyżurze musi być w całości traktowany jako czas pracy, a gdy zostały spełnione dodatkowe przesłanki - jako nadgodziny. Trybunał wyjaśnił także, że jeśli dyżur ogranicza się do utrzymania możliwości kontaktu z lekarzem, to czasem pracy jest jedynie czas związany z faktycznym świadczeniem przez niego usług. Oznacza to, że jeśli pełnienie dyżuru jest związane z obecnością lekarza w miejscu pracy, to dyżur musi być w całości uznany za czas pracy, nawet jeśli lekarz jej nie świadczy. (...)

Druga szczepionka na raka szyjki macicy
MM

Europejska Agencja ds. Produktów Leczniczych (EMEA) zarejestrowała Cervarix firmy GlaxoSmithKline Biologicals - rekombinowaną szczepionkę przeciw rakowi szyjki macicy, zawierającą innowacyjny adiuwant AS04. Na polskim rynku jest dostępna od początku października. Wieloletnie badania kliniczne dowiodły, że Cervarix zapewnia dziewczętom i kobietom w wieku 15-25 lat trwałą ochronę przed infekcjami wirusem HPV typu 16 i 18, które są odpowiedzialne za 70% zachorowań na raka szyjki macicy, stymuluje wytwarzanie przeciwciał przeciwko HPV typu 16 i 18 u dziewcząt w wieku 10-14 lat, a także wykazuje odporność krzyżową na HPV typu 31 i 45. Nie jest jednak lekiem w raku szyjki macicy, śródnabłonkowej neoplazji szyjki macicy (CIN), ani innych zmianach chorobowych wywołanych zakażeniem HPV. (...)

PLIVA najlepsza na rynku OTC
MM

W opinii 300 polskich farmaceutów, uczestniczących w tegorocznym badaniu "IMS OTC Mirror", najlepszą firmą oferującą preparaty bez recepty jest PLIVA Kraków. Wyprzedziła w rankingu 14 innych firm farmaceutycznych, które badano w Polsce. Ocenie farmaceutów poddano kilka aspektów współpracy z producentami preparatów OTC, m.in. pracę ich przedstawicieli, produkty, relacje handlowe, a także marketing, promocję i szkolenia. PLIVA została przez nich najwyżej oceniona. - Jesteśmy dumni, że PLIVA została uznana przez farmaceutów za najlepszą firmę OTC. Wyniki badania potwierdzają uznanie dla naszej firmy jako producenta skutecznych preparatów najwyższej jakości - mówi Michał Nitka, dyrektor generalny i wiceprezes zarządu PLIVA Kraków, spółki zależnej PLIVY d.d. należącej do Grupy Barr Pharmaceuticals, Inc. (...)

Elektroniczna dokumentacja medyczna
Krzysztof Nyczaj

W przypadku dokumentacji medycznej w formie papierowej, wymagany jest zawsze własnoręczny podpis osoby odpowiedzialnej za treść dokumentu lub wykonaną czynność związaną z dokumentem. W dokumentacji prowadzonej w formie elektronicznej należy zatem zastosować podpis elektroniczny, równoważny podpisowi własnoręcznemu. Przywołanie w rozporządzeniu o dokumentacji medycznej ustawy o podpisie elektronicznym wskazuje zarazem, że zastosowanie bezpiecznego podpisu elektronicznego, weryfikowanego za pomocą kwalifikowanego certyfikatu, jest w przypadku dokumentacji medycznej właściwym rozwiązaniem. (...)

Jeśli chcemy powstrzymać epidemię nadciśnienia tętniczego...

Wojna z solą
Halina Kleszcz

Amerykańscy naukowcy z Uniwersytetu Kalifornijskiego dowiedli, że w genomie człowieka zachodzą zmiany pod wpływem spożywanych produktów. Prof. dr hab. med. Kalina Kawecka-Jaszcz*, kierownik I Kliniki Kardiologii i Nadciśnienia Tętniczego CM UJ, podziela pogląd, że to, co jemy, może zmieniać nasze DNA. Całkiem logiczna wydaje się zatem hipoteza, że jako populacja "uzależniliśmy się" tą drogą od soli. (...)

Migotanie przedsionków: cz. 1. - przyczyny i następstwa
Tomasz Zapolski, Andrzej Wysokiński

Elektrofizjologiczne podstawy arytmii. Dla wyjaśnienia powstawania migotania przedsionków powstało wiele hipotez, przyjmujących jako przyczynę mechanizm krążącej fali nawrotnej, pobudzenia ektopowe z pojedynczych ognisk bodźcotwórczych, bądź teorię licznych ektopowych ognisk bodźcotwórczych. U podłoża zjawiska reentry leży niejednorodność okresu refrakcji, skrócenie okresu refrakcji oraz zwolnienie przewodzenia. Skracanie okresu refrakcji przedsionka i zła adaptacja okresu refrakcji do częstości akcji serca są odpowiedzialne za zjawisko utrwalania się migotania. (...)

Zasady racjonalnej antybiotykoterapii zakażeń dolnych dróg oddechowych
Katarzyna Semczuk, Danuta Dzierżanowska

Zakażenia dolnych dróg oddechowych, mimo postępu, jaki dokonał się w diagnostyce, leczeniu i profilaktyce, stanowią nadal jedną z najczęstszych przyczyn zachorowalności i śmiertelności wśród pacjentów hospitalizowanych, jak i leczonych ambulatoryjnie. Według WHO, najwyższy wskaźnik zachorowalności na ostre choroby układu oddechowego dotyczy dzieci poniżej 5. r.ż. Wyniki 11-letnich badań w USA wykazały, że w grupie dzieci od 6. m.ż. do 5. r.ż. zachorowalność na zapalenie płuc wynosi 40 przypadków na 1000 rocznie i zmniejsza się z wiekiem, by w wieku dojrzałym osiągnąć wskaźnik 5-10/1000/rok. (...)

Intensywna terapia nadciśnienia obniża śmiertelność chorych na cukrzycę typu 2
Mariola Marklowska-Dzierżak

Rutynowe stosowanie przeciwnadciśnieniowego leku złożonego (peryndopryl i indapamid) u chorych z cukrzycą typu 2 zmniejsza śmiertelność, ryzyko incydentów sercowo-naczyniowych oraz powikłań nerkowych - dowiodły wyniki kilkuletniego badania ADVANCE. Są one zgodne z ogłoszonymi w czerwcu br. wytycznymi 2 europejskich towarzystw naukowych: European Society of Hypertension (ESH) oraz European Society of Cardiology (ESC). (...)

MEDUKACJA

Bądź LEPszy w testach
Maria Pokorska-Lis

Pytania testowe, których zakres pokrywa się z LEP. Prawidłowe odpowiedzi wraz z komentarzami. (...)

Pacjenta komunikacyjnego cd.
Marek J. Szewczyk

Szkoda, że Marek Wójtowicz, autor felietonu "Pacjent komunikacyjny", pozostawił niedosyt u spragnionego wiedzy o następstwach "podatku Religi" poszkodowanego pacjenta, jak i leczącego medyka. Jak zauważa Wójtowicz, leczenie ofiar wypadków komunikacyjnych kosztuje rocznie ok. 1 mld zł. Ale z "podatku Religi" do NFZ wpłynie tylko ok. 700 mln zł. Łatwo policzyć, że będzie o 300 mln zł za mało. Co z tego wynika? (...)

Anestezjolodzy protestują

Zarząd Główny Związku Zawodowego Anestezjologów zaprotestował przeciw obniżeniu finansowania świadczeń w oddziałach anestezjologii i intensywnej terapii, jaki - jego zdaniem - nastąpi po wprowadzeniu systemu rozliczeń wg JGP przez NFZ. Analizy ekspertów wykazują, że zmiana doprowadzi do obniżenia finansowania tych świadczeń zdrowotnych o kilkadziesiąt procent, co może doprowadzić do zamykania oddziałów, zagrażając bezpieczeństwu pacjentów. "Zastosowanie nowego sposobu rozliczania świadczeń zdrowotnych bez uprzedniej, rzetelnej analizy jego skutków finansowych, przy nieodpowiedzialnej polityce MZ dotyczącej kontroli zasobów kadr medycznych oraz niedotrzymaniu przez Premiera RP i Ministra Zdrowia obietnicy wprowadzenia "dodatku anestezjologicznego", jeszcze bardziej zwiększy niedobór lekarzy anestezjologów. Czeka nas kolejna fala migracji i brak dopływu nowej kadry specjalistów z tej dziedziny" - oświadcza ZG ZZA. (...)

Piotr Domagała, Anna Klimkiewicz, Jakub Klimkiewicz, Łukasz Małek, Grzegorz Napiórkowski, Maria Pokorska-Lis, Paweł Własienko

Lekarski Egzamin Państwowy - 180 pytań testowych z odpowiedziami i komentarzem

Kiedy wykonywany jest test Allena? Kiedy należy leczyć bezobjawowy bakteriomocz? Co oznacza określenie "przywilej terapeutyczny"? Te i 177 innych ciekawych pytań z odpowiedziami znajdziesz w książce "LEP - 180 pytań testowych z odpowiedziami i komentarzem". Książka powstała z myślą o osobach przygotowujących się do Lekarskiego Egzaminu Państwowego, decydującego zarówno o przyznaniu prawa wykonywania zawodu, jak i wyniku postępowania konkursowego na specjalizacje. Publikacja jest nietypowa; została napisana nie przez autorytety medyczne, ale przez młodych lekarzy, którzy sami niedawno stali przed koniecznością sprostania temu wyzwaniu (i zdali LEP na medal). Liczymy, że ich doświadczenie sprawi, iż niniejsza publikacja pomoże Państwu lepiej przygotować się do egzaminu. (...)