Spis treściSZ nr 24–26/2000
z 23 marca 2000 r.
Stuknij na okładkę, aby przejść do archiwun rocznika 2000
KLINIKA
Rak piersi
Zbigniew Wronkowski, Wiktor Chmielarczyk, Maria Zwierko
W Polsce nowotwory złośliwe są pierwszą przyczyną zgonu kobiet w wieku poniżej 65 lat. Wśród tych nowotworów pierwsze miejsce zajmuje rak piersi. Epidemiologia bada populacyjny charakter tego zjawiska. (...)
Zbigniew Wronkowski, Wojciech Załucki
Stany zapalne, ropnie, rzadkie choroby infekcyjne sutka (np. gruźlica) praktycznie mogą występować w każdym wieku. Podobne objawy mogą występować po urazie sutka, zwłaszcza gdy nastąpi uszkodzenie miąższu sutka łącznie z martwicą tkanki tłuszczowej. Zmiana kształtu lub wielkości sutka może być objawem różnych chorób sutka łącznie z rakiem, ale może to być również skutek naturalnych przemian miąższu sutka, zwłaszcza w okresie pokwitania i menopauzy. Zawsze obowiązuje dokładne badanie kliniczne oraz badania mammograficzne w przypadkach stwierdzenia zmian i rutynowo u kobiet po 40. roku życia.
Wiktor Chmielarczyk, Zbigniew Wronkowski, Maria Zwierko
Zapobieganie nowotworom złośliwym piersi obejmuje wszelkie działania, mające na celu zmniejszenie ryzyka zachorowania na raka tego narządu. Podstawowym sposobem zapobiegania jest eliminacja czynników ryzyka ze środowiska osoby zagrożonej. z drugiej strony - elementem zapobiegania jest również podnoszenie odporności ustroju na procesy związane z powstawaniem nowotworu (chemoprewencja, rewersja fenotypu odpornościowego za pomocą manipulacji genetycznych). (...)
Rak piersi
Ocena częstości występowania zmian w piersiach
Elżbieta Kączkowska, Zbigniew Wronkowski
Od ponad czterdziestu lat są prowadzone na świecie badania nad korelacją między zmianami w budowie piersi u kobiet a późniejszym rozwojem nowotworu złośliwego piersi. I chociaż wyniki niektórych z tych badań były poddane krytyce z uwagi na niespójne kryteria doboru przypadków czy zbyt małą liczebność próby (Haagensen C.D., 1971), to wyniki badań obejmujących kilkutysięczne grupy kobiet wskazują, iż zmiany w budowie piersi są czynnikiem zwiększającym ryzyko rozwoju nowotworu złośliwego. (...)
Wiktor Chmielarczyk, Zbigniew Wronkowski, Maria Zwierko
Samodzielne badanie piersi jest tanią i prostą metodą wczesnego wykrywania guzków i innych nieprawidłowości w piersiach. Aczkolwiek randomizowane badanie, przeprowadzone na 250 tys. kobiet w Szanghaju, nie wykazało redukcji umieralności z powodu nowotworu piersi w grupie wykonującej samobadanie w porównaniu z grupą kontrolną, to jednak wiadomo, że ponad 90% nowotworów piersi jest wykrywanych przez same kobiety w czasie samobadania. Samobadanie piersi można włączyć w nawyki pielęgnacyjne tego narządu. Lepsze poznanie jego cyklicznych zmian, związanych z funkcjonowaniem całego organizmu kobiety, pozwala lepiej wsłuchiwać się w to, "co piersi mają do powiedzenia". (...)
Znaczenie badań przesiewowych w zwalczaniu raka piersi
Zbigniew Wronkowski, Wiktor Chmielarczyk
Korzystny wpływ skryningu na zmniejszenie umieralności z powodu raka piersi został już niezbicie udowodniony. Badania wskazują, że całkowity koszt wykrycia i leczenia chorych ujawnionych w badaniu przesiewowym jest siedmiokrotnie niższy niż koszt leczenia pacjentów i skutków ich choroby, gdy rak ujawnił się klinicznie. (...)
Aspekty psychologiczne skryningu raka piersi
Zbigniew Wronkowski, Wiktor Chmielarczyk, Sylwia Zdobych, Katarzyna Komorowska
Testem w skryningu jest badanie mammograficzne, na które wybrana grupa kobiet otrzymuje zaproszenie. Można przypuszczać, że każda zaproszona kobieta zaczyna wówczas odczuwać lęk, dotyczący zarówno samego badania, które może być niekiedy bolesne i nieprzyjemne, jak i diagnozy i ewentualnego okaleczenia. (...)
Zwalczanie raka piersi w praktyce lekarza rodzinnego
Zbigniew Wronkowski, Wiktor Chmielarczyk
Przy takiej samej liczbie zachorowań w ciągu roku (10 000), liczba zgonów z powodu raka piersi jest w Polsce wyższa o blisko 2000 niż w Holandii. Głównym czynnikiem wpływającym w najbardziej istotny sposób na sytuację w zwalczaniu raka piersi w obu krajach jest fakt wprowadzenia skryningu mammograficznego w całej populacji holenderskiej, podczas gdy w Polsce odsetek kobiet kiedykolwiek badanych mammograficznie nie przekracza 10%. (...)
Rak piersi - informacje praktyczne - wywiad, diagnostyka, klasyfikacja zmian
Zbigniew Wronkowski, Maria Zwierko
Ze względów praktycznych raki piersi dzielimy na postać przedinwazyjną (in situ) i postać inwazyjną (naciekającą). Rak przedinwazyjny (in situ) wywodzi się z nabłonka przewodów mlecznych (carcinoma ductale in situ) i zrazików (carcinoma labulare in situ). Są to bardzo wczesne stadia raka, gdy zmiany nowotworowe ograniczają się do nabłonka; nie naciekają podścieliska, nie stykają się więc z naczyniami chłonnymi i naczyniami krwionośnymi. Nie powodują więc przerzutów. Raka przedinwazyjnego można stwierdzić jedynie wówczas, gdy usunięta zostanie cała zmiana i zbadana mikroskopowo, czy rzeczywiście nie było inwazji podścieliska. (...)
Tadeusz Pieńkowski, Janusz Jaśkiewicz, Zbigniew Wronkowski, Maria Zwierko, Wojciech Załucki
W przypadku zrazikowego raka przedinwazyjnego (CLIS), po leczeniu chirurgicznym, zalecana jest jedynie ścisła obserwacja; u 20-25% chorych w ciągu 15 lat rozwija się rak inwazyjny. W przypadku przewodowego raka przedinwazyjnego (CDIS) wybór metody leczenia zależy od wielkości zmiany i typu histologicznego raka. Na podstawie tych cech ustalany jest indeks prognostyczny. W zależności od tego indeksu zalecane jest: wycięcie zmiany, wycięcie zmiany z następową radioterapią lub prosta amputacja piersi. U chorych na CDIS nie usuwa się regionalnych pachowych węzłów chłonnych, ale istnieje zwiększone ryzyko wystąpienia u nich inwazyjnego raka piersi; rozwija się on po 10 latach od rozpoznania CDIS u około 25-50% chorych. (...)