Spis treściSZ nr 36–37/2001
z 10 maja 2001 r.
Stuknij na okładkę, aby przejść do archiwun rocznika 2001
AKTUALNOŚCI
Wzorcowe zapalenie wyrostka robaczkowego
Marek Wójtowicz
Co jakiś czas podczas raportów ogólnoszpitalnych, konferencji ogólnopolskich, w programach telewizyjnych itp. wysłuchuję opinii, że jak będą standardy i procedury, to od razu będzie lepiej. Standard (z angielskiego) oznacza istnienie ustalonej, przeciętnej normy, wzorca, modelu postępowania lub wytworzenia jakiegoś produktu o określonych cechach. Jest bliskim powinowatym procedury (łac. procedo - postępować naprzód), oznaczającej instrukcję, tryb wykonania jakiejś czynności w sposób podobny i porównywalny. Jeśli coś jest jednakowe bez względu na miejsce wykonania, to powinno kosztować tyle samo i być takiej samej jakości (...)
"Złote Słuchawki Lekarskie" dla najlepszych w Małopolsce
Halina Kleszcz
„Złote Słuchawki Lekarskie”, wzorowane na stetoskopach z czasów Judyma - laureatom konkursu wręczył, niespodziewanie nawet dla organizatorów, premier Jerzy Buzek, który przyjechał pod Wawel wprost z kampanii prawyborczej w Nysie. Na uroczystość w krakowskiej renesansowej Willi Decjusza przybyli także: kardynał Franciszek Macharski oraz marszałek małopolski Marek Nawara (...) Tytuł najlepszego lekarza pierwszego kontaktu w Małopolsce przypadł lekarzowi rodzinnemu Olafowi Dubielowi z Gdowa. Otrzymał „Złotą Słuchawkę”, nagrodę w wysokości 10 tys. zł (połowę rozdzieli pomiędzy pielęgniarki, resztę chce przeznaczyć na dokończenie domu dla swojej 5-osobowej rodziny), a także staż w Kopenhadze ufundowany przez województwo małopolskie. (...)
Anna Jarosz
Zakończyła się trzecia edycja konkursu promującego medycynę rodzinną i lekarzy tej specjalności. Patronat merytoryczny nad konkursem o Order Doktora Ojboli sprawowało Krajowe Kolegium Lekarzy Rodzinnych w Polsce oraz Anna Knysok, wiceminister zdrowia. Do udziału w konkursie pacjenci zgłosili 290 lekarzy rodzinnych z całej Polski. Głosowało prawie 10 tys. osób. (...)
Procedury wysokospecjalistyczne 2001
Lista procedur wysokospecjalistycznych, finansowanych w br. z budżetu ministerstwa zdrowia, obejmuje już tylko 23 pozycje (por. tab. poniżej), podczas gdy w 2000 r. - 39, a w 1999 r. - 51 pozycji. (Wykaz zrealizowanych procedur w ub. r. i ich koszt przedstawiamy na stronie 28.) Cztery z procedur finansowanych przez resort w 2000 r. (LDL-aferaza, hiperbaria, żywienie pozajelitowe w warunkach domowych i brachykardia) są obecnie finansowane przez kasy chorych, natomiast pozostałe są kontynuowane w ramach programów polityki zdrowotnej (...)
Przed wyborami 2001: Pielęgniarki z rolnikami
Redakcja "Służby Zdrowia" zwróciła się do sztabów wyborczych partii z prośbą, by kandydaci do Sejmu RP, wywodzący się ze środowisk medycznych, odpowiedzieli na kilka pytań. Nasz cykl prezentacji programów wyborczych partii rozpoczynamy od wypowiedzi Bożeny Banachowicz, przewodniczącej Ogólnopolskiego Związku Zawodowego Pielęgniarek i Położnych, który zawarł porozumienie przedwyborcze z PSL (...)
Jakość opieki zdrowotnej
Małgorzata Kukowska
W dniach 25-27 kwietnia br. w Krakowie odbyła się ogólnopolska konferencja "Jakość w opiece zdrowotnej". Jej organizatorem, już po raz szósty, było Centrum Monitorowania Jakości, kierowane przez prof. dr. Rafała Niżankowskiego. Tym razem tematem była "Standaryzacja w systemie opieki zdrowotnej". W trakcie poszczególnych sesji zagadnienia standaryzacji przedstawiano w ujęciu teoretycznym, prezentując opracowania europejskie i polskie, oraz praktycznym. Przedstawiono kilkanaście przykładów prób wprowadzenia standardów w niektórych dyscyplinach medycznych, w oddziałach szpitalnych oraz w podstawowej opiece zdrowotnej, m.in. wprowadzenie standardu antybiotykoterapii (szpital w Grajewie), standardów postępowania z pacjentem z urazem wielonarządowym (szpital w Dąbrowie Górniczej), standardów świadczeń w psychiatrii. Osobna sesja poświęcona była farmakoekonomice w gospodarce lekiem (...)
10-lecie samorządu pielęgniarek i położnych: 10 problemów
Ilona Tułodziecka
Niełatwo podsumować drogę, którą pokonaliśmy od 19 kwietnia 1991 r., czyli od podpisania ustawy, na mocy której samorząd zawodowy pielęgniarek i położnych rozpoczął działalność. Od tego momentu naszym obowiązkiem stało się "sprawowanie pieczy i nadzoru nad należytym wykonywaniem zawodu". W tym jednym określeniu kryje się cały twórczy wysiłek 10 lat. Jak nazwać ten czas? Dekadą marzeń i złudzeń? Dekadą zmian, przyspieszonych lekcji historii? A może - dekadą pracy u podstaw, okresem wypracowania mechanizmów umożliwiających nowe funkcjonowanie zawodów? Każdy członek i sympatyk samorządu znajdzie na to pytanie własną odpowiedź. Z okazji jubileuszu proponuję Państwu refleksję nad 10 problemami, które uważam za kluczowe dla działalności korporacji (...)
Farmaceuta zamiast lekarza
Anna Jarosz
W zeszłym roku na liście preparatów sprzedawanych bez recepty znalazło się 2400 pozycji, co stanowi ponad 1/3 rynku leków. Zdaniem prof. Jacka Spławińskiego z Instytutu Leków samoleczenie można uznać za zjawisko społeczne, spowodowane m.in. utrudnionym dostępem do lekarza. O rozmiarach tego zjawiska świadczy dynamiczny wzrost sprzedaży leków OTC, wspierany bardzo agresywną reklamą. Mimo rosnącej świadomości i wiedzy społeczeństwa na temat zdrowia, samoleczenie może być niebezpieczne (...)
Program GOLD
Mariola Pietraszek
Międzynarodowy program GOLD (Global Initiative for Obstructive Lung Disease) powstał pod patronatem WHO we współpracy z Narodowym Instytutem Serca, Płuc i Krwi (Bethesda, MSC, USA), Narodowym Instytutem Zdrowia (USA) i przy współudziale stowarzyszeń naukowych na całym świecie. Konsultantami GOLD są także dwaj polscy lekarze - prof.,prof. Jan Zieliński i Michał Pirożyński. Pierwsze międzynarodowe zalecenia dotyczące diagnozy, postępowania i profilaktyki zostały ogłoszone przez zespół naukowców pracujących dla GOLD 4 kwietnia br. w Tokio i Londynie. Celem programu jest szerzenie wiedzy dotyczącej POChP oraz obniżenie zachorowalności i śmiertelności spowodowanej tą chorobą (...)
INFORMATYZACJA
Daniel Ślugaj
ASP to skrót od angielskich słów Application Serviece Provider. Oznacza usługę firmy informatycznej, która tworzy centrum komputerowe i dzierżawi oprogramowanie za pośrednictwem sieci publicznych, w tym sieci internet. Użytkownicy mogą korzystać z aplikacji zainstalowanych na serwerach należących do firmy typu ASP bez konieczności zakupu ich na własność, ponoszenia kosztów wdrożenia i zatrudniania informatyków do nadzoru systemu. Firma ma za to obowiązek utrzymywania i aktualizacji oprogramowania oraz archiwizacji danych (...)
SAMORZĄDY
Szpital w Ełku prowadzi miejska spółka
Ratunek dla bankruta
Tomasz Sienkiewicz
Od pół roku cywilne lecznictwo stacjonarne w 60-tysięcznym Ełku prowadzi "Pro Medica" - spółka prawa handlowego, która powołała do życia niepubliczny zoz o nazwie Mazurskie Centrum Zdrowia. Jeśli ktoś sądzi, że "Pro Medica" to bogaty inwestor zagraniczny czy krajowy - jest w błędzie. Właścicielem "Pro Medici" jest bowiem samorząd miasta i gminy Ełk, a więc podmiot publiczny. Niepubliczny, z mocy ustawy, jest natomiast ZOZ Mazurskie Centrum Zdrowia, dysponujące jednak publicznymi pieniędzmi miasta i gminy Ełk oraz Regionalnej Warmińsko-Mazurskiej Kasy Chorych. Samorząd lokalny nie zwietrzył zresztą w całkowitym przejęciu szpitala żadnego biznesu, postanowił jedynie - za własne pieniądze - ratować go przed nieuchronnym bankructwem. I to z dwóch powodów: aby zapewnić mieszkańcom ciągłość opieki szpitalnej oraz uchronić przed bezrobociem grupę ok. 400 pracowników w rejonie, w którym sięga ono już 25% (...)
KSZTAŁCENIE
Program Q.A.S. 2001
Poprawa jakości kształcenia podyplomowego menedżerów opieki zdrowotnej to jeden z głównych celów programu realizowanego przez STOMOZ, a finansowanego przez Polsko-Amerykańską Fundację Wolności - spadkobierczynię Polsko-Amerykańskiego Funduszu Przedsiębiorczości, który w ostatniej dekadzie aktywnie wspierał przemiany rynkowe i demokratyczne w naszym kraju. W bieżącym roku na realizację programu "Wspieranie edukacji menedżerów służby zdrowia" organizacja ta przeznacza 250 tys. USD. W nazwie programu Q.A.S. zawarto całą jego misję: poprawa jakości kształcenia (quality), dążenie do akredytacji (accreditation) i wspomaganie finansowe uczestników szkoleń (scholarship) (...)
TECHNOLOGIE
PDD i PDT, czyli diagnostyka i terapia fotodynamiczna w walce z rakiem
Barbara Namysł
Fotodynamiczna diagnostyka i terapia nowotworów wchodzi już trzeci rok w skład usług kontraktowanych przez Katedrę i Oddział Kliniczny Chorób Wewnętrznych i Medycyny Fizykalnej Ś.AM oraz Ośrodek Diagnostyki i Terapii Laserowej Nowotworów Szpitala Specjalistycznego nr 2 w Bytomiu z kasami chorych. Ta metoda jest wykorzystywana przez lekarzy wielu specjalności, zwłaszcza specjalistów onkologów, także spoza Śląska. W okresie od marca 1998 r. do grudnia 2000 r. ośrodek przeprowadził łącznie 1344 procedury diagnostyczne, 789 procedur terapeutycznych, zdiagnozował 652 pacjentów, leczył 165; opublikował też 22 artykuły i 21 doniesień zjazdowych. - Pod wpływem światła laserowego chora tkanka świeci inaczej, na ekranie jest czerwona, rysuje się tym samym wyraźnie na zielonym tle tkanki zdrowej - wyjaśnia zasady działania metody fotodynamicznej szef ośrodka prof. Aleksander Sieroń (...)
KLINIKA
Koksyby - nowa generacja niesteroidowych leków przeciwzapalnych
Bożena Targońska-Stępniak, Leszek Szczepański
Mechanizm działania NLPZ polega na hamowaniu aktywności enzymu, którego działanie prowadzi do wytwarzania prostaglandyn - cyklooksygenazy (COX). W 1989 r. ustalono, że istnieją co najmniej dwie izoformy tego enzymu. COX-1 (syntetaza prostaglandyny H1) jest enzymem konstytutywnym - występuje w warunkach fizjologicznych, jest stale produkowany przez większość komórek, reguluje prawidłowe procesy komórkowe i jest stymulowany przez hormony i czynniki wzrostu. Większość działań niepożądanych NLPZ wiąże się z zahamowaniem aktywności COX-1. (...)
Perspektywy nowego leczenia reumatoidalnego zapalenia stawów
Leszek Szczepański
Mimo że w ostatnim dziesięcioleciu doszło do niewątpliwej poprawy losu chorych na rzs, wyniki leczenia tej choroby ciągle są niezadowalające, a wielu chorych nadal czeka ciężkie kalectwo. Rozwój immunologii i lepsze poznanie mechanizmów choroby wytyczyły nowe drogi poszukiwań skuteczniejszego leku. Nigdy jeszcze w historii, tak jak w ostatnich kilku latach, nie pojawiło się w krótkim czasie tyle różnych propozycji leczniczych. Większość z nich to metody "biologiczne" ukierunkowane na zjawiska biochemiczne, mediatory procesu zapalnego, komórki, tkanki i inne elementy, które biorą udział w procesie chorobowym (...)
Rola metotreksatu w leczeniu reumatoidalnego zapalenia stawów
Bożena Targońska-Stępniak, Leszek Szczepański, Mariusz Piotrowski
Reumatoidalne zapalenie stawów (rzs) jest chorobą przewlekłą i postępującą, zaobserwowano jednak, że nieodwracalne, destrukcyjne zmiany w stawach powstają u większości chorych w ciągu pierwszych 2 lat choroby. Dlatego tak istotne staje się jak najwcześniejsze, zastosowane bezpośrednio po ustaleniu rozpoznania, agresywne leczenie rzs, dające szansę zahamowania naturalnego przebiegu choroby oraz utrzymania lepszej funkcji stawów. Metotreksat (Mtx) jest lekiem o szczególnym znaczeniu w terapii rzs, gdyż w ciągu ostatnich lat w większości ośrodków reumatologicznych stał się preparatem pierwszego wyboru spośród leków modyfikujących przebieg choroby (LMPCh) i jest obecnie najczęściej stosowanym na świecie lekiem tej grupy (...)
Leczenie modyfikujące przebieg reumatoidalnego zapalenia stawów
Leszek Szczepański, Bożena Targońska-Stępniak
Reumatoidalne zapalenie stawów (rzs), znane dawniej pod powszechnie używanym terminem gpp (gościec przewlekły postępujący) to najczęstsze i wywołujące poważne stany inwalidztwa zapalenia stawów, których wyniki leczenia farmakologicznego zawsze były niesatysfakcjonujące. Stosowanie niesteroidowych leków przeciwzapalnych zmniejsza objawy choroby, ale nie opóźnia postępu choroby. Kortykosteroidy wykazują znaczne działanie przeciwzapalne, ale wskazania do leczenia nimi są ograniczone i sprowadzają się głównie do stosowania bardzo niskich dawek lub podawania miejscowego. W latach dwudziestych minionego stulecia zaobserwowano, że niektóre środki farmakologiczne charakteryzują się zdolnością opóźniania postępu zniszczeń stawów w przebiegu rzs. Grupę tych środków nazwano później lekami modyfikującymi przebieg choroby (LMPCh). Interesujące, że ich odkrycia były bądź przypadkowe, bądź wynikały z błędnych przesłanek (...)
Synowiorteza i synowektomia w leczeniu uporczywych wysięków stawowych
Mariusz Piotrowski, Bożena Targońska-Stępniak, Leszek Szczepański
Uporczywe, przewlekłe wysięki stawowe cechują wiele chorób stawów, ale współcześnie z tym problemem spotykamy się głównie u chorych na reumatoidalne zapalenie stawów (rzs). Głównym objawem choroby jest symetryczne zajęcie licznych stawów maziówkowych, przejawiające się ich bólem i obrzękiem. Proces reumatoidalny pierwotnie umiejscawia się w błonie maziowej i prowadzi do jej zmian morfologicznych i czynnościowych. W miejscu błony maziowej powstaje ziarnina reumatoidalna, patologiczna tkanka z nadmiernie obfitym unaczynieniem i z naciekami z komórek biorących aktywny udział w procesach zapalnych; rozprzestrzeniając się w stawie niszczy chrząstkę i struktury wewnątrz- i okołostawowe. Przyjęto, że wycięcie chorobowo zmienionej błony maziowej zapobiegnie lub co najmniej opóźni proces destrukcji stawu (...)