Spis treściSZ nr 38–41/2001
z 17 maja 2001 r.
Stuknij na okładkę, aby przejść do archiwun rocznika 2001
KLINIKA
Hormonalna terapia zastępcza a ryzyko nowotworów
Tomasz Stetkiewicz
Obecnie na świecie panuje zgodność co do korzyści wynikających z terapii substytucyjnej. Z drugiej strony - podnoszone są jednak niekorzystne aspekty długotrwałego stosowania hormonalnej terapii zastępczej, dotyczące ryzyka onkologicznego i choroby zakrzepowo-zatorowej. Dlatego wiele kobiet, którym proponowana jest HTZ, rozważa korzyści i niebezpieczeństwa stosowania tej terapii. Z badań ankietowych wynika, że drugą najczęstszą przyczyną przerwania HTZ (po nieregularnych plamieniach i krwawieniach w trakcie terapii) jest obawa przed nowotworami, szczególnie rakiem sutka (...)
Epidemiologia oraz czynniki ryzyka w raku jajnika
Magdalena Michalska, Marek Spaczyński
Rak jajnika stanowi jedną z najczęstszych przyczyn zgonów wśród nowotworów żeńskich narządów płciowych. Mimo poprawy diagnostyki jest jednym z najtrudniejszych problemów w onkologii ginekologicznej i efekty terapeutyczne w odniesieniu do tego nowotworu są nadal niezadowalające (...)
Epidemiologia i wczesne wykrywanie nowotworów narządów płciowych
Marek Spaczyński, Marcin Michalak
Celem skriningu (czyli identyfikacji przedklinicznych stadiów choroby za pomocą prostych i tanich testów przesiewowych) jest w onkologii ginekologicznej zmniejszenie śmiertelności i poprawa jakości życia pacjentek. Skrining może także zredukować częstość występowania choroby, jeżeli ma ona wykrywalny stopień zaawansowania in situ (...)
Etiopatogeneza raka jajnika
Witold Kędzia, Marek Spaczyński
Etiologia raków jajnika jest mniej znana i zrozumiała w porównaniu z innymi nowotworami złośliwymi narządów płciowych kobiety. W niniejszym opracowaniu chcieliśmy przedstawić aktualną wiedzę o molekularnych podstawach nowotworzenia. Szczególną uwagę zwracamy na rolę onkogenów i genów supresorowych jako uznanych czynników mających podstawowe znaczenie inicjacji procesu karcinogenezy. W dalszej kolejności przedstawiamy poznane teorie karcinogenezy i rolę niektórych endogennych i egzogennych czynników w powstawaniu raka jajnika. Na koniec omówimy rolę dziedziczenia w kontekście zwiększonego ryzyka rozwoju raka jajnika (...)
Leczenie raka jajnika
Anna Dańska, Mikołaj Olejnik, Marek Spaczyński
Diagnostyka i leczenie nowotworów jajnika należą do najtrudniejszych problemów onkologii ginekologicznej. Stanowią one 5,5% wszystkich nowotworów występujących u kobiet w Polsce i około 18% nowotworów narządów płciowych. Z tej grupy raki (czyli złośliwe nowotwory pochodzenia nabłonkowego) to około 75% wszystkich guzów złośliwych jajnika. W Polsce notuje się rocznie około 3000 tys. zachorowań na raka jajnika. Jest on przyczyną ponad 50% zgonów z powodu nowotworów złośliwych kobiecych narządów płciowych. Leczenie raka jajnika oparte jest na chirurgii oraz chemioterapii (...)
Nienabłonkowe nowotwory jajnika
Ewa Nowak-Markwitz, Marek Spaczyński
Nowotwory nienabłonkowe jajnika, czyli inne niż rak, stanowią dużą grupę guzów niezłośliwych i złośliwych o bardzo zróżnicowanej morfologii, przebiegu klinicznym i rokowaniu. Można je podzielić na następujące grupy: nowotwory swoiste dla gonad, czyli gonadalne, nowotwory pochodzące z pierwotnej komórki płciowej, czyli germinalne, nowotwory swoiste dla gonad i pierwotnej komórki rozrodczej (gonadoblastoma), nowotwory pochodzące z podścieliska jajnika, nowotwory przerzutowe (guz Krukenberga), inne (...)
Ciąża powikłana cukrzycą - wyzwanie XXI wieku
K. Cypryk, E. Jędrzejewska, M. Sobczak, J. Wilczyński
Cukrzyca ciążowa jest zaburzeniem metabolizmu węglowodanów przebiegającym zwykle z łagodną hiperglikemią, która nie daje ewidentnych objawów klinicznych. Wobec tego, celem jej wykrycia potrzebne jest prowadzenie badań biochemicznych. Wszyscy na świecie są zgodni co do tego, że takie badania powinny być prowadzone, bowiem udowodniono ponad wszelką wątpliwość, że nawet niewielki wzrost glikemii w ciąży zwiększa znacznie ryzyko powikłań położniczych, noworodkowych, a także wpływa na rozwój i zdrowie potomstwa i kobiety dotkniętej cukrzycą w ciąży (...)
GERIATRIA
Problemy zdrowotne wieku podeszłego: Rola geriatry
Maria Laskowska-Szcześniak
Według danych WHO, co roku przybywa na świecie ok. 800 tys. ludzi powyżej 65. r. ż. przy malejącej liczbie urodzeń. Wobec takich zmian demograficznych konieczne są zmiany w systemach ochrony zdrowia. Dotyczy to w coraz większym stopniu także i Polski, gdzie już dzisiaj średnia długość życia mężczyzny wynosi 68,8, a kobiety 77,5 lat (...) Leczenie starszych osób wymaga większych nakładów finansowych. W rozliczeniach z kasą chorych powinny być uwzględnione dwa przedziały wieku podopiecznych, a stawka kapitacyjna na chorego między 60. a 70. rokiem życia powinna być w przypadku hospitalizacji 4 razy, a po 80. r. ż. - 7 razy większa niż średnia (...)
AKTUALNOŚCI
Antonomazje i peryfrazy, czyli paramickiewiczowstwo
Marek Wójtowicz
Byłem niedawno przypadkowym świadkiem rozmowy pani rzecznik pewnej instytucji zdrowotnej z niezadowolonym pacjentem, który w odpowiedzi na swoją skargę usłyszał: Proszę pana, dyrektor samodzielnego publicznego zakładu opieki zdrowotnej spotka się z dyrektorem niepublicznego zakładu opieki zdrowotnej i wspólnie rozwiążą pański problem. Pacjentowi brwi się uniosły, bo same funkcje i nazwy Bardzo Ważnych Osób Kierujących Instytucjami o Straszliwie Długich, Tajemniczych Nazwach świadczyły, że sprawa ma szansę zostać rozpatrzona przez Najwyższe Czynniki, chociaż nie było jeszcze konkretnych deklaracji. Facet opuścił brwi, podziękował i wyszedł. (...)
Aleksandra Gielewska
Wpływy z ZUS i KRUS, które trafiły na konta kas chorych za pierwsze cztery miesiące bieżącego roku, są o ponad 540 mln wyższe niż wynika z aktualnych planów kas chorych, uwzględniających wzrost składki zdrowotnej o 0,25% od stycznia 2001 r. Obecnie już 9 kas chorych ma zatwierdzone przez UNUZ nowe plany na bieżący rok, 3 dotąd ich nie złożyły, pozostałe zaś pracują nad ich korektą bądź czekają na zatwierdzenie. Z danych UNUZ wynika, że przy zakładanych wpływach wszystkich kas chorych na poziomie 2 mld 120 mln zł miesięcznie, nadwyżka przychodów za styczeń wyniosła 38 mln zł (odprowadzana była jeszcze wówczas składka za grudzień w wysokości 7,5%) w lutym, przy podwyższonej składce - łączna nadwyżka wszystkich kas wyniosła prawie 87 mln zł, za marzec - prawie 177 mln zł, a za kwiecień prawie 240 mln zł (...)
FARMACJA
50 lat na straży jakości i bezpieczeństwa leków
Wanda Parnowska
Badania i kontrola leków i materiałów medycznych stanowią istotę pracy Instytutu Leków. W ciągu 50 minionych lat wykonywaliśmy analizy w ramach kontroli seryjnej i wyrywkowej, reklamacji i analiz prokuratorskich. Badaliśmy także preparaty farmaceutyczne w procesie ich rejestracji - zarówno leki i materiały medyczne krajowe, jak i importowane. Rocznie wykonujemy około 10 000 takich badań. (...)
Aleksander P. Mazurek
Głównym zadaniem Instytutu Leków jest dbanie o jakość, skuteczność i bezpieczeństwo stosowania leków. Poza tymi celami statutowymi bardzo ważne jest również prowadzenie prac naukowych. Instytut Leków w swoim profilu działania nie jest wyjątkiem, przeciwnie - odzwierciedla to, co ma miejsce w całej Unii, gdzie sprawami leków zajmują się profesjonalne placówki, mające strukturę instytutów badawczych z zapleczem naukowym i laboratoryjnym. W każdej działalności ma się do czynienia z koalicją i opozycją. Nasz Instytut od lat jest w koalicji z pacjentami, ponieważ przede wszystkim ich bezpieczeństwo ma na względzie, dbając o skuteczność leków na rynku (...)
Jak monitorować obrót refundowanymi lekami
Andrzej Strug
Pod koniec 2000 r. minister zdrowia wydał dwa rozporządzenia, których celem jest umożliwienie monitorowania rynku leków refundowanych. Pierwsze, w sprawie recept lekarskich, z 29 listopada 2000 r. (Dz.U. nr 107), drugie - w sprawie trybu i sposobu przekazywania oraz zakresu danych o obrocie refundowanymi lekami i materiałami medycznymi, przekazywanych przez apteki, z 27 grudnia 2000 r. (dalej nazywać je będę rozporządzeniem w sprawie przekazywania danych z aptek - Dz.U. nr 4 z 2001 r.). Prawdopodobnie jeszcze w maju zostanie opublikowana obszerna nowelizacja tego pierwszego rozporządzenia, łącznie z tekstem jednolitym, która - nie zmieniając ogólnej konstrukcji i podstawowych zasad - doprecyzuje niektóre jego zapisy (...)
TECHNOLOGIE
Witold Ponikło
Diagnostyka układu nerwowego jest zadaniem trudnym. Pewien przełom w standardowej diagnostyce obrazowej mózgu możliwy był dzięki systemom rezonansu magnetycznego, a w diagnostyce funkcjonalnej - dzięki systemom medycyny nuklearnej PET. Jednak ciągle jeszcze system nerwowy człowieka chroni swe tajemnice. Nie potrafimy na przykład z góry ocenić, które funkcje zniszczonych obszarów mózgu zostaną przejęte przez inne komórki, a operacje neurochirurgiczne są wciąż związane z dużym ryzykiem. Także zjawisko bólu - czyli informacja, że coś w naszym organizmie źle funkcjonuje - staje się utrapieniem dla pacjenta, w skrajnych przypadkach uniemożliwiającym prowadzenie normalnego życia (...)
INTEGRACJA
Sektor farmaceutyczny: Problematyka akcesyjna
Magdalena Krekora, Zbigniew Cezary Śledziewski
Przyjęcie Polski do Unii Europejskiej otwiera nowe szanse przed naszym przemysłem farmaceutycznym. Polscy producenci uzyskają dostęp do obowiązujących w Unii procedur wydawania zezwoleń na obrót. Dokumentację przygotowaną dla polskiego organu zajmującego się wydawaniem zezwoleń na obrót będzie można złożyć po przetłumaczeniu w każdej narodowej agencji ds. dopuszczania leków do obrotu bez żadnych uzupełnień. Decyzja polskiego organu władzy o udzieleniu zezwolenia na obrót dla danego preparatu farmaceutycznego będzie uznawana przez inne narodowe agencje i będzie stanowić podstawę do przyznania zezwolenia na obrót w danym kraju. Jednakże oprócz istotnych korzyści, jakie niesie ze sobą przystąpienie Polski do Unii Europejskiej, w wielu wypadkach dostosowanie polskiego prawa do prawa europejskiego napotka na duże trudności i może doprowadzić do ograniczenia, z przyczyn formalnoprawnych, dostępności leków dla społeczeństwa. Przemysł krajowy zaopatruje bowiem rynek w 70% leków. Jakiekolwiek ograniczenia tej produkcji spowodowałyby konieczność importu leków co najmniej 4-krotnie droższych od leków krajowych (...)
SAMORZĄDY
Restrukturyzacja w ochronie zdrowia 2001: Rządzące samorządy
Ze Zbigniewem Kuźmiukiem, Marszałkiem Województwa Mazowieckiego i przewodniczącym Regionalnego Komitetu Sterującego, rozmawia Tomasz Sienkiewicz (...)
RESTRUKTURYZACJA
Ekonomia uczy pokory
Z dr. med. Andrzejem Michalskim, dyrektorem krakowskich sp zoz-ów "Śródmieście" i "Krowodrza", rozmawia Halina Kleszcz (...)
EDUKACJA
10-lecie Krakowskiej Szkoły Zdrowia Publicznego
Marcin Kautsch
Z perspektywy tych dziesięciu lat widać, że w przepisie na dobrą szkołę nie może zabraknąć łutu szczęścia. Był nim czas, w jakim Szkołę tworzono - wielkich przemian w polskim systemie opieki zdrowotnej, wyzwań, które się jeszcze nie skończyły. To była szansa, którą Szkoła w dużym stopniu wykorzystała (...)