Spis treściSZ nr 1–2/2002
z 3 stycznia 2002 r.
Stuknij na okładkę, aby przejść do archiwun rocznika 2002
AKTUALNOŚCI
Tomasz Sienkiewicz
Nad obecną i przyszłą sytuacją polskich szpitali w świetle zmian zapowiadanych przez obecny rząd zastanawiali się uczestnicy konferencji, zorganizowanej 20 grudnia ub.r. przez Polskie Towarzystwo Szpitalnictwa (...) Z deklaracji ministra Mariusza Łapińskiego wynika, że nadal ma być utrzymany system lekarzy rodzinnych z listami pacjentów, finansowany kapitacyjnie. Rejestr usług medycznych ma objąć całą populację (nie wiadomo jednak, czy tylko osób ubezpieczonych, czy wszystkich mieszkańców kraju). Kasy chorych zostaną zastąpione jednym funduszem (czy będzie to ZUS, czy może jakaś nowa, centralna instytucja?), pozostanie natomiast kontraktowanie usług medycznych, z tym że kontraktować je będą samorządy lokalne (...)
Marek Wójtowicz
W ubiegłym (tj. 2001) roku całkiem poważnie rozważałem redukcję pionu położniczo-noworodkowego. A tu - miła niespodzianka! Sejm w grudniu ub.r. skrócił od nowego roku wymiar urlopów macierzyńskich z 26 do 16 tygodni przy pierwszym dziecku, z 28 do 16 przy drugim, a przy urodzeniu bliźniąt - z 36 do 26 tygodni, jednocześnie wprowadzając poprawkę, że ta restrykcja nie dotyczy kobiet, które powitają nowy 2002 rok w ciąży (...) I co? I jestem szczęśliwy, bo to oznacza, że za dziewięć miesięcy nastąpi gwałtowny wzrost urodzeń w naszym szpitalu wywołany ustawą sejmową oraz medialną zachętą. Kobiety, które "spóźniły się" z zajściem w ciążę przed nastaniem nowego 2002 roku, mają jeszcze szansę na uznanie ich ciąży jako powstałej w starym roku (...)
KASY CHORYCH
Ewa Krupczyńska
Dolnośląska Regionalna Kasa Chorych należy do czterech kas w kraju znajdujących się w trudnej sytuacji finansowej. Straty DRKCh za trzy lata sięgają 140 mln zł. Już w 1999 r. wyniosły 89 mln zł, a wynikły ze słabej ściągalności składek ubezpieczenia zdrowotnego. Za 2000 r. straty wyniosły 15 mln zł, a w 2001 r. sięgają 40 mln, głównie z powodu wyższych niż zaplanowano wydatków na refundację leków. UNUZ zalecił DRKCh opracowanie programu naprawczego, w przeciwnym razie - grozi Dolnośląskiej RKCh zarząd komisaryczny (...)
Branżowa Kasa Chorych dla Służb Mundurowych otrzyma 98 mln zł
Justyna Zahor
Urząd Nadzoru Ubezpieczeń Zdrowotnych uchylił decyzję z 8 września 2000 r. dotyczącą kwot wyrównania finansowego między kasami chorych w roku 2001, która zobowiązywała Branżową Kasę Chorych do wypłaty w roku 2001 - w ramach wyrównania finansowego - 364 825 413 zł, co odpowiada kwocie 2-miesięcznych składek wszystkich ubezpieczonych w BKChSM (...)
INTEGRACJA
Skutki integracji dla polskiego systemu ochrony zdrowia
Adam Kozierkiewicz
Niektóre pożądane cechy systemów ochrony zdrowia, należące do europejskiego systemu wartości, charakterystyczne dla państw członkowskich UE, takie jak solidaryzm, powszechny dostęp do efektywnej opieki zdrowotnej - nie są wystarczająco powszechne w większości krajów kandydackich. Niezależnie od modelu systemu, czy to finansowanego z podatków, czy specjalnych składek ubezpieczenia powszechnego czy prywatnego, pewne cechy powinny w nim jednak występować zawsze: solidaryzm społeczny, wysoka jakość, efektywność kosztowa, równość dostępu, odpowiedzialne korzystanie oraz samoregulacja (...)
ZE ŚWIATA
Farmaceutka na szczytach
Anna Jarosz
Anna Czerwińska wspina się od 30 lat, głównie w zespołach kobiecych. W 1975 r. wzięła udział w wyprawie na Gasherbrum I (8068 m) i II (8035 m) w Karakorum. Skręcenie nogi w stawie kolanowym i założenie gipsu uniemożliwiło jej kontynuowanie wyprawy. W lecie 1977 r. wywołała sensację, przechodząc wraz z koleżankami północną ścianę Matterhornu. W 1979 r. wraz z Krystyną Palmowską weszła nową drogą na Rakaposhi (7788 m). Z tą samą partnerką w 1983 r. zdobyła Broad Peak (8047 m). W 1985 r. wraz z Wandą Rutkiewicz i Krystyną Palmowską stanęła na wierzchołku Nanga Parbat (8125 m). W 1991 r. pożegnała się z Tatrami, samotnie pokonując całą grań. W 2001 r. weszła na Cho-Oyu (8153 m). Jest najstarszą alpinistką, która stanęła na najwyższej górze świata - Mount Everest (8848 m) - miała wówczas 51 lat. Zdobyła także Shisha Pangma (8027 m) i Lhotse (8511 m). Wiosną 2002 r. chce pójść sama na Makal (8481 m). Wspina się samodzielnie. Szerp, którego wynajmuje, pomaga jej tylko w transportowaniu sprzętu. Jest autorką 6 książek, opisujących jej wyprawy, trudy walki z górami, samotność, zmagania z własnymi słabościami (...)
INTERNET
Wirtualny kardiolog z Zabrza
Tomasz Kobosz
Śląskie Centrum Chorób Serca w Zabrzu na swojej stronie internetowej (www.sccs.pl) udostępniło niedawno bezpłatny program "Wirtualny Kardiolog". Jest to interaktywny system diagnostyczno-ekspercki, za pomocą którego każdy użytkownik internetu, odpowiadając na kilkanaście pytań, może sprawdzić, w jakim stopniu zagrożony jest wystąpieniem choroby wieńcowej (...)
FARMACJA
70 lat Krakowskich Zakładów Farmaceutycznych od 4 lat - w grupie Pliva:
Od manufaktury do nowoczesnej fabryki
W 1931 r. na obrzeżach Krakowa, w filii szwajcarskiej firmy "Dr Wander S.A.", zaczęto produkcję Ovomaltiny, odżywki złożonej z jaj, mleka, słodu i kakao. Rekomendowana na wzmocnienie organizmu - stosowana była m.in. przez naszych sportowców uczestniczących w olimpiadzie w Berlinie. W zakładzie, raczej manufakturze zatrudniającej 130 osób, wszystkie prace wykonywano ręcznie, farmaceutyki stanowiły zaś zaledwie 10 proc. produkcji. W okresie okupacji nawet i ten niewielki margines leków wyeliminowano na rzecz odżywek, ponoć wysyłanych przez Niemców na front wschodni (...)
Wiedza, kapitał, ambicja
Tomasz Jaźwiński, absolwent Wydziału Ekonomiki i Organizacji Przemysłu Uniwersytetu Łódzkiego (1988 r.), po transformacji ustrojowej uzupełniał wiedzę z zakresu zarządzania na różnego rodzaju kursach i szkoleniach (strategia, przywództwo, zarządzanie zmianą). Koncern Pliva - po nabyciu w 1997 r. akcji krakowskiej "Polfy" - powołał Jaźwińskiego na prezesa swej firmy-córki. Wcześniej pracował w branży elektrotechnicznej, w szwajcarsko-szwedzkim koncernie ABB (...)
80 lat Plivy na rynkach
W 1921 r. firmy "Chinoin" z Budapesztu oraz "Isis" z Zagrzebia założyły w Karlovcu spółkę "Kastel", będącą fundamentem dzisiejszej Plivy. Wydarzeniem, które wywarło szczególny wpływ na dzieje firmy, było pozyskanie do współpracy późniejszego (1975 r.) laureata Nagrody Nobla w dziedzinie chemii, dr. Vladimira Preloga z Uniwersytetu w Zagrzebiu. Od tego momentu (1935 r.) rozpoczęto tu zorganizowane prace badawcze, stanowiące do dzisiaj mocną stronę Plivy. Strategia - od pomysłu przez laboratorium, produkcję substancji czynnej, aż do postaci końcowej, gotowego leku - realizowana jest również obecnie. Sukcesy finansowe firmy pozwalają pozyskiwać do współpracy wybitnych farmakologów, chemików, biotechnologów, biogenetyków z różnych laboratoriów na świecie (...)
KLINIKA
Pogoda dla genetyki
Bogdan Kałużewski
Po mrocznym dla polskiej genetyki okresie lat pięćdziesiątych, w 1979 roku, staraniem Ministerstwa Zdrowia i Opieki Społecznej, został opracowany i rozpowszechniony dokument "Genetyka Medyczna w Polsce. Rola, stan aktualny, kierunki rozwoju". Z dokumentu wynika, że w 1979 r. dla potrzeb poradnictwa genetycznego pracowało pięć laboratoriów zlokalizowanych w ówczesnych Zakładach Genetyki oraz sześć w ośrodkach akademickich. Po 22 latach liczba ta potroiła się. Jak dowiadujemy się z Suplementów I i II do Diagnostyki Laboratoryjnej, wydanych z inicjatywy Grupy Roboczej ds. Genetyki Medycznej i Biologii Molekularnej Kolegium Medycyny Laboratoryjnej, niektóre z polskich laboratoriów reprezentują dobry poziom europejski. Przeprowadzona ocena stanu polskiej diagnostyki laboratoryjnej, pracującej dla potrzeb poradnictwa genetycznego, bardzo się przydała podczas reformy służby zdrowia, która to reforma akurat tej dziedzinie nie zaszkodziła. Konieczność liczenia kosztów uzmysłowiła decydentom, ale również uczonym, że poradnictwo genetyczne kosztuje i musi być finansowane instytucjonalnie (...)
Kilka uwag na temat mutagenezy
Maria Małgorzata Sąsiadek
Wiele czynników, działając na organizmy żywe, może spowodować zmiany informacji genetycznej, tzw. mutacje. Pod pojęciem mutacji rozumiemy zmianę powstającą nagle, wskutek zaburzenia prawidłowej struktury (mutacja genowa albo punktowa), aberracji strukturalnej lub liczbowej chromosomów. Mutacje mogą powstać spontanicznie, przypadkowo, np. w wyniku błędu podczas syntezy DNA (kwas dezoksyrybonukleinowy), mogą też być indukowane przez tzw. czynniki mutagenne (indukujące mutacje znacznie ponad poziom uszkodzeń spontanicznych). Teoretyczna częstość samoistnych mutacji wynosi dla jednej generacji komórek około 10-7 mutacji na gen. Istnieją mutageny, które zwiększają poziom mutacji ponad 1000-krotnie (...)
Genetyka kliniczna nowotworów dziedzicznych
Jan Lubiński
Genetyka, czyli nauka o dziedziczeniu, może zostać włączona do walki z nowotworami poprzez wykrywanie grup wysokiego ryzyka dziedziczenia zaburzeń w genach związanych z rozwojem nowotworów złośliwych. Często pod pojęciem genetyki mylnie rozumie się jakiekolwiek badania genów - typowym nieporozumieniem jest zaliczanie do genetyki np. oceny zaburzeń w genach guzów nowotworowych, co nie jest genetyką, a patologią molekularną, czy też wykonywanych w różnych celach transferów genów do komórek, które są na ogół działaniami w ramach biologii molekularnej i terapii genowej. Terapia genowa jest częścią składową genetyki klinicznej nowotworów wówczas, gdy usiłuje skorygować następstwa konstytucyjnych zaburzeń w genach związanych z rozwojem guzów (...)