Spis treściSZ nr 83–86/2002
z 24 października 2002 r.
Stuknij na okładkę, aby przejść do archiwun rocznika 2002
AKTUALNOŚCI
Pożegnaliśmy Alinę Pieńkowską:
Napisz, że zawsze byłam pielęgniarką. Obojętnie, co robiłam, nigdy się od tego nie odcięłam. Nie chciałabym, żeby ktoś pomyślał, że mówię to koniunkturalnie. I nie pisz tak, by dzisiejsze młode pokolenie odebrało to jak rozmowę z dinozaurem. I niech będzie bardzo uczciwie - ja bym chciała powiedzieć, że te wszystkie poprzednie lata - zmagań z rzeczywistością, z komuną - wyrabiały cechy charakteru, które dziś pozwalają zmagać się z chorobą. Choć nie jest mi łatwo. Może nawet trudniej fizycznie niż psychicznie. Czułabym się nie w porządku, gdybyś przeprowadzała ze mną wywiad, gdy ja nic nie robię. Więc napisz o chorobie.
Rozmowa z Alinką miała się ukazać 12 maja br. Jednak wydawało się, że warto ją jeszcze pogłębić i uzupełnić. (...)
Tomasz Kobosz
7 października br. Komitet Noblowski przy szwedzkim Instytucie Karolinska ogłosił nazwiska tegorocznych laureatów Nagrody Nobla w dziedzinie medycyny i fizjologii. Nagrodę odbierze dwóch Brytyjczyków - Sydney Brenner i John E. Sulston oraz Amerykanin - H. Robert Horovitz, za badania nad genetyczną regulacją różnicowania komórek i organogenezy oraz za opisanie mechanizmów zaprogramowanej śmierci komórek - apoptozy. Odkrycia te miały fundamentalne znaczenie dla zrozumienia patomechanizmu wielu chorób, m.in. nowotworów. (...)
Tegoroczną Nagrodę Nobla w dziedzinie chemii otrzyma trzech uczonych: Kurt Wüthrich (Szwajcaria), John B. Fenn (USA) i Koichi Tanaka (Japonia). Opracowane przez nich metody analizy struktury chemicznej i przestrzennej molekuł biologicznie aktywnych przyczyniły się do lepszego poznania właściwości i funkcji białek oraz umożliwiły opracowanie nowych leków i wczesne rozpoznawanie wielu chorób, np. raka piersi, prostaty i malarii. (...)
Śląska kasa liderem informatyki
Śląska Regionalna Kasa Chorych zwyciężyła w konkursie tygodnika "Computerworld" i otrzymała prestiżowy tytuł "Lidera Informatyki 2002". Nagrodę w postaci efektownej statuetki odebrał były dyrektor ŚRKCh Andrzej Sośnierz. Obecny dyrektor kasy Józef Kurek na uroczystość do Warszawy nie dojechał z powodu, jak twierdzi rzecznik kasy, natłoku innych zajęć. Branżowy tygodnik informatyczny przyznaje swoje tytuły w pięciu kategoriach, nagradzając przedsiębiorstwa i organizacje mogące się poszczycić dużymi osiągnięciami w wykorzystaniu technologii informatycznych. W kategorii - organizacje użyteczności publicznej - laureatem została właśnie Śląska RKCh, nagrodzona za elektroniczny rejestr usług medycznych START. Jednym z najważniejszych jego elementów są słynne już karty chipowe, mające tyle samo zwolenników, co przeciwników. (ak)
TECHNOLOGIE
(Praca nagrodzona wyróżnieniem w konkursie "Jak zlikwidować lub zmniejszyć zadłużenie zakładów opieki zdrowotnej")
Jak zaoszczędzić na analizach lekarskich?
Alicja Kramkowska, Władysław Szczepaniak
Na przełomie lat 70. i 80. dokonał się w świecie ogromny postęp naukowy, techniczny i technologiczny, który stworzył nowe możliwości, m.in. w laboratoriach analiz lekarskich. Do Polski dotarł wraz z transformacją polityczno-gospodarczą na początku lat 90. Postępowi takiemu muszą jednak towarzyszyć adekwatne zmiany organizacyjne, w przeciwnym razie rosną tylko koszty, a nie uzyskujemy oczekiwanych efektów. W Polsce do dziś korzystamy z dobrodziejstw tego postępu, niestety bez wprowadzenia koniecznych zmian organizacyjnych. Jak wygląda organizacja laboratoriów analiz lekarskich w świecie? Czy korzystając z doświadczeń innych, można opracować taki model organizacji laboratoriów analiz lekarskich, który dałby maksymalny efekt ekonomiczny i jednocześnie poprawiał wiarygodność badań i dostęp do nich? (...)
Diagnostyka laboratoryjna a zmiany systemowe w ochronie zdrowia
Janusz Atłachowicz
W dniach 10-11 października w Szklarskiej Porębie odbyła się Ogólnopolska Konferencja "Diagnostyka laboratoryjna w świetle zmian systemowych w ochronie zdrowia". Jej organizatorem było Stowarzyszenie Forum Ekonomiczno-Medyczne, które skupia osoby związane z systemem ochrony zdrowia, przede wszystkim zarządzających, kierowników i pracowników publicznych i niepublicznych zakładów opieki zdrowotnej. Znaczną grupę członków Stowarzyszenia stanowią też osoby reprezentujące inne branże, bezpośrednio związane lub współpracujące z zakładami opieki zdrowotnej: ekonomiści, prawnicy, architekci, nauczyciele akademiccy, informatycy, dostawcy i firmy wykonujące usługi w systemie opieki zdrowotnej. Patronat nad konferencją objęła prof. Dagna Bobilewicz - krajowy konsultant ds. diagnostyki laboratoryjnej. Wzięło w niej udział prawie 150 uczestników z całej Polski, głównie kierownicy i pracownicy laboratoriów oraz szefowie zakładów opieki zdrowotnej. Konferencję poprzedziło spotkanie konsultantów wojewódzkich ds. diagnostyki laboratoryjnej ze wszystkich województw z konsultantem krajowym. (...)
INTEGRACJA
Ile kosztują procedury medyczne w krajach Unii
Adam Kozierkiewicz, Malcolm Whitfield
W dotychczasowej praktyce ochrona zdrowia UE pozostawała w kompetencji krajów członkowskich, akty prawne Unii Europejskiej nie odnosiły się więc do niej bezpośrednio. Wyjątkiem była, obszerna skądinąd, dziedzina zdrowia publicznego, ze szczególnym uwzględnieniem bezpieczeństwa towarów konsumpcyjnych, w tym przede wszystkim żywności. Usługi zdrowotne, organizacja systemów ochrony zdrowia, uprawnienia pacjentów i sposoby finansowania świadczeń to były domeny nie objęte regulacją unijnych praw. Brak specyficznych regulacji dotyczących opieki zdrowotnej sprawia, że ochrona zdrowia zaczyna być traktowana na zasadach podobnych do dziedzin rynkowych, a główna rola w ustanawianiu tych nowych zasad przypada Trybunałowi Sprawiedliwości w Luksemburgu, który interpretuje istniejące ograniczone regulacje. (...)
Z KRAJU
Żeromski po kuracji
Halina Kleszcz
W środku wakacji 2000 r. Zarząd Miasta Krakowa powołał na dyrektora Szpitala im. Stefana Żeromskiego Andrzeja Ślęzaka, chirurga, wcześniej - dyrektora szpitala w Kamieniu Pomorskim. Nadzieje łączono z jego menedżerskim przygotowaniem, przekształcenia nowohuckiej placówki wymagały bowiem niepopularnych decyzji, w tym przeciwstawienia się partykularnym interesom części personelu. (...)
W Kartuzach chcą przetrwać
Anna Jarosz
Ochrona zdrowia od wielu już lat zajmuje szczególne miejsce w pracach gminy i powiatu kartuskiego. Może właśnie dlatego udało się tu bezboleśnie przetrwać kolejne etapy jej reformowania, zmian w finansowaniu i administrowaniu placówkami. Tutejszy szpital od 1999 r. podlega starostwu powiatu, a lecznictwo otwarte pozostaje pod kuratelą burmistrza. (...)
KLINIKA
Alergia na lateks gumy naturalnej - zagrożenie zdrowia personelu medycznego
Cezary Pałczyński, Jolanta Walusiak
W trakcie ostatniej dekady lateks gumy naturalnej (LGN) został powszechnie uznany za jeden z najistotniejszych alergenów wywołujących nadwrażliwość natychmiastową (tj. mediowaną przez przeciwciała IgE) u osób mających z nim bezpośredni kontakt w miejscu pracy. LGN może wywoływać szerokie spektrum reakcji alergicznych - od łagodnych, takich jak pokrzywka kontaktowa, po reakcje bezpośrednio zagrażające życiu: obrzęk naczynioruchowy, astma oskrzelowa i wstrząs anafilaktyczny. Reakcje alergiczne mogą występować w wyniku kontaktu LGN ze skórą i błonami śluzowymi układów oddechowego i pokarmowego. Wykazano, że białka LGN zaadsorbowane przez cząsteczki talku (stosowanego do talkowania przedmiotów gumowych, najczęściej rękawiczek) są aeroalergenami powodującymi astmę oskrzelową i alergiczny nieżyt nosa. Wielu chorych z alergią na LGN jest również uczulonych na alergeny pokarmowe pochodzenia roślinnego w wyniku tzw. nadwrażliwości krzyżowej. (...)
Warunki powstawania odleżyn u osób w podeszłym wieku
Jarosław Derejczyk
Zmiany w narządach, w tym w skórze, spotykane u osób w podeszłym wieku, ułatwiają powstanie niedokrwiennych zmian prowadzących do martwicy. Szczególnymi przypadkami są stany ilościowych zaburzeń świadomości - u chorych nieprzytomnych i z porażeniami powstającymi w przebiegu udarów mózgu. Również sztywność pochodzenia pozapiramidowego ułatwia powstawanie hipokinezji, czyli ograniczeń ruchowych. Duże dawki leków nasennych i relaksujących napięcie mięśni usposabiają również do bezruchu, a podawane leki przeciwbólowe i przeciwzapalne, przy już osłabionym odczynie zapalnym występującym u osób starszych, są kolejnymi ułatwieniami w powstaniu martwicy niedokrwiennej. (...)
Odleżyny - odwieczny problem
Grażyna Kruk-Kupiec
Występowanie odleżyn i związana z tym profilaktyka oraz leczenie stanowią przedmiot wielorakich dyskusji podejmowanych przez środowisko medyczne. Odleżyny to odwieczny problem lekarzy, pielęgniarek i samego pacjenta. Z badań prowadzonych w krajach europejskich wynika, że ponad 41% hospitalizowanych pacjentów jest obarczonych ryzykiem rozwoju odleżyn. Odleżyny można analizować w kilku aspektach: powikłania podstawowej jednostki chorobowej, dolegliwości utrudniającej społeczne i zawodowe funkcjonowanie chorego oraz ekonomicznym - kosztów leczenia. (...)
Liga Na Rzecz Profilaktyki Odleżyn
Grażyna Kruk-Kupiec
Ponad 41% pacjentów hospitalizowanych jest obarczonych ryzykiem rozwoju odleżyn. Równie wysokie jest ryzyko wystąpienia odleżyn u chorych pozostających w domach; częstotliwość ich występowania jest także w wielu sytuacjach uzależniona od samego pacjenta. Wystąpienie odleżyny pogarsza szansę na wyleczenie, prowadząc niekiedy do inwalidztwa, a nawet śmierci. Wojewódzki Szpital Chirurgii Urazowej w Piekarach Śląskich ma wieloletnie doświadczenie naukowe, praktyczne oraz dydaktyczne w zakresie problematyki odleżyn. W 1997 roku w szpitalu narodził się pomysł powołania nieformalnego porozumienia placówek służby zdrowia na rzecz walki z odleżynami. 6 maja 1997 roku odbyło się tam I Śląskie Sympozjum Pielęgniarek - Koordynatorów Programu Profilaktyki Odleżyn. W trakcie sympozjum postanowiono powołać Ligę Na Rzecz Profilaktyki Odleżyn, będącą nieformalnym porozumieniem placówek służby zdrowia. (...)
Profilaktyka i leczenie odleżyn - edukacja rodzin pacjentów z grupy ryzyka
Seweryna Kwiczała-Szydłowska
Kadra medyczna szpitali po wyleczeniu ostrej fazy choroby wypisuje chorego do domu, nie gwarantując mu dalszej opieki. Nie ma bowiem takiej konieczności ani możliwości, aby zapewnić wszystkim chorym wyłącznie opiekę profesjonalną. Istnieje zatem potrzeba zapewnienia opieki pozaprofesjanalnej. W tej sytuacji coraz wyraźniej akcentowane jest znaczenie rodziny jako odrębnego i istotnego podmiotu i przedmiotu działań zdrowotnych. Jednak prawidłowe wypełnianie tych zadań przez rodzinę leży nadal w gestii służby zdrowia. Rodziny bowiem, bez właściwego pouczenia, nie będą w stanie sprawnie działać na rzecz poprawy zdrowia swych bliskich. Często, pomimo dobrych chęci ze strony rodzin, zdarza się, że ich bliski zostaje hospitalizowany z już postępującymi, głębokimi zmianami skórnymi. Wynika to z braku podstawowych wiadomości i umiejętności dotyczących profilaktyki i leczenia odleżyn. (...)
Chirurgiczne leczenie odleżyn - ratunek dla ludzi w podeszłym wieku
Zbigniew Szlachta, Tomasz Kiołbasa
W przypadku powstania rozległych, a tym bardziej mnogich odleżyn, prowadzących do tzw. "choroby odleżynowej", połączonej z utratą białka, elementów morfotycznych i elektrolitów, kończącej się z reguły śmiercią, przede wszystkim pacjentów w podeszłym wieku, leczeniem z wyboru jest zabieg operacyjny. Nawet banalna odleżyna przy zaniedbaniach i braku kontroli nad starszą osobą może zakończyć się tragicznie, czego przykładem jest prezentowany ubytek tkanek miękkich z odsłonięciem stawu łokciowego i uszkodzeniem ścięgien oraz nerwów, prowadzący do amputacji ramienia. Chorzy w podeszłym wieku mogą być operowani po przygotowaniu internistycznym, w tym wyrównaniu poziomu białka, elementów morfotycznych i elektrolitów. (...)
Jakość opieki w szpitalach akredytowanych - leczenie i profilaktyka odleżyn
Odleżyny stanowią poważny problem w oddziałach szpitalnych i zakładach opiekuńczych. Chcąc zapewnić pacjentom hospitalizowanym w naszym szpitalu wysoką jakość opieki zdrowotnej dotyczącej profilaktyki i leczenia odleżyn, przystąpiliśmy w 1998 roku do Ligi na Rzecz Profilaktyki Odleżyn. Warunkiem wstąpienia do Ligi było powołanie w naszej placówce komisji ds. profilaktyki i leczenia odleżyn. Dyrektor Szpitala Jerzy L. Kurkowski powołał Komisję, w skład której weszło 15 osób: chirurg, rehabilitant, dietetyk, pielęgniarki. (...)