Spis treściSZ nr 1–4/2003
z 9 stycznia 2003 r.
Stuknij na okładkę, aby przejść do archiwun rocznika 2003
AKTUALNOŚCI
SONDA:
Zwróciliśmy się do kas chorych, zakładów opieki zdrowotnej, ich organów założycielskich z pytaniem, w jakiej sytuacji finansowej wkraczają w nowy rok. Poniżej - pierwsza część naszej sondy. Ciąg dalszy w następnym numerze. (...) Czegoś takiego jeszcze nie przeżywaliśmy. To zakrawa na destabilizację systemu. Finansowanie schodzi do absurdalnie niskiego poziomu. Istnieje domniemanie, że obniżone stawki w aneksach na I kw. br. mają na celu zgromadzenie oszczędności na wdrożenie Narodowego Funduszu Zdrowia.(...)
PANOPTICUM
Dobry sen
Marek Wójtowicz
Coraz częściej śnią mi się po nocach programy restrukturyzacji i inne zawodowe sprawy. Zarządzanie owszem, jest pasjonujące, wysysa z człowieka co może, ale bez przesady. Starczy mi rozwiązywania problemów w godzinach pracy, dopuszczam nawet ewentualnie gonitwę myśli po robocie na trasie Lubartów-Lublin, no i jeszcze następnego dnia z rana, gdy przebijam się powoli przez korki Lublina i nieco już szybciej od miejskiej rogatki do szpitala w Lubartowie. Generalnie - 33 km zdobywam w 33 minuty, wiem natomiast, że koledzy dyrektorzy z Warszawy potrafią nawet godzinę przebijać się 500-metrowym mostem z Pragi do szpitala w Śródmieściu, a zatem dłużej z rana myślą o firmie. Nie ma się w końcu na co zżymać, bo przecież za to bezustanne myślenie i kombinowanie, jak związać koniec z końcem, płaci się menedżerowi placówki zdrowotnej. Ale żeby w nocy, zamiast odzyskiwać nadwątlone siły mózgowe, śnić o firmie i zadłużeniu? To już chyba jakaś patologia. (...)
VOX EX SILESIA
Totalitaryzm
Andrzej Sośnierz
Ostatnio i mnie dosięgnęła odpowiednio długa ręka z góry i w końcu znaleziono paragraf, który pozwolił postawić mi prokuratorski zarzut niegospodarności. Zostałem oskarżony o to, że nie dopełniłem obowiązków dyrektora kasy chorych, bo nie poszukiwałem reklamodawców na wydane przez Śląską RKCh karty ubezpieczenia zdrowotnego. No, cóż! Wydawało mi się zawsze, że moim obowiązkiem jest ogranizowanie i finansowanie usług zdrowotnych. Ale - widać - tak mi się tylko wydawało. Nieważne, że kasa jako organizacja non-profit nie mogła prowadzić normalnej działalności gospodarczej, a zatem - niczego sprzedawać. Ale przecież nie o to tu chodzi. Dajcie mi człowieka, to i paragraf się znajdzie. (...)
Prezydent Łodzi dla hospicjów
28 grudnia, podczas koncertu charytatywnego, z którego dochód przeznaczony został na zakup respiratorów dla łódzkich hospicjów - zlicytowano dwuletniego peugeota 607, służbowy samochód prezydenta Łodzi. Auto nabyto za ponad 184 tys. zł w 2000 r. dla ówczesnego prezydenta miasta Tadeusza Matusiaka, zmuszonego wkrótce potem do odejścia ze stanowiska. Limuzyną jeździł kolejny prezydent Łodzi Krzysztof Panas. Obecny gospodarz miasta - Jerzy Kropiwnicki - przekazał limuzynę na aukcję. Samochód za 100 tys. zł kupił łódzki przedsiębiorca. Dochód z imprezy charytatywnej pozwoli na zakup 3 respiratorów.
Dodatkowe środki dla wrocławskiej AM
17 grudnia Rada Ministrów podjęła uchwałę w sprawie zmiany wykorzystania środków budżetowych przeznaczonych w 2002 r. na finansowanie inwestycji wieloletnich. Zgodnie z wnioskiem ministra M. Łapińskiego, o 11,429 mln zł zmniejszona została dotacja budżetowa przyznana Szpitalowi Chirurgii Plastycznej w Polanicy Zdroju i o 4,147 mln zł - dla Instytutu Hematologii i Transfuzjologii w Warszawie. Zwiększono natomiast o kwotę równą sumie tych środków dotację dla Centrum Klinicznego Akademii Medycznej we Wrocławiu. Uzasadnieniem tej decyzji był fakt, że dwie pierwsze placówki nie wykorzystały przyznanych środków z powodu unieważnienia przetargów na roboty budowlano-instalacyjne, natomiast przyznanie dodatkowych środków Centrum Klinicznemu AM we Wrocławiu przyczyni się do przyspieszenia prac realizowanej od 1989 r. inwestycji.
ZE ŚWIATA
Plan szczepień w Stanach Zjednoczonych - powrót zagrożenia czarną ospą?
Sabina Łysoń
13 grudnia ub.r. prezydent Bush ogłosił długo oczekiwany w Stanach Zjednoczonych plan szczepień przeciwko ospie, zgodnie z którym do końca stycznia br. może zostać zaszczepionych nawet milion osób, głównie pracowników służby zdrowia. W USA, podobnie jak w Polsce, już od dziesięcioleci nie szczepi się na tę chorobę, a w 1980 r. Światowa Organizacja Zdrowia uznała ją za wykorzenioną (ostatni przypadek zanotowano w 1977 r.). Obecnie jednak w Stanach prowadzi się kampanię informacyjną, również dla lekarzy, szpitale tworzą zespoły kryzysowe, a struktury lokalne - plany awaryjne. (...)
Polscy lekarze na Ukrainie
Tomasz Sienkiewicz
Publiczna służba zdrowia na Ukrainie jest tak niedofinansowana, że pacjenci w szpitalach muszą wykupywać dla siebie leki w otwartych aptekach, a wyżywienie, jakie otrzymują, jest wręcz symboliczne. Dr Aleksander Wróblewski, wiceprezes Stowarzyszenia Lekarzy Polskich na Ukrainie, zastępca ordynatora chirurgii w II Szpitalu Dziecięcym w Kijowie twierdzi, że u niego jest inaczej: - W szpitalach dziecięcych jesteśmy wyposażeni we wszystko, co niezbędne. Problem może się pojawić wówczas, gdy mały pacjent potrzebuje dużej ilości silnie działających antybiotyków. Szpital cieszy się dzięki temu dobrą opinią, na którą wpływa m.in. dobra współpraca lekarzy z Caritasem. (...)
OPINIE
List otwarty prof. Bogdana Chazana:
Represje za niepoprawne politycznie poglądy
Bogdan Chazan
Działania przeciwko mnie rozpoczęły w 2001 r. środowiska feministyczne. Ich przedstawicielki energicznie (z oskarżeniem do prokuratury włącznie) atakowały mnie za obronę życia nienarodzonych dzieci. Prokuratura nie zauważyła, bym popełnił jakieś przestępstwo. Minister Zdrowia prof. Mariusz Łapiński natychmiast po objęciu funkcji odwołał mnie ze stanowiska konsultanta krajowego, które sprawowałem od roku 1997, ponieważ "byłem kontrowersyjny". Tajemnicza dłoń w Ministerstwie Zdrowia skreśliła moje nazwisko z listy osób realizujących w 2002 r. Program Optymalizacji Opieki Okołoporodowej, którego treść przygotowałem i który jest realizowany dokładnie według mojego projektu, ale już bez mojego udziału. W dniu 17 września 2002 r. dyrektor Instytutu nie czekając na werdykt komisji dyscyplinarnej odwołał mnie z funkcji kierownika Kliniki, pomimo że wcześniej deklarował, iż "opinia tej komisji pozwoli mu wybrać odpowiedniego kandydata na to stanowisko" oraz że "dalsze decyzje podejmie po ustaleniach komisji dyscyplinarnej". (...)
Półtora roku psucia
Ryszard Kijak
Na spotkaniu z władzami Ogólnopolskiego Związku Zawodowego Lekarzy minister zdrowia Mariusz Łapiński powiedział, że Narodowy Fundusz Zdrowia nie jest celem samym w sobie. Będzie on ewoluował w kierunku systemu... kanadyjskiego. W Kanadzie zaś, jak wiadomo, obowiązuje model samorządowy. Dziwny jest zaiste tok rozumowania reprezentowany przez Sojusz Lewicy Demokratycznej. W połowie lat 90. SLD stanowczo sprzeciwiał się koncepcji samorządowej, proponowanej przez dr n. ekon. Katarzynę Tymowską. Opowiedział się za wariantem ubezpieczeniowo-rynkowym, który w końcu rzeczywiście zaczął być wdrażany. Czy pierwsza, trwająca kilka lat, faza budowania tego systemu, nie pozbawiona zresztą poważnych błędów i wynaturzeń, była potrzebna? Oczywiście. Przecież ostatni raz o kasach chorych słyszano w Polsce przed drugą wojną światową, nie mieliśmy jakichkolwiek rodzimych wzorców ani praktycznych doświadczeń w zakresie ich funkcjonowania. Doświadczenia zdobywano metodą prób i błędów, by potem wyciągnąć z nich odpowiednie wnioski. Niestety, do tego etapu już chyba nie dojdzie. (...)
PRAWO
Przemoc wobec białego personelu
Paweł Grabowski
Szacuje się, że prawie 25% wszystkich aktów przemocy w miejscu pracy zdarza się w sektorze zdrowia oraz że więcej niż 50% pracowników opieki zdrowotnej zetknęło się z przemocą. Pielęgniarki przeciętnie trzy razy częściej doświadczają przemocy w miejscu pracy niż inne grupy zawodowe. Zgodnie z definicją Komisji Europejskiej, przemoc w miejscu pracy to "przypadki, gdy personel jest poniżany, grozi mu się lub naruszana jest jego godność osobistą w okolicznościach związanych z pracą, włączając drogę do i z pracy, oraz istnieje określone lub ukryte zagrożenie dla bezpieczeństwa, samopoczucia lub zdrowia". (...)
Rzecznicy praw pacjenta w szpitalach:
Mydlenie oczu czy instrument samokontroli?
Halina Kleszcz
W większości placówek służby zdrowia pacjent stał się osobą pożądaną. Dostrzega się bezpośredni związek dobrej kondycji szpitala z tym, jak wielu pacjentów go wybiera. Jest to bodaj najcenniejszy rezultat wdrożenia wciąż krytykowanej reformy zdrowia, od której obecnie odchodzimy. W Wojewódzkim Szpitalu Specjalistycznym im. L. Rydygiera w Krakowie pierwszym w Małopolsce rzecznikiem praw pacjenta (RPP) został przed ponad rokiem młody prawnik i zarazem absolwent Wydziału Ochrony Zdrowia Instytutu Zdrowia Publicznego UJ mgr Paweł Lipowski. (...)
Cięcia w świadczeniach finansowanych z budżetu
Zgodnie z grudniową nowelizacją rozporządzenia ministra zdrowia w sprawie wykazu świadczeń zdrowotnych, leków i leczniczych środków technicznych finansowanych z budżetu państwa, które weszło w życie 1 stycznia br. (Dz. U. Nr 210, poz. 1793), budżet państwa nie będzie już finansował koronaroplastyki i koronarografii. Świadczenia te opłacać będą kasy chorych (ewentualnie ich prawny następca). (...)
Minister skieruje na leczenie zagranicą
28 grudnia weszło w życie nowe rozporządzenie (z 4 grudnia 2002 r.) w sprawie kierowania ubezpieczonych na leczenie lub badania diagnostyczne poza granicami kraju (Dz. U. Nr 210, poz. 1794). Określiło ono zasady i tryb kierowania ubezpieczonych na terapię lub diagnostykę poza granicami kraju, sposób pokrywania kosztów tych świadczeń oraz transportu. Zgodnie z rozporządzeniem, na takie leczenie lub diagnostykę może skierować ubezpieczonego minister zdrowia - na podstawie wniosku lekarza ubezpieczenia zdrowotnego. Upoważniony do wystawiania wniosku jest wyłącznie specjalista właściwej dziedziny medycyny z tytułem profesora lub doktora habilitowanego. Podstawą jest brak odpowiednich możliwości udzielenia świadczenia w kraju. (...)
Jaka reklama leków?
1 stycznia 2003 r. weszło w życie nowe rozporządzenie ministra zdrowia (wydane wspólnie z ministrem rolnictwa) w sprawie reklamy produktów leczniczych. Zgodnie z treścią tego aktu, reklama produktu leczniczego kierowana do osób uprawnionych do wystawiania recept i do farmaceutów powinna zawierać: nazwę produktu leczniczego i nazwę powszechnie stosowaną; skład jakościowy i ilościowy w odniesieniu do substancji czynnych oraz tych substancji pomocniczych, które mają istotne znaczenie dla właściwego stosowania produktu leczniczego; postać farmaceutyczną; wskazania terapeutyczne do stosowania; dawkowanie i sposób podawania; przeciwwskazania; specjalne ostrzeżenia i środki ostrożności dotyczące stosowania; działania niepożądane; wskazanie podmiotu odpowiedzialnego; numer pozwolenia na dopuszczenie do obrotu i nazwę organu, który je wydał. (...)
Im lepiej w ZUS, tym gorzej w kasach
W grudniu ub.r., nieoczekiwanie dla MZ i UNUZ, okazało się, że system informatyczny ZUS umożliwia już znacznie lepszą identyfikację składki zdrowotnej niż przewidywano w 2001 r., zatwierdzając plany finansowe kas chorych. Fakt ten spowodował poważne problemy finansowe w kilku kasach chorych, m.in. w zachodniopomorskiej, podkarpackiej i opolskiej, na których konta ZUS przelał znacznie mniej środków niż się tego spodziewały (pieniądze trafiły natomiast na konta pozostałych). Powodem tych perturbacji była jednak przede wszystkim nowelizacja rozporządzenia w sprawie wysokości zaliczek z grudnia 2001 r., która nakazała ZUS-owi weryfikować i korygować co kwartał wysokość zaliczek przekazywanych poszczególnym kasom - stosownie do liczby zidentyfikowanych składek. 11 grudnia 2002 r. minister zdrowia wydał zatem kolejną, "ratunkową" nowelizację tego rozporządzenia (weszła w życie bez vacatio legis 13 grudnia) w sprawie zaliczek, zgodnie z którą "nadpłaty" ZUS potrącił kasom z należnych, bieżących wpływów, zaś "niedopłaty" za III kwartał częściowo przekazał pozostałym (ostatecznego rozliczenia za IV kwartał 2002 r. miał dokonać 10 lutego br.). (...)
Z prac sejmowych:
Budżet na zdrowie
W ustawie budżetowej na 2003 r., którą po raz pierwszy od 1989 r. udało się uchwalić przed rozpoczęciem nowego roku finansowego, w części dotyczącej zdrowia przewidziano, że wydatki na ten cel wyniosą w br. 2,993 mld zł, z czego 519,799 mln będą stanowić dotacje i subwencje, 13,631 mln - świadczenia na rzecz osób fizycznych, 2,039 mld - wydatki bieżące jednostek budżetowych i 420,581 mln - wydatki majątkowe. Sejm zaakceptował poprawkę, by przesunięć 60 mln zł z dotacji dla Agencji Rynku Rolnego na działania osłonowe w ochronie zdrowia. (...)
"Ustawa 203" zgodna z konstytucją
Trybunał Konstytucyjny uznał, że art. 4a ustawy z 16 grudnia 1994 r. o negocjacyjnym systemie kształtowania przyrostu przeciętnych wynagrodzeń u przedsiębiorców jest zgodny z Konstytucją RP. Przepis ten musi być jednak rozumiany jako "tworzący współodpowiedzialność systemu finansów publicznych za jego wykonanie". (...) Podstawowym brakiem ustawy jest niewprowadzenie przepisu, który zobowiązywałby kasy do renegocjacji umów z tytułu wzrostu kosztów świadczenia usług. Środki uzyskane z podniesienia składki przeznaczono na inne cele - przede wszystkim na refinansowanie leków i opłacenie świadczeń ponadlimitowych. (...)
KASY CHORYCH
Śledztwa w sprawie Podkarpackiej RKCh
Aleksandra Gielewska
Czym i któremu z rzeszowskich prominentów członkowie byłego zarządu kasy tak się narazili, że od dwóch lat są kompromitowani i rujnowani finansowo? (...)
KSZTAŁCENIE
Schody z nierównymi stopniami
Ryszard Kijak
Pilnego przetłumaczenia na polski wymaga rozporządzenie Ministra Zdrowia z 6 sierpnia 2001 r. w sprawie specjalizacji lekarzy i lekarzy stomatologów. (...) Lekarze posiadający pierwszy stopień specjalizacji, zwłaszcza ci z długoletnim stażem pracy, mówią, że rozporządzenie o nowym systemie specjalizacji lekarskich potraktowało ich jak bandę kretynów, debili i niedouków, słowem - analfabetów, jeśli nie pierwotnych, to co najmniej wtórnych. Cofa ich bowiem do etapu, na jakim byli zaraz po stażu podyplomowym, a ich wieloletni dorobek zawodowy przestaje być wart nawet splunięcia. (...)
PIELĘGNIARSTWO
W obronie samodzielności
Jolanta Zagowałko
Zachęcamy wszystkie koleżanki do podjęcia pracy na zasadach samodzielnie działających praktyk pielęgniarskich, w dowolnych strukturach. Tylko taki rodzaj funkcjonowania daje możliwość pełnego zrealizowania się jako pielęgniarka czy położna rodzinna. Nie bójcie się prywatyzacji, nie obawiajcie się spraw związanych z tworzeniem własnych praktyk i zakładów, nie dajcie sobie wmówić, że nie podołacie, bo to nieprawda. Każda nasza koleżanka, wykonująca już swój zawód w ramach własnej działalności twierdzi, że za nic nie wróciłaby teraz do poprzednich warunków pracy, pomimo wszystkich trudności związanych ze zmianami, które trzeba było pokonać. (...)
RATOWNICTWO
Ratownik medyczny nadal sanitariuszem
Ryszard Stykowski
Ratownikom medycznym towarzyszyła od początku niechęć: najpierw była to nowa, nie znana w społeczeństwie grupa zawodowa, podtrzymywano więc opinie o braku doświadczenia zawodowego i nietrafnym programie szkolenia wobec potrzeb obowiązującego systemu. Przede wszystkim jednak ratownicy nie mieli prawa wykonywania zawodu, co stanowiło najistotniejszy problem, skutecznie uniemożliwiając im podjęcie pracy w zawodzie. Lekarze i pielęgniarki posiadają prawo wykonywania zawodu wydawane przez ich własne izby. Mają również swoich przedstawicieli w MZ oraz w parlamencie. Nam tłumaczy się, że nasz zawód nie ma unormowań prawnych, co uniemożliwia zatrudnienie w placówkach służby zdrowia, zgodnie z przeznaczeniem i wykształceniem. (...)
Pomyłka czy bezmyślność?
Jarosław Gucwa
Karetka pogotowia, zarówno w opinii zwykłych ludzi, jak i zdecydowanej większości osób bezpośrednio związanych z ochroną zdrowia, to po prostu jeszcze jedno miejsce pracy lekarza. Takie samo jak gabinet, przychodnia czy szpital. Sami lekarze, pytani przy rozmaitych okazjach, dlaczego - ich zdaniem - muszą "jeździć", odpowiadają wyraźnie zaskoczeni pytaniem: - Przecież tylko lekarz może postawić diagnozę. Z rzadka pojawia się refleksja, że karetki pogotowia nie powinny, a wręcz nie mogą służyć do rozwożenia lekarzy do chorych, uskarżających się na ból żołądka czy przeziębienie. Zadaniem karetki i osób w niej pracujących powinno być jak najszybsze dostarczenie pacjenta w stanie bezpośredniego zagrożenia zdrowia lub życia do szpitala, gdzie zostanie udzielona mu profesjonalna pomoc medyczna. Na pewno zaś nie jest tym zadaniem wypisywanie recept na krople do nosa. (...)
PROFILAKTYKA
Ogłoszono wyniki badania NATPOL III PLUS:
Cholesterol wrogiem nr 1
Tomasz Kobosz
Co drugi zgon w Polsce następuje z powodu chorób serca i naczyń. Rocznie w naszym kraju na zawał serca umiera ok. 100 tys. osób. Czynniki ryzyka chorób układu krążenia są od dawna dobrze znane. Do tej pory brakowało jednak aktualnych i szczegółowych danych dotyczących rozpowszechnienia i roli głównych czynników powstawania schorzeń sercowo-naczyniowych oraz skuteczności ich wykrywania i leczenia. Dostarczył ich program badawczy NATPOL III PLUS, przeprowadzony przez specjalistów z Katedry Nadciśnienia Tętniczego i Diabetologii AM w Gdańsku, którego wyniki ogłoszono 16 grudnia podczas konferencji prasowej w Ministerstwie Zdrowia. (...)
IV Zjazd Polskiego Naukowego Towarzystwa Otyłości i Przemiany Materii:
Nie stać nas na otyłość
Halina Kleszcz
Do niedawna w populacji chińskiej osób z nadwagą i otyłych było zaledwie 0,3 proc. Obecnie ich odsetek wzrósł do 2 proc. Otyli pojawiają się coraz częściej w metropoliach Indii i Afryki. Emigranci z ubogich rejonów świata, zanim obrosną w dobra materialne w krajach dobrobytu, obrastają w tłuszcz. Dorosła, szczupła generacja Francuzów jest przerażona nadwagą własnych dzieci - przykutych do komputerów, uwielbiających fast foody. Zaledwie 30 proc. Polaków ma prawidłową wagę ciała! W badaniu POL-MONIKA, przeprowadzonym w 2001 r. w populacji miejskiej w jednej z dzielnic Warszawy, obejmującym osoby w wieku 35-64 lat, otyłość stwierdzono u 31% mężczyzn i 27% kobiet. (...)
Nie ma diety cud
Z dr. n. med. Lucyną Ostrowską z Podlaskiego Ośrodka Kardiologii i Leczenia Otyłości w Białymstoku rozmawia Halina Kleszcz.(...)
SAMORZĄDY
Służebna rola administracji wobec społeczeństwa:
Pod kontrolą marszałka
Anita Turek
Nadrzędnym celem kontroli nie jest wykrycie za wszelką cenę błędów w podległym zakładzie, lecz zmobilizowanie jego kierownictwa do sprawniejszego funkcjonowania i efektywniejszego udzielania świadczeń zdrowotnych dla lokalnych społeczności. Wszelkie działania kontrolne powinny być nakierowane przede wszystkim na udzielanie pomocy doradczej kierownictwu kontrolowanego spzozu - w imię służebnej roli administracji publicznej wobec społeczeństwa. (...)
KONFERENCJE
Diagnostyka i terapia nadkomorowych zaburzeń rytmu serca
Szkolenie adresowane jest do lekarzy specjalizujących się w dziedzinie chorób wewnętrznych i kardiologii, a także do specjalistów z tych dziedzin, pragnących zapoznać się z najnowszymi możliwościami elektrofizjologii inwazyjnej. Tematyka wykładów obejmuje: elektrofizjologiczne podstawy zaburzeń rytmu serca, podział arytmii, metody diagnostyczne (diagnostyka elektrokardiograficzna, diagnostyka elektrofizjologiczna nieinwazyjna, diagnostyka elektrofizjologiczna - wewnątrzsercowa), leki przeciwarytmiczne, elektroterapię (kardiowersja, defibrylacja, elektrostymulacja terapeutyczna, przezskórna ablacja) oraz standardy postępowania w nadkomorowych zaburzeniach rytmu serca. (...)
Podstawy Diagnostyki Ultrasonograficznej
Kurs odbędzie się w dniach 5-10 maja 2003 r. w Krasnobrodzie. Zapraszamy wszystkich zainteresowanych. Ukończenie kursu z Podstaw Diagnostyki Ultrasonograficznej jest niezbędnym warunkiem uzyskania certyfikatu Polskiego Towarzystwa Ultrasonograficznego. (...)