Spis treściSZ nr 17–20/2003
z 6 marca 2003 r.
Stuknij na okładkę, aby przejść do archiwun rocznika 2003
AKTUALNOŚCI
Nie słabnie napięcie
Narasta napięcie w służbie zdrowia. Nie rozładowała go deklaracja prowadzenia dialogu ze środowiskami medycznymi. Do ogólnopolskiej akcji protestacyjnej NSZZ "S" w służbie zdrowia włączyło się już 20 regionów. Akcja przybiera różne formy: od oflagowania budynków, przez marsze, pikiety, okupację siedzib kas chorych, do strajków ostrzegawczych. 6 marca będzie dniem regionalnego protestu NSZZ "S" ochrony zdrowia Pomorza Zachodniego. (...)
VOX EX SILESIA
Andrzej Sośnierz
Rola mediów we współczesnym świecie i ich wpływ na życie społeczne, polityczne i gospodarcze są nie do przecenienia. Toteż nie przez przypadek politycy sprawujący władzę tyle uwagi poświęcają uzyskaniu wpływu na prasę, radio i telewizję. Jednym z przejawów takich zabiegów jest m.in. to, co się u nas obecnie dzieje wokół nowelizacji ustawy o radiofonii i telewizji. Wielu traktuje media jako kolejną władzę w państwie, inni chcieliby je wykorzystywać jako jeden z instrumentów sprawowania władzy. I trudno się temu dziwić, mając na uwadze oddziaływanie mediów na społeczeństwo. Sprawowanie władzy łączyć się jednak powinno z odpowiedzialnością, a każdy sprawujący władzę powinien jej używać świadomie, zdając sobie sprawę z konsekwencji jej pełnienia. (...)
PANOPTICUM
www.bip.gov.pl
Marek Wójtowicz
Niespecjalnie mnie martwi, czy NFZ zostanie ogłoszony w Dzienniku Ustaw na początku, czy też na końcu marca. Nie ma to żadnego znaczenia dla systemu finansowania i cen zakupu usług zdrowotnych w 2003 r. Rynek zdrowotny rozpada się, ale wygląda na to, że niezwykłe przypadki pierwszej w RP sejmowej komisji śledczej są ważniejsze od rozszerzającego się błyskawicznie bankructwa kolejnych szpitali w tej samej RP. Rozpad koalicji rządowej jeszcze bardziej spycha nasze problemy na margines. Skoro więc nic nie możemy zrobić w temacie poprawy finansowania świadczeń zdrowotnych, proponuję temat "zastępczy", w którym "zastępczo" można coś konkretnego zrobić. Mianowicie Biuletyn Informacji Publicznej (www.bip.gov.pl). Otóż 6 września 2001 r. uchwalono ustawę o dostępie do informacji publicznej, opublikowaną w styczniu 2002 r. Istotne dla dyrektorów spzozów, a nawet związków zawodowych zapisy tej ustawy wchodzą w życie po 18 miesiącach od jej opublikowania, czyli w lipcu 2003 r. (...)
PIP stwierdza łamanie uprawnień pracowniczych
Główny Inspektor Pracy Anna Hintz skierowała wystąpienia do ministra zdrowia Marka Balickiego oraz ministra gospodarki, pracy i polityki społecznej Jerzego Hausnera w sprawie sytuacji w zakładach opieki zdrowotnej, informując o nieterminowości wypłacania wynagrodzeń pracownikom oraz konieczności pilnego znowelizowania ustawy o zakładach opieki zdrowotnej w części dotyczącej czasu pracy w spzozach. (..)
Ruszył polski rejestr sepsy
26 lutego w Warszawie odbyła się II Ogólnopolska Konferencja Polskiej Grupy Roboczej ds. Sepsy Polskiego Towarzystwa Anestezjologii i Intensywnej Terapii. Omawiano najnowsze metody leczenia ciężkiej sepsy. Oficjalnie ogłoszono też otwarcie pierwszego w naszym kraju rejestru sepsy. O wypowiedź na temat efektów tego spotkania poprosiliśmy przewodniczącego Grupy Roboczej - prof. Andrzeja Küblera. (...)
Stypendia dla najlepszych
W grudniu ub. r. informowaliśmy, że "Fundacja na rzecz rozwoju polskiej farmacji i medycyny", utworzona w 2001 r. przez ZF Polpharma SA, przyznała 22 granty naukowe wspierające projekty badawcze realizowane w krajowych ośrodkach naukowych. Z podobną inicjatywą wystąpiła ostatnio firma Novartis - jeden z największych koncernów farmaceutycznych na świecie. Powołana przez nią "Fundacja wspierania polskiej nauki i medycyny" zamierza pomagać młodym, zdolnym naukowcom, umożliwiając im dalsze kształcenie w renomowanych ośrodkach badawczych firmy, wspierać środowisko medyczne w integracji z Unią oraz prowadzić akcje społeczno-charytatywne na rzecz dzieci i osób starszych. Z myślą o młodych naukowcach Fundacja stworzyła program "Novartis dla nauki i medycyny - program stypendialny". Przy jego realizacji obie fundacje będą współpracować. Wspólnie rozpiszą konkurs i wyłonią kandydatów na staże w laboratoriach farmaceutycznych Novartisu w Szwajcarii, Wlk. Brytanii oraz Austrii. W 2003 r. sfinansowanych będzie pięć 9-miesięcznych stypendiów dla młodych polskich badaczy. (...)
Pierwsza w Polsce pracownia pozytonowej emisyjnej tomografii (PET)
medNEWS
26 lutego w Regionalnym Centrum Onkologii w Bydgoszczy, w obecności premiera oraz ministra zdrowia, otwarto pierwszą w Polsce pracownię pozytonowej emisyjnej tomografii (PET). PET jest najbardziej zaawansowaną technologicznie metodą medycyny nuklearnej i najnowocześniejszą metodą diagnozowania wczesnych stanów nowotworowych. Umożliwia perfekcyjne lokalizowanie ognisk patologicznych w organizmie, jak również monitorowanie efektów terapii. Badanie PET ma ogromne znaczenie kliniczne w onkologii, kardiologii, neurologii oraz psychiatrii. Aparatura pozwala wykrywać raka już wtedy, gdy atakuje on dopiero pojedyncze komórki, dzięki czemu można postawić trafną diagnozę i wcześnie rozpocząć leczenie. Znajduje również zastosowanie w wykrywaniu ognisk padaczki mózgu i określaniu rejonów zawału serca. (...)
Szczepionka przeciwko HIV mało skuteczna
medNEWS
Amerykańska firma biotechnologiczna VaxGen ogłosiła wstępne wyniki zakrojonego na szeroką skalę badania nad szczepionkami przeciwko AIDS. Wynika z nich, że możliwa jest ochrona niektórych osób przed infekcją wirusem HIV. W dużej populacji szczepionka okazała się jednak nieskuteczna. Szczepionka AIDSVAX jako pierwsza została dopuszczona do III fazy badań - na 5400 ochotnikach ze Stanów Zjednoczonych, Kanady i Holandii. W większości byli to mężczyźni (5 tys.), którym zdarzały się kontakty homoseksualne i kobiety z grup dużego ryzyka. Szczepionka użyta w badaniu była zaprojektowana do zmniejszenia podatności na infekcję podtypem B wirusa HIV, powszechnego w obu Amerykach, Europie Zachodniej, Australii i Nowej Zelandii. Dotychczas zidentyfikowano 11 odmian wirusa HIV. Jednym z największych wyzwań nauki jest wynalezienie szczepionki skutecznej we wszystkich przypadkach. (...)
ZE ŚWIATA
Piotr Imiołek
Pierwszą rzeczą, jaką zobaczyłem jadąc metrem z lotniska do centrum Nowego Jorku, była... reklama biura prawnego zajmującego się sądzeniem lekarzy za błędy w sztuce. To konsekwencja filozofii pracy w USA: dużo swobody - dużo odpowiedzialności. Interesująca jest w amerykańskim systemie pozycja specjalistów. O ile dla lekarzy podstawowej opieki zdrowotnej klientem jest pacjent, o tyle dla np. kardiologa jest nim również w pewnym sensie internista, bo to właśnie on wypisuje skierowanie do specjalisty. Bardzo często zależność ta znajduje odzwierciedlenie we wzajemnych relacjach między lekarzami, a specjaliści zabiegają o dobrą opinię u lekarzy pierwszego kontaktu. (...)
INFORMATYZACJA
Wszystko o zozach w internecie
Krzysztof Nyczaj
Rejestr Zakładów Opieki Zdrowotnej (RZOZ) jest ewenementem na skalę europejską. To pierwszy tej klasy, kompleksowy system informatyczny przeznaczony do obsługi procesów rejestracji podmiotów gospodarczych, który w pełni realizuje postulat jawności i dostępności danych rejestrowych. Jest to również pierwszy system w sektorze ochrony zdrowia oraz jeden z pierwszych w całej administracji państwowej, który wykorzystał w praktyce technikę podpisu elektronicznego. Rejestr ten stanowi bardzo ważny element strategii informatyzacji sektora ochrony zdrowia, szczególnie w obszarze komunikacji. Jego twórcy mają nadzieję, że przyczyni się on do zwiększenia przejrzystości i jawności funkcjonowania sektora oraz wzbogacenia informacji konsumenckiej na temat usług zdrowotnych. (...)
Rejestr jednostek ratownictwa medycznego (RJRM)
Krzysztof Nyczaj
W Centrum Systemów Informacyjnych Ochrony Zdrowia realizowany jest obecnie projekt systemu informatycznego przeznaczonego do ewidencji jednostek ratownictwa medycznego (Rejestr Jednostek Ratownictwa Medycznego - RJRM). Ma się on stać w przyszłości częścią zintegrowanego systemu Państwowego Ratownictwa Medycznego. Koncepcja systemu powstała podczas prac nad rejestrem zakładów. Zakończenie realizacji i przekazanie go użytkownikom przewiduje się do końca pierwszego kwartału br. Rejestr ten wykorzystywać będzie zarówno infrastrukturę techniczną RZOZ (Infrastrukturę Klucza Publicznego, bazy słownikowe, serwery bazodanowe i serwer web), jak i jego zasoby ludzkie oraz system organizacyjny. Zgodnie z sugestiami CSIOZ - już pod koniec 2002 r. wojewodowie przekazali kompetencje w zakresie prowadzenia rejestru jednostek ratownictwa medycznego jednostkom i komórkom organizacyjnym prowadzącym rejestr zakładów opieki zdrowotnej. (...)
Rejestr zakładów opieki zdrowotnej - aspekty prawne
Krzysztof Nyczaj, Małgorzata Zadrożniak
Zgodnie z art. 12 ustawy z 30 sierpnia 1991 r. o zakładach opieki zdrowotnej (Dz.U. nr 91, poz. 408 z późn. zm.) rejestr zakładów opieki zdrowotnej mających siedzibę na obszarze województwa prowadzi wojewoda. Dla zakładów opieki zdrowotnej utworzonych przez ministra lub centralny organ administracji rządowej, akademie medyczne oraz państwową uczelnię prowadzącą działalność dydaktyczną i badawczą w dziedzinie nauk medycznych - organem rejestrowym jest Minister Zdrowia. Najczęściej miejscem prowadzenia rejestru jest wydział polityki społecznej urzędu wojewódzkiego. W kilku województwach wojewoda powierzył to zadanie podległym sobie jednostkom, tzw. regionalnym centrom zdrowia publicznego. (...)
OPINIE
Krzysztof Bukiel
Zaniżanie cen za świadczenia zdrowotne pozwala władzom uniknąć napięć społecznych ze strony pacjentów, jak też minimalizować wydatki na opiekę zdrowotną ze środków publicznych, a koszty z tego wynikające - pokrywają już nie władze, ale świadczeniodawcy: lekarze, pielęgniarki, inny personel medyczny oraz właściciele zakładów opieki zdrowotnej. Takie rozwiązanie prowadzi do patologicznej sytuacji, gdy służba zdrowia (rozumiana jako całość) faktycznie dotuje pacjentów ze swoich własnych środków, przy czym dotyczy to nawet pacjentów stosunkowo zamożnych, bo ustawa o ubezpieczeniu zdrowotnym nie przewiduje jakiejkolwiek elastyczności w tym względzie (np. w postaci współpłacenia za niektóre świadczenia zdrowotne). (...)
Nierówne stopnie
Ryszard Kijak
Rozporządzenie Ministra Zdrowia z 6 sierpnia 2001 r. w sprawie specjalizacji lekarzy i lekarzy stomatologów nie wyjaśnia, jaki jest i jaki będzie status "jedynkowiczów" w nowym systemie, czy "jedynka" będzie w ogóle tolerowana, a jeśli tak - to jak długo, i jakie uprawnienia w nowym układzie przysługują starym "jedynkowiczom". Mimo że moje uwagi dotyczące tego rozporządzenia zostały już raz zamieszczone w "Służbie Zdrowia", "Lekarzu Polskim" i "Gazecie Prawnej" - żaden "czynnik oficjalny" nie uznał za stosowne ustosunkować się do opisanych tam problemów. Otrzymałem za to obszerny list od Czytelnika, który nie dosyć że - ze względu na logikę argumentacji - popiera ideę uznania specjalizacji I stopnia za specjalizację jako taką (oczywiście, tylko w niektórych, ściśle określonych sytuacjach), to jeszcze podaje nowe przykłady na poparcie tej tezy. Udowadnia również, iż taki system - w pewnym zakresie - jest już stosowany! (...)
LUDZIE I MEDYCYNA
Z pamiętnika lekarza poz
Piotr Ksyster
ŚRODA. W przychodni kolejny raz zjawia się pan K. - pacjent z gatunku dociekliwych. Jakiś czas temu przyniósł wszystkie leki, jakie zgromadził przez ostatnie lata i prosił o opisanie, na co który działa. Chciał wiedzieć, w jakich sytuacjach może je zastosować... Innym razem, po zbadaniu poziomu glikemii, gdy się okazało, że mieści się w górnej granicy normy, zaczął się zjawiać 2 razy dziennie "sprawdzić cukier". Trwało to przez tydzień, aż w końcu mu powiedziałem, że to całkowicie niepotrzebne... Dziś - kompletnie mnie zaskoczył pytaniem, dlaczego po wypróżnieniu jego stolec nie tonie... Przyznałem się do niewiedzy - trudno być specjalistą od wszystkiego. Może wyślę go do poradni koprologicznej? (...)
PROFILAKTYKA
Jak zapobiegać zakażeniom szpitalnym u noworodków i wcześniaków
Zakażenia szpitalne, występujące na całym świecie, są realnym zagrożeniem szczególnie dla tych pacjentów, którzy wymagają długiego pobytu w szpitalu i intensywnego leczenia. W środowiskach szpitalnych z reguły występuje nagromadzenie chorobotwórczych szczepów bakteryjnych, co jest wynikiem przebywania w nich ludzi chorych i znanego faktu okresowego nosicielstwa bakterii chorobotwórczych przez personel medyczny. Noworodki urodzone przedwcześnie oraz noworodki chore mają znacznie obniżoną odporność i w zetknięciu z bakteriami, które są obecne w ich otoczeniu, mogą ulec zakażeniu. Procedury lecznicze, diagnostyczne i pielęgnacyjne, które stosujemy na co dzień w oddziałach, w których przebywają noworodki, mają temu zapobiec. Jednakże nie zawsze się to udaje. (...)
TECHNOLOGIE
Mikroigła i Intraject
Witold Ponikło
Brytyjska firma Weston Medical poinformowała o planach wprowadzenia na rynek strzykawki o nazwie Intraject. Urządzenie to, przeznaczone do iniekcji podskórnych, jest pozbawione igły, a wstrzyknięcie leku (lub szczepionki) odbywa się z wykorzystaniem ciśnienia gazu zgromadzonego w pojemniku z lekiem. Lek zostaje wtłoczony pod skórę powodując tylko jej minimalne uszkodzenia. Producent zapewnia, że eliminacja igły zmniejsza ryzyko zakażeń oraz ryzyko potencjalnego zranienia pacjenta. Intraject jest łatwy w użyciu, a iniekcja bezbolesna. Wykonywana jest w czasie mierzonym w mikrosekundach. (...)
LISTY I POLEMIKI
Pielęgniarka oskarża lekarzy
Dziecko Anny M., z wykształcenia pielęgniarki, zmarło wskutek błędów i zaniedbań, do jakich doszło podczas porodu. Głównym powodem śmierci było niepodjęcie w porę interwencji położniczej. List p. Anny M. do redakcji ukazuje, jak do tego doszło. (...)
PIELĘGNIARSTWO
Wykroczenia zawodowe pielęgniarek i położnych
Marcin Mikos, Grażyna Rogala-Pawelczyk, Antoni Czupryna
Problem naruszania zasad należytego wykonywania zawodu pielęgniarek i położnych staje się widoczny w polskim systemie ochrony zdrowia. Do organów odpowiedzialności zawodowej pielęgniarek i położnych trafiają skargi pacjentów i ich rodzin. Dotyczą one głównie nieprawidłowości w postępowaniu pielęgnacyjnym, których przyczyną są zaniedbania pielęgniarek i położnych, jak również nieprawidłowe warunki i organizacja ich pracy. (...)
Z KRAJU
Łapanie oddechu
Z dr. KRYSTYNĄ MACKIEWICZ, dyrektorem Samodzielnego Publicznego Szpitala Klinicznego nr 2 przy ul. Przybyszewskiego w Poznaniu, rozmawia Jolanta Lenartowicz. (...)
NAUKA
Doniesienia naukowe medNEWS
oprac. Tomasz Kobosz
- Czułość mammografii większa u kobiet starszych
- Fałszywie dodatni wynik mammografii nie zniechęca
- Większa śmiertelność rodziców po zgonie dziecka
- Większa umieralność dzieci z rodzin niepełnych
- Choroba Alzheimera i demencja w stadium przedklinicznym
- Nefrotoksyczne działanie kontrastów hipoosmotycznych
- Dysfunkcja jelit po laparoskopowych operacjach przeciwrefluksowych
- Leki przeciwbólowe a rozwój nadciśnienia
- Blokery ACE u osób starszych skuteczniejsze od diuretyków
KLINIKA
Standardy leczenia bólów nowotworowych
Anna Łukaszewska
W Ośrodku Szkolenia i Symulacji Zakładu Anestezjologii Centrum Onkologii w Warszawie prowadzone są kursy - warsztaty dla lekarzy zainteresowanych leczeniem bólów nowotworowych. W 2001 r. uczestniczyło w nich 240 osób. W czasie szkoleń lekarze przedstawiali szczególnie trudne dla nich przypadki chorych z bólami nowotworowymi. Następnie wspólnie ustalano strategię leczenia tych chorych. Okazało się, że trudności w dobraniu odpowiedniego leczenia wynikały zazwyczaj z braku rozpoznania zespołów bólowych - najwięcej trudności sprawiały bóle neuropatyczne (np. zespół Pancoasta). Stwierdzono, że większość lekarzy prawidłowo stosuje leki z poszczególnych stopni "drabiny analgetycznej". Wskazuje to na powszechną znajomość i wykorzystanie w praktyce schematu WHO. (...)