Spis treściSZ nr 21–24/2003
z 20 marca 2003 r.
Stuknij na okładkę, aby przejść do archiwun rocznika 2003
AKTUALNOŚCI
Aleksandra Gielewska
Obejmując urząd Ministra Zdrowia, Marek Balicki apelował o 60 dni spokoju. Deklarował zarazem rozpoczęcie rzetelnego dialogu społecznego. Owe 2 miesiące właśnie minęły. W tym czasie minister nie przedstawił szczegółów programu nowej polityki MZ, niewątpliwie z powodu braku zmian personalnych w kierownictwie resortu. Odwołanie b. wiceministrów zdrowia Ewy Kralkowskiej i Aleksandra Naumana nastąpiło bowiem dopiero 17 marca, dokładnie 2 miesiące po dniu wyzwolenia służby zdrowia od Mariusza Łapińskiego. Stanowiska podsekretarzy stanu w MZ objęli Janusz Opolski oraz Wiktor Masłowski. W ciągu pierwszych 60 dni swego urzędowania M. Balicki rozpoczął rozmowy ze środowiskami medycznymi, a w zapowiedzianym przezeń "okrągłym stole" ma uczestniczyć niemal sto (!) różnych organizacji i instytucji. Tymczasem w kraju nie ustają protesty pracowników, którzy nie otrzymują przysługujących im wynagrodzeń, nasila się również determinacja i opór części pracodawców przeciw podpisaniu z kasami chorych niekorzystnych aneksów, które miałyby obowiązywać do końca roku. (...)
Kombinacja wysokospecjalistyczna
Ryszard Kijak
Chociaż informacja Najwyższej Izby Kontroli o wynikach kontroli finansowania i dostępu do świadczeń wykonywanych w ramach wysokospecjalistycznych procedur medycznych pochodzi z września 2002 r., posłowie z sejmowej Komisji Zdrowia zapoznali się z nią dopiero pod koniec ubiegłego miesiąca. Badaniem objęto okres od 1999 r. do I półrocza 2001 r. Skontrolowano 28 jednostek: Ministerstwo Zdrowia, 2 instytuty, 7 szpitali klinicznych oraz 18 szpitali wojewódzkich i specjalistycznych. Działalność MZ, poprzez finansowanie procedur wysokospecjalistycznych z budżetu państwa, miała wspierać reformowany system opieki zdrowotnej. Na finansowanie tych procedur w okresie objętym badaniem wydatkowano niebagatelną kwotę 2 mld zł. (...)
Halina Kleszcz
Każde kolejne zaciskanie pasa płatnik zaczyna od obcinania środków stomatologom i pielęgniarkom. (...) Z roli pioniera reformy w ochronie zdrowia stomatologia spychana jest do roli jej Kopciuszka. Z roli doradcy w kwestiach prywatyzacji zadań w podstawowej opiece zdrowotnej (punktowy system wyceny usług w tej dziedzinie o kilka lat wyprzedził przygotowania do takiego płacenia za procedury przez NFZ) i awangardy, która innym świadczeniodawcom przecierała szlaki w działalności na własny rachunek poprzez zakładanie na bazie przychodni-molochów pierwszych niepublicznych podmiotów - przemienia się w pariasa systemu. Małopolskie środowisko stomatologów, działające w ramach ustawy o puz, coraz częściej mówi o rychłym bankructwie spółek dentystycznych, a co gorsza - także wszelkich złudzeń związanych z przekształceniami w ochronie zdrowia. (...)
VOX EX SILESIA
Okrągły stół
Andrzej Sośnierz
Są obszary życia społecznego i gospodarczego, których nie da się zreformować w krótkim czasie. Każda głębsza zmiana sposobu funkcjonowania nawet jakiejś ich części wymaga czasu. Do takich obszarów z pewnością należy ochrona zdrowia. Aby zreformować opiekę zdrowotną, trzeba zmienić zachowania społeczne. Zasadniczej zmianie musi ulec struktura świadczeniodawców, czyli wszystkich tych, którzy udzielają świadczeń zdrowotnych. I myślę tu zarówno o ich strukturze organizacyjnej, jak i własnościowej. Trzeba doprowadzić do powstania nowych mechanizmów gospodarczych, które zaczną eliminować z rynku organizmy nieefektywne i jednocześnie umożliwić tworzenie się w tym samym czasie nowych podmiotów, które skutecznie zastąpiłyby instytucje likwidowane. (...)
PANOPTICUM
Stołownicy i słone paluszki
Marek Wójtowicz
Okrągły stół to nie miejsce do załatwiania indywidualnych potrzeb, np. wypłaty zaległych środków inwestycyjnych dla konkretnej placówki. Ktoś, kto reprezentując jakieś większe lobby próbowałby załatwić coś dla własnej firmy, powinien być zignorowany i z takim "załatwiaczem" własnych spraw nikt ze stołowników nie powinien zjeść nawet jednego słonego paluszka. Po wymianie poglądów, opinii i "jedynie słusznych żądań" musi dojść do posegregowania zgłoszonych problemów i wskazania jednego lub kilku sposobów ich rozwiązania. Każdy uczestnik okrągłego stołu musi być gotowy do kompromisu, czyli godzić się na rozwiązania niespecjalnie idealne dla jego lobby, ale uwzględniające rozbieżne interesy stron. Na tym polega konstruktywny dialog pomiędzy przeciwstawnymi grupami interesu. (...)
Co z kontraktami w Wielkopolsce?
Tomasz Sienkiewicz
17 bm. Wielkopolskie Porozumienie Pracodawców Ochrony Zdrowia zaprotestowało przeciw drastycznemu obniżeniu kontraktów na świadczenia medyczne przez WRKCh. - Zapaść finansowa szpitali jest dziś przedmiotem troski zarządu województwa, wojewody, starostów, radnych, wszystkich związków zawodowych w ochronie zdrowia - podkreślał w trakcie konferencji prasowej dyr. Jacek Łukomski, przewodniczący Porozumienia. (...)
Koniec koalicji?
Halina Kleszcz
3 stycznia w Myślenicach starostowie Małopolski i dyrektorzy szpitali powiatowych zawiązali koalicję, tworząc wspólny front walki przeciw aneksom MRKCh do umów na rok 2003. Uszczuplenie przychodów placówek średnio o jednomiesięczną transzę podkopywało byt szpitali powiatowych, a groźba likwidacji zakładów stawała się dramatycznie realna. (...)
Dolny Śląsk - strajk 25 marca?
Ewa Krupczyńska
Komitet Strajkowy reprezentujący wszystkie związki i samorządy zawodowe dolnośląskiej ochrony zdrowia zadecydował 11 marca o zorganizowaniu kolejnego strajku 25 marca. Za strajkiem opowiedziało się ponad 90% biorących udział w referendum. Będzie on trwał w godzinach od 8.00 do 20.00. W tym czasie placówki biorące udział w akcji (do 12 marca zgłosiło się już 19 szpitali) nie będą przyjmować pacjentów, poza przypadkami zagrożenia życia, nie będą też ich wypisywać. Do szpitali nie będą również wpuszczani odwiedzający. (...)
Pomorskie balansowanie
Anna Gliszczyńska
"Strach się leczyć", "Pieniądze czy życie", "Komornik w szpitalu", "Białe bezrobocie" - to tytuły pojawiające się w gdańskich gazetach prawie codziennie. Dni dzielące zakłady od przekształcenia Pomorskiej RKCh w jeden z oddziałów Narodowego Funduszu Zdrowia upływają w gorącej atmosferze. - Tak naprawdę do końca roku nic się nie zmieni - podkreśla Henryk Wojciechowski, ostatni dyrektor kasy. I to właśnie jest najbardziej przygnębiające. PRKCh zajmuje drugie, mało zaszczytne miejsce na liście najbardziej zadłużonych kas chorych (pierwsza jest kasa dolnośląska). Na ten rok zaproponowała więc pomorskim szpitalom kontrakty niższe o 20 procent. Kilkadziesiąt placowek zbuntowało się i odmówiło podpisania umów, które nie gwarantują bezpiecznego leczenia chorych. Na razie szpitale fukcjonują jeszcze dzięki zaliczkom, kapiącym z kasy z opóźnieniem. Roczny budżet województwa pomorskiego to niecałe 200 milionów. Tymczasem szpitale Pomorza (łącznie z placówkami klinicznymi gdańskiej Akademii Medycznej) są już zadłużone na ok. pół miliarda złotych. Bankructwo części z nich wydaje się więc nieuniknione. (...)
Lubelska RKCh nie musi płacić za świadczenia ponadlimitowe
Lubelska Regionalna Kasa Chorych wygrała pierwszy proces w sprawie o zapłatę za świadczenia wykonane ponad ilości określone w umowach. Z powództwem o zapłatę prawie 5,5 mln zł wystąpił Samodzielny Publiczny Szpital Kliniczny nr 4 w Lublinie. Żądał tej kwoty za świadczenia, które wykonał nad limit przewidziany umową z kasą. 12 marca 2003 r. Sąd Okręgowy I Wydział Cywilny w Lublinie wydał wyrok oddalający powództwo szpitala. W ustnym uzasadnieniu sąd wskazał, że jedyną podstawą wiążącą strony, a tym samym podstawą rozliczeń finansowych, jest zawarta pomiędzy nimi umowa cywilna. (...)
"Solidarność" przeciw przemocy
Krajowy Sekretariat Ochrony Zdrowia NSZZ "Solidarność" za niedopuszczalny skandal uznał użycie przemocy policyjnej wobec kilkudziesięcioosobowej grupy związkowców w dolnośląskim Urzędzie Wojewódzkim we Wrocławiu. Związkowcy przybyli do wojewody Ryszarda Nawrota jako przedstawiciela władzy państwowej, aby znaleźć rozwiązanie problemu systematycznego łamania prawa w stosunku do pracowników służby zdrowia na terenie woj. dolnośląskiego. Drastycznym łamaniem prawa jest bowiem kilkumiesięczne niewypłacanie należnych wynagrodzeń lekarzom, pielęgniarkom i innym pracownikom branży. (...)
XIX Zjazd Dolnośląskiej Izby Lekarskiej:
Brak decyzji, czasu, pieniędzy
Ewa Krupczyńska
W zjeździe korporacji lekarskiej (1 marca we Wrocławiu) oprócz ok. 140 delegatów reprezentujących 12 688 dolnośląskich lekarzy uczestniczyli zaproszeni goście, m.in. wicewojewoda Wacław Dziendziel, wicemarszałek Janusz Pezda, dyrektor DRKCh Andrzej Woźny oraz dolnośląscy posłowie i senatorowie. Przewodniczący DRL dr n. med. Andrzej Wojnar apelował do władz lokalnych i centralnych o szybkie i mądre decyzje dotyczące dolnośląskiej ochrony zdrowia. - Decyzji brakuje, a czasu coraz mniej - mówił Wojnar. (...)
Po poradę do szpitala
Marzena Gałaga
Od 1 marca do końca czerwca na terenie woj. śląskiego porady ambulatoryjne udzielane do tej pory w stacjach pogotowia ratunkowego zostały w większości przejęte przez szpitalne izby przyjęć. Nie dotyczy to miejscowości, w których nie ma szpitali, albo ich izby nie są w stanie zapewnić mieszkańcom takiej opieki lub nie są zainteresowane wykonywaniem tego typu świadczeń. W części miast pacjenci mogą korzystać z porad zarówno w szpitalu, jak i w pogotowiu. Tak jest m.in. w Bielsku-Białej, gdzie w nagłych wypadkach mieszkańcy mogą korzystać z pomocy lekarskiej w pogotowiu oraz w szpitalu ogólnym i szpitalu wojewódzkim, w Częstochowie, gdzie na chorych czekają lekarze pogotowia, Wojewódzkiego Szpitala Specjalistycznego i Zespołu Szpitali Miejskich oraz w stolicy Śląska - Katowicach. Tutaj mieszkańcy mogą uzyskać porady ambulatoryjne w Wojewódzkim Pogotowiu Ratunkowym, Górnośląskim Centrum Medycznym i Szpitalu Miejskim Murcki. (...)
ZE ŚWIATA
Seks w podkoszulku
Sabina Łysoń
W grudniu ub.r. prezydent Bush ogłosił rozpoczęcie planu szczepień przeciwko ospie prawdziwej. Zaszczepienie członków zespołów kryzysowych miało ułatwić przygotowanie Stanów Zjednoczonych na wypadek ataku bioterrorystycznego z zastosowaniem wirusa ospy. Druga faza szczepień, która miała objąć nie zaszczepiony wcześniej kluczowy personel medyczny, strażaków, policję i służby miejskie (w sumie ok. 10 mln osób) miała się rozpocząć zaraz po zakończeniu pierwszej (jej realizację oceniano na miesiąc). I chociaż jeszcze w styczniu podkreślano, że należy bezwzględnie trzymać się harmonogramu, to do końca stycznia zrealizowano tylko ok. 1% planu zaszczepienia 0,5 mln personelu medycznego, który w razie epidemii mógłby służyć do dalszych szczepień oraz diagnozowania i leczenia przypadków ospy. Mimo że rząd rozprowadził już 265 tys. sztuk szczepionki, od 24 stycznia br., czyli oficjalnego rozpoczęcia programu, szczepieniu poddało się niewiele ponad 4 tys. osób. (...)
O TYM SIĘ MÓWI
Akredytacja gabinetów lekarzy rodzinnych:
Bicz na doktora?
Dorota Pilonis
Kolegium Lekarzy Rodzinnych w Polsce zapowiada, że od października rozpocznie się proces akredytacji praktyk lekarzy rodzinnych. - To kręcenie bicza na samego siebie - mówią lekarze. - Nikt nie doda nam pieniędzy, za to spadną na nas dodatkowe obowiązki. Coraz więcej szpitali w Polsce poddaje się procedurom akredytacji. Ich dyrektorzy uważają, że akredytacja - dowód dobrej jakości usług - może wpływać na wysokość przychodów szpitala. Jednak nie wszystkie kasy chorych biorą pod uwagę fakt jej posiadania. Mimo to do walki o znak jakości przystępują obecnie także praktyki lekarzy rodzinnych. Zdaniem Adama Windaka, prezesa KLR w Polsce, akredytacja gabinetów lekarzy rodzinnych jest bardzo potrzebna. - To, co obecnie oceniają kasy chorych i sanepid, nie obejmuje wszystkich aspektów funkcjonowania praktyki - podkreśla A. Windak. Nie wszyscy lekarze rodzinni w Polsce podzielają jednak akredytacyjny entuzjazm prezesa Kolegium. (...)
OPINIE
SONDA REDAKCYJNA:
"Okrągły stół" - tratwa ratunkowa czy projekt nowego "Titanica"
Sprzeczne opinie i oczekiwania, niecodzienny skład gości zaproszonych do debaty. Z czym i po co zasiądą do stołu jego uczestnicy? Wypowiedzi SZ udzielili: Halina Sarul, dyrektor SPZOZ w Giżycku; Wiktor Masłowski, doradca prezydenta RP, prezes zarządu Federacji Związków Pracodawców Zakładów Opieki Zdrowotnej, dyrektor Centrum Leczniczo-Rehabilitacyjnego i Medycyny Pracy "Attis" w Warszawie; Adam Windak, prezes Kolegium Lekarzy Rodzinnych w Polsce; Dariusz Dudarewicz, prezes Polskiego Towarzystwa Szpitalnictwa.
Głos w sprawie dialogu
Piotr Krasucki
Chcielibyśmy wiedzieć, jakie korzyści przyniesie lansowany od kilku lat Rejestr Usług Medycznych, tworzony od pewnego czasu w pełnej konspiracji, a na który podobno trzeba wydać ponad 200 milionów dolarów. Podjęcie decyzji finansowej w sprawie takiej inwestycji powinno być poprzedzone uczciwą i obiektywną analizą, dokonaną przez ludzi mających wiedzę zarówno o ekonomii, jak i epidemiologii. Czemu takiej analizy nikt do dziś nie zaprezentował publicznie? Kto i jaki ma w tym interes? (...)
A może postawić na powiat?
Maciej Krzanowski
Możliwości uzdrowienia systemu upatruję w decentralizacji, przy czym nie miałaby ona polegać na zasięganiu opinii powiatu w sprawie planów zdrowotnych, ale - na daniu temuż powiatowi realnej władzy, czyli pieniędzy na wszystko, co wg uczciwych obliczeń centrali przy danych środkach jest do przekazania. (...) W kraju, gdzie w szpitalach nie wypłaca się pensji pracownikom, trzeba wreszcie zejść na ziemię w obiecywaniu wszystkim wszystkiego. (...)
Trzy rodzaje szpitali
Waldemar Stylo, Witold Ponikło
Może rozwiązaniem byłby zatem taki model organizacyjny opieki zdrowotnej, w którym część szpitali - przyjmujących obecnie równocześnie pacjentów zabiegowych i niezabiegowych - zostałaby ograniczona w swej działalności wyłącznie do leczenia niezabiegowego, czyli przyjmowałaby tylko pacjentów nie wymagających leczenia operacyjnego? W takim modelu szpitale dysponujące co najmniej kilkoma salami operacyjnymi przejęłyby na siebie leczenie pacjentów głównie zabiegowych, i to zarówno w zakresie przypadków nagłych (oddziały ratunkowe), jak i w zakresie leczenia planowego. Po wytypowaniu szpitali "ostrych" - co jest zadaniem wymagającym szerokich analiz epidemiologicznych, kadrowych i infrastrukturalnych - należałoby dostosować w nich bloki operacyjne do obowiązujących wymogów, stworzyć odpowiedniej wielkości, dobrze wyposażone OIOM-y oraz doposażyć te jednostki w odpowiedni sprzęt diagnostyczno-terapeutyczny. (...)
NAUKA
Doniesienia naukowe medNEWS
oprac. Tomasz Kobosz
- Edukacja ułatwia wczesne rozpoznanie czerniaka
- Spiralna tomografia komputerowa w podejrzeniu zatorowości płucnej
- Kwas foliowy a ciąża mnoga
- Szybki rozwój płodowy a późniejsze ryzyko raka piersi
- Trudności w komunikacji rodziców i ciężko chorych dzieci
- Wpływ witamin i mikroelementów na częstość infekcji i jakość życia
KLINIKA
Rozpoznawanie i leczenie zapaleń stawów -
Jacek Szechiński
Dlaczego wczesne i prawidłowo postawione rozpoznanie ma w reumatologii decydujące znaczenie dla dalszego przebiegu choroby i rokowania? Odpowiedź jest prosta, choć wymaga szerszego uzasadnienia. Ta prosta odpowiedź jest następująca: ponieważ różne choroby, w których przebiegu występują zapalenia stawów, wymagają różnych strategii terapeutycznych na początku choroby. Uzasadnieniu tej tezy oraz sposobom rozpoznawania i leczenia różnych postaci zapaleń stawów poświęcona jest dalsza część artykułu. (...)
Seronegatywne spondyloartropatie
Marcin Kowalski
Spondyloartropatie seronegatywne to grupa zapalnych schorzeń układu ruchu o złożonej etiologii, zajmujących głównie szkielet osiowy, z zajęciem stawów krzyżowo-biodrowych i bogatą symptomatologią pozastawową. Nie ma obecnie leków w sposób zadowalający modyfikujących przebieg zmian chorobowych w układzie ruchu. Duże nadzieje wiążemy z lekami blokującym działanie TNF alfa. Po raz pierwszy określenie seronegatywne spondyloartropatie zostało użyte przez Molla i Wrighta w 1976 r. (...)
Krystalopatie
Krzysztof Borysewicz
Najczęściej krystalopatie wywoływane są przez moczan sodu, pirofosforan wapnia i hydroksyapatyt. Oddziaływanie kryształów na układ kostno-stawowy polega na wywoływaniu odczynu zapalnego (często burzliwie się objawiającego), tworzeniu krystalicznych złogów w tkankach oraz niszczeniu chrząstki i kości. Najczęściej krystalopatie wywoływane są przez moczan sodu, pirofosforan wapnia i hydroksyapatyt. (...)
Amyloidoza wtórna
Piotr Wiland
Klasyfikacja amyloidozy opiera się na rodzaju białka tworzącego złogi, rozległości zmian oraz określeniu nabytego lub wrodzonego charakteru zmian. Amyloidoza (skrobiawica) nie jest pojedynczą jednostką chorobową, ale stanowi grupę chorób, charakteryzujących się pozakomórkowym odkładaniem się substancji białkowej zwanej amyloidem, w jednym lub wielu narządach. Identyfikacja włókien amyloidu jest możliwa z użyciem mikroskopu świetlnego, polaryzacyjnego, elektronowego lub krystalografii. W mikroskopie świetlnym stwierdza się w przekroju tkanek barwionych hematoksyliną homogenną, różową substancję położoną pozakomórkowo. W mikroskopie elektronowym widoczna jest włókienkowata struktura amyloidu. Amyloid w preparacie barwionym czerwienią Kongo widoczny jest w mikroskopie świetlnym jako substancja zabarwiona na pomarańczowo, zaś w świetle spolaryzowanym - jako substancja dwułomna, o kolorze zielonym. (...)
Zaburzenia funkcji nerek przy stosowaniu NLPZ
Piotr Wiland
Niesteroidowe leki przeciwzapalne (NLPZ) najczęściej wywołują objawy niepożądane ze strony przewodu pokarmowego, natomiast drugie miejsce pod względem częstości zajmują w tej statystyce niepożądane objawy ze strony nerek. Częstość niepożądanych objawów ze strony nerek, w tym ostrej niewydolności nerek, nie jest łatwa do sprecyzowania. Szacuje się, że NLPZ są odpowiedzialne za 15,6% przypadków ostrej niewydolności nerek wywołanej lekami. Wśród objawów niepożądanych ze strony nerek przy stosowaniu NLPZ można wyróżnić szereg różnych zespołów klinicznych, w tym: ostrą niewydolność nerek, zaburzenia gospodarki wodnej i sodowo-potasowej (hiperkaliemia), przewlekłe uszkodzenie nerek (nefropatia analgetyczna lub martwica brodawek nerkowych), zespół nerczycowy ze śródmiąższowym zapaleniem nerek. Pierwsze z trzech wymienionych zespołów należą do nefropatii wynikającej z hamowania prostaglandyn.
Czy stać nas na przełom w leczeniu rzs?
Tomasz Kobosz
Dotychczasowe badania kliniczne wykazały znakomitą skuteczność tej nowej, "biologicznej" metody leczenia rzs. Efekt ustąpienia bólu i obrzęku stawów pojawia się - spektakularnie - już w pierwszej dobie po podaniu leku, a co ważniejsze - badania obrazowe potwierdzają powstrzymanie procesu destrukcji stawów. Niestety, biologiczna terapia rzs ma jedną zasadniczą wadę - ogromne koszty. Leczenie jednego pacjenta przez rok wymaga nakładów rzędu 12 tys. dolarów. Dlatego obecnie nawet w krajach najbogatszych stosuje się ją wyłącznie u tych chorych z aktywną postacią rzs, którzy nie reagują zadowalająco na agresywną terapię standardowymi lekami. (...)