Spis treściSZ nr 97–101/2004
z 16 grudnia 2004 r.
Stuknij na okładkę, aby przejść do archiwun rocznika 2004
AKTUALNOŚCI
Święta to ten magiczny czas,
gdy odkurzamy i odkrywamy
zapomniane na co dzień uczucia
radości, miłości, ciepła, wyrozumiałości
dla drugiego człowieka.
Życzymy, by pokłady tych uczuć
były tak ogromne, by starczyło ich
na dzielenie się z tymi, których kochamy,
tymi, których kochamy troszkę mniej
i wreszcie tymi,
o których jeszcze nie wiemy, czy kochamy.
I to nie tylko w dni
zaznaczone w kalendarzu na czerwono,
ale wszystkie 365 dni następnego, 2005 roku.
Redakcja "Służby Zdrowia"
Zbliża się moment, na który czekają chyba wszystkie dzieci: rozdarcia papieru otulającego wymarzone prezenty pod choinką. Jest to chwila przyprawiająca o dreszczyk nawet największe i najdoroślejsze dzieci na świecie. Nas zainteresowało, co podarowałyby polskiej służbie zdrowia osoby współodpowiedzialne za jej losy. Pytaliśmy naszych rozmówców między innymi o to, czy wolą dawać, czy dostawać prezenty i jaki prezent ucieszyłby ich najbardziej. Oto, co usłyszeliśmy...
PANOPTICUM
Adwentowe refleksje
Marek Wójtowicz
Ponieważ to ostatni w tym roku numer SZ, warto spojrzeć wstecz i zadać pytanie: co się zdarzyło ważnego w mijającym roku na rynku zdrowotnym i jakie wnioski z tego płyną na następny, 2005 rok. Myślę, że trzy sprawy były najistotniejsze: skuteczny protest lekarzy rodzinnych w styczniu, wejście do Unii Europejskiej w maju i inwazja komorników na konta szpitalne. Świadomie pomijam uchwalenie ustawy o finansowaniu usług zdrowotnych ze środków publicznych, bo było to jedynie naprawienie przez parlamentarzystów szkód wywołanych inną, wcześniej uchwaloną także przez nich, ustawą o NFZ. (...)
VOX EX SILESIA
BYLE DO WYBORÓW
Andrzej Sośnierz
Trudno powiedzieć, co jest celem działania izb lekarskich, poza ich istnieniem samym w sobie, zbieraniem składek, rozdawaniem stanowisk ordynatorskich i czasem - działaniami dyscyplinującymi. Kiedy przed laty włączyłem się do ruchu założycielskiego izb, wydawało się, że to właśnie one będą organizacją, która zdoła skutecznie artykułować interes lekarzy. Po kilku latach zmagań o charakter tej organizacji udało się ją jednak obezwładnić. Tę próżnię swego czasu usiłował zapełnić Ogólnopolski Związek Zawodowy Lekarzy, a ostatnio z impetem weszło w nią Porozumienie. (...)
Przeciw prywatyzacji szpitali
Grzegorz Juszczyk
W referendum przeprowadzonym 5 grudnia obywatele Węgier decydowali, czy szpitale publiczne mają się stać własnością prywatnych spółek. Chociaż okazało się ono nieważne, aż 65% głosujących zdecydowało, że publiczne zakłady opieki zdrowotnej powinny nadal należeć do państwa i samorządów. (...)
Kontrakty 2005
Dorota Pilonis
3 proc. szpitali w całym kraju nie uzgodniło do 13 grudnia kontraktów z NFZ. Wcześniej Fundusz zakładał, że podpisanie umów nastąpi do 8 grudnia, odwołania będzie można złożyć do 15 grudnia, a ich rozpatrzenie nastąpi przed 29 grudnia. (...)
List do Byrne'a
Wyrzucony za prawdę
Aleksandra Gielewska
Rafał Niżankowski, zdymisjonowany przez premiera na wniosek Marka Balickiego wiceminister zdrowia, popełnił błąd: poważnie potraktował prośbę unijnego komisarza Byrne'a o przesłanie mu uwag do osobistych refleksji komisarza dotyczących nowej strategii UE w sprawach zdrowia. Mimo że na wstępie swej odpowiedzi pochwalił nawet nowe propozycje, potem - zastrzegając, że to jego prywatne opinie - zwrócił uwagę na bezdyskusyjne fakty i zjawiska podważające logiczną zasadność hasła całej strategii: zdrowie dla wszystkich. (...)
Sukces śląskich naukowców
Marzena Gałaga
Grand Prix 53. Światowych Targów Wynalazczości, Badań Naukowych i Nowych Technik "Brussels Eureka! 2004"*, które odbyły się w listopadzie w Brukseli, zdobyli naukowcy z zabrzańskiej Fundacji Rozwoju Kardiochirurgii za prototyp wszczepialnej komory wspomagania serca POLVAD, opracowanej przez zespół Pracowni Sztucznego Serca pod kierunkiem prof. Zbigniewa Religi we współpracy z Instytutem Metalurgii i Inżynierii Materiałowej PAN w Krakowie i Joanneum Research Lasercenter w Leoben (Austria). To pierwsza główna nagroda zdobyta przez Polaków w historii tej imprezy. (...)
Zaniechana inwestycja w Zabrzu
(Esculap)
Decyzja o budowie Akademickiego Centrum Medycznego (ACM) w Zabrzu jest nieracjonalna. Posłowie zgłosili propozycję wykreślenia tej inwestycji z projektu budżetu państwa na przyszły rok - poinformował w Katowicach minister zdrowia Marek Balicki. ACM to inwestycja Śląskiej Akademii Medycznej (ŚAM). Do szpitala tego miały zostać przeniesione kliniki uczelni, działające obecnie w budynkach z końca XIX i początków XX w., nie spełniając unijnych standardów. Część śląskiego środowiska medycznego uważa jednak, że kończenie inwestycji, której początki sięgają lat 70., jest zbyt drogie i nieefektywne. (...)
Kontraktowanie na 2005 r. w Małopolsce
Nie wszystkim po równo
Halina Kleszcz
Dokonano, twierdzi Artur Hartwich, dyrektor MOW NFZ, remanentu i "przewietrzenia" dotychczasowych zasad kontraktowania. Z pomocą wielu grup świadczeniodawców udało się wypracować nowy algorytm podziału środków. Nie wszyscy, oczywiście, są zadowoleni. Konsensu nie osiągnięto w rozmowach ze Szpitalem Uniwersyteckim (45 mln długu), kierowanym przez dyr. Andrzeja Ziębę i Uniwersyteckim Szpitalem Dziecięcym (USD) w Prokocimiu. Nie przyjęły proponowanych im warunków przedłużenia umowy, chociaż miały otrzymać odpowiednio 9,94 i 17,24% więcej środków niż w 2004 r. (...)
Prawo do informacji jednym z najważniejszych uprawnień pacjenta
Okrągły stół lekarzy i prawników
Marzena Gałaga
Obowiązkiem lekarza jest udzielenie pacjentowi lub wskazanej przez niego osobie pełnej informacji o stanie zdrowia, rozpoznaniu, proponowanych oraz możliwych metodach diagnostycznych i leczniczych, a także dających się przewidzieć skutkach ich zastosowania lub zaniechania. Powinien używać przy tym prostego i zrozumiałego języka. Ale wielu lekarzy nie chce lub nie potrafi rozmawiać z pacjentami, czego dowodem są liczne skargi wpływające do rzeczników odpowiedzialności zawodowej. Komisja ds. Etyki Śląskiej Izby Lekarskiej i Wydział Prawa i Administracji Uniwersytetu Śląskiego w Katowicach zorganizowały 27 listopada w katowickim Domu Lekarza konferencję "okrągłego stołu", poświęconą prawu pacjenta do informacji. (...)
Porządki w rejestrze
Maria Kadylak
1 grudnia weszły w życie dwa nowe rozporządzenia: w sprawie rejestru zakładów opieki zdrowotnej oraz systemu resortowych kodów identyfikacyjnych i szczegółowych zasad ich nadawania. Jednocześnie straciły moc dotychczasowe przepisy. Główne zmiany dotyczą sposobu prezentowania zakresu przedmiotowego rejestrowanych komórek organizacyjnych zakładu (oddziałów szpitalnych i poradni). Dotychczas odbywało się to za pomocą tzw. VIII części kodu resortowego oznaczającego specjalność komórki, a zakład miał do wyboru około 500 rodzajów kodów. Na podstawie tych kodów NFZ kontraktował świadczenia. (...)
KLINIKA
Epidemiologia, przyczyny i leczenie
Otyłość
Barbara Zahorska-Markiewicz
Jest chorobą przewlekłą, charakteryzującą się zwiększeniem ilości tkanki tłuszczowej. W badaniach WHO MONICA (1983-1986) stwierdzono, że w większości z 48 badanych krajów (głównie w Europie), od 50 do 75% populacji w wieku 35-64 lat miała nadwagę lub otyłość. Gwałtownie zwiększa się występowanie otyłości w krajach rozwiniętych i rozwijających się. Wykazano to w Kanadzie, USA, a nawet w Anglii, Szwecji i Holandii. Częstość występowania otyłości w Europie określa się na 10-20% u mężczyzn i 10-25% u kobiet. W Polsce w badaniach Pol-MONICA w 1983/1984 r. stwierdzono nadwagę u ponad 65%, w tym otyłość u około 30% kobiet i 20% mężczyzn. W 2001 r. odsetek otyłości w populacji Warszawy wynosił 24% u kobiet i 26% u mężczyzn. W badaniu pilotowym w 2003 roku w "Polskim Projekcie 400 miast" stwierdzono nadwagę lub otyłość u 69% badanych, natomiast otyłość u 43% (48% kobiet i 32% mężczyzn). (...)
Zespół metaboliczny
Ida Kinalska
Na początku ubiegłego stulecia zauważono, że u osób z nadwagą często występuje jednocześnie wysokie ciśnienie tętnicze krwi, podwyższony poziom kwasu moczowego w surowicy krwi i hiperglikemia. Z biegiem lat wykryto, że osoby te mają zwiększoną skłonność do choroby niedokrwiennej serca i często występuje u nich hiperlipidemia. Okazało się, że u podłoża tych patologii leży insulinooporność. (...)
LUDZIE I MEDYCYNA
Z pamiętnika lekarza poz
Janina Banachowska
Przyszedł siedemnastoletni chłopiec z daltonizmem. Nie wydano mu zaświadczenia lekarskiego koniecznego do otrzymania prawa jazdy. Był gotowy sporo za nie zapłacić, powodzi się im dobrze, ojciec kupił mu samochód, ale teraz ma kłopot z prawem jazdy. Nie wyobrażał sobie, żeby otrzymanie świadectwa lekarskiego było niemożliwe, przecież widzi bardzo dobrze. A że z kolorami ma problemy, to przez te głupie książeczki z kolorowymi cyframi i literami. Był bardzo zawiedziony, że załatwiłam go odmownie. (...)
KONTRAKT
Porozumienie na Nowy Rok
Dorota Pilonis
Po trwających ponad dwa miesiące rozmowach z oddziałami NFZ i kilkudziesięciu interwencjach PZ w centrali Funduszu - lekarze z całego kraju zrzeszeni w Porozumieniu złożyli 10 grudnia wnioski o podpisanie umów na 2005 r. Wszyscy - lekarze, pacjenci, minister zdrowia oraz prezes NFZ - odetchnęli z ulgą. Nie będzie powtórki z ubiegłego roku i 2 stycznia chorzy nie zastaną kłódek na drzwiach gabinetów lekarskich. (...)
Primum non nocere AD 2005
Robert Sapa
Hipokrates pewnie nawet nie podejrzewał, jak bardzo może zaszkodzić leczeniu działalność takich osób jak minister zdrowia czy prezes NFZ, albo dyrektorzy oddziałów Funduszu. Jednak sformułowana przez niego zasada odnosi się również do uzdrawiaczy systemu opieki zdrowotnej. Pamiętać muszą o tym i sami reformatorzy i ci, którzy czuwają w państwie nad sprawnym działaniem ochrony zdrowia. (...)
O diagnostyce raz jeszcze
Andrzej Michalski
Z zainteresowaniem przeczytałem felieton dr. Roberta Sapy "Populizm diagnostów" w październikowym numerze naszego pisma. Wobec logicznych argumentów - trudno się nie zgodzić także z ostatecznym wnioskiem: że przy ograniczonych funduszach obecne rozwiązanie organizacyjne (lekarz rodzinny decyduje, jakie badania diagnostyczne należy wykonać i za nie płaci) jest korzystniejsze niż rozwiązanie proponowane przez diagnostów. Oczywiście, najkorzystniejsze jest z punktu widzenia NFZ, który w ten sposób sprawę badań diagnostycznych ma "z głowy".
Co w koszty
Stefan Ancerewicz
Prowadzenie praktyki lekarskiej w gabinecie znajdującym się w prywatnym mieszkaniu lub domu zdarza się często. O możliwościach wliczenia w koszty takiej praktyki związanych z nią obciążeń finansowych pisaliśmy już dość obszernie, ograniczając się jednak tylko do wydatków "mieszkaniowych", tzn. części amortyzacji mieszkania lub domu, opłat za media i telefon. Dziś natomiast chciałbym przedstawić możliwości wliczania w koszty wydatków innego rodzaju, również tych, które na pierwszy rzut oka mogą się wydawać wydatkami osobistymi. (...)
Porozumienie dla Polski
Bogusław Zięta
Stworzenie Porozumienia Zielonogórskiego to nasz sukces. Teraz jest to nie tylko silna i w pełni reprezentatywna organizacja (zgodnie z obowiązującą ustawą), ale przede wszystkim - prężna struktura, której liderzy na co dzień kierują się zasadą porozumienia i osiągania konsensu, często bardzo trudnego. (...)
SZPITAL POLSKI
Szpitale chcą ujawnienia podstaw prawnych zakazu świadczeń komercyjnych
Kontestatorzy
Tomasz Sienkiewicz, Aleksandra Gielewska
Konsorcjum 18 szpitali wrocławskich najpierw w liście otwartym do ministra zdrowia, a następnie w stanowisku przedstawionym Markowi Balickimu podczas spotkania 30 listopada, wyraziło pogląd, że nie istnieją żadne zapisy prawne zabraniające publicznym jednostkom wykonywania świadczeń komercyjnych. Niewłaściwa jest sytuacja - uważają przedstawiciele konsorcjum - gdy podmiotom gospodarczym zabrania się wykonywania jakichś usług (a takimi są odpłatne usługi zdrowotne), bez podania ku temu podstaw prawnych. Nie znajduje konstytucyjnego uzasadnienia różnicowanie możliwości wykonywania świadczeń między zakładami publicznymi i niepublicznymi. (...)
Lekarze muszą posiąść umiejętność rozpoznawania wczesnych objawów chorób nowotworowych
Trzeba nam sojuszy
Halina Kleszcz
Ryzyko przeszczepu szpiku kostnego jest znacznie mniejsze niż groźba eskalacji choroby, która do niego kwalifikuje. Przeszczep szpiku - po kilkudziesięciu latach praktyki klinicznej - należy do podstawowego arsenału terapii nowotworowych chorób krwi, a także m.in. wrodzonego niedoboru odporności czy pewnych typów niedokrwistości. Procedura jest całkowicie racjonalna, ale nigdy nie będzie całkowicie bezpieczna. (...)
W EuroMediCare zarobki są znacznie wyższe niż w szpitalach publicznych
Efektywnie, szybciej, lepiej
Ewa Krupczyńska
Pierwszych pacjentów Szpital Specjalistyczny z Przychodnią "EuroMediCare" przyjął na początku 2002 r. Kolejnym krokiem spółki było przekształcenie w połowie 2004 r. w prywatny szpital upadającego Powiatowego Szpitala św. Rocha w Ozimku w woj. opolskim. Udziałowcami spółki są dr inż. arch. Piotr Gerber, prezes, i prof. dr hab. n. med. Jarosław Leszczyszyn, wiceprezes. W budowę nowego szpitala i remont przychodni we Wrocławiu oraz w wyposażenie tych obiektów zainwestowali prawie 20 mln zł. (...)
Lampy operacyjne
Witold Ponikło
Sala operacyjna jest dla większości śmiertelników miejscem tajemniczym. Wynika to nie tylko ze świadomości, jak ważne są wykonywane tam zabiegi, ale także z panującej na sali atmosfery skupienia, brzęku narzędzi chirurgicznych czy niezwykłego ubioru operatorów. Swój udział w owej tajemniczości ma niewątpliwie oświetlenie, pochodzące z lamp operacyjnych, o których każdy laik wie, że są bezcieniowe. (...)
Świąteczny pacjent
Grażyna Dziekan
Kiedy wyszłam z łazienki, leżał bez ruchu na podłodze. Miał siną twarz i szerokie źrenice. Charczał. Z ust wydobywała się piana. Chwyciłam go za barki i coś wołałam. Ale nie reagował. Bezskutecznie szukałam tętna. Ani na szyjnych, ani na udowych. Wreszcie przestał oddychać. Kilka razy uderzyłam w okolicę serca. Zaskoczył! Erka, mimo zawiei, przyjechała szybko, właściwie błyskawicznie. Nie wstając, przesunął się pod ścianę. Wodził teraz wokół siebie półprzytomnym wzrokiem i nieufnie wciskał się w kąt. Wyglądał, jakby jeszcze był daleko, jakby ciągle wracał. (...)
Spełnić dziecięce marzenia
Od bardzo dawna zajmujemy się zanikiem rdzeniowym mięśni (SMA), chorobą dotykającą głównie dzieci i młodzież - mówi prof. dr hab. Irena Hausmanowa-Petrusewicz. - Dotknięte nią dzieci są szczególnie upośledzone ruchowo, a jednocześnie - są jednymi z najzdolniejszych, jakie znam. Wystarczy zobaczyć, jak rysują, zwłaszcza postaci - z długimi, pięknymi nogami i szczątkowymi rękoma. Nogi są zawsze głównym punktem ich obrazów, odzwierciedleniem najgłębszych marzeń. (...)