Spis treściSZ nr 18–21/2008
z 10 marca 2008 r.
Stuknij na okładkę, aby przejść do archiwun rocznika 2008
WYDARZENIA
Centrum Dialogu w centrum uwagi
Aleksandra Gielewska
12 marca "biały szczyt" przejdzie do historii. W telewizji - na żywo - zobaczymy zadowolonych i uśmiechniętych premiera i ministrów. Usłyszymy podziękowania za trud włożony we wspólną pracę, zapewnienia, jak ważny i cenny dla władzy był dialog z przedstawicielami środowisk medycznych oraz całym społeczeństwem. Padną też zapewne twarde dane statystyczne: w ilu kluczowych kwestiach uczestnicy rozmów mają de facto identyczne poglądy, a w ilu - największe, reprezentowane na szczycie organizacje dzieli właściwie niewiele. (...)
Czeski film o reformie
Jan Osiecki
Nie wiadomo, czy projekty ustaw zdrowotnych już istnieją, czy może dopiero powstają, czy - wreszcie - rząd przygotuje je dopiero po "białym szczycie". Galimatias jest ogromny. Nie wiadomo, ile już powstało projektów ustaw mających zreformować służbę zdrowia. Nie wiadomo, kto jest ich autorem, kto twórczym korektorem, a kto tylko recenzentem. Co się dzieje z projektami udostępnionymi dziennikarzom blisko dwa miesiące temu? Nawet szef sejmowej Komisji Zdrowia, która lada chwila ma się zająć projektami, nie zna ich treści, ponieważ nie otrzymał ich dotąd od marszałka Sejmu Bronisława Komorowskiego. A niewiadomych jest więcej. (...)
Kto mieczem wojuje, od miecza ginie
Małgorzata Solecka
Ostatnim "wielkim reformatorem" w ochronie zdrowia był Mariusz Łapiński. Pomysł miał kiepski, ale przeprowadził go prawie tak, jak chciał. I co jeszcze ważniejsze - skutki jego reformy przetrwały kilku ministrów zdrowia i premierów. Do takich niewesołych wniosków doszłam w trakcie rozmowy z Andrzejem Sośnierzem, byłym szefem NFZ, a wcześniej - jednym z "ojców założycieli" systemu kas chorych. Andrzej Sośnierz nie należy do fanów byłego eseldowskiego ministra zdrowia. Ja też nie. Ale fakty są nieubłagane: wszyscy ministrowie zdrowia "po Łapińskim" ograniczali się do sprzątania bałaganu, jaki zapanował w ochronie zdrowia oraz rozwiązywania bieżących problemów. Tych ostatnich nie brakowało. Ale nikt nie przedstawił całościowej wizji zmiany systemu. Nie - przeprowadzenia kolejnej rewolucji, lecz takiej zmiany, która przyniosłaby korzyść pacjentom, pracownikom ochrony zdrowia, a zarazem zracjonalizowała wydatki. (...)
Cały ten zysk
Dariusz Wasilewski
W ostatnim czasie media donosiły o ogromnych zyskach zgromadzonych na kontach NFZ, a także o tym, że lada chwila można je będzie wykorzystać. Nawet już w styczniu, w marcu, kwietniu... Jak jest naprawdę? Rzeczywiście, zysk NFZ za 2007 r. wyniesie ok. 2 mld zł. Niestety, jego wykorzystanie jest możliwe, w wariancie optymistycznym, dopiero w czerwcu. I to przy założeniu, że wszystkie ustawowe terminy zostaną dotrzymane w najkrótszym czasie. Wyjaśnienie tej zwłoki tkwi w tym, że są to pieniądze publiczne, a ich przepływ jest ściśle regulowany szczegółowymi normami prawa. Przede wszystkim - ustawą o świadczeniach opieki zdrowotnej oraz ustawą o rachunkowości. (...)
Safjan i Boni podbili "biały szczyt"
Aleksandra Kurowska
Dyskusja o reformie ochrony zdrowia ma szansę nabrać tempa. Po dość jałowych tygodniach, gdy debatę prowadzili przedstawiciele resortu zdrowia, do akcji na prośbę premiera włączyli się szef jego doradców Michał Boni oraz Marek Safjan, były prezes Trybunału Konstytucyjnego. Minirewolucja nastąpiła 25 lutego na posiedzeniu komitetu sterującego "białego szczytu". Dokonano na nim podsumowania dotychczasowych efektów pracy czterech zespołów tematycznych. Nie były zaskakujące. Marek Safjan, kierujący pracami "białego szczytu", zaproponował, by zamiast dyskutować nad gotowymi rządowymi i partyjnymi projektami, partnerzy społeczni sami określili pożądane kierunki reform. Zmiana formuły prac ma zaoszczędzić czas, jaki poświęcano dotąd szczegółowym zapisom. W przypadku braku konsensu w sprawie głównych idei ustawodawcy byłoby to zaś tylko marnowaniem energii. (...)
Lekarz Roku 2007 w Świętokrzyskiem
Beata Alukiewicz
Po raz piąty w woj. świętokrzyskim przeprowadzony został plebiscyt na "Lekarza Roku", organizowany przez redakcję "Echa Dnia", Ministerstwo Zdrowia, Świętokrzyski Oddział NFZ i Świętokrzyski Urząd Marszałkowski. W 2007 r. zwyciężyła Małgorzata Wojtczak, pediatra i nefrolog z Oddziału Patologii i Intensywnej Opieki Noworodka Wojewódzkiego Specjalistycznego Szpitala Dziecięcego w Kielcach. Padł też rekord: w ostatnim plebiscycie pacjenci oddali na kuponach drukowanych przez "Echo" prawie 70 tys. głosów. Rodzice małych pacjentów podkreślają wspaniałą umiejętność nawiązywania kontaktu przez lekarkę - zarówno z małym, chorym podopiecznym, jak i z dorosłym opiekunem. (...)
Dwie najpilniejsze sprawy
S.
Dalsze prowadzenie w obecnych warunkach placówek ochrony zdrowia jest niemożliwe - oświadczyli dyrektorzy szpitali Małopolski i Podkarpacia oraz prezydia ORL w Krakowie, Tarnowie i Beskidzkiej OIL. Ich zdaniem, najpilniejszymi sprawami są: wyraźny wzrost finansowania świadczeń szpitalnych (o ok. 20%) oraz rozwiązanie problemów prawnych związanych z czasem pracy lekarzy. Tymczasem wśród decydentów w ochronie zdrowia pokutują mity lub hasła, mające w cudowny sposób uzdrowić tę dziedzinę życia. Mit, że lekarzy w Polsce jest dość, tylko są źle rozmieszczeni, a także - o nadmiarze specjalistów, zweryfikowało już życie. Mamy najmniejszą w Europie liczbę lekarzy na 10 000 mieszkańców. Obecnie zaś upowszechniany jest fałszywy pogląd, że pieniędzy w systemie jest dość, należy tylko uszczelnić ich wydawanie, podczas gdy mamy najniższe w Europie nakłady na ochronę zdrowia. (...)
Światowy Dzień Chorego 2008
Nagroda imienia św. Kamila
T.K.
W 2008 r. Nagroda im. św. Kamila została przyznana w dziedzinie opieki paliatywnej. W kategorii "Lekarze i inni pracownicy służby zdrowia, z pasją realizujący swoją misję dla dobra chorych i cierpiących" - otrzymała ją dr Jolanta Grabowska-Markowska, dyrektor Społecznego Towarzystwa "Hospicjum Cordis" w Mysłowicach: "za codzienny trud i poświęcenie dla chorych, ofiarną służbę i godną naśladowania, szlachetną postawę wobec cierpiących". W kategorii "Instytucje, stowarzyszenia i organizacje będące wzorcem opieki nad chorymi i ich rodzinami" - Hospicjum im. św. Kamila w Bielsku-Białej: "za miłość do bliźniego, ofiarną służbę i godną naśladowania, szlachetną postawę osób pracujących w hospicjum". (...)
Prywatni podbijają rynek
O.K.
Prywatne centra medyczne prześcigają się w inwestycjach i walczą o nowe lokalizacje dla przychodni, a nawet szpitali, i to także w mniejszych miastach, jak Lublin czy Opole. W tym roku przychody kilku największych firm mają przekroczyć miliard złotych. Aby utrzymać to tempo wzrostu (za zeszły rok wyniosło aż 30-40%). firmy inwestują w nowe, własne szpitale i chcą rywalizować z publicznymi o kontrakty z NFZ. Równocześnie - poszerzają rynek pracy dla lekarzy. Gdy pod koniec stycznia Lux Med zapowiedział, że chce w tym roku otworzyć 7-8 nowych placówek (plus jedną pod marką Medycyna Rodzinna), wydawało się, że to dużo. Stawkę podbił jednak Medicover. - Zgodnie ze strategią rozwoju na 2008 r. planujemy otworzyć 10 kolejnych placówek, zlokalizowanych w głównych aglomeracjach, jak Warszawa, Łódź, Poznań czy Wrocław - mówi Agnieszka Szpara, prezes Medicover. Skąd tak ambitne plany? - Nie mamy jeszcze ostatecznych wyników, ale z dużą dozą prawdopodobieństwa mogę stwierdzić, iż nasze przychody za ubiegły rok wzrosły o około jedną trzecią. Zainteresowanie naszymi usługami, zwłaszcza wśród pracodawców, jest ogromne - mówi prezes. (...)
Promesa kontraktu dla zweryfikowanych
O.K.
Prezes Funduszu Jacek Paszkiewicz spotkał się z przedstawicielami firm planujących budowę od podstaw szpitali i zainteresowanych podpisaniem kontraktu z NFZ. Zaproponował im opiniowanie planowanych inwestycji pod kątem potrzeb pacjentów i planów Funduszu. Nie wykluczył też, że w przyszłości, gdyby zmianie uległy przepisy i zasady kontraktowania, mógłby pozytywnie zweryfikowanym projektom udzielać promesy współpracy. Prezes Paszkiewicz w czasie rozmowy z przedstawicielami Centrum Medycznego LIM, SWISSMED, Medicover oraz ENEL-MED zapewniał, że mogą liczyć na równe traktowanie. Dotychczas prywatne szpitale (także sprywatyzowane) skarżyły się, że dostają niższe stawki niż publiczne i są dyskryminowane pod względem liczby kontraktowanych świadczeń. - Już czas, by stały się one ważnym elementem zabezpieczenia mieszkańców - mówi Edyta Grabowska-Woźniak, rzeczniczka NFZ. (...)
Stawiamy na młodych
Halina Pilonis
Młodzi lekarze mają ograniczone zaufanie do polityków. Absolwenci studiów medycznych wiedzą też, że Europa przyjmie ich z otwartymi rękoma. Swoją działalność zaktywizowało Stowarzyszenie "Młody Lekarz". - Jesteśmy przekonani, że jakkolwiek absurdalne i chore są warunki, w jakich musimy pracować, zawsze możemy liczyć na pomoc naszego własnego grona - napisali na swojej stronie internetowej. Pod koniec ubiegłego roku przy OZZL powstała komisja reprezentującą interesy "poszkodowanych" rezydentów. - W 2006 r. i 2007 r. nie dostaliśmy podwyżek, wynikających z porozumień strajkowych, więc teraz postanowiliśmy pomóc sobie sami - mówi Dorota Mazurek, pełnomocnik ZK OZZL ds. rezydentów. Kiedy Sejm przyjął nowelę ustawy o zawodach lekarza i lekarza dentysty w kształcie zaproponowanym przez rząd, młodzi lekarze interweniowali u senatorów. Wysyłali maile, spotykali się z nimi, by przekonywać, że warto zainwestować w ich start zawodowy. Na próżno (...)
O TYM SIĘ MÓWI
Za siedmioma szczytami, za siedmioma ustawami, za siedmioma reformami...
Konrad Pszczołowski
Każdego dnia słyszymy o nowym proteście, głodówce, odejściu od łóżek pacjentów. Kolejne grupy zawodowe wysuwają żądania płacowe. Już wkrótce lekarze wyczerpią roczny limit nadgodzin, a na kontrakty przechodzić nie chcą. Szpitale nie mają pieniędzy. Dyrektorzy muszą podnosić pensje, zwiększając zadłużenie szpitali. NFZ ma płacić więcej, ale nie jest to pewne. Pacjenci się boją. Nikt nie rozumie, co się dzieje. Rząd rządzi. Wszyscy czekają na cud. (...)
FELIETONY
Krok wstecz, krok do przodu
Andrzej Sośnierz
Szybkimi krokami zbliża się czas kontraktowania świadczeń na pozostałą część roku. W tym czasie w odniesieniu do usług szpitalnych ma być wprowadzony nowy sposób kontraktowania, oparty na systemie jednorodnych grup pacjentów według wersji stosowanej w Wielkiej Brytanii, czyli w skrócie HRG. Osobiście byłem inicjatorem tej zmiany. Ma ona na celu nie tylko uproszczenie i "skrócenie" katalogu, ale przede wszystkim jest próbą ucieczki przed lawinowo powiększającym się katalogiem i narastającą presją na sumowanie świadczeń. To, że szpitale chcą, aby płacić im za każdą usługę osobno, jest oczywiste. (...)
PANOPTICUM
Ombudsman, czyli RPO, RPD i RPP
Marek Wójtowicz
Znaczenia słowa pacjent należy poszukiwać w łacinie: passio - cierpienie oraz pati - cierpieć. Można też się posłużyć tłumaczeniem z języka angielskiego: patient oznacza... cierpliwy. Desygnaty tych znaczeń widzimy w każdej izbie przyjęć, każdym SOR i prawie przed każdym gabinetem lekarskim. Termin "dobro chorego" pojawia się zwykle w trakcie protestów płacowych, co dzień "rzeczywistość skrzeczy". Tworzone są więc instytucje rządowe i samorządowe, które mają się zajmować monitorowaniem dobra chorego. (...)
TYLKO FAKTY
Chemioterapia
Marek Nowicki
Profesor Religa nie do końca przekonany zgodził się stanąć przed kamerą i z właściwą sobie szczerością i pogodą ducha przyznał, że jest po dwóch kursach chemioterapii, a wcześniej, jeszcze w grudniu, przeszedł laparoskopowy zabieg usunięcia nadnercza, które w ciągu ostatniego półrocza podwoiło swoją objętość. Przyznał, że po drugiej chemii jego życie zawisło na włosku - stracił wszystkie białe krwinki. Jeszcze w marcu przejdzie kolejne badania, po których lekarze z Płockiej zadecydują, czy konieczne będzie usunięcie także drugiego nadnercza. (...)
Z PAMIĘTNIKA WIEJSKIEJ LEKARKI
Przedwiośnie
Janina Banachowska
Wyskoczył na asfalt tuż pod zjeżdżającą drogą ciężarówkę. Tą właśnie ciężarówką wracałam od kaszlącego dziadka. Nie było potrzeby gonić dwóch samochodów, mogę od chorego pojechać nawet większym pojazdem. Chłopca na nartach zobaczyłam w ostatniej chwili, kiedy był już niemal pod samochodem. Kierowca hamował już od chwili, ale droga była zbyt krótka biorąc pod uwagę ilość wiezionego drewna. Samochód jeszcze nie stanął, gdy wyskoczyłam z ciężarówki ratować dziecko. Oczyma duszy widziałam miazgę z chłopca. Schyliłam się pod samochód i zdumiałam niezmiernie. (...)
NA DWA GŁOSY
Likwidacja stażu
Ewa Kopacz vs. Konstanty Radziwiłł
Minister zdrowia Ewa Kopacz podczas konferencji podsumowującej 100 dni jej rządów w resorcie zapowiedziała likwidację lekarskiego stażu podyplomowego dla absolwentów akademii medycznych. Pomysł wzbudził sporo kontrowersji. Co proponuje minister Ewa Kopacz? Co sądzi o tej propozycji prezes NRL Konstanty Radziwiłł? (...)
PUNKTY WIDZENIA
Brakuje nieskazitelnych
Halina Pilonis
Ustawa o lekarzu sądowym miała położyć kres fałszywym zwolnieniom lekarskim wystawianym na potrzeby wymiaru sprawiedliwości. W praktyce okazała się jednak nierealna do wykonania. Sejm pracuje obecnie nad ustawą przejściową, mającą opóźnić obowiązywanie przepisów ustawy o lekarzu sądowym, która formalnie weszła w życie na początku br. Zgodnie z tą ustawą, zaświadczenie o niemożności stawienia się w sądzie z przyczyn zdrowotnych może wystawiać tylko lekarz sądowy. Ustawa miała usprawnić pracę wymiaru sprawiedliwości, jednak okazało się, że w całym kraju zabrakło chętnych do sprawowania funkcji lekarzy sądowych. (...)
JGP - kolejny etap chaosu
Maciej Biardzki
W ubiegłym roku Fundusz, jeszcze pod zarządem prezesa A. Sośnierza, zdecydował o zmianach sposobu rozliczania świadczeń w szpitalach i wprowadzeniu systemu tzw. jednorodnych grup pacjentów (JGP), opartych na brytyjskim systemie HRG. Kiedy przedstawiono nam te grupy, rozległy się głośne protesty; zaproponowana wycena oznaczałaby dla wielu szpitali spadek finansowania. Ponieważ protesty pojawiły się w okresie zmiany władz w kraju, ale też w samym Funduszu, nikt nie podjął dyskusji: czy wprowadzenie takiej formy finansowania świadczeń jest rzeczywiście potrzebne. (...)
Z DROGI...
Knebel
Andrzej Musiałowicz
Mało kto pamięta jeszcze instytucję, która w zamierzchłej przeszłości mieściła się przy stołecznej ul. Mysiej. Nic w tym dziwnego, pamięta się głównie rzeczy dobre, a poza tym pamięć historyczna, szczególnie dla nowych pokoleń, bywa zbędnym balastem. (...) Instytucji z siedzibą przy Mysiej już nie ma, ale jej duch jest wiecznie żywy. Żyje w większości z nas i w najmniej właściwych momentach szarpie za połę surduta i sączy do ucha: "Zastanów się! Po co ci kłopoty? Nie podskakuj, nie podskakuj, siedź na d... i potakuj!" Nie znacie tego uczucia? (...)
OKIEM DYREKTORA
Negocjacje i czarna dziura
Janusz Atłachowicz
Dobiegają końca negocjacje ogólnych warunków umów (owu) o udzielanie świadczeń zdrowotnych od 2009 r. Prowadzi je prezes NFZ z reprezentatywnymi organizacjami świadczeniodawców. Jeżeli warunki te zostaną uzgodnione, ministrowi zdrowia nie pozostanie nic innego, jak ogłoszenie ich drogą rozporządzenia. Gdy strony nie dojdą do konsensu, ustalenie treści owu będzie zadaniem ministra zdrowia. Które z uzgodnionych lub rozbieżnych stanowisk minister zawrze w rozporządzeniu, zależeć będzie tylko od niego. Dlatego w interesie obu stron jest uzgodnienie treści tego dokumentu. (...)
SYLWETKA
Buduje i leczy
Jan Osiecki
- Patrz, docent, k...wa, a potrafi rzucić zaprawę na ścianę! - szepce z uznaniem murarz do pomocnika. Na pierwszym piętrze Uniwersyteckiego Szpitala Dziecięcego w Krakowie uwija się w żółtym kasku i gumiakach dr hab. Mikołaj Spodaryk. Znany lekarz postanowił zbudować drugi w kraju oddział leczenia żywieniowego. I robi to dosłownie własnymi rękami. Oddział leczenia żywieniowego w prokocimskim szpitalu to na razie kilka pomieszczeń odartych z tynku. Ze ścian i sufitu wystają kable elektryczne. W salach zamiast łóżek: betoniarka, materiały budowlane. I wszechobecny pył. - To już drugi oddział, który buduję. Wcześniej stworzyłem oddział noworodkowy - opowiada ordynator Spodaryk. Tym razem musiał zająć się nie tylko pracą koncepcyjną, ale także fizyczną. (...)
PRAWO
Lekarze i prawnicy w Krakowie utworzyli wspólną organizację naukową
Zdrowe prawo
Marcin Mikos
W Krakowie odbył się zjazd programowy Polskiego Towarzystwa Prawa Medycznego, podczas którego sformułowano najważniejsze zadania stojące przed nową organizacją. Promotorami zawiązania tej interdyscyplinarnej organizacji są prof. dr hab. n. praw. Andrzej Zoll i prof. dr hab. med. Antoni Czupryna z Uniwersytetu Jagiellońskiego. Inicjatywę poparły największe autorytety naukowe w dziedzinie prawa medycznego: prof. Mirosław Nesterowicz, prof. Leszek Kubicki, prof. Marek Safjan, prof. Marian Filar oraz prof. Eleonora Zielińska. (...)
Pod ochronnym parasolem
Krzysztof Maśliński
Ostatni okres, pełen napięć, przypomina, że wobec sprzecznych interesów lekarzy i ich pracodawców, pełnienie funkcji w organizacjach związkowych czy organach samorządu zawodowego może budzić niechęć zatrudniających do tych pracowników. Groźba rozwiązania umowy o pracę może się stać w takiej sytuacji elementem nacisku ze strony pracodawcy, mającym "zmiękczyć" stanowisko osób reprezentujących pracowników. Aby zapobiec tej sytuacji, ustawodawca przewidział instrumenty utrudniające zwolnienie pracownika - związkowca lub samorządowca. (...)
ROZMOWA
Top Medical Trends 2008 i codzienne dylematy
Z prof. dr. n. med. Andrzejem Steciwko, prezesem Zarządu Głównego Polskiego Towarzystwa Medycyny Rodzinnej, przewodniczącym komitetu naukowego II Kongresu Top Medical Trends 2008, rozmawia Magdalena Orlicz. (...)
Z dr. Jerzym Jaroszem, kierownikiem Zakładu Medycyny Paliatywnej Centrum Onkologii w Warszawie, rozmawia Marcin Wełnicki.
Ból totalny
Leczenie przynosi ulgę 80-90% chorych, u których występuje ból nowotworowy. Trzeba jednak podkreślić, że jest to leczenie przewlekłe. Nie ma możliwości pozbycia się bólu raz na zawsze. Ból fizyczny jest elementem zjawiska określanego jako "total pain", a w Polsce - ból całościowy, totalny lub totalitarny. Terminy te trafnie opisują sytuację chorego z zaawansowaną chorobą nowotworową. Depresja, lęk, uciążliwości procesu leczenia, świadomość możliwego finału choroby, często pogorszenie sytuacji społecznej, izolacja - te wszystkie elementy, wraz z doświadczeniem bólu, składają się na cierpienie chorego. (...)
KLINIKA
Rak żołądka - cz. 1: epidemiologia, etiologia, objawy kliniczne, diagnostyka
Adam Durczyński, Arkadiusz Jeziorski
Rocznie rozpoznawanych jest na całym świecie około 800 tysięcy nowych przypadków raka żołądka. Każdego roku umiera z tego powodu około 500 tysięcy chorych. Porównanie liczby zachorowań i liczby zgonów z powodu tej choroby świadczy o tym, że zarówno diagnostyka, jak i leczenie są w przypadku tej choroby nadal mało skuteczne. Zachorowalność na raka żołądka jest różna w poszczególnych rejonach świata. Najwyższe wskaźniki zachorowalności odnotowuje się w Japonii, krajach Europy Środkowowschodniej - w tym również w Polsce, a także niektórych krajach Ameryki Południowej i Islandii. (...)
NAUKA
Kogo hospitalizować po TIA?
Marcin Wełnicki
Przemijający atak niedokrwienny (TIA - Transient Ischaemic Attaca) jest objawem niestabilności ukrwienia ośrodkowego układu nerwowego. Występuje u około 66 na 100 tys. osób rocznie. Przed opublikowaniem wytycznych oceny ryzyka wystąpienia udaru niedokrwiennego mózgu po epizodzie TIA, decyzje o hospitalizacji takich pacjentów były podejmowane na podstawie nieistotnych czynników i część pacjentów z wysokim ryzykiem udaru mózgu była odsyłana do domu. Takie wnioski płyną z wieloośrodkowego badania przeprowadzonego w Kalifornii na grupie 1707 pacjentów, którzy zgłosili się do izby przyjęć z powodu TIA. (...)
Zapalna etiologia dyslipidemii
Marcin Wełnicki
Aktywność śródbłonkowej lipazy (EL - endothelian lipase) ma istotny wpływ na profil lipidowy u osób z zespołem metabolicznym i u otyłych. Według naukowców z University of Pennsylvania w Filadelfii, wzrost stężenia tego enzymu jest indukowany stanem zapalnym związanym z otyłością. Badanie przeprowadzono w dwóch etapach. W pierwszym oceniono poziom markerów stanu zapalnego i stężenie EL u 858 zdrowych osób z wywiadem choroby niedokrwiennej serca w rodzinie. Wykazano statystycznie istotną, dodatnią korelację pomiędzy poziomem EL i poziomami CRP, interleukiny 6 (IL-6), leptyny oraz poziomami rozpuszczalnych receptorów dla niektórych cytokin. Wykazano także (in vitro) hamujący wpływ adiponektyny na zależne od TNF wydzielanie EL. (...)
Nadwaga sprzyja nowotworom
Paweł Traczewski
Brytyjsko-szwajcarski zespół naukowców zbadał wpływ wzrostu BMI na ryzyko rozwoju nowotworów. Przegląd systematyczny i metaanaliza prospektywnych badań dotyczących zachorowań na 20 typów nowotworów objęła prace opublikowane w latach 1966-2007, zarchiwizowane w bazach Medline i Embase. Po przeanalizowaniu 141 artykułów obejmujących ponad 282 tys. przypadków zauważono istotne zależności między podwyższeniem BMI a zapadalnością na poszczególne nowotwory. U mężczyzn wzrost BMI o 5 kg/m2 powoduje znaczny wzrost ryzyka gruczolaka przełyku (ryzyko względne 1,52), raka tarczycy (1,33), okrężnicy (1,24) i nerek (1,24). U kobiet naukowcy zaobserwowali tę prawidłowość w przypadku raka endometrium (1,59), woreczka żółciowego (1,59), gruczolaka przełyku (1,51) i raka nerki (1,34). (...)
Jak alkohol wywołuje hipoglikemię
Marek Derkacz
Hipoglikemia poalkoholowa jest dobrze znanym problemem klinicznym, dotyczącym chorych na cukrzycę. Jednakże dokładne mechanizmy wyjaśniające jej istotę przez długi czas pozostawały nieznane. Naukowcy z Instytutu Karolinska w Szwecji ocenili wpływ przyjmowanego alkoholu na przepływ krwi przez wysepki trzustkowe oraz dynamiczne zmiany w wydzielaniu insuliny i wahania poziomu cukru we krwi. W wyniku przeprowadzonych badań udało się wyjaśnić mechanizm wywoływanej przez alkohol hipoglikemii. Alkohol wywierający bezpośredni wpływ na mikrokrążenie trzustkowe, prowadzi do istotnej redystrybucji przepływu krwi z części zewnątrzwydzielniczej trzustki do jej części wewnątrzwydzielniczej, w której produkowana jest insulina. W wyniku tego procesu, w którego mechanizmie uczestniczą tlenek azotu i nerw błędny, dochodzi do nasilenia późnej fazy sekrecji insuliny, co jest przyczyną hipoglikemii obserwowanej po spożyciu alkoholu. (...)
Rezygnacja z uporczywej terapii a eutanazja
PAP, tk
Rezygnacja z uporczywej terapii to nie jest eutanazja - przypomniała Papieska Akademia Życia. Podkreśla, że pacjent ma prawo odrzucić uporczywą terapię, a także, że w niektórych przypadkach rezygnacja ta jest konieczna. W żadnym razie nie stanowi to jednak pośredniej formy eutanazji - zauważa. Zdaniem teologa Papieskiej Akademii Życia, profesora bioetyki ks. Maurizio Calipariego, uporczywa terapia stanowi interwencję nieadekwatną do osiągnięcia celów. - To przekroczenie terapii - dodaje ks. Calipari, bo nie przynosi żadnej korzyści pacjentowi, a niekiedy wręcz wyrządza szkody. Obowiązkiem lekarzy - jego zdaniem - jest unikanie takich procedur. (...)
Guma po operacjach brzusznych
PAP, tk
Guma do żucia może pomóc w rozwiązaniu problemów, jakie od dziesięcioleci trapiły operujących przewód pokarmowy chirurgów i ich pacjentów. Występujące po operacji zaburzenia w funkcjonowaniu mięśni gładkich jelit prowadzą między innymi do bolesnych zaparć. Jak wykazała jednak praca Kouby, Wallena i Pruthiego opublikowana w piśmie "Urology" i rekomendowana przez dr. Bradleya Kroppa z portalu "Faculty of 1000 Medicine", żucie gumy może pomóc w "rozruszaniu" gładkiej mięśniówki przewodu pokarmowego, pobudza także czynność ślinianek i wątroby. (...)
Sposób na czerniaka oka
PAP, tk
Czerniak złośliwy umiejscawia się zwykle na skórze, gdzie jest dość dobrze widoczny. Ale czerniak oka we wczesnej fazie - zanim osiągnie wielkość zaburzającą widzenie lub zacznie dawać przerzuty - jest bardzo trudny do wykrycia. Dlatego leczenie tej choroby nie jest łatwe, zwłaszcza że chemioterapia ma ograniczoną skuteczność. Jak wykazały badania dr Dany Faingold, do skutecznego leczenia tego złośliwego guza może posłużyć lek oddziałujący na białko szoku cieplnego (HSP90). Środki oddziaływające na HSP90 znalazły wcześniej zastosowanie w leczeniu wielu innych nowotworów. Białko nazywane jest "przyzwoitką" - oddziałuje na inne białka i jest w centrum wielu innych szlaków metabolicznych. (...)
Wtajemniczeni chorują ciężej
PAP, tk
Pacjenci, którzy mocno angażują się w przebieg swojego leczenia, nie zawsze osiągają lepsze wyniki terapii schorzeń przewlekłych - informują naukowcy z University of Iowa na łamach "Annals of Behavioral Medicine". Badacze analizowali dane na temat przebiegu leczenia 189 weteranów chorych na nadciśnienie tętnicze oraz ich preferencje dotyczące udziału w terapii i kontroli opieki zdrowotnej. Pacjenci mieli średnio 65,8 lat i w 97 procentach byli to mężczyźni. Autorzy pracy zaobserwowali, że pacjenci chcący mieć czynny udział w procesie leczenia mieli wyższe ciśnienie i poziom cholesterolu we krwi po 12 miesiącach leczenia niż ci, którzy mniej angażowali się w przebieg terapii. - Intuicyjnie wydaje się, że im bardziej ludzie interesują się swoim zdrowiem, tym lepiej radzą sobie ze schorzeniami przewlekłymi. Odkryliśmy, że jest odwrotnie - powiedział dr Baldwin, główny autor pracy. (...)
MEDUKACJA
Bądź LEPszy w testach
Grzegorz Napiórkowski
Pytania testowe, których zakres pokrywa się z LEP. Prawidłowe odpowiedzi wraz z komentarzami. (...)
KONFERENCJE
Alergologia dla lekarzy poz
Mariusz Kielar
Na choroby alergiczne, określane mianem "epidemii XXI wieku", cierpi w naszym kraju ok. 15 mln osób, a ich liczba co roku powiększa się o kolejny milion. Sama tylko astma oskrzelowa stanowi w Polsce przyczynę śmierci ok. 1500 osób rocznie, zbierając większe śmiertelne żniwo niż wiele chorób nowotworowych. Co więcej, choroby alergiczne dotyczą osób w każdym wieku, od noworodków po osoby w wieku podeszłym. Ze względu na niedostateczną liczbę alergologów konieczne są szkolenia w zakresie podstaw diagnostyki i leczenia chorób alergicznych lekarzy innych specjalności, szczególnie lekarzy rodzinnych, pediatrów i internistów. Odpowiedzią na to wyzwanie była konferencja zorganizowana 16 lutego w Krakowie, w ramach Podyplomowej Szkoły Polskiego Towarzystwa Alergologicznego. (...)
XXXII Spotkania Kliniczne Chirurgów Dziecięcych z Pediatrami, Kraków, 15-16 lutego
Przyszłość należy do farmakogenomiki
Mariusz Kielar
Tegoroczne, Spotkania Kliniczne Chirurgów Dziecięcych z Pediatrami, zorganizowane przez Polsko-Amerykański Instytut Pediatrii Wydziału Lekarskiego UJ oraz Uniwersytecki Szpital Dziecięcy w Krakowie-Prokocimiu, przebiegały w cieniu śmierci ich inicjatora, prof. Jana Grochowskiego. Profesor był twórcą humanitarnej krakowskiej szkoły chirurgii dziecięcej oraz współtwórcą i w latach 1965-1992 dyrektorem Polsko-Amerykańskiego Instytutu Pediatrii. Głęboko wierzył w sens zespołowej pracy z pacjentem, promował harmonijny rozwój wszystkich dyscyplin pediatrycznych. Zmarł w październiku ub.r. w wieku 77 lat. (...)
Jednym z podstawowych rezerwuarów zakażeń drożdżakowych w szpitalach są dłonie personelu
IZG - cichy zabójca
Paweł Traczewski
Z inicjatywy Fundacji Urszuli Jaworskiej 6 lutego w Warszawie odbyła się konferencja poświęcona inwazyjnym zakażeniom grzybiczym (IZG). Wzięły w niej udział największe autorytety naukowe w dziedzinie hematologii, transplantologii, mikrobiologii i immunologii klinicznej: prof. Jerzy Hołowiecki - kierownik Kliniki Hematologii i Transplantacji Szpiku Śląskiego Uniwersytetu Medycznego, prof. Danuta Dzierżanowska - kierownik Zakładu Mikrobiologii i Immunologii Klinicznej w Instytucie "Pomnik-Centrum Zdrowia Dziecka", prof. Aleksander Skotnicki - kierownik Katedry i Kliniki Hematologii Collegium Medicum UJ w Krakowie, prof. Wiesław Wiktor Jędrzejczak - konsultant krajowy ds. hematologii. (...)
Z okazji Światowego Dnia Walki z Rakiem
Uzdrowić system - leczyć skutecznie
Paweł Traczewski
Nowotwory złośliwe są jedną z głównych przyczyn przedwczesnej umieralności Polaków. Rozpoznaje się je co roku u przeszło 140 tys. osób, a ponad 90 tys. chorych umiera. W USA i krajach Europy Zachodniej udaje się uratować połowę pacjentów dotkniętych chorobą nowotworową, w Polsce zaledwie jedną trzecią. W debacie zorganizowanej z okazji Światowego Dnia Walki z Rakiem wzięli udział: minister zdrowia Ewa Kopacz, czołowi polscy onkolodzy, prezes NFZ Jacek Paszkiewicz, przedstawiciele środowisk pacjentów. Motywem przewodnim spotkania był Apel Onkologów Polskich do władz RP o zapewnienie obywatelom możliwości diagnozowania i leczenia nowotworów na poziomie wynikającym z Deklaracji Karty Paryskiej (2000 r.), która zapewnia maksymalne szanse wyleczenia lub przedłużenia życia. (...)
Europejskie standardy postępowania w nadciśnieniu tętniczym
Mariusz Kielar
Najnowsze zalecenia ESH/ESC (European Society of Hypertension i European Society of Cardiology) były tematem konferencji "Co wnoszą europejskie zalecenia dotyczące nadciśnienia tętniczego do codziennej praktyki lekarskiej?" (16 lutego, Kraków). Prof. Tomasz Grodzicki, prezes Polskiego Towarzystwa Nadciśnienia Tętniczego, przybliżył uczestnikom definicje wartości ciśnienia tętniczego obowiązujące w aktualnych wytycznych, a także czynniki wpływające na rokowanie w chorobie nadciśnieniowej oraz podział ryzyka sercowo-naczyniowego w zależności od wartości ciśnienia tętniczego. Omówił też procedurę pomiaru ciśnienia tętniczego (szczególnie w aspekcie standaryzowanych warunków pomiaru przyjętych w omawianych zaleceniach) odnosząc ją do kwestii ambulatoryjnego i domowego monitorowania ciśnienia tętniczego. (...)
Usłyszeć więcej
Paweł Traczewski
Niedosłyszenie to narastający problem Polaków. Szacuje się, że nawet 1/3 osób powyżej 75. r.ż, co czwarta powyżej 65. r.ż. i co piąta powyżej 55. r.ż. ma problemy ze słuchem (granice wieku stale się obniżają). Sytuację komplikuje fakt, że w przeciwieństwie do wad wzroku ten deficyt jest nierzadko ukrywany, zaś dotknięci nim spotykają się czasem z przejawami nietolerancji. Osoby, które decydują się na protezę, muszą się też liczyć ze znaczącymi kosztami. Noszenie aparatu słuchowego jest nadal dla wielu traumatycznym doświadczeniem. Nawet gwiazdy filmu czy estrady nie są skłonne do ujawniania problemu niedosłyszenia, choć nosząca aparat popularna aktorka mogłaby zrobić więcej dla przełamania stereotypów dotyczących protezowania słuchu niż niejedna akcja informacyjna. (...)
III Konferencja Naukowa Instytutu Aterotrombozy
Standardy nie zwalniają od myślenia
Marcin Wełnicki
Zakrzepowe powikłania miażdżycy dotyczą rocznie około 32 mln chorych na świecie. W Polsce samych ostrych zespołów wieńcowych notuje się 150 tys. rocznie. Skala problemu jest ogromna. III Konferencja Naukowa Instytutu Aterotrombozy odbyła się pod hasłem: "Aterotromboza - ryzyko, prewencja, leczenie następstw". Prelegenci podkreślali, że ocena ryzyka aterotrombozy jest jednym z obowiązków lekarza. Podstawowe badania biochemiczne oraz pomiar ciśnienia tętniczego i obwodu brzucha powinny wejść do codziennej praktyki lekarskiej. Najczęstszym czynnikiem ryzyka aterotrombozy w naszym kraju jest hiperlipidemia, a nadciśnienie tętnicze dotyczy już około 9 mln Polaków. Wzrasta problem otyłości brzusznej w Polsce - jest to cena za przyjęcie amerykańskich trendów żywieniowych. (...)
LISTY I POLEMIKI
Aby chciało się chcieć
Urszula Urbanowicz
Moja pierwsza przygoda. Miejsce wydarzeń - sztandarowy szpital kliniczny na Śląsku. Szpital posprzątany tip-top. Zaktualizowana cała dokumentacja, ustalone i wypłacane podwyżki. Czas wreszcie na inwestycje i planowanie rozwoju. Nie tak optymistycznie! Szpital nie ma długu, czyli - łakomy kąsek. A na ironię losu, w innym szpitalu traci pracę "protegowany". Nie licz więc na rozwinięcie skrzydeł. Nie mają znaczenia skutki zarządzania "protegowanego": pozostawione długi, bałagan, maskowane gładkimi słowy niedokończone inwestycje. W twoim przypadku nawet opinia rady społecznej jest zbędna. Bardziej zapobiegliwi wniosek o odwołanie dyrektora mają już gotowy, gdy zaczyna działalność. Może na wyrost, na pewno się przyda. Zawsze się można na to powołać, nawet po latach. Lata minęły, okazja się nadarzyła, "protegowany" potrzebuje pracy. Musisz się rozstać ze stanowiskiem dyrektora szpitala. (...)
Jak częstym schorzeniem jest w Polsce żylna choroba zakrzepowo-zatorowa?
Adam Torbicki
W naszej rozmowie na temat żylnej choroby zakrzepowo-zatorowej ("SZ" nr 13-17 z 25 lutego br.) pojawiło się niezbyt szczęśliwe sformułowanie dotyczące liczby przypadków zatorowości płucnej w Polsce, które umknęło mojej uwadze przy autoryzacji wywiadu. Liczba 20-25 tys. rocznie jest przewidywaną (na podstawie ekstrapolacji danych epidemiologicznych, obejmujących także badania autopsyjne z innych krajów), a nie notowaną (czyli rozpoznawaną) liczbą przypadków. Jak wspomniałem w pierwszym zdaniu, trudno jest rzeczywistą częstość oszacować z braku odpowiednich badań epidemiologicznych w naszym kraju, często nieswoistego obrazu klinicznego, ale przede wszystkim - wciąż jeszcze zbyt małej czujności diagnostycznej dotyczącej tej choroby. Liczba formalnych rozpoznań zatorowości płucnej jest zapewne niewielkim jedynie ułamkiem rzeczywistego jej występowania. (...)