Spis treściSZ nr 22–25/2009
z 23 marca 2009 r.
Stuknij na okładkę, aby przejść do archiwun rocznika 2009
WSPOMNIENIA
Aleksandra Gielewska
Zwróciłam się do wielu ludzi, zawodowo i emocjonalnie związanych z Profesorem Religą, by zechcieli na gorąco spisać własne wspomnienia związane ze Zmarłym. Każda z tych osób miała wiele do opowiedzenia: barwnych historii i okruchów zdarzeń, które lokowały Profesora w panteonie wybitnych osobistości polskiego życia publicznego lub, po prostu, wśród ludzi z krwi i kości, po których pamięć nie ginie, bo stoją nam wciąż przed oczami, obok obecni. Wydawało się, że redakcja zostanie zalana tekstami. Istotnie, tak się stało. (...)
Tatuś
Jan Sarna
Znaliśmy się 25 lat. Profesor założył i przez wiele lat prowadził Fundację Rozwoju Kardiochirurgii w Zabrzu. "Skroił" fundację po mistrzowsku: nadał jej kierunek naukowy, wyznaczał dalekosiężne, odważne cele. Mnie oraz zespołowi dał swobodę, by je wdrażać. Był niezwykle lojalny wobec osób, które spełniały jego oczekiwania. W mojej gestii pozostawił kształt organizacyjny fundacji, pozwolił spokojnie realizować swoje wielkie marzenie: prace nad polskim sztucznym sercem oraz to, czemu szczerze "błogosławił" - projekt robota chirurgicznego i zastawki serca z komórek własnych pacjenta. Był prawdziwym wizjonerem. (...)
Miałem to szczęście
Jarosław Pinkas
Miałem to szczęście, że pracowałem z Profesorem na różnych etapach jego życia: byłem asystentem w klinice kardiochirurgii, potem jednym z jego zastępców w Instytucie Kardiologii, byłem wiceministrem. Tylko Małgosia Błażejewska, ulubiona i oddana sekretarka-asystentka, przebyła taką samą drogę. Moje spełnienie ewidentnie związane jest z faktem, że miałem poczucie, iż w wielu sytuacjach jestem Jego prawą ręką. Miałem zarazem ogromną samodzielność, czułem, że Szef ma do mnie zaufanie. (...)
Pracowaliśmy z młodzieńczą wiarą i entuzjazmem
Anna Gręziak
Listopad 2005 roku. Już wiadomo, że nie będzie koalicji PiS-PO. Rząd Kazimierza Marcinkiewicza jest już zaprzysiężony, Ministrem Zdrowia został prof. Zbigniew Religa. Na uroczystości zaprzysiężenia towarzyszy Profesorowi poseł PiS, Bolesław Piecha; on też jest powołany w skład rządu. Minister Religa kompletuje zespół. Na pewno będzie chciał widzieć w nim swojego wieloletniego współpracownika i przyjaciela Jarka Pinkasa, ale kogo więcej? Nie myślę o sobie, nie znam Profesora Religi, ani On mnie nie zna. (...)
Jestem gotów uklęknąć w podzięce
Wojciech Maksymowicz
Miałem zaszczyt poznać prawdziwie wielkiego człowieka, lekarza o wyjątkowej, kreatywnej osobowości. Miałem zaszczyt w różnych okresach współpracować z profesorem Zbigniewem Religą. Wspominam kilka chwil szczególnych. Szarzyzna lat osiemdziesiątych, moje początki zawodowe. Uzyskałem właśnie specjalizację II stopnia w neurochirurgii i zastanawiałem się, w jakim stopniu uda się nadążyć za rozwojem światowej medycyny. I wtedy, jak większość Polaków, poczułem tchnienie nadziei. Kardiochirurg z Zabrza - Zbigniew Religa przeprowadził udany przeszczep serca. Rok 1998 - profesor Religa i rektor Śląskiej Akademii Medycznej zaprasza mnie jako ministra zdrowia do Katowic. Długo rozmawiamy o przygotowywanej reformie systemu ochrony zdrowia. (...)
Pozostawił nam polityczny testament
Marek Balicki
Zbigniewa Religę poznałem przez telefon na początku lat dziewięćdziesiątych, kiedy byłem wiceministrem zdrowia w rządzie Hanny Suchockiej. Profesor zadzwonił do mnie z Zabrza w sprawie pieniędzy dla kardiochirurgii, dla swoich pacjentów. Pamiętam, że w głosie czuło się dużą stanowczość i determinację, ale też zwykłe ludzkie ciepło. Myślę, że dzięki tym cechom niejednokrotnie potrafił być skuteczny. Połączenie wysokich kompetencji i przygotowania z niezwykłą pasją i odwagą pozwoliło mu w trudnych latach osiemdziesiątych na przeprowadzenie pierwszego udanego przeszczepu serca w Polsce. Z dzisiejszej perspektywy wydaje się to wręcz niemożliwe. Szpital poza Warszawą, prowizoryczny sprzęt, wszystkiego brakuje i na dodatek lęk przed pobraniem serca do przeszczepu w innych szpitalach. (...)
Odszedł wielki Lekarz polskiej polityki
Elżbieta Cichocka
Odszedł człowiek wyjątkowy. Wybitny lekarz, nietypowy polityk. Człowiek z wielką klasą i wielką pasją. W życiu zawodowym odniósł wiele sukcesów, w życiu politycznym poniósł wiele porażek. "Polska polityka potrzebuje lekarza" - takie hasło widniało na stronach internetowych partii Centrum, zakładanej przez Zbigniewa Religę, kiedy przymierzał się do kampanii prezydenckiej. Kto dzisiaj pamięta o tej partii, której zakładaniu Profesor poświęcił wszystkie weekendy przez niemal rok? (...)
Mąż opatrznościowy Śląska
Prof. Janusz H. Skalski
Miesiąc temu odebrałem wzruszający telefon. Dzwonił Profesor Religa, mój były Szef, człowiek, którego zawsze darzyłem szacunkiem i zaufaniem. Dziękował za moją obecność na grudniowej uroczystości wręczenia mu Orderu Orła Białego. Była to niezwykła rozmowa. Szef pytał o wszystko: jak mi idzie praca w Krakowie, czy mamy dobre wyniki, cieszył się, gdy zacząłem mówić, że jest nieźle. Rozmawialiśmy długo. Usiłowałem zaprosić go do Krakowa, jak tylko poczuje się nieco lepiej. Żeby odwiedził klinikę swojego krakowskiego ucznia, zobaczył, co robimy, poznał szpital, w którym nigdy nie był. Niby przytakiwał, ale po chwili milczenia rzekł, że zadzwonił, bo chciał się pożegnać. I że nic z planów nie będzie, przecież obaj wiemy... Odszedł Profesor Zbigniew Religa, człowiek niezwykły, wielkiej klasy kardiochirurg, prawdziwy lekarz, naukowiec, świetny organizator, zawsze uczciwy polityk i wizjoner. (...)
Zmienił nas na lepsze
Zbigniew Nawrat
W niedzielę 8 marca musieliśmy pogodzić się ze śmiercią naszego profesora, nauczyciela, szefa. To wiele i nieodwracalnie zmienia. Nakłada obowiązki, do których Profesor przygotowywał nas przez lata. O swoim odejściu mówił: nie bójcie się, ja się nie boję, to rzecz naturalna. Ale dzisiaj wiemy, jak wielka i niepowetowana to strata. Jesteśmy świadkami zmiany generacji w kardiochirurgii. Odbieramy ze smutkiem wieści o odejściu de Bakeya, Adriana Kantrowitza (w zeszłym roku), Peera Portnera i Willema Kolffa niespełna miesiąc temu. Znali się, cenili, współpracowali. Kantrowitz, twórca amerykańskiej szkoły transplantologii (i balonu wewnątrzaortalnego), był nie tylko nauczycielem Christiana Bernarda, który wyrwał mu pierwszeństwo w historii transplantacji serca u człowieka wywożąc je do Południowej Afryki, ale również - ojca polskiej transplantologii serca. Zbigniew Religa w latach 70. był szefem rezydentów i opiekował się m.in. pacjentami z mechanicznym wspomaganiem serca (tzw. łata Kantrowitza). Kantrowitzowie byli zauroczeni inteligentnym i przystojnym Polakiem, który ze słowiańską galanterią podchodził do niewiast, a z poświęceniem do pracy. (...)
Mój Pacjent
Kazimierz Roszkowski
Moje kontakty z Panem Profesorem Religą datują się od bardzo dawna i miały zawsze charakter służbowy: początkowo wyłącznie lekarski, a potem, w okresie gdy pełnił funkcje administracyjne, relacje te uzyskały status bliskiej współpracy w związku z organizacją ochrony zdrowia. Zawsze uważałem go za wzorzec lekarski, tak w kontekście Jego dokonań medycznych i naukowych, jak postawy etycznej. Był to człowiek prawdziwie szlachetny i bezinteresowny, z poczuciem misji - tak lekarskiej, jak i społecznej. Po latach współpracy z Panem Profesorem pojawiła się w naszych relacjach inna płaszczyzna: lekarz - pacjent. Wiele miesięcy upłynęło od czasu, gdy rozpoznałem u Pana Profesora chorobę nowotworową. Po licznych konsultacjach z kolegami lekarzami Pan Profesor poprosił mnie o nadzorowanie jego leczenia. (...)
Zwolennik zmian systemowych
Piotr Krasucki
Zbyszka Religę poznałem w 1979 r., gdy śp. red. Jerzy Zieleński połączył wysiłki lekarzy związanych z Konwersatorium "Doświadczenie i Przyszłość" Towarzystwa Wolnej Wszechnicy Polskiej z zespołem kierowanym przez Mariana Miśkiewicza, przygotowującym "Raport o stanie zdrowia i stanie ochrony zdrowia Polaków", opublikowany w 1981 r. przez Stefana Bratkowskiego w "Życiu i Nowoczesności". Był zdecydowanym zwolennikiem zmian systemowych w ochronie zdrowia, przy czym za najważniejsze uważał dwa problemy: poprawę dostępu do najnowocześniejszych procedur i technologii medycznych dla wszystkich obywateli oraz koncentrację wysiłków na zmniejszeniu liczby przedwczesnych zgonów z powodu chorób układu krążenia. Miał świadomość, iż wymaga to działań wielokierunkowych - nie tylko stworzenia sieci nowoczesnych ośrodków kardiologicznych, lecz także zmian w kształceniu przyszłych lekarzy oraz poprawy warsztatu i jakości pracy lekarzy pierwszego kontaktu. Zdawał sobie doskonale sprawę z tego, że od trafności wczesnej diagnozy zależy powodzenie terapii i jej pomyślny wynik. (...)
Minister zdrowia wszech czasów
Maria Ochman
Niewiarygodnie trudno pisać o Profesorze. Nie dlatego, że był człowiekiem tak niezwykłym, ale dlatego, że nie sposób myśleć i mówić o Nim w czasie przeszłym. Był zawsze, odkąd sięgam pamięcią, symbolem życia, jego ratowania, dawania go na nowo; nie mógł - zdawało się - tak zwyczajnie, po ludzku, odejść na wieczny połów. Jak streścić całe bogactwo i różnorodność wspomnień? Jak oddać ich ładunek emocjonalny? W pamięci mam tyle wzruszeń i spotkań z Profesorem. Zawsze do Niego tak się zwracałam, nawet gdy był ministrem zdrowia. Bo ministrem się bywa, a Profesorem się jest. Poznaliśmy się bliżej, gdy w 2004 r. wraz z redaktorem Stefanem Bratkowskim zebrał w Aninie grupę ludzi "różnych wyznań i przekonań", w tym byłych i, jak się okazało, przyszłych ministrów i wiceministrów zdrowia. Wszystkim leżało na sercu odbudowanie systemu opieki zdrowotnej, wysadzonego w powietrze przez Mariusza Łapińskiego. To wtedy, w czasie wielogodzinnych dyskusji, a potem prac grupy ekspertów, którymi kierował Jarek Pinkas, powstał fundament późniejszego tzw. programu profesora Religi. (...)
WYDARZENIA
Normalny test
Marek Derkacz
11 marca odbył się wyczekiwany z napięciem specjalizacyjny egzamin testowy z chorób wewnętrznych. Emocje towarzyszące temu wydarzeniu związane były zarówno z faktem, że egzamin jest dla medyków przepustką do samodzielnej pracy w charakterze lekarza specjalisty, jak i z towarzyszącą przystępującym do egzaminu i ich rodzinom obawą, że test, jak poprzedni, może nie być dobrze przygotowany. W ubiegłorocznej sesji jesiennej m.in. z powodu źle przygotowanego egzaminu odwołany został krajowy konsultant z chorób wewnętrznych prof. Zbigniew Gaciong. Na jego miejsce na początku lutego br. został powołany dr hab. Jacek Imiela, który ze względu na bardzo krótki czas do egzaminu stanął przed bardzo trudnym zadaniem. (...)
847,5 mln zł z OC trafi na leczenie i refundację leków
Podatek Religi na opiekę podstawową
Aleksandra Kurowska
847,5 mln zł pozyskanych z polis OC kierowców w ramach tzw. podatku Religi wkrótce zostanie rozdysponowane wśród oddziałów NFZ. Sejmowa Komisja Zdrowia zaakceptowała rozdział niewykorzystanych środków, dzięki czemu wydatki na opiekę zdrowotną w ramach budżetu NFZ wzrosły z 52,6 mld zł do 53,5 mld zł. Pieniądze ze składek OC miały trafiać do szpitali - na leczenie ofiar wypadków. Zgodnie z propozycją zmiany tegorocznego planu finansowego Funduszu - 449 mln zł, czyli ponad połowa tych środków, trafi na podstawową opiekę zdrowotną. Na leczenie szpitalne przeznaczone zostanie 250 mln zł, prawie 116 mln zł na refundację leków, a ponad 27,4 mln - na lekowe programy terapeutyczne. Na ambulatoryjną opiekę specjalistyczną NFZ przekaże dzięki podatkowi Religi dodatkowe 8 mln zł, prawie 9 mln zł zasili też m.in. opiekę długoterminową, ponadto opiekę psychiatryczną i leczenie uzależnień (1 mln zł), sprzęt ortopedyczny (1 mln zł), rehabilitację (800 tys. zł). (...)
Co dalej z Kluczborkiem
NSA potwierdził, że powiat złamał prawo powołując spółkę
Aleksandra Kurowska
Naczelny Sąd Administracyjny w Warszawie orzekł, że uchwała rady powiatu kluczborskiego z 2005 r. o likwidacji publicznego szpitala jest nieważna. Uzasadnienia do wyroku jeszcze nie ma. Od tego, co się w nim znajdzie, może zależeć jednak los obecnych i przyszłych spółek szpitalnych. Co dalej ze szpitalem? Piotr Pośpiech, starosta kluczborski, rozmawia na ten temat z resortem finansów. - Decyzja NSA w żaden sposób nie powinna zakłócić pracy placówki. Dotyczy uchwały radnych, a nie samej spółki - mówi. Szpital w Kluczborku był sztandarowym przykładem przekształcenia w spółkę samorządową, często wykorzystywanym przez resort zdrowia. (...)
Z WOKANDY
Sąd nad dr. G. (część 7.)
Helena Kowalik
18 na 41 zarzutów postawionych doktorowi G. pochodzi od osób, które z własnej woli zgłosiły się na specjalny numer infolinii CBA, uruchomiony po aresztowaniu kardiochirurga. Choć przyznali się do wręczenia łapówki, nie są pociągnięci do odpowiedzialności karnej; wina została im darowana. Na sali sądowej zeznają jako świadkowie. Jest to długa lista - ogółem prawie 200 nazwisk. Wysłuchaliśmy kilkunastu. Zeznania odsłaniają nie tylko kulisy wręczenia łapówki; wiele też mówią o traktowaniu rodzin pacjentów przez dr. G. Niektóre opisane sceny są bulwersujące, ale nie wolno zapomnieć, że ludzie stający za barierką dla świadków w większości stracili najbliższych, którzy zmarli wkrótce po operacji. A rozpacz nie sprzyja racjonalnej ocenie sytuacji. Z drugiej strony - trudno odrzucić in gremio ich zeznania jako niewiarogodne, skoro nawet po latach skorzystali z okazji, aby opowiedzieć w CBA, co ich tak bardzo boli. (...)
FELIETONY
PANOPTICUM
Rękawiczki miłości
Marek Wójtowicz
Wszyscy szukają, gdzie mogą, objawów pogłębiającego się kryzysu ekonomicznego, więc i ja nie mogę milczeć. Otóż ze szczególnie dużym niepokojem obserwuję rosnące w zastraszającym tempie ceny sprzętu jednorazowego, zakupywanego co roku przez polskie szpitale. Pojedyncza, niepozorna gabarytowo sztuka takiej "jednorazówki" to zakup groszowy, ale po przemnożeniu przez roczne zużycie we wszystkich 800 szpitalach mamy do czynienia z gigantycznym wzrostem kosztów ich funkcjonowania, zupełnie niezależnym od pracowniczych roszczeń płacowych. (...)
Koszyk, koszyczek, czy wór bez dna?
Andrzej Sośnierz
W Sejmie rozpoczęły się prace nad rządowym projektem zmian w ustawie o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych. Projektowane zapisy dotyczą głównie problematyki związanej z tzw. koszykiem gwarantowanych świadczeń zdrowotnych i mogą mieć bardzo duże znaczenie dla ewentualnych przyszłych dalszych zmian w systemie opieki zdrowotnej. O konieczności wprowadzenia koszyka pisze się, mówi i dyskutuje od dawna. Brak listy świadczeń gwarantowanych jest źródłem szeregu nierozwiązanych problemów. (...)
TYLKO FAKTY
Sprawa Borkowskiego
Marek Nowicki
Leszek Borkowski, prezes Urzędu Rejestracji Produktów Leczniczych musiał odejść. Główny zarzut: był zbyt uczciwy i zbyt niezależny. A do tego był dobrym fachowcem, który wywiązywał się doskonale z nałożonych obowiązków. Na kilka dni przed odwołaniem wiceminister zdrowia przyznał mu nagrodę za wzorcowe przeprowadzenie procesu harmonizacji leków. Odwołano Borkowskiego właściwie w ostatnim momencie - jeszcze w marcu zaczną obowiązywać nowe przepisy, w myśl których prezesa urzędu trzeba będzie powoływać na drodze konkursu. (...
Z PAMIĘTNIKA WIEJSKIEJ LEKARKI
Bańki
Janina Banachowska
Wezwano mnie do dziadka. Od długiego czasu kaszle, schudł ostatnio, zmarniał, ale nie daje się namówić na pójście do lekarza. Przyjechali po mnie furmanką, bo dziadek mieszka na osiedlu, do którego drogi jeszcze nie zrobiono. Pojechaliśmy. Okazało się, że dziadek nic o moich odwiedzinach nie wiedział, zięć mu nie powiedział, po kogo jedzie. - Nie dom się zbadać - oświadczył stanowczo. - Jeszcze byście tam co u mnie znaleźli, to jo wole nie wiedzieć. - O to chodzi, żeby wiedzieć, ten kaszel jest niepokojący, trzeba go leczyć. (...)
UNIJNE FUNDUSZE
ABC przestrzegania zaleceń terapeutycznych
W Łodzi wystartował unijny projekt ABC
Paweł Lewek
Nieprzestrzeganie zaleceń terapeutycznych zostało uznane przez Światową Organizację Zdrowia "ogólnoświatowym problemem o ogromnym znaczeniu". Szacuje się, że jest to jedna z głównych barier dalszego rozwoju medycyny. Pomimo coraz poważniejszych następstw zdrowotnych i finansowych, które niesie ze sobą niestosowanie się pacjentów do zaleceń terapeutycznych, nie wypracowano dotąd strategii radzenia sobie z tym problemem w wymiarze narodowym czy europejskim. - To jedna z najbardziej zaniedbanych dziedzin w medycynie - podkreśla dr hab. n. med. Przemysław Kardas, kierownik I Zakładu Medycyny Rodzinnej Uniwersytetu Medycznego w Łodzi. (...)
NA DWA GŁOSY
Czy przestrzegane są zapisy ustawy "wedlowskiej"?
Krzysztof Bukiel / Dariusz Jarnutowski
Czy przestrzegane są zapisy ustawy "wedlowskiej"? I czy NFZ dotrzymuje warunków porozumienia zawartego w grudniu ub. r. z dyrektorami szpitali w sprawie wysokości kontraktów na 2009 r.? (...)
ZE ZNAKIEM Q
Tożsamość
Józef Stępień
Potrzeba identyfikacji pacjenta jest całkowicie zrozumiała zarówno dla przedstawiciela świata medycznego, jak też dla samego chorego. Identyfikacja osoby leczonej, której ordynujemy leki, wykonujemy procedury diagnostyczne lub lecznicze jest każdorazowo obowiązkiem personelu medycznego. Pytanie o potwierdzenie nazwiska, imienia nie jest i nie powinno być czymś zaskakującym, nawet w sytuacji, gdy obie strony się doskonale znają. W celu uniknięcia potencjalnych pomyłek, nie wystarczy zawierzyć własnej pamięci, zdolności rozpoznawania twarzy, aby mieć pewność, że nasze działanie dotyczy właściwej osoby. Musimy stosować bardziej skuteczne metody potwierdzenia tożsamości osób poddawanych terapii, szczególnie wówczas, gdy pacjent ma ograniczone możliwości zweryfikowania błędów personelu, np. z powodu choroby lub działania medykamentów ma ograniczoną zdolność percepcji. (...)
PUNKTY WIDZENIA
Z DROGI...
Sztuka czytania
Andrzej Musiałowicz
Z prawdziwą radością stwierdziłem ostatnio, że jednak ktoś czyta te moje reportaże podróżne. To mile łechce ambicję. Nareszcie czytelnik, i to nie byle jaki. Sztuka czytania jest w erze gier komputerowych i powszechnego dostępu do filmików na płytkach sztuką zanikającą, a sztuka czytania ze zrozumieniem zanika jeszcze szybciej, na co wskazują badania ankietowe prowadzone w różnych krajach. Niestety, w tej konkurencji nie należymy do czołówki światowej. Nie wdając się w polemikę z polemiką, chciałbym tylko zauważyć, że nie pochwalałem oszczędzania na kosztach ludzkiej pracy. (...)
OKIEM DYREKTORA
Więcej, czy mniej?
Janusz Atłachowicz
Zbigniew Religa, zmarły niedawno były minister zdrowia, był chyba jedynym z grona ministrów zdrowia w wolnej Polsce, który głośno i wielokrotnie mówił o konieczności zasilenia systemu dodatkowymi środkami. Czyli pieniędzmi, oczywiście. Ostatnio to wołanie o zwiększenie finansowania systemu słyszałem podczas wystąpienia Zbigniewa Religi na ostatniej Gali 100, którą zorganizowała redakcja "Pulsu Medycyny". Miał autorytet. Był słuchany, wywierał wpływ, potrafił przekonywać. To właśnie Jemu udało się skutecznie przekonać parlament do podwyższenia wynagrodzeń pracownikom ochrony zdrowia. (...)
Co robią, a co powinni robić lekarze?
Marcin Kautsch
Od pewnego czasu NFZ zaczął płacić za wykonaną procedurę (najgorszy z możliwych sposobów płacenia w ochronie zdrowia) i okazało się, że do ich realizacji potrzebni są lekarze. I to nawet bardzo, bo tylko oni wykonują te procedury. Nie da się ich zastąpić w tych czynnościach, ominąć, zastosować zamienników. Lekarze stali się więc pracownikami szczególnie pożądanymi w systemie. Im większej klasy specjalista, tym to pożądanie większe. Do tego doszły zmiany w samym systemie, gospodarce i polityce (międzynarodowej) ostatnich lat. Między innymi sprawiły one, że lekarze masowo migrowali, a i pielęgniarki poszły w ich ślady. (...)
ZE ŚWIATA
Diagnostyka laboratoryjna - ważny obszar opieki
Jolanta Sabbatówna
W Wielkiej Brytanii usługi diagnostyki laboratoryjnej (Pathology Services) związane były zawsze ze szpitalami. Laboratoria obsługiwały pacjentów szpitalnych, w tym ambulatoryjnych, a także lekarze rodzinni kierowali swych pacjentów na badania do laboratorium najbliższego szpitala. Chory nie biegał po całym mieście, szukając punktu, gdzie można zrobić badanie i nie musiał odbierać wyników osobiście. Tradycyjnie laboratorium składało się z 4 pracowni: biochemicznej, hematologiczno-transfuzyjnej, mikrobiologicznej oraz anatomo-histopatologicznej. Z czasem doszły dodatkowe pracownie, np. cytologiczna czy immunologiczna. (...)
KLINIKA
RAPORT
Brakuje onkologów klinicznych
Paweł Traczewski
Przed polską onkologią kliniczną stoją niezwykle trudne wyzwania wynikające z rosnących potrzeb zdrowotnych społeczeństwa. Istotną, choć nie jedyną, przeszkodą na drodze do sprostania im jest zbyt mała liczba specjalistów. Jak podaje prof. Maciej Krzakowski, krajowy konsultant w dziedzinie onkologii klinicznej, ok. 400 tys. Polaków żyje z chorobami nowotworowymi, a 130 tys. każdego roku na nie zapada. Niekorzystna jest struktura rozpoznań. - Aż u 65% osób nowotwór jest diagnozowany w III lub IV stadium, czyli wtedy, kiedy jest miejscowo zaawansowany lub uogólniony - mówi prof. Krzakowski. Starzenie się społeczeństwa przyczynia się do szybkiego wzrostu odsetka chorych powyżej 65. roku życia. Wśród kobiet wynosi on obecnie 16%, a u mężczyzn 12%. W przytaczanych przez krajowego konsultanta ds. onkologii klinicznej prognozach na 2015 r. jest zaś mowa o co najmniej 20% pacjentów. - Chorzy w późnym wieku stają się poważnym wyzwaniem - podkreśla prof. Krzakowski. - Coraz częstsze są nowotwory płuca i gruczołu krokowego u starszych mężczyzn - dodaje. (...)
Zapobieganie urazom
Grzegorz Juszczyk
Zgony z powodu przyczyn zewnętrznych, w tym wypadków i urazów, zdarzają się w Polsce niemal dwukrotnie częściej niż w zachodnich krajach Unii Europejskiej. W opinii publicznej głównym tego powodem są zagrożenia wynikające z ruchu drogowego. Istotnie, wypadki komunikacyjne częściej powodują zgon niż inne zdarzenia związane z urazem i koniecznością leczenia i rehabilitacji. Zdarzenia te występują najczęściej u młodych dorosłych przed ukończeniem 35. r.ż., którzy często doznają urazów w aktywnie spędzanym czasie wolnym. Jednak nie jest to jedyna grupa, do której powinno się adresować działania prewencyjne. Warto pamiętać również o mniej "głośnych i obecnych" grupach społecznych, w nieco innych okolicznościach doświadczających urazów i ich konsekwencji. (...)
Lepiej szczepić, niż nie szczepić
Z dr n. med. Małgorzatą Bednarek z Oddziału Chorób Zakaźnych, Tropikalnych i Pasożytniczych dla Dzieci Kliniki Chorób Zakaźnych i Hepatologii Uniwersytetu Medycznego w Łodzi, rozmawia Paweł Lewek. (...)
NAUKA
Jak przewidzieć nagły zgon sercowy?
Ewa Stępień
Narzędzia do walki z nagłymi zgonami sercowymi, choć są w Polsce coraz szerzej dostępne, nie są wykorzystywane w stopniu pokrywającym zapotrzebowanie. Najzwyklejsze ekg nie jest doceniane nawet w medycynie sportowej. Elektrokardiolodzy alarmują - zostaliśmy daleko w tyle nie tylko za krajami starej Unii, ale również za Czechami, Węgrami, Litwą i Słowacją. Kiedy, wydawałoby się, zdrowy człowiek nieoczekiwanie upada na ulicy i umiera na serce, mamy do czynienia z nagłym zgonem sercowym. Utarło się, że jak ktoś nagle umiera na serce, to znaczy, że ma zawał. A tak wcale nie jest, mimo że te dwa pojęcia bywają ze sobą utożsamiane. Nagła śmierć sercowa w 80% spowodowana jest złośliwymi, komorowymi zaburzeniami rytmu serca (migotanie komór lub częstoskurcz komorowy). Problem w tym, że nie ma typowych objawów sygnalizujących zagrożenie, pierwszym jest często... śmierć. Taki "zdrowy" człowiek pierwszy kontakt z lekarzem ma najczęściej w karetce pogotowia. Jeżeli interwencja jest szybka, udaje się go uratować. (...)
Leczenie raka jelita grubego - lepsze wrogiem dobrego
Marcin Wełnicki
Standardowe schematy paliatywnej chemioterapii w przypadku raka jelita grubego z przerzutami obejmują stosowanie pochodnych fluoropirymidyny oraz platyny. W 2004 r. FDA zarejestrowały w tym celu również leki biologiczne: bewacizumab - przeciwciało monoklonalne przeciwko naczyniowemu czynnikowi wzrostu nabłonka (VEGF) oraz cetuximab, humanizowane przeciwciało przeciwko receptorowi dla nabłonkowego czynnika wzrostu (EGFR). Trwają poszukiwania kombinacji leków najbardziej optymalnej dla pacjentów. Rozważa się m.in. łączenie dwóch substancji biologicznych. Na łamach New England Journal of Medicine opublikowano w styczniu br. wyniki holenderskiego badania porównującego skuteczność dwóch schematów chemioterapii paliatywnej uwzględniającej leki biologiczne. Grupę badaną stanowiło 755 pacjentów z wcześniej nieleczonym rozsianym rakiem jelita grubego. 378 osób otrzymywało kapecytabinę, oksaliplatynę i bewacizumab (grupa CB). Pozostali (377 osób) otrzymywali dodatkowo cetuximab (grupa CBC). Pierwszorzędowym punktem końcowym badania był czas do progresji choroby (progression-free survival). (...)
Aliskiren kontra losartan
Marcin Wełnicki
Inhibitory konwertazy angiotensyny (ACEi) oraz antagoniści receptora dla angiotensyny (ARA), obok działania hipotensyjnego, pozwalają w istotnym stopniu odwrócić remodeling serca. Jest to bardzo istotne działanie tych leków, ponieważ przerost lewej komory serca u pacjentów z nadciśnieniem tętniczym nie tylko świadczy o istniejących zmianach narządowych, ale stanowi również czynnik ryzyka zgonu. W ubiegłym roku zarejestrowany został pierwszy bezpośredni inhibitor reniny - aliskiren. Kardiolodzy wiążą z nim wielkie nadzieje. Mimo wciąż skromnego doświadczenia klinicznego z aliskirenem, wyniki kolejnych badań usprawiedliwiają optymizm lekarzy. Wiadomo już, że inhibitor reniny wykazuje działanie nefroprotekcyjne. Opublikowane ostatnio wieloośrodkowe badanie dostarcza również istotnych informacji na temat wpływu stosowania aliskirenu na przerost lewej komory serca u osób z nadciśnieniem tętniczym. (...)
Torowana tromboliza w leczeniu udaru mózgu
Marcin Wełnicki
Tromboliza z zastosowaniem alteplazy - rekombinowanego tkankowego aktywatora plazminogenu (rt-PA) - to obecnie jedyna metoda przyczynowego leczenia niedokrwiennego udaru mózgu. Na świecie prowadzonych jest szereg badań mających na celu jej udoskonalenie lub opracowanie nowych, skutecznych terapii. Rozważana jest m.in. możliwość jednoczesnego zastosowania leków trombolitycznych i przeciwpłytkowych. Podobna strategia pozwoliła zwiększyć szansę na skuteczną rekanalizację naczyń wieńcowych w wybranych przypadkach zawałów serca. Z inicjatywy amerykańskiego National Institutes of Health/National Institute of Neurological Disorders and Stroke przeprowadzono wieloośrodkowe badanie CLEAR (The Combined Approach to Lysis Utilizing Eptifibatide and rt-PA in Acute Ischemic Stroke), którego celem była ocena bezpieczeństwa i skuteczności zastosowania łączonej terapii w przypadku udaru niedokrwiennego mózgu. (...)
MEDUKACJA
Bądź LEPszy w testach
Jakub Klimkiewicz
Pytania testowe, których zakres pokrywa się z LEP. Prawidłowe odpowiedzi wraz z komentarzami. (...)
KONFERENCJE
Pierwsze Targi Medycyny Rodzinnej
Mariusz Kielar
W pierwszych Targach Medycyny Rodzinnej (Poznań, 16-18 stycznia 2009 r.) wzięło udział ok. 1000 lekarzy różnych specjalności, a także pielęgniarki, położne i inni pracownicy ochrony zdrowia. Targi współorganizowała Federacja Pracodawców Ochrony Zdrowia "Porozumienie Zielonogórskie". (...) Targi Medycyny Rodzinnej były ważnym forum wymiany poglądów na temat sytuacji i zawodowych perspektyw polskich lekarzy. Stanowiły także, jak na imprezę tego rodzaju przystało, doskonałą okazję do zapoznania się z ofertą firm prezentujących produkty i usługi pomocne w prowadzeniu praktyki lekarskiej. Jednak najwięcej czasu w programie tych targów przeznaczono na edukację. Niezwykle interesujące sesje naukowe: pediatryczna, gastroenterologiczna, endokrynologiczna, dermatologiczna, kardiologiczna i wakcynologiczna poświęcone były problemom diagnostycznym i terapeutycznym, z jakimi na co dzień spotykają się lekarze rodzinni. Swoje wykłady zaprezentowali zaś wybitni specjaliści z różnych dziedzin. Jeden z nich, o probiotykach i prebiotykach w praktyce lekarza rodzinnego, wygłosiła prof. Mieczysława Czerwionka-Szaflarska, kierownik Katedry i Kliniki Pediatrii, Alergologii i Gastroenterologii Collegium Medicum w Bydgoszczy. (...)
Zdrowy start w przyszłość
Katarzyna Mazowska
Lekarze stanowią pierwszą linię frontu w walce z chorobami najmłodszych, lecz coraz większy nacisk należy kłaść na profilaktykę - podkreślał dr Piotr Socha, rozpoczynając konferencję "Zdrowy Start w przyszłość - żywienie dzieci i szczepienia". Najnowsze trendy w żywieniu niemowląt zaprezentowała prof. Hanna Szajewska. Wiele starszych zaleceń zdezaktualizowało się (zmiany dotyczą m.in. czasu włączenia do diety glutenu oraz pokarmów potencjalnie alergizujących), lecz nadal podkreśla się wyższość karmienia naturalnego nad żywieniem sztucznym. Zgodnie ze stanowiskiem Komitetu Żywienia ESPGHAN (European Society for Paediatric Gastroenterology, Hepatology and Nutrition), wyłączne lub pełne karmienie piersią powinno być utrzymywane przez około 6 miesięcy od urodzenia. Co do glutenu - zalecane jest zarówno unikanie wczesnego (poniżej 4. miesiąca życia), jak i późnego (od 7. m.ż.) wprowadzania tego składnika do diety. Najlepiej, by gluten wprowadzany był stopniowo, przy jednoczesnym podtrzymaniu karmienia piersią (co potencjalnie może zmniejszać ryzyko zachorowania na celiakię, cukrzycę typu 1. czy alergię na pszenicę). (...)