Spis treściSZ nr 26–29/2009
z 6 kwietnia 2009 r.
Stuknij na okładkę, aby przejść do archiwun rocznika 2009
ZE ŚWIATA
Katarzyna Stażyk
- Zamierzam pracować w Afryce, zajmować się HIV i AIDS - mówi Katarzyna Stażyk. Ukończyła Wydział Lekarski na Uniwersytecie Jagiellońskim w 2005 r. Po odbyciu stażu podyplomowego i zdaniu LEP, dzięki pomocy Salezjańskiego Wolontariatu Misyjnego, wyjechała do pracy w ośrodkach misyjnych w Etiopii. Przebywała w nich od lipca 2007 r. do połowy kwietnia ub.r. Obecnie robi specjalizację w dziedzinie chorób zakaźnych w Szpitalu Uniwersyteckim w Krakowie. (...)
Z WOKANDY
Sąd nad dr. G. (część 8.)
Helena Kowalik
Na sali rozpraw naprzeciw oskarżonego kardiochirurga Mirosława G. stanęła kolejna grupa środowiskowa: pielęgniarki. Takie blokowanie zarzutów nie jest twardą regułą sędziego Igora Tuleyi (wszak niektórzy wezwani świadkowie zgłaszają się w drugim terminie), ale wprowadza pewien porządek w przebieg procesu. Zeznające kobiety łączy bardzo krótki staż w klinice kierowanej przez dr. G. - w większości pracowały kilka miesięcy. Prokuraturę interesowała przyczyna ich odejścia z kliniki. I jest to też pierwsze pytanie sędziego. (...)
BIZNES, RYNEK, EKONOMIA
Nabici w palmę
Małgorzata Solecka
Para emerytów na leżakach rozłożonych na białej, piaszczystej plaży, lazurowe niebo i morze. A może nawet ocean, bo reklamy funduszy emerytalnych sprzed 10 lat nie stawiały kropki nad "i". Dziś już wiemy, że za 30 lat z państwowego świadczenia tylko nielicznym emerytom uda się opłacić wakacje bardziej egzotyczne niż turnus sanatoryjny w Ciechocinku. Oczywiście, poza sezonem. A już z całą pewnością nie będzie w tej grupie zbyt wielu lekarzy. (...)
Skutki kryzysu dla ochrony zdrowia
Małgorzata Solecka
Trzy czwarte Polaków korzysta już z prywatnej opieki zdrowotnej. Co dziesiąty Polak regularnie korzysta z płatnych usług medycznych - doniosły niedawno "Wiadomości". W dobie kryzysu ekonomicznego można by się cieszyć, że pacjentów stać na taki "luksus". Tyle że przewlekła niewydolność publicznej ochrony zdrowia nie może być powodem do radości. Tym bardziej że nie wiadomo, bo nikt tak naprawdę nie jest w stanie tego przewidzieć, jakie skutki dla systemu opieki zdrowotnej w Polsce niosą za sobą zawirowania ekonomiczne: spowalniająca gospodarka, wzrost bezrobocia, ciągle słaba złotówka. (...)
Zachodniopomorski falstart
Bernadeta Waszkielewicz
Rządowy program "Ratujmy polskie szpitale" zachęca publiczne placówki do przekształcenia się w spółki kapitałowe. Póki co okazuje się jednak tylko kolejną propozycją ich oddłużenia. Szpitale, które sobie dobrze radzą, wcale zaś nie chcą się komercjalizować. Nie opłaca im się - nie dostaną od państwa ani złotówki, a mogą stracić wielomilionowe dofinansowania ze środków unijnych. No, i musiałyby płacić podatek CIT od zysku. (...)
Operacja się udała, szpital żyje
Wacław Rogut
Pierwszy w Polsce szpital przejęty przez spółkę pracowniczą wyszedł z potężnej zapaści szybciej, niż ktokolwiek się tego spodziewał. 17 grudnia 2008 r. dr Joanna Madejczyk Białowąs zamówiła w cukierni 20 tortów i chodząc po oddziałach, dzieliła się z personelem ciastem niczym opłatkiem. Skosztowało go 160 osób, ponad połowie z nich tort smakował wyjątkowo. 85 pracowników stało się właśnie właścicielami szpitala w Jaworze na Dolnym Śląsku. Mieli co świętować, bo w czasie, gdy słowo kryzys odmienia się przez wszystkie przypadki, aż cztery banki gotowe były udzielić im wielomilionowego kredytu. (...)
Szpital z marzeń
Paweł Lewek
Chciałem jeszcze przed emeryturą popracować w godziwych warunkach - mówi dr n. med. Sławomir Sobkiewicz, współwłaściciel nowego prywatnego szpitala położniczego w Łodzi. - Jeżdżąc po Niemczech, Francji, Hiszpanii, Anglii, Stanach Zjednoczonych utwierdzałem się w przekonaniu, że także w Polsce lekarz powinien i może mieć satysfakcję z własnej pracy. Pierwszy w Łodzi prywatny szpital rozpoczął działalność we wrześniu ub.r. przy ul. Szparagowej na Teofilowie, w północno-zachodniej części miasta. Właścicielem szpitala jest "Salve" spółka z o.o., którą utworzyli dr Sławomir Sobkiewicz i dr Waldemar Lech. (...)
WYDARZENIA
Diagnoza z powikłaniami
Małgorzata Solecka
Jesień 2007. Aresztowanie szefów krakowskiej "Diagnostyki", przedstawicieli handlowych tej firmy oraz kilku dyrektorów szpitali ginie w cieniu kampanii parlamentarnej. Ale również - tropienia źródeł przecieku o akcji CBA w resorcie rolnictwa, która faktycznie obaliła rząd Jarosława Kaczyńskiego, a także pokazu, jak to posłanka PO, Beata Sawicka, daje się przekupić agentom antykorupcyjnym. Konkurencja tych newsów jest zbyt duża, by media zainteresowały się bliżej śledztwem prowadzonym w tym samym czasie przez łódzką prokuraturę. Ale w środowisku medycznym mało kto kryje zdumienie. "Diagnostyka" uchodzi za rzetelną i niedrogą firmę, a wygrywanie przetargów przez taniego oferenta powinno być standardem. Mało to w placówkach zdrowotnych rozstrzygnięć przetargowych, w których zwycięża - mimo protestów i spraw przed sądami arbitrażowymi - najdroższy oferent? (...)
Koło ratunkowe czy tylne drzwi do prywatyzacji?
Halina Pilonis
Minister zdrowia Ewa Kopacz przedstawiła posłom informację na temat tzw. planu B, czyli programu "Ratujemy polskie szpitale". Zakłada on, jak wiadomo, pomoc finansową dla samorządów, które zdecydują się na przekształcenie szpitali w spółki. Program powstał, gdy w ubiegłym roku Sejm podtrzymał prezydenckie weto do 3 ustaw zdrowotnych, co uniemożliwiło planowane przez PO obligatoryjne przekształcanie publicznych szpitali w spółki. Ma być realizowany w latach 2009-2011. Założenia programu "Ratujemy polskie szpitale" zostały poddane konsultacjom społecznym (do 26 marca). Po tym terminie minister zdrowia ma jeszcze 30 dni na ustosunkowanie się do uwag. (...)
"Oskary miłosierdzia" rozdane
Marcin Mikos
Po raz piąty Stowarzyszenie Wolontariatu św. Eliasza wyróżniło współczesnych miłosiernych Samarytan. Krakowskie Stowarzyszenie Wolontariatu zajmuje się kompleksową i profesjonalną pomocą osobom cierpiącym. Od 5 lat organizacja poszukuje i wyróżnia osoby, którym wrażliwość nie tylko nie pozwala przejść obojętnie obok potrzebujących, ale także inspiruje do działalności charytatywnej. Tytuł Miłosiernego Samarytanina w tym roku przypadł Tadeuszowi Bartosiowi z Kraśnika oraz dr. hab. med. Mikołajowi Spodarykowi z Krakowa. (...)
FELIETONY
PANOPTICUM
eMPeKi
Marek Wójtowicz
A może właśnie chodzi o to, żeby system liczenia kosztów w publicznych zakładach nie był zbyt dokładny i nie pozwalał na udowodnienie, że koszty wytworzenia usługi zdrowotnej są obiektywnie wyższe niż możliwości jej sfinansowania? Wskutek wieloletniej, powszechnej biegunki legislacyjnej coraz mniej jest aktów prawnych "ponadczasowych", które przetrwały lata w niezmienionym kształcie. Należy do nich rozporządzenie Ministra Zdrowia i Opieki Społecznej z 22 grudnia 1998 r. w sprawie szczegółowych zasad rachunku kosztów w publicznych zakładach opieki zdrowotnej. (...)
Kryzys na horyzoncie
Andrzej Sośnierz
W lutym, po raz pierwszy od wielu lat, zdarzyło się, że przychody Narodowego Funduszu Zdrowia były mniejsze niż to zaplanowano. Można podejrzewać, że jest to niestety zapowiedź trwalszej tendencji, a zatem i całoroczny budżet NFZ będzie niższy niż zakładano. To zaś jest prognostykiem tego, że dla systemu ochrony zdrowia przychodzą "chude lata". (...)
TYLKO FAKTY
Zabezpieczenie powództwa
Marek Nowicki
Trwa walka o montelukast. I to w dodatku sodowy. A właściwie o pieniądze, jakie można uzyskać z jego sprzedaży. W samej tylko biednej Polsce każdego roku Narodowy Fundusz Zdrowia wydaje na zrefundowanie montelukastu ponad 100 milionów złotych. Do tej pory montelukast mógł się kojarzyć tylko z Singulairem i amerykańską firmą Merck. To właśnie ten koncern wiele lat temu wypuścił na rynek lek, który - skutecznie pomagając osobom chorym na astmę - stał się rynkowym hitem. To numer jeden Mercka, nie tylko w Polsce. (...)
Z PAMIĘTNIKA WIEJSKIEJ LEKARKI
Garnczek na brzuchu
Janina Banachowska
Pacjent leżał na kozetce rozebrany, na brzuchu sterczał mu przeszło litrowy garnczek. - Co to za garnczek i po co? - zapytałam. - Adyć to ta bańka, nie było jak postawić małej, takiej jak na plecy, postawilim garnczek, niech wszystko wyciągnie... No, to ładnie, pomyślałam. Teraz już i woreczek żółciowy pod taką bańką mógł pęknąć. Chwyciłam za brzeg naczynia i podkładając palce usiłowałam oderwać niefortunną bańkę. Nie szło. Trzymała się jak zakleszczona. Pacjent jęczał, widocznie moje próby zwiększały bolesność brzucha. (...)
OPINIE
Uwielbiany dr House
Halina Pilonis
Panteon idealnych lekarzy znów się powiększył. Obok książkowego doktora Judyma, słynnego dr. Kildare'a oraz swojskich: doktora Sowy z filmu "Szpital na peryferiach", bohaterów serialu "Ostry dyżur" i Zosi Burskiej z "Na dobre i na złe" - mamy też doktora House'a, który zasadniczo różni się od wyżej wymienionych. Telewidzowie, w tym również lekarze, uwielbiają tę postać. Dr House burzy zaś lansowany w literaturze i kinie wizerunek lekarza: cierpliwego, etycznego, wrażliwego na cierpienia chorych. Bohater serialu "Doktor House" jest opryskliwy, niesympatyczny, wręcz nie lubi swoich pacjentów. Nie zajmuje się wypełnianiem ich dokumentacji medycznej. Nadto sam jest uzależniony od środków przeciwbólowych. To cynik, wygłaszający bluźnierstwa typu: "Kiedy mówisz do Boga - jesteś religijny. Kiedy słyszysz jego głos - jesteś chory psychicznie" i pozbawiony uczuć samotnik: "Mówią, że nie można żyć bez miłości. Cóż, tlen jest bardziej potrzebny". (...)
INFORMATYZACJA
Potrzebna ustawa
Krzysztof Nyczaj
W celu wyeliminowania nieporozumień i niespójności wynikających z niejednakowego stosowania terminologii medycznej zaczęto katalogować i porządkować słownictwo medyczne. W ten sposób powstały mniej lub bardziej uporządkowane zbiory terminologiczne, czyli klasyfikacje. Najbardziej znane to Międzynarodowa Klasyfikacja Chorób i Problemów Zdrowotnych, Międzynarodowa Klasyfikacja Procedur Medycznych, Międzynarodowa Klasyfikacja Niepełnosprawności, nomenklatura terminów medycznych SNOMED oraz system kodów resortowych dla zakładów opieki zdrowotnej. Istnieją również specjalne klasyfikacje do oznaczania leków i materiałów medycznych, zawodów i specjalności medycznych. (...)
ZE ZNAKIEM Q
Cel(owość) terapii?
Józef Stępień
Niemal w każdej sytuacji, dla uzyskania najlepszego efektu terapii, istnieje potrzeba zaangażowania wielu osób. W procesie diagnostyczno-terapeutycznym zaangażowany jest personel medyczny i niemedyczny: lekarski, pielęgniarski, technicy medycyny, psycholodzy, biolodzy i inni. W wielu przypadkach personel ten nie ma ze sobą bezpośredniego kontaktu, a jedynym nośnikiem informacji o pacjencie jest skierowanie na badanie lub na konsultację. Przekazanie pacjenta pod opiekę kolejnego lub właściwego specjalisty lub do leczenia w określonym zakładzie opieki zdrowotnej odbywa się również na podstawie skierowania. (...)
PUNKTY WIDZENIA
Z DROGI...
Sny
Andrzej Musiałowicz
O czym śnią królowie? Pomijając koszmary związane z utratą tronu, a więc koniecznością skutecznego eliminowania potencjalnych rywali, śnią chyba o miłości ludu. Ludu do nich, oczywiście, bo miłość króla do ludu wynika z samej instytucji tronu. Ukochani poddani też miewają marzenia senne: a to ich Król schodzi wreszcie na ziemię z obłoków, a to malutki pomorek wśród dworzan odcina wreszcie władcę od bolesnej, a więc szkodliwej wiedzy, a to sądy stają się sprawiedliwe i pieniądz w państwie dzielony jest uczciwie, a nadto prawo stanowione sensownie i w stanie trzeźwości. Nic wielkiego, ot, takie przyziemne rojenia. (...)
OKIEM DYREKTORA
Strategia
Janusz Atłachowicz
Miałem ostatnio okazję uczestniczyć w ciekawych zajęciach doskonalących umiejętności menedżerskie. Tematyka - zarządzanie zmianą. Czyli coś, z czym mamy do czynienia permanentnie w systemie ochrony zdrowia. To już 11. rok, licząc od 1999 r., ciągłych zmian. Wygląda to tak, jakbyśmy chcieli przetestować u siebie wszystkie obowiązujące w świecie i Europie systemy i rozwiązania, szukając, no, właśnie... czego? W trakcie zajęć, oprócz prawa i finansów, organizacji i zarządzania, najczęściej powtarzało się pojęcie strategii oraz zarządzania strategicznego w jednostkach ochrony zdrowia. (...)
KLINIKA
Nie karać, leczyć!
Michał Rutkowski
Świat bez narkotyków - taką utopijną deklarację w 1998 r. uchwaliło ONZ. Po 10 latach jej obowiązywania czas na podsumowanie efektów. W globalnej polityce antynarkotykowej wyróżniamy dwa podejścia: represyjne, w którym głównym celem jest karanie, oraz pragmatyczne, w którym nacisk położony jest na redukcję szkód spowodowanych produkcją i zażywaniem narkotyków. W ostatniej dekadzie ONZ promowało ten pierwszy model. Fakt, że dochody z handlu narkotykami ciągle wzrastają - najlepiej świadczy o nieskuteczności światowej polityki narkotykowej. (...)
Terapia substytucyjna uzależnienia od opiatów - fakty i mity
Z dr. Bogusławem Habratem, kierownikiem Zespołu Profilaktyki i Leczenia Uzależnień oraz przewodniczącym Polskiego Towarzystwa Badań nad Uzależnieniami, rozmawia Marcin Wełnicki (...)
Usterki urologiczne
Z prof. dr. hab. Wojciechem Pypno, kierownikiem Kliniki Urologii CMKP Szpitala im. Witolda Orłowskiego w Warszawie, rozmawia Marcin Wełnicki (...)
Leczenie uzależnionych od opiatów. Jaki model zdołamy wypracować?
Wprowadzany właśnie w Polsce Narodowy Program Ochrony Zdrowia Psychicznego wpisuje się swoimi założeniami w nowe trendy w organizacji opieki psychiatrycznej na świecie. Zarówno podczas konferencji "Centrality of patients-clinicians partnerships" (Monpelier, 2003), jak i podczas "European Ministerial Conference: Mental Health Action Plan" (Helsinki, 2005) uwaga i zainteresowanie uczestniczących w spotkaniach autorytetów z dziedziny psychiatrii poświęcone były przede wszystkim wzmocnieniu działań integrujących partnerskie relacje między pacjentem a opiekunem. (...)
NAUKA
Wyjątkowa operacja rzadkiej wady wrodzonej
Ewa Krupczyńska
- Byliśmy zaskoczeni wadą wrodzoną u dziewczynki urodzonej w lutym. Wcześniej przypadki całkowitego rozszczepu tchawiczo-przełykowego znaliśmy tylko ze specjalistycznej literatury medycznej. Dotychczas opisano zaledwie 40 przypadków tego rodzaju wady u noworodków. Po wielokrotnych zabiegach operacyjnych żyje tylko kilkoro z nich - mówi dr hab. n. med. Dariusz Patkowski, kierownik Katedry i Kliniki Chirurgii i Urologii Dziecięcej AM we Wrocławiu. Do wrocławskiej kliniki na konsultację zgłosiła się kobieta w 27. tygodniu ciąży, u której podejrzewano, że płód, który nosi, ma zarośnięty przełyk. Po urodzeniu dziecka chciała je zoperować w Klinice Chirurgii i Urologii Dziecięcej we Wrocławiu, mającej największe doświadczenie w kraju w operowaniu noworodków z zarośniętym przełykiem małoinwazyjną metodą torakoskopową. (...)
Andropauza to nie andropauza
Marcin Wełnicki
Problem męskiego przekwitania jest tematem bardzo medialnym, modnym i szeroko komentowanym. Część naukowców dopatruje się analogii pomiędzy menopauzą a andropauzą, są również tacy, którzy istnienie tej drugiej podają w wątpliwość. W przypadku kobiet bezpośredni związek pomiędzy wygasaniem funkcji hormonalnej jajników a występowaniem charakterystycznych objawów przekwitania jest już udowodniony. Do niedawna uważano, że u mężczyzn od pewnego wieku poziom testosteronu obniża się o 1% rocznie aż do wartości, przy której pojawiają się objawy podobne do menopauzalnych. W świetle najnowszych badań problem andropauzy przedstawia się zgoła inaczej. (...)
Chlamydia - i co dalej?
Tomasz Góra
Bakterie z rodzaju Chlamydia uważane są za bezwzględne pasożyty wewnątrzkomórkowe. Mogą one przeżyć i się rozmnażać jedynie wewnątrz komórek ssaków. Chlamydie korzystają z komórkowych zasobów ATP gospodarza, gdyż nie mogą syntetyzować tego bogatoenergetycznego związku. Dlatego między innymi nie udaje się ich wyhodować na sztucznych podłożach mikrobiologicznych. Zdolne są za to do syntezy własnych białek. Są odporne na antybiotyki beta-laktamowe i mają specyficzną budowę ściany komórkowej, gdyż nie zawiera ona typowego dla bakterii peptydoglikanu, a jedynie antygen LPS (lipopolisacharyd) - endotoksynę. Chlamydie cechuje ciekawy cykl rozwojowy, w przebiegu którego występują stadia ciałka elementarnego (odpowiedzialnego za szerzenie się patogenu w ustroju oraz przenoszenie między osobnikami) oraz ciałka siatkowatego, czyli początkowego (powstającego po sfagocytowaniu ciałka elementarnego przez komórkę gospodarza), które zdolne jest do podziału. (...)
MEDUKACJA
Bądź LEPszy w testach
Anna Klimkiewicz
Pytania testowe, których zakres pokrywa się z LEP. Prawidłowe odpowiedzi wraz z komentarzami. (...)
KONFERENCJE
Rejestrować po skandynawsku
Halina Pilonis
A gdyby tak nie trzeba było wypełniać PIT-ów i przychodziłyby one do nas gotowe pocztą? Listonosz przynosiłby również świeżo upieczonym rodzicom "becikowe" i nie musieliby oni stać po nie w kolejce w urzędzie. Zdaniem prof. Józefa Oleńskiego, prezesa GUS, byłoby to możliwe, gdyby wprowadzić w Polsce skandynawski model infrastruktury informacyjnej. Częścią takiej infrastruktury są również rejestry medyczne, o których pisaliśmy w poprzednim numerze SZ. W Polsce są zmorą wielu świadczących usługi medyczne. Jest ich ponad 100. Nie komunikują się wzajemnie i dlatego wielu świadczeniodawców jest zobowiązanych ustawowo do przekazywania tych samych danych wielokrotnie - do różnych rejestrów. (...)
Warsztaty dla dziennikarzy zorganizowane zostały przez Instytut Psychiatrii i Neurologii w Warszawie oraz redakcję "Służby Zdrowia"
Leczenie substytucyjne - szansa wciąż niewykorzystana
Grażyna Mickiewicz
Ze sprawozdania z realizacji Krajowego Programu Przeciwdziałania Narkomanii za 2007 r. wynika, że dostępność programów substytucyjnych w Polsce jest ograniczona. Na terenie kraju działało wówczas jedynie 16 programów substytucyjnych (z czego 5 w Warszawie), nie pokrywały zatem one zapotrzebowania na leczenie osób uzależnionych od opiatów. W województwie śląskim czas oczekiwania na przyjęcie do programu wynosił ponad rok!, a mieszkańcy 6 województw (!) w ogóle nie mają dostępu do tej metody leczenia. Czy sytuacja się poprawia? Terapii uzależnień poświęcona była m.in. debata ekspercka zorganizowana przez "Służbę Zdrowia" w listopadzie ub.r. z udziałem lekarzy, terapeutów, instytucji i urzędów odpowiedzialnych za programy substytucyjne. Ostatnie spotkanie, adresowane do dziennikarzy, było próbą poszukiwania ich pomocy poprzez kreowanie rzetelnych opinii na temat terapii substytucyjnej i pozyskiwanie nowych sojuszników. (...)
Szpital Zakonu Bonifratrów w Krakowie zainaugurował projekt szkolenia kapelanów szpitalnych
Lekarze dusz, nie tylko szafarze sakramentów
Halina Kleszcz
Aulę Jana Pawła II w Sanktuarium Miłosierdzia Bożego w Łagiewnikach 14 marca szczelnie wypełnili kapelani szpitalni z całej Polski (!) O randze konferencji świadczyli zaproszeni goście, m.in.: ks. bp Jose Louis Redrado, sekretarz Papieskiej Rady ds. Duszpasterstwa Służby Zdrowia, Marek Haber, wiceminister zdrowia, ks. dr hab. Grzegorz Ryś, rektor Wyższego Seminarium Duchownego Archidiecezji Krakowskiej. Czterystulecie obecności szpitalniczego zakonu Bonifratrów na ziemiach polskich nie mogło znaleźć lepszego upamiętnienia. Marek Krobicki, dyrektor Szpitala Bonifratrów, strzelił w dziesiątkę pomysłem zorganizowania fachowych szkoleń dla kapelanów szpitalnych. Kapelanami zostawali dotąd często księża wytypowani przez proboszczów i nie potrafiący odmówić tej posługi. Podstawą ich pracy wśród chorych jest intuicja, a w najlepszym razie - samokształcenie. (...)
Zimowe Sympozjum Medycyny Ratunkowej i Intensywnej Terapii, Karpacz, marzec 2008
Nowości w medycynie ratunkowej
Ewa Krupczyńska
Tegoroczne, 17. już spotkanie przedstawicieli medycyny ratunkowej w Karpaczu zaczęło się nietypowo - rajdem ambulansów ratunkowych Rescue Trophy Extreme z Wrocławia do Karpacza po trudnym, w większości górskim terenie. Rajd miał sprawdzić, jak zespoły ratunkowe są przygotowane i przystosowane do działań w warunkach ekstremalnie trudnych. Nie wszystkie ambulanse poradziły sobie z tym zadaniem. Podczas sympozjum, w którym wzięło udział ponad 700 osób, w tym kilkunastu wykładowców z zagranicy, omawiano stan aktualnej wiedzy z medycyny ratunkowej, dyskutowano też o perspektywach jej rozwoju w kraju, Europie i na świecie. Wykłady prowadzili także zagraniczni specjaliści, m.in. z USA, Irlandii, Szwecji, Australii i Grecji. (...)