Spis treściSZ nr 47–50/2009
z 29 czerwca 2009 r.
Stuknij na okładkę, aby przejść do archiwun rocznika 2009
WYDARZENIA
Aleksandra Gielewska
22 lipca 1949 r. ukazał się pierwszy numer SZ. Data ta przy kolejnych jubileuszach niezmiennie wprawia nas w konfuzję. Od 15 lat rocznicowe obchody przenieśliśmy więc na czerwiec. W tym roku - na ostatni dzień czerwca. Nikt z nas, członków obecnego zespołu redakcyjnego, w lipcu 1949 r. nie zameldował się jeszcze na tym świecie, ja urodziłam się już po śmierci Stalina i sporo lat później dowiedziałam się, że z powodu odmowy opublikowania nekrologu Stalina - na 4 lata zamknięty został "Tygodnik Powszechny". "Służba Zdrowia" ukazywała się nieprzerwanie i bez zawirowań. Nawet po ogłoszeniu stanu wojennego redakcja była zawieszona wyjątkowo krótko, zaledwie 5 miesięcy. Wcześniej, przed reaktywacją tygodnika 1 maja 1982 r., została wyrzucona większość jej dziennikarzy - za przynależność i zaangażowanie w ruch "Solidarności". Część powróciła do pracy w styczniu 1990 r., gdy w wolnej Polsce wygrałam konkurs na redaktora naczelnego. (...)
Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski dla Aleksandry Gielewskiej
Aleksandra Gielewska, redaktor naczelna "Służby Zdrowia", odbrła z rąk Prezydenta RP Lecha Kaczyńskiego Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski (...)
Dla kogo jest system opieki zdrowotnej
Elżbieta Cichocka
Sześćdziesiąt lat temu "Służba Zdrowia" doniosła, że w Warszawie nie można dostać penicyliny, wówczas jedynego antybiotyku. Ciekawie brzmi oficjalna odpowiedź ministerstwa: "Hurtownie dostarczają aptekom leków wówczas, gdy łączny rachunek wynosi przynajmniej 10 tys. zł. Jest to podyktowane względami gospodarki planowej. Wielokrotnie zdarzało się bowiem, że apteki czyniły zamówienia co parę dni, zamiast nadsyłać większe zamówienia w określonych odstępach czasu. Hurtownie nie są sklepami detalicznymi. Częste księgowanie i częsta ekspedycja towaru utrudnia im pracę". Pół wieku gospodarki planowej dowiodło niezbicie, że deficyt towarów i usług jest wpisany w jej logikę. Na szczęście, kiedy w sklepach został już tylko sam ocet, nastąpiły wybory czerwcowe i wybuch wolności. (...)
Specjalne centra dla ofiar wypadków
Aleksandra Kurowska
Według raportu Europejskiej Rady Bezpieczeństwa Transportu, Polska zajmuje drugie miejsce w UE pod względem liczby śmiertelnych wypadków komunikacyjnych. W ub.r. w Polsce zginęły 143 osoby w przeliczeniu na 1 mln mieszkańców. Gorzej wypada tylko Litwa. Tymczasem np. we Francji ten wskaźnik spadł w ostatnich latach do 69. Oczywiście, w pierwszej kolejności za tę sytuację obwinia się nieostrożnych kierowców, fatalny stan dróg i jakość samochodów. Ale opieka medyczna nad ofiarami wypadków też pozostawia wiele do życzenia. Toteż resort zaproponował zmiany w ratownictwie, które, jak przyznaje, mają także na celu ograniczenie śmiertelności ofiar wypadków. (...)
XX lat odrodzonego samorządu lekarskiego
Trudne pytania
Jolanta Sielska
Repertuar Europejskiej Orkiestry Lekarzy, uświetniającej obchody XX lecia odrodzenia samorządu lekarskiego - nie zdołał zagłuszyć trudnych pytań stawianych przez samych medyków. Jedno z nich brzmiało: Do czego właściwie potrzebny jest nam samorząd? Blisko pięciuset przedstawicieli izb z całej Polski świętowało w Poznaniu 20-lecie odrodzonego samorządu lekarzy. Lekarzy i dentystów - podkreślali zgromadzeni wielokrotnie. Bo działający na terenie wszystkich województw samorząd, obok 131 tysięcy lekarzy, zrzesza dziś 35 tys. lekarzy dentystów. Uroczystości rozpoczęła msza w poznańskiej farze. Po południu lekarze spotkali się w auli Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza. Nie mogło zabraknąć refleksji podsumowującej dokonania oraz wskazującej na najpilniejsze problemy. (...)
Z WOKANDY
Sąd nad dr. G. (część 11.)
Helena Kowalik
Już pół roku toczy się proces dr. G., kardiochirurga ze szpitala MSWiA, oskarżonego* o branie łapówek od pacjentów i mobbing. Rozprawy odbywają się najczęściej dwa razy w tygodniu i choć trwają od samego rana, późnym popołudniem sędzia musi robić przerwę, by uczestnicy mogli zabrać okrycia z zamykanej szatni. Nie ma tych rzeczy za wiele, bo ławy na sali sądowej są prawie puste. Publiczność stanowi zazwyczaj 2-3 dziennikarzy i była pacjentka oskarżonego. Mówi mi, że chce poznać całą prawdę o człowieku, który ją operował. Choć zeznający wielokrotnie już oskarżali kardiochirurga, nie zmieniła pełnego uwielbienia stosunku do oskarżonego. Twierdzi, że w żadnym szpitalu, a zaliczyła ich w życiu wiele, nie spotkała się z taką troską o chorego, jak na kardiochirurgii przy stołecznej ul. Wołoskiej. Czasem na salę rozpraw zagląda też pewna impulsywna emerytka, którą telewidzowie zobaczyli pierwszego dnia procesu. Wówczas, tuż przed rozprawą, ostentacyjnie wręczyła dr. G. dużą żółtą kopertę (symboliczne nawiązanie do łapówek), w której było zdjęcie kardiochirurga zrobione w chwili, gdy wychodził z aresztu. - Ta fotografia - ogłosiła - wisi nad moim łóżkiem. (...)
RAPORT
20 lat w służbie zdrowia
Niekończące się reform-story
Małgorzata Solecka
Dwudziestolecie wolnej Polski nie jest dobrym momentem na rozdzieranie szat i wytykanie błędów. Tym bardziej że tak rzadko mamy okazję do radosnego świętowania. A naprawdę są powody do radości, również w ochronie zdrowia. Byłoby niemal wspaniale, gdyby nie ten chocholi taniec, w którym kręcimy się wszyscy: politycy, lekarze, menedżerowie szpitali, pracownicy i związkowcy pacjenci - podatnicy. "Ludzie powinni wiedzieć, na co w razie choroby mogą liczyć, jakie świadczenia jest im w stanie zapewnić państwo". "KSRM zaakceptował resortowy projekt tzw. koszyka bezpłatnych, gwarantowanych przez państwo usług medycznych". "Ostatnio firmy ubezpieczeniowe mają nadzieję, że lawinowo przybędzie im klientów: z niepewności jutra. (...) Już trzeci rok system ochrony zdrowia trwa w okresie przejściowym." Z którego roku pochodzą te cytaty? (Źródło: "Gazeta Wyborcza"). Z 2007? Z 2008? Gdzie tam! Z lat 1992-1993. (...)
Kamienie milowe, kamienie młyńskie...
Skok o lata świetlne, choć nie bez zawirowań
Małgorzata Solecka
W aptekach - polopiryna, węgiel i kilka syropów. W szpitalach - brak strzykawek, środków opatrunkowych. Dramatyczny stan urządzeń diagnostycznych. Wysoka umieralność noworodków. Zawał serca to prawie wyrok śmierci. Tak było zaledwie dwadzieścia lat temu. Na co dzień często (zwykle) narzekamy, jak kiepska jest sytuacja w ochronie zdrowia. Ale przychodzi taki dzień, że wypada spojrzeć przez chwilę za siebie i powiedzieć: - Mamy z czego być dumni. Wiele rzeczy udało się osiągnąć. Obchody 20. rocznicy wyborów 4 czerwca 1989 r. były okazją do podsumowań, ocen, retrospekcji. Bilans 20 lat w ochronie zdrowia nie odbiega w sposób znaczący od tego, jak oceniamy całe dwudziestolecie. (...)
LUDZIE I MEDYCYNA
20 lat doświadczeń dr. n. med. Tomasza Romańczyka
Dwie dekady w służbie zdrowia
Jan Osiecki
Akademię Medyczną kończę z wyróżnieniem. Koniec studiów jest nie tylko zamknięciem pewnego etapu w życiu. Na moich oczach upada system. Władze uczelni zdążyły jeszcze wezwać mnie wraz z siedmioma koleżankami i kolegami do komitetu wojewódzkiego PZPR w Katowicach na wręczenie dyplomów dla najlepszych studentów. Miła niespodzianka: zaproponowano nam wybór miejsca pracy. (...)
BIZNES, RYNEK, EKONOMIA
Ubezpieczenia zdrowotne
Szansa dla szpitali, ale niepublicznych?
Aleksandra Kurowska
Czy w 2010 r. zostanie podniesiona składka zdrowotna? A może zamiast wyższej składki będziemy mieli dobrowolne ubezpieczenia zdrowotne, w dodatku z ulgą podatkową? Do końca roku zostało 6 miesięcy - najwyższa pora, żeby w tej sprawie coś się wyjaśniło. Wyjaśnić miało się w połowie czerwca, gdy do uzgodnień zewnętrznych miał zostać skierowany projekt ustawy. A raczej założenia, bo od pewnego czasu pisanie szczególnie ważnych ustaw przejęło Rządowe Centrum Legislacji. - Kierownictwo resortu postanowiło skierować projekt jeszcze do konsultacji wewnętrznych, w ramach MZ. Potrwają one 14 dni - powiedział nam 22 czerwca rzecznik resortu, Jakub Gołąb. (...)
Między abonamentem a polisą
Beata Majewska
Z jednej strony - firmy ubezpieczeniowe. Z drugiej - medyczne firmy abonamentowe. Pierwsze zbierają dziś z wielomiliardowej puli prywatnych wydatków na ochronę zdrowia "grosze": 120-150 milionów złotych. Drugie mają przychody kilkanaście razy większe. Czy za kilka miesięcy układ sił zmieni się diametralnie? Na pierwszy rzut oka - pełna symbioza. Dla ubezpieczycieli oferujących polisy zdrowotne prywatne, sieciowe firmy medyczne to najpoważniejszy partner do kontraktowania usług medycznych. Polska Izba Ubezpieczeń szacuje, że polisy zdrowotne ma w tej chwili ok. 450 tysięcy Polaków. Dla firm abonamentowych, świadczących usługi medyczne, ubezpieczyciele to na pewno poważny, choć w tej chwili nie najważniejszy, klient instytucjonalny. Jedni bez drugich nie mogliby w obecnych warunkach funkcjonować. (...)
Rola i zakres ubezpieczeń prywatnych
Adam Kozierkiewicz
Prywatne ubezpieczenia zdrowotne (PUZ) nie odgrywają znaczącej roli w finansowaniu ochrony zdrowia w krajach Unii Europejskiej. W 2006 r. wkład ubezpieczeń prywatnych w pulę środków na finansowanie ochrony zdrowia nie przekraczał 10% wydatków ogółem w poszczególnych krajach - z wyjątkiem Francji (12,8%) i Słowenii (13,1%). W dwóch trzecich krajów UE nie przekraczał zaś 5%. W latach 1996-2006 udział finansowania opieki zdrowotnej poprzez PUZ wzrósł w 2/3 krajów, a spadł w pozostałych - w największym zakresie w Holandii (wskutek włączenia prywatnych ubezpieczalni do sektora publicznego) oraz w Wielkiej Brytanii (wskutek poprawy dostępu i jakości świadczeń w NHS - Narodowej Służbie Zdrowia). (...)
FELIETONY
PANOPTICUM
Kto poda basen?
Marek Wójtowicz
Termin "służba zdrowia" odziedziczyliśmy po galicyjskiej ustawie krajowej z 2 lutego 1891 r. o urządzeniu służby zdrowia w gminach i obszarach dworskich, a powtórzyliśmy, tuż przed II wojną światową, w ustawie z 15 czerwca 1939 r. o publicznej służbie zdrowia. Na dobre "służba zdrowia" zagościła w umysłach polskich obywateli za sprawą ustawy z 28 października 1948 r. o zakładach społecznych służby zdrowia i planowej gospodarce w służbie zdrowia. W art. 29 tej ostatniej zapisano, że "do Ministra Zdrowia należy naczelne zwierzchnictwo i zwierzchni nadzór w zakresie służby zdrowia". (...)
Koszyk świadczeń - Rozdział trzeci: agonia
Andrzej Sośnierz
Po raz trzeci z rzędu zajmuję się w tym miejscu tzw. koszykiem świadczeń gwarantowanych; przywiązuję do niego dużą wagę. Jak wcześniej wspominałem - to już jedno z ostatnich narzędzi, jakimi dysponują rządzący, a które mogą posłużyć do zreformowania systemu opieki zdrowotnej. Prawie wszystkie inne narzędzia zostały dotąd zużyte i skompromitowane przez poprzednie ekipy rządzące Polską w ostatnich dwudziestu latach. Niektórzy próbują przedstawić te lata jako pasmo sukcesów, dla mnie nie wyglądają one tak różowo. Wracam do tematu koszyka, gdyż niestety w ostatnich dniach "wyszło szydło z worka". (...)
TYLKO FAKTY
Rejestry badań
Marek Nowicki
W MZ powstał specjalny zespół, który ostatecznie zredaguje ustawę o badaniach klinicznych. Być może uda się odpowiedzieć na kilka istotnych pytań: Czy lekarz prowadzący badania kliniczne może otrzymywać podwójne finansowanie terapii tego samego pacjenta: od sponsora zamawiającego badania i z NFZ? Czy lekarz powinien prowadzić badania kliniczne w ramach godzin pracy opłacanych przez szpital? Jaka część kontraktu powinna trafiać do kieszeni lekarzy, a jaka - do kasy szpitala? Ile badań naraz może prowadzić lekarz? Rekordzista pilotował 60... (...)
Z PAMIĘTNIKA WIEJSKIEJ LEKARKI
Uczulenie powiek
Janina Banachowska
Przyszła do mnie matka czteroletniej dziewczynki z dziwnym problemem. Otóż gdy dziecko płacze, wokół oczu pojawiają się rozszerzone naczynka krwionośne, występuje obrzęk powiek i okolicy pod okiem, a następnie, po ustaniu płaczu, skóra staje się sucha i pomarszczona. Kobieta ma kilkoro dzieci i u żadnego tego typu objawy nie występowały. Poleciłam przyprowadzić dziewczynkę do siebie. Przez czas jej nieobecności zastanawiałam się nad podanymi objawami, ale mimo dużych wysiłków nie byłam w stanie do niczego ich porównać. Uczulenie na składnik łez? (...)
PRAWO
Kalendarz z paragrafem
Żaneta Semprich
WIDZIANE Z BOKU
Lekarze z planu filmowego
Halina Pilonis
Na pytanie, kto jest najbardziej znanym lekarzem w Polsce, większość rodaków wymienia jakąś postać doktora z popularnych seriali telewizyjnych. Co myślą ci fałszywi lekarze o zawodzie, w który wcielają się na planie filmowym? - zapytaliśmy najbardziej popularnych. (...)
PUNKTY WIDZENIA
Matrix
Maciej Biardzki
W kultowym filmie braci Wachowskich przedstawiono dwa światy: ten, w którym wydaje się nam, że żyjemy, i ten drugi, w którym żyjemy naprawdę. Ów prawdziwy jest niestety znacznie gorszy. A czy przypadkiem nie jest tak, że opisując system opieki zdrowotnej - mówimy o świecie wyobrażonym i skrzętnie skrywamy wstydliwą o nim prawdę? W toku swojej pracy zawodowej spoglądałem na system z wielu stron; część tych obserwacji przedstawiłem na łamach "SZ". Z biegiem lat coraz bliżej mi do stwierdzenia, że stanowi on nasz własny Matrix. (...)
Z DROGI...
Pszczółki
Andrzej Musiałowicz
Pszczółka, jak wiadomo, to owad pracowity i niezwykle wyczulony na sygnały wysyłane przez rośliny nektarodajne. Innymi słowy, każda pszczółka wie, gdzie stoją konfitury. W świecie organizmów większych, a także w świecie ludzi jest podobnie, inne są tylko sygnały nadawane przez różne słoiczki konfitur. Od mniej więcej 20 lat, pomijając wcześniejsze i późniejsze indywidualne, lokalne inicjatywy realizowane przez prawdziwych entuzjastów, problem rachunku kosztów w zakładach opieki zdrowotnej nie wychodzi poza etap dyskusji. (...)
OKIEM DYREKTORA
Planowanie
Janusz Atłachowicz
Kończy się pierwsze półrocze. I chyba nam wszystkim w Polsce kończą się umowy na ambulatoryjną opiekę specjalistyczną (AOS). W tym rodzaju świadczeń zdrowotnych, od lipca, miały obowiązywać Jednorodne Grupy Pacjentów. Na szczęście ich nie wprowadzono. Pewnie z powodu braku przygotowania, jak i braku środków na ich sfinansowanie. Fundusz ma niższe wpływy ze składek zdrowotnych, niż zaplanował. To, że JGP nie wejdą od lipca 2009 r., Fundusz ogłosił chyba w maju. Ale już nie było go stać na to, żeby ogłosić równocześnie, jakie kontrakty proponuje świadczeniodawcom na drugie półrocze. (...)
KLINIKA
Leczenie choroby Crohna w Polsce i na świecie
Martyna Tomczyk, Marcin Wełnicki
Choroba Leśniowskiego-Crohna (ChL-C) jest nieswoistym procesem zapalnym dotyczącym przewodu pokarmowego, ma charakter wybitnie przewlekły, przebiega z okresami remisji i zaostrzeń, wymagających nierzadko hospitalizacji i intensywnego leczenia farmakologicznego i/lub chirurgicznego. Objawy w znacznym stopniu obniżają jakość życia, powikłania mogą prowadzić do inwalidztwa. Choroba Crohna jest znana od ponad 100 lat, o jej istocie jednak wciąż wiemy zbyt mało. (...)
NAUKA
Rak nerki - nowe możliwości, stare problemy
Paweł Traczewski
Niedawno ukazały się najnowsze zalecenia dotyczące terapii zaawansowanego raka nerki opracowane przez NCCN (National Comprehensive Cancer Network). Organizacja ta zrzesza ekspertów z czołowych amerykańskich ośrodków onkologicznych. Jej działalność ma na celu poprawę efektywności terapii i jakości opieki nad pacjentami dotkniętymi chorobą nowotworową. U chorych z najczęściej występującym (80-85% przypadków) rakiem jasnokomórkowym (stadium nieoperacyjne lub nawrót) najwyższy poziom rekomendacji w leczeniu pierwszorzutowym otrzymały sunitynib, temsirolimus i bewacyzumab z interferonem; w terapii II rzutu sunitynib i sorafenib. Sunitynib, sorafenib i temsirolimus są zalecane także w leczeniu nowotworów o innej histologii niż jasnokomórkowa. Jak podkreśla dr Jakub Żołnierek, ordynator Oddziału Onkologii w Europejskim Centrum Zdrowia w Otwocku, leki nowej generacji wprawdzie nie dają możliwości wyleczenia chorego, ale wydłużają czas do progresji choroby nowotworowej, czas całkowitego przeżycia i są lepiej tolerowane od immunoterapii. (...)
MEDUKACJA
Bądź LEPszy w testach
Paweł Własienko
Pytania testowe, których zakres pokrywa się z LEP. Prawidłowe odpowiedzi wraz z komentarzami. (...)
TEKST SPONSOROWANY
Opieka Medyczna PZU szansą dla zakładów opieki zdrowotnej
Z Piotrem Kuszewskim, wiceprezesem zarządu PZU Życie SA, rozmawia Renata Furman (...)