Spis treściSZ nr 76–79/2009
z 12 października 2009 r.
Stuknij na okładkę, aby przejść do archiwun rocznika 2009
KLINIKA
Anna Adamska, Marcin Wełnicki
W ubiegłych wiekach choroby zakaźne były główną przyczyną zgonów w skali świata. Powszechna dostępność szczepień pozwoliła zmienić ten stan rzeczy. Zdecydowana większość "argumentów" przeciwników wakcynacji jest populistyczna i nie poparta żadnymi dowodami naukowymi. Czy obecnie rozsądne byłoby zaniechanie szczepienia przeciwko wściekliźnie osoby pokąsanej przez wściekłe zwierzę? Czy rodzice odmawiający swoim dzieciom szczepień zdają sobie sprawę, że ich dzieci mogą nie być przyjęte do żłobka czy przedszkola ze wzgędów bezpieczeństwa? A czy dziecko, które w efekcie braku szczepień zachoruje i poważnie ucierpi, nie zarzuci rodzicom lekkomyślności gdy dorośnie...? Dyskusja na temat szczepień zawsze musi być merytoryczna - stawką jest przecież ludzkie życie. (...)
WYDARZENIA
Anioł, który pochyla się nad łóżkiem chorego, musi być śliczny
2 października zmarł Marek Edelman, ostatni przywódca powstania w getcie warszawskim, działacz opozycji demokratycznej i "Solidarności", wybitny lekarz kardiolog. Tylko sprawiedliwi - mówi Biblia - zmieniają ten świat. - Spotkałam dwóch takich ludzi. Jednym z nich był Marek Edelman, drugim - mój brat Jan Józef Lipski - wspomina dr n. med. Maria Dmochowska, łódzka lekarka i działaczka "Solidarności", członek Światowego Związku Żołnierzy AK, opozycjonistka, współorganizatorka NSZZ "Solidarność" w Łodzi, przez 3 kadencje posłanka Obywatelskiego Klubu Parlamentarnego oraz Unii Demokratycznej, dziś zastępca prezesa IPN. (...)
Antykorupcja na medal albo na więzienną pryczę
Aleksandra Gielewska
Zastanawiam się, dzieląc włos na czworo, czy z powodu fatalnych okoliczności, tj. ostrego kryzysu w rządzie oraz w samej PO - satysfakcja minister zdrowia w chwili odbierania międzynarodowego świadectwa dla jej antykorupcyjnych zasług była równie wielka, jak wtedy, gdy została ogłoszona laureatką tej prestiżowej nagrody (po raz pierwszy przyznanej). Wyobrażam też sobie to napięcie i niepokój o przyszłość gabinetu Donalda Tuska, jak i o dalsze poparcie społeczne dla PO, które w tej Szkocji minister towarzyszyły. Radość z zaszczytów musiała być stłumiona. (...)
Stratedzy PO odkładają na półkę projekty społecznie trudne i kontrowersyjne
Mniej niż zero, mniej niż zero...
Małgorzata Solecka
Ani się człowiek obejrzał, a tu za miesiąc rządowi Donalda Tuska stuknie okrągła, druga rocznica. Okrągła, bo połówkowa. No, bo chyba nikt nie wymyśli przyspieszonych wyborów, np. połączonych w jeden blok: prezydenckich, parlamentarnych i samorządowych. Byłoby taniej (co dobrze brzmi w dobie kryzysu), ale ogromnie ryzykownie - trzeba by wszystko położyć na jedną szalę... Już raz, w 2005 r., kumulacja wyborcza Platformie Obywatelskiej nie wyszła na dobre. Nastawmy się więc raczej na wybory rok po roku: najpierw prezydenckie i samorządowe, a w 2011 - parlamentarne. (...)
Setny medyczny Nobel
Tomasz Kobosz
Tegoroczną, setną już Nagrodę Nobla w dziedzinie fizjologii i medycyny - 10 mln koron szwedzkich - przyznano za wyjaśnienie roli telomerów i odkrycie telomerazy. Otrzymało ją troje amerykańskich uczonych: 60-letnia Elizabeth H. Blackburn (z pochodzenia Australijka), 49-letnia Carol W. Greider oraz mający polskie korzenie 57-letni Jack W. Szostak. (...)
Światowy Dzień Serca we Wrocławiu
Zdrowe serce, lepsza praca
Ewa Krupczyńska
W pracy spędzamy większość naszego aktywnego czasu, stąd pomysł, by firmy włączyły promocję zdrowia do swoich korporacyjnych programów, by przyczynić się do ograniczenia ryzyka wystąpienia chorób serca i udarów. Choroby serca i udary są głównymi przyczynami śmierci na świecie - 17,2 mln zgonów rocznie. Co najmniej 80% tych zgonów można by uniknąć, gdyby wyeliminować czynniki ryzyka, takie jak palenie papierosów, niezdrowa dieta, brak aktywności fizycznej. Wprowadzenie programów prozdrowotnych w pracy leży w interesie zarówno pracowników, jak i pracodawców. Wpływa na wydajność pracy, powoduje spadek kosztów związanych z leczeniem i nieobecnością w pracy - przekonywał prof. Waldemar Banasiak, przewodniczący Polskiego Towarzystwa Kardiologicznego podczas wrocławskiej uroczystości rozpoczęcia centralnych obchodów Światowego Dnia Serca w Polsce. (...)
Wszystko dla serca w Krakowie
Halina Kleszcz
W ostatni weekend września po raz 7. odbyły się Krakowskie Dni Zdrowia: biała sobota w jednostkach poz i niedzielne imprezy na Rynku Głównym i Placu Wolnica w dzielnicy Kazimierz (Dzień Samarytański Szpitala Bonifratrów). Symboliczne, pulsujące serce zapalone na Wieży Ratuszowej obwieściło 10. Światowy Dzień Serca. Ponad 300 kardiologów, kardiochirurgów i kardiologów inwazyjnych oraz pielęgniarek albo z estrady pod ratuszem, albo kameralniej w namiotach rozstawionych na płycie Rynku opowiadało o tajnikach warsztatu, codzienności oddziałów i klinik kardiologicznych, zachęcało krakowian do wczesnej diagnostyki chorób serca. Wielu obecnych skorzystało z badań poziomu cholesterolu, ciśnienia, EKG i echa serca. Część dostała zalecenie pogłębienia tej diagnostyki koronarografią. (...)
BIZNES, RYNEK, EKONOMIA
Zastrzyk od anioła biznesu
Wacław Rogut
Masz pomysł na biznes związany z medycyną, ale brakuje ci kapitału? Od Lewiatan Business Angels (LBA) możesz dostać nawet 5 milionów złotych. - Na pomysły związane z ochroną zdrowia czekamy z otwartymi rękami - zapewnia Jacek Błoński, szef organizacji. Na całym świecie anioły biznesu spełniają marzenia początkujących biznesmenów, mających dobre pomysły, a raczej - zaawansowane projekty, którym do sukcesu i szczęścia brakuje jednego: kapitału inwestycyjnego. Oferują jednak coś więcej niż tylko pieniądze: biznesowe know-how, a także nieocenione kontakty na światowych rynkach. Oczywiście - nic za darmo. Kim są anioły biznesu? (...)
Przed genetykami patogen nie ma tajemnic
Maria Rybicka
W programie studiów medycznych lekarze mają genetykę, jednak nie w takim zakresie, by móc na bieżąco śledzić jej postępy, stąd tak wielka dysproporcja między tym, co się dzieje w pracowniach naukowych, a tym, jak zdobycze nauki są wykorzystywane w praktyce przez lekarzy. Założyciele firmy Centrum Badań DNA w Poznaniu postanowili zostać pośrednikami w transferze najnowszych osiągnięć genetyki do diagnostyki chorób. Stosowane jeszcze dziś powszechnie dla oznaczenia patogenów metody posiewu lub badania poprzez odpowiedź immunologiczną - wobec osiągnięć genetyki - nie mają właściwie przyszłości. Każdy praktykujący lekarz zetknął się z przypadkami niepewności ich wyniku - fałszywie dodatniego lub fałszywie ujemnego. (...)
RAPORT
O nadlimitach i nadchorobach
Tomasz Sienkiewicz
Miało być bezkonfliktowo i stabilnie. 25 czerwca minister Ewa Kopacz zapowiedziała w Sejmie, że wszystkie szpitale otrzymają z NFZ pieniądze na pokrycie "nadwykonanych" świadczeń medycznych. Według wyliczeń resortu zdrowia, tylko za pierwsze 4 miesiące br. nadwykonania wyniosły ponad 1,6 mld zł, ale zarazem tzw. niewykonania - ponad 1,0 mld zł. Stać nas, aby zapłacić 100% nadwykonań wszystkim świadczeniodawcom, którzy wystąpią o te pieniądze w ramach drogi formalnej, regulowanej prawem - przekonywała więc w Sejmie minister. Droga formalna polega tu na tym, że o zwrot nadlimitów za 2008 r. szpitale mogą się starać w trybie tzw. ugód przedsądowych, ponieważ ich ówczesne umowy z NFZ wygasły z końcem 2008 r. (...)
Lek generyczny a lek biopodobny
Różnice pomiędzy lekami biopodobnymi i generycznymi były tematem debaty zorganizowanej niedawno przez naszą redakcję. Wzięli w niej udział: poseł Bolesław Piecha, przewodniczący Sejmowej Komisji Zdrowia, Beata Ratajczyk i Kinga Warcholińska z Departamentu Polityki Lekowej i Farmacji MZ, prof. Paweł Grieb z Instytutu Medycyny Doświadczalnej i Klinicznej PAN, ekspert Urzędu Rejestracji Leków oraz prof. Wiesław Wiktor Jędrzejczak, konsultant krajowy w dziedzinie hematologii, a także mec. Katarzyna Bondaryk z kancelarii prawniczej Hogan&Hartson. (...)
ROZMOWA
Czy Polacy potrzebują komercyjnych ubezpieczeń zdrowotnych?
Kto zyska, a kto straci - z Jerzym Millerem, Wojewodą Małopolskim, byłym prezesem NFZ, rozmawia Renata Furman
Wszyscy jesteśmy równi w swoich prawach wynikających z powszechnego, obowiązkowego ubezpieczenia zdrowotnego. Ale zdajemy sobie sprawę, że ta równość to jest fikcja. Bo nieprawdą jest, że osoba bogata ma taki sam dostęp do usług medycznych, jak niezamożna, której nie stać na dodatkowe wydatki związane ze zdrowiem. A w związku z tym, mimo że nie ma ubezpieczeń dodatkowych, to istnieją usługi dodatkowe. Mamy coś takiego jak łóżka ordynatorskie w szpitalach, są dostępne prywatne usługi lecznictwa ambulatoryjnego, i to nie tylko w stomatologii, ale właściwie już w każdej specjalności, łącznie z wyrafinowaną diagnostyką. I ceny tych usług są akceptowane przez zamożniejszą część społeczeństwa. W związku z czym nie ma ona powodu się ubezpieczać. Dlatego nie ma determinacji, żeby wprowadzić reformę. Sytuacja byłaby inna, gdyby takie usługi nie były dostępne. Bo wtedy bezradność majętnych ludzi doprowadziłaby do tego, że rynek usług ubezpieczenia zdrowotnego byłby głębszy. (...)
FELIETONY
Kolejki
Andrzej Sośnierz
Na posiedzeniach sejmowej Komisji Zdrowia temat kolejek pojawia się regularnie. Ostatnio wpłynął przy okazji dyskusji nad sprawozdaniem z działalności Narodowego Funduszu Zdrowia. Słuchacze, jak co roku, zostali obdarowani sporą dozą szczegółowych informacji, jak długo trzeba oczekiwać na realizację poszczególnych świadczeń zdrowotnych i, jak zwykle, wywoływały one poruszenie, gdy padały liczby sięgające kilku lat. W reakcji na te dane, również jak zwykle, przetoczyła się przez salę ożywiona wymiana poglądów, jak pokonać tego potwora, który napadł na polską służbę zdrowia i czyni ją tak dysfunkcjonalną. (...)
TYLKO FAKTY
Dla oka
Marek Nowicki
Osteo-odonto-keratoproteza. Z zęba albo kości piszczelowej. Niby nie wiadomo co, a przecież cud. Przede wszystkim dla tych niewidomych, którzy zaczynają nagle widzieć. Żeby cud się dokonał, pacjenci muszą mieć nieuszkodzoną siatkówkę i nerw wzrokowy. Największą sztuką jest połączenie sztucznej rogówki z tkanką własną. Ostatnio materiał poświęcony osteo-odonto-keratoprotezie wyemitowała amerykańska telewizja CBS. Ciekawostką w jest to, że ten niesamowity zabieg, którym chwalili się Amerykanie, w Polsce wykonuje się ... od 4 lat. (...)
PUNKTY WIDZENIA
Partiokratycznie kontrolowana kolejka
Ryszard Kijak
"Szóstego stycznia poszłam do przyszpitalnej poradni, aby zapisać córkę do endokrynologa" - opowiada mi pani Jenny, sympatyczna właścicielka sklepiku, w którym zwykle kupuję piwo. - "A ta cipa z rejestracji mówi mi, że na ten rok nie ma już limitu - choć był dopiero szósty stycznia! - i że młodą może co najwyżej zapisać na 2010 r. W końcu zaprowadziłam córkę na wizytę prywatną, zapłaciłam 130 złotych, ale w takim razie pytam: za co ja płacę miesięcznie 850 zł składki zdrowotnej? Rozpierdolić ten cały NFZ! Wtedy na pewno będzie lepiej!". Otóż nie będzie, droga pani Jenny. Kolejki to nie wina ani tej cipy z rejestracji, ani NFZ. Fundusz płaci tylko tyle, ile ma. Ani grosza więcej. A skoro ma zbyt mało, by pokryć zapotrzebowanie społeczeństwa na świadczenia medyczne, to, niestety, obywatele muszą się ustawiać w urzędowe, wnikliwie kontrolowane kolejki, i cierpliwie czekać, starając się w tzw. międzyczasie nie umrzeć. (...)
Z DROGI...
Argumenty
Andrzej Musiałowicz
Każda próba zmiany w strukturze, liczbie, sposobie wykorzystania itp. zasobów publicznych zakładów opieki zdrowotnej budzi ogromne emocje. Od Leska po Stargard Szczeciński, od Braniewa po Jawor, wszędzie scenariusz przebiega w taki sam sposób: ogłoszenie zamiaru - budowa okopów - powołanie komitetu obrony - akcja medialna - wycofanie projektu lub wieloletnie dyskusje - szczęśliwe/nieszczęśliwe zakończenie. Można odnieść wrażenie, że nie istnieje żaden przepływ informacji, a inicjatorzy kolejnych projektów nie korzystają z doświadczeń nieszczęsnych poprzedników. (...)
OKIEM DYREKTORA
IRCha
Janusz Atłachowicz
Czy pamiętacie Państwo ten skrót? Przypominam: pochodzi on od pełnej nazwy inspekcji robotniczo-chłopskiej. Społecznie działająca instytucja o tej nazwie istniała w Polsce w okresie realnego socjalizmu. Kontrolowała sklepy, magazyny i zakłady usługowe. Miała zapobiegać spekulacjom, poprawić fatalne ich funkcjonowanie. Towarów i usług, tak poszukiwanych w owych czasach przez klientów, od tego oczywiście nie przybywało. Bo system był nadal nakazowo-rozdzielczy, a nie wolnorynkowy. Ale ówczesna władza wykazywała się przed społeczeństwem: oto działa, stara się. Tylko ci wstrętni handlowcy i usługowcy psują wspaniale zorganizowany system. (...)
NAUKA
Postęp w leczeniu RZS
Tomasz Kobosz
Jeszcze kilkanaście lat temu możliwości leczenia RZS były bardzo ograniczone. Od ponad 70 lat stosowano przede wszystkim sole złota, a od lat 50. ubiegłego wieku - metotreksat (MTX). Leki te wielu chorym nie zapewniały skutecznego leczenia, co wiązało się z nieodwracalnym zniszczeniem stawów i trwałym kalectwem, często osób w wieku 30-40 lat. Przełomem w leczeniu RZS było wprowadzenie w 1998 r. leków biologicznych, działających bezpośrednio na układ immunologiczny i osłabiających jego agresywne działanie na własne tkanki. Pod względem mechanizmu działania leki biologiczne możemy podzielić na: inhibitory TNF alfa, leki ukierunkowane na limfocyty (np. rytuksymab) oraz - nowość - inhibitor interleukiny 6 (tocilizumab). (...)
Zapalenie zatok - problem milionów Polaków
Anna Adamska
Na zapalenie błony śluzowej nosa i zatok przynosowych choruje w ciągu roku 2% populacji europejskiej. Częściej problem dotyczy dzieci. U 10% chorych dochodzi do ciężkich powikłań. Zapalenie zatok przynosowych jest schorzeniem interdyscyplinarnym - diagnostyką i leczeniem zajmują się laryngolodzy, alergolodzy, interniści, pediatrzy i lekarze rodzinni. Ocenia się, że w USA koszt społeczno-ekonomiczny schorzenia to 5,8 mld dolarów rocznie. W naszym kraju nie ma dokładnych danych dotyczących epidemiologii zapalenia zatok przynosowych. - W Polsce żyje blisko 40 mln osób. Średnio 2 razy w roku każda z nich przebywa infekcję kataralną. Daje to 80 mln przypadków przeziębień rocznie. Ze statystyk wynika, że 2% wszystkich epizodów to ostre, a 10% - przewlekłe zapalenia zatok. Reasumując, w ciągu roku w Polsce występuje ok. 1,6 mln zachorowań na ostre i 4 mln zachorowań na przewlekłe zapalenie zatok - szacuje dr Joaquim Mullol z Kliniki Otolaryngologii Uniwersyteckiego Szpitala Klinicznego w Barcelonie. (...)
MEDUKACJA
Bądź LEPszy w testach
Piotr Domagała
Pytania testowe, których zakres pokrywa się z LEP. Prawidłowe odpowiedzi wraz z komentarzami. (...)
KONFERENCJE
W świetle alergii
Mariusz Kielar
Fotoalergie to coraz ważniejszy, lecz stosunkowo mało znany problem zdrowotny i społeczny. I nie chodzi tu o banalne oparzenia słoneczne. Większość chorych nie zdaje sobie sprawy, że ich "uczulenie na słońce" może być objawem choroby o potencjalnie ciężkim przebiegu, niekiedy nawet groźnej dla życia. Tymczasem zbyt często pacjenci z fotoalergią słyszą od lekarzy: "tego się nie diagnozuje", "tego się nie leczy", "trzeba się nauczyć z tym żyć do końca życia". Czy sytuacja zmieni się na lepsze po wrześniowej, zorganizowanej w Krakowie Międzynarodowej Konferencji Fotoalergii i Kursu Fototestów Płatkowych? Organizatorem tego wyjątkowego spotkania był Instytut Dermatologii w Krakowie, patronat objęło zaś Europejskie Towarzystwo Wyprysku Kontaktowego (ESCD). (...)
Debata "Sztywne ceny, sztywne marże" zorganizowana przez redakcje "Służby Zdrowia" i "Polski The Times", Warszawa, 30 września
Co z tą ceną?
Marcin Wełnicki
Ministerstwo Zdrowia pracuje nad rozporządzeniem, na mocy którego wprowadzone mają zostać sztywne ceny i marże na leki refundowane. Projekt jest kontrowersyjny, budzi emocje wśród przedstawicieli rynku farmaceutycznego, ale też lekarzy i pacjentów. Redakcje "Służby Zdrowia" i "Polski The Times" zorganizowały debatę z udziałem niezależnych ekspertów, którzy przedstawili analizę konsekwencji usztywnienia cen leków refundowanych w naszym kraju. (...)
Najazd ginekologów na Lublin
Maria Stępniak
Trzy tysiące ginekologów zgromadził XXX Jubileuszowy Kongres Polskiego Towarzystwa Ginekologicznego. Hasłem przewodnim zjazdu była "Jakość życia kobiety - Salus feminae suprema lex esto", a tematami wiodącymi medycyna matczyno-płodowa, ginekologia onkologiczna, ginekologia operacyjna, endokrynologia, postępy w położnictwie i ginekologii. Między 16. a 19. września wszystkie hotele, pensjonaty, ośrodki noclegowe w Lublinie i w promieniu kilkunastu kilometrów były zajęte. XXX Kongres Polskiego Towarzystwa Ginekologicznego był jubileuszowy podwójnie, także dlatego, że w 2009 r. mija 120. rocznica spotkania ginekologów w Krakowie, które można uznać za początek zorganizowanego ruchu naukowego w tej dyscyplinie. (...)
Skuteczniej leczyć cukrzycę
Grażyna Mickiewicz
Polska jest jedynym krajem UE, w którym długodziałające analogi insuliny nie są refundowane. I nadal nie będą, skoro nie zostały umieszczone w najnowszym rozporządzeniu Ministra Zdrowia w tej sprawie. Nowa lista leków refundowanych wchodzi w życie 16 października. A jeszcze w marcu MZ zapewniało, że długodziałające analogi insulin znajdą się na liście refundacyjnej. Decyzji takiej od dawna oczekują zarówno pacjenci, jak i lekarze. (...)