Spis treściSZ nr 43–46/2010
z 7 czerwca 2010 r.
Stuknij na okładkę, aby przejść do archiwun rocznika 2010
Z OKŁADKI
Prezydent na zdrowie
Jan Osiecki
Co prezydent RP chce/może zaproponować ludziom służby zdrowia, a także pacjentom? Kampania wyborcza jest zbyt krótka, by kandydaci zdążyli przedstawić własne pomysły na rozwiązanie problemów ochrony zdrowia w Polsce. Dlatego postanowiliśmy się dowiedzieć, jakie wizje i plany mają osoby, które walczą o prezydenturę. Redakcja "SZ" zadała pięciu najpoważniejszym kandydatom startującym w wyścigu do fotela prezydenckiego 9 pytań o pożądany kształt systemu opieki zdrowotnej w Polsce. (...)
Pozdrowienia z Ostrołęki (cz. 1)
Helena Kowalik
Na ten wyrok czekają nie tylko oskarżeni - psychiatrzy ze szpitala w Pruszkowie. Również lekarze biegli sądowi, którzy odbierają proces jako zamach organów ścigania na niezależność opiniujących ekspertów. A także środowisko służby zdrowia, wreszcie - pacjenci i ich rodziny, chcący mieć jasność, co jest "dowodem wdzięczności", a co łapówką i gdzie przebiega między nimi granica. (...)
PROFILAKTYKA
Ogólnopolski Program Samorządowy "Współdziałajmy"
Polskie Towarzystwo Ginekologiczne, Polskie Towarzystwo Ginekologii Onkologicznej, Główny Inspektorat Sanitarny, Związek Powiatów Polskich, Fundacja MSD dla Zdrowia Kobiet oraz redakcja "Służby Zdrowia" stworzyli Ogólnopolski Program Samorządowy "Współdziałajmy". Ma on na celu przekazanie samorządowcom wiedzy na temat budowania i prowadzenia programów zdrowotnych, by skuteczniej mogli walczyć z rakiem szyjki macicy. Jednym z istotniejszych elementów programu są "Wytyczne dla organizacji programów profilaktycznych przez jednostki samorządu terytorialnego", dostarczające wiedzę opartą na Evidence Based Medicine (EBM).
Do pobrania: wydanie specjalne samorządowe "Współdziałajmy" (...)
Z WOKANDY
Prokuratura oskarżyła wrocławską lekarkę o nieumyślne spowodowanie śmierci
Śmierć po spełnieniu marzenia
Jacek Binkowski
Katarzyna S. jest znaną wrocławską lekarką, właścicielką prywatnej kliniki chirurgii plastycznej. Ma wieloletnią praktykę medyczną, przeprowadziła setki zabiegów. Nigdy nie przypuszczała, że trafi na ławę oskarżonych. - Jestem specjalistą chirurgii od ponad 20 lat i ciągle zgłębiam swoją wiedzę. A robię to, żeby jak najlepiej służyć pacjentom. Całe moje życie zawodowe odzwierciedla się w podziękowaniach od pacjentów, mam dobrą opinię zarówno w mediach, jak i w swoim środowisku - powie przed Sądem Rejonowym we Wrocławiu. Podobnego zdania są jej przyjaciele i współpracownicy, którzy przyszli na pierwsze posiedzenie sądu w tej sprawie. (...)
AKTUALNOŚCI
Wygoda rujnuje
Aleksandra Gielewska
Czekające nas lada dzień wybory prezydenckie, jesienią - samorządowe, a w przyszłym roku - parlamentarne są dobrą okazją, by ponownie przemyśleć i publicznie przedyskutować pomysły niezbędnych zmian w ochronie zdrowia. Tym bardziej że trudno już znaleźć w Polsce polityka, który nie głosiłby konieczności reformy tego sektora. Jak ta reforma mogłaby wyglądać? Czy istnieje szansa zbudowania wokół niej konsensu politycznego? (...)
PRAWO
Park Jurajski w ochronie zdrowia
Z profesorem prawa Michałem Kuleszą, byłym pełnomocnikiem rządu ds. reform ustrojowych państwa, redaktorem naczelnym miesięcznika "Samorząd Terytorialny", partnerem w kancelarii prawnej Domański Zakrzewski Palinka rozmawia Renata Furman (...)
Przykład zwycięstwa prawa nad zdrowym rozsądkiem
Żaneta Semprich
Uchwała siedmiu sędziów Naczelnego Sądu Administracyjnego z 24 maja jest wiążąca i nie pozostawia cienia wątpliwości: opłacony przez pracodawcę abonament w placówce medycznej stanowi przychód pracownika ze stosunku zatrudnienia, od którego ów pracownik płaci podatek dochodowy. Klamka więc zapadła. Skonfundowani szefowie firm zapewniających podwładnym tzw. pakiety medyczne nie ukrywają zaskoczenia takim obrotem sprawy. (...)
FELIETONY
PANOPTICUM
Skrótologia
Marek Wójtowicz
Przedrostki SP-, P- i N- niewiele nam mówią o zozie, bo nie każdy publiczny zoz jest spzozem, nie każdy spzoz jest szpitalem i nie każdy niepubliczny zoz jest prawdziwie niepubliczny. Placówki zdrowotne świadome słabości tej skrótologii próbują wzbogacić treść swoich pieczątek, dodając do skrótów SPZOZ lub NZOZ dodatkowe informacje dla pacjentów np. "SPZOZ Specjalistyczny Szpital Wojewódzki im... w..."; lub "NZOZ Praktyka Lekarza Rodzinnego w..." lub "WSPRiTSSPZOZ w...;. Ten ostatni skrót ledwo się mieści na drzwiach karetek. (...)
Potęga mitów
Andrzej Sośnierz
Dyskusjom o potrzebie reform, sanacji, naprawy, itp. w systemie opieki zdrowotnej nie ma końca. Co rusz ktoś ze środowisk politycznych, samorządowych lub eksperckich wychodzi z kolejną propozycją. Ma ona najczęściej charakter cząstkowy, bo jest reakcją na doraźnie pojawiający się problem. I często bywa tak, że propozycje takich cząstkowych zmian nie tylko nie poprawiłyby systemu jako całości, ale jeszcze bardziej go skomplikowały lub zdezorganizowały. Bo system opieki zdrowotnej ma to do siebie, że zmiana wprowadzona w jakiejś jego części - pociąga za sobą zmiany w zupełnie innych obszarach. (...)
TYLKO FAKTY
Sprawa Borkowskiego - ciąg dalszy
Marek Nowicki
Ewa Kopacz ma prawo odwołać każdego urzędnika bez zbędnych ceregieli. Problem polega jednak na tym, że Borkowski był trudny do odwołania. Na jego dymisję nie chciał się długo zgodzić Marek Twardowski, jego bezpośredni przełożony. Próby odwołania przez Ewę Kopacz Borkowskiego były czynione kilkakrotnie. Udało się dopiero w marcu 2009 r. Borkowski stwierdził publicznie rok temu, a teraz te twierdzenia podtrzymuje, że został odwołany, ponieważ negatywnie zharmonizował lek Detralex firmy Servier. (...)
Z PAMIĘTNIKA WIEJSKIEJ LEKARKI
A wszystko przez wiatr
Janina Banachowska
Dwa dni wiało, jakby się ktoś powiesił. Naturalnie, nie było prądu, choć trzeba przyznać energetyce, że awarie naprawiała szybko. Nasz dom nie ucierpiał od wiatru, ale wyżej we wsi pospadały dachówki z dachu. Chcieli mieć ładny dom, teraz mają kłopot. Dochtórko, przyjedźcież! - usłyszałam w telefonie. - Syn poszeł na dach, bo dachówki pospadały, źle stanoł i zlecioł prosto na przyczepe ze żwirem. Co robić, pojechałam. Wzięłam ze sobą tylko środki przeciwbólowe i bandaże, nie wiedziałam, co sobie uszkodził. (...)
BIZNES, RYNEK, EKONOMIA
Kasa fiskalna w gabinecie
Robert Mołdach
Sterowanie państwem, a zarządzanie gospodarką w szczególności, polega na stosowaniu odpowiednich bodźców. Tworzą one zbiór zachęt i kar, które skłaniają obywateli i przedsiębiorców do zachowań, jakich oczekuje od nich regulator rynku. Problem z kasą fiskalną w praktyce lekarskiej polega na tym, że w przyjętym rozwiązaniu system tych bodźców ma się sprowadzać wyłącznie do groźby kary. Brak w tym przedsięwzięciu systemu nagród, znanego z innych sektorów gospodarki, a częściowo - stosowanego także w ochronie zdrowia w przeszłości. (...)
Rynek to, czy tylko miraż?
Maciej Biardzki
O tym, że nasz system opieki zdrowotnej nie ma zbyt wiele wspólnego z prawdziwym systemem rynkowym, pisano już nieraz. Ale nadal sporo osób stara się podkreślać niezbędność mechanizmów rynkowych, narzeka, że one nie działają, niemal łka, że to właśnie ich brak powoduje niewydolność systemu. Czy mamy prawo uważać, że ich wprowadzenie okaże się uniwersalnym lekiem na systemowe bolączki, lekiem oczekiwanym przez lekarzy i przez pacjentów? (...)
Plan B - będzie kontynuacja?
Aleksandra Kurowska
W końcu kwietnia minął rok od przyjęcia przez Radę Ministrów tzw. planu B. W tym czasie wnioski o przyznanie pomocy publicznej w związku z przekształceniem szpitala w spółkę złożyło 29 samorządów. Kolejne 2 wpłynęły w ostatnich tygodniach. Wnioski w sprawie planowanego powołania szpitala-spółki ocenia NFZ, a potem BGK. - Pierwsze miesiące funkcjonowania planu B upłynęły głównie na konsultacjach. Od końca zeszłego roku zaczęły one jednak spływać systematyczniej i w większej liczbie - mówi Jan Dziekański, dyrektor Departamentu Finansowania Strukturalnego i Doradztwa w BGK. Podkreśla, że przygotowanie wniosku to ok. 3-4 miesiące. (...)
Pieniądze nie takie małe
Aleksandra Fandrejewska
Ile Polacy wydają na zdrowie? Najczęściej powtarzane szacunki to 6-7% PKB, tj. ok. 80-90 mld zł. W tej kwocie ok. 60 mld pochodzi ze składek i środków w gestii administracji rządowej i samorządowej, a 30 mld z prywatnej kiesy Polaków. Mimo to co jakiś czas pojawiają się postulaty podniesienia składki obowiązkowej lub wprowadzenia dodatkowych źródeł finansowania. Dość łatwo szafujemy stwierdzeniem, że wśród krajów europejskich zamykamy stawkę z najmniejszymi wydatkami na ochronę zdrowia, liczonymi jako procent PBK. (...)
Z prof. Stanisławą Golinowską z CM UJ rozmawia Aleksandra Fandrejewska.
Niedofinansowany i nieefektywny
Ostatnie dane, jakie GUS zgromadził w odniesieniu do usług medycznych, dotyczą 2008 r. Zgodnie z nimi, a także szacunkami innych analityków - całkowite (publiczne i prywatne) wydatki na ochronę zdrowia wyniosły wtedy 6,4% PKB. Natomiast wszystkie wydatki związane z ochroną zdrowia: w tym na edukację medyczną, badania naukowe, kontrolę żywności i jakości wody itd. - stanowią ponad 9% PKB. Gdyby te 2 wartości odnieść do polskiego PKB za zeszły rok, to byłoby to albo 85 mld zł, albo ponad 120 mld zł. Czy to oznaczałoby, że mamy dość pieniędzy na ochronę zdrowia? (...)
PUNKTY WIDZENIA
Z DROGI...
Zabawy
Andrzej Musiałowicz
W ostatnich dniach maja powalił mnie na kolana news jednej z telewizyjnych stacji informacyjnych. Rozumiem, że dobry żart tynfa wart, ale chyba czegoś nie zrozumiałem, za co z góry przepraszam. Wiadomość o rosnącym znów zadłużeniu części polskich szpitali wobec dostawców zilustrowano rozmową z dyrektorem publicznego szpitala, który zdobywa pieniądze na zakupy potrzebnych medykamentów, wystawiając i sprzedając na Allegro.pl różne gadżety. Jeśli dobrze dosłyszałem - są to pamiątki szpitalne: laurki dzieci, pamiątkowe zdjęcia itp. (...)
OKIEM PREZESA
Nierówność
Janusz Atłachowicz
To cecha określająca stan wiedzy medycznej pacjenta i leczącego go lekarza. Przewagę ma lekarz, specjalista medyczny. Usługi zdrowotne nie różnią się w tym względzie od innych usług, jak chociażby mechaniki samochodowej. Tu też występuje różnica pomiędzy wiedzą fachowców od naprawy pojazdów a użytkownikami tych pojazdów. Nasze autka w coraz większym stopniu są nafaszerowane elektrotechniką i elektroniką. Chyba nie ma już w produkcji auta, które nie miałoby w sobie choćby małego komputerka, który odpowiada za wiele funkcji wykonywanych kiedyś przez kierowcę. (...)
KLINIKA
Gdy zabraknie tchu
Z prof. dr. hab. n. med. Piotrem Kuną, kierownikiem Kliniki Chorób Wewnętrznych, Astmy i Alergii Uniwersytetu Medycznego w Łodzi, o leczeniu astmy i przewlekłej obturacyjnej choroby płuc rozmawia Marcin Wełnicki. (...)
Rak jelita grubego Chemioterapia niestandardowa czy program terapeutyczny?
Marcin Wełnicki
Leczenie raka jelita grubego w Polsce jest problemem złożonym. Niskiej akceptowalności społecznej badań przesiewowych oraz wynikającego z tego znacznego odsetka późnych rozpoznań wciąż towarzyszy mała dostępność nowoczesnych protokołów leczenia. Dodatkowym utrudnieniem jest różna organizacja leczenia w poszczególnych województwach, co wynika przede wszystkim z metod alokacji środków finansowych przez płatnika. (...)
Schemat XELOX w leczeniu uzupełniającym wczesnego raka okrężnicy
Tomasz Kobosz
Europejska Agencja Leków (EMA) zatwierdziła kombinację kapecytabiny i oksaliplatyny (tzw. schemat XELOX) w leczeniu uzupełniającym pacjentów po operacji wczesnego raka okrężnicy. Pozytywną decyzję wydano na podstawie wyników pochodzących z badania NO16968 - jednego z największych badań dotyczących pacjentów z wczesnym rakiem okrężnicy w III stadium, które wykazało, że pacjenci otrzymujący chemioterapię wg schematu XELOX, wkrótce po zabiegu chirurgicznym, mają szansę na bardziej znamienne wydłużenie czasu przeżycia bez nawrotu choroby w porównaniu do pacjentów leczonych w ramieniu kontrolnym według schematu 5-fluorouracyl/leukoworyna (5-FU/LV). 3-letnie przeżycie bez choroby (disease-free survival; DFS) u pacjentów leczonych wg schematu XELOX było wyższe niż w grupie z 5-FU/LV (71,0% vs 67,0%, hazard względny 0,80, p=0,0045). (...)
NAUKA
Sposób na alergiczny nieżyt nosa
Tomasz Kobosz
Wyniki badania przeprowadzonego w 2010 r. przez zespół N. Sardana z Uniwersytetu w Pensylwanii potwierdziły, że stosowana w leczeniu ANN azelastyna (lek przeciwhistaminowy II generacji) w aerozolu do nosa daje lepsze efekty terapeutyczne niż montelukast (antagonista receptora leukotrienów - LTRA) czy donosowy kortykosteryd - budezonid. (...)
Uwaga na zakrzepowe zapalenie żył powierzchownych!
Marcin Wełnicki
Według obserwacji francuskich specjalistów, nawet u jednej czwartej pacjentów zgłaszających się do lekarza z objawami zakrzepowego zapalenia żył powierzchownych mogą jednocześnie występować objawy żylne choroby zakrzepowo-zatorowej (zakrzepica żył głębokich lub zatorowość płucna). Są to wnioski z przekrojowego, prospektywnego badania kohortowego, do którego zakwalifikowano 844 pacjentów z potwierdzoną ultrasonograficznie obecnością skrzepliny w powierzchownych żyłach kończyn dolnych. Spośród 600 pacjentów bez cech zakrzepicy żył głębokich przy przyjęciu, w ciągu kolejnych 3 miesięcy obserwacji u 10% stwierdzono powikłania w postaci progresji lub nawrotu zakrzepowego zapalenia żył powierzchownych, zatorowości płucnej lub zakrzepicy żył głębokich. (...)
Przeszczep dalej
Martyna Tomczyk
Transplantacja krwiotwórczych komórek macierzystych jest jedną z metod leczenia chorób nowotworowych układu krwiotwórczego, powszechnie stosowaną na świecie od 1975 r. W Polsce pierwszy przeszczep został wykonany w 1983 r. w Klinice Pediatrii w Poznaniu pod kierunkiem dr. med. Ryszarda Kaftańskiego oraz prof. Urszuli Radwańskiej. Choć pierwsze próby przeszczepu szpiku były podejmowane znacznie wcześniej, to zawsze kończyły się niepowodzeniem. Dopiero zrozumienie istoty antygenu zgodności tkankowej HLA okazało się prawdziwym przełomem i zapoczątkowało szereg badań mających na celu udoskonalenie tej metody. (...)
Chirurgia płodu
Paweł Traczewski
Wady wrodzone są główną przyczyną urodzeń martwych płodów i zgonów noworodków. Około 3% dzieci w Polsce rodzi się z co najmniej jedną poważną wadą rozwojową. Daje to ok. 12 tys. wad rozwojowych na 400 tys. porodów rocznie. Wady wrodzone odpowiedzialne są także za ponad 25% zgonów niemowląt. Rozmiary tego zjawiska tłumaczą wielkie zainteresowanie, jakie budzi możliwość interwencji chirurgicznych w prenatalnym okresie życia dziecka. (...)
MEDUKACJA
Bądź LEPszy w testach
Jakub Klimkiewicz
Pytania testowe, których zakres pokrywa się z LEP. Prawidłowe odpowiedzi wraz z komentarzami. (...)
KONFERENCJE
I Forum Promocji Zdrowia Kobiet
Serce ma swoje racje, których rozum nie ma
Marcin Wełnicki
Ta dewiza Pascala stała się jednym z haseł spotkania, które z inicjatywy Fundacji MSD Dla Zdrowia Kobiet odbyło się w maju w stolicy. Tematem przewodnim była polityka zdrowotna w Polsce ze szczególnym uwzględnieniem dbałości o zdrowie kobiet. Zwracamy uwagę na wszystkie schorzenia, które stanowią poważny problem społeczny. Profilaktyka niestety nie jest wciąż silnym narzędziem w rękach lekarzy. Musimy mówić o zdrowiu kobiet jako o wspólnym celu, w kontekście zdrowia całych rodzin - podkreślał otwierający konferencję prof. Mariusz Bidziński, przewodniczący rady programowej Fundacji. (...)
I Forum Promocji Zdrowia Kobiet
Prawdziwym wyzwaniem jest współpraca
Z Hildrun Sundseth, członkiem zarządu Europejskiego Instytutu Zdrowia Kobiet (European Institute of Women's Health) i gościem specjalnym I Forum Promocji Zdrowia Kobiet, o stanie zdrowia kobiet w Polsce i w Europie rozmawia Marcin Wełnicki. (...)
Konkurs na polskie projekty
Ewa Stępień
Dr hab. Tomasz Bączek z Gdańskiego Uniwersytetu Medycznego otrzymał nagrodę w konkursie "Cudze chwalicie, swego nie znacie - promocja osiągnięć nauki polskiej". Nagroda publiczności przypadła zespołowi z Lubelskiego Uniwersytetu Medycznego - prof. Franciszkowi Burdanowi i dr hab. Justynie Szumiło. Projekt "Cudze chwalicie, swego nie znacie - promocja osiągnięć nauki polskiej" realizowany jest przez Polską Fundację Ośrodków Wspomagania Rozwoju Gospodarczego "OIC Poland" wraz z Wyższą Szkołą Ekonomii i Innowacji w Lublinie, a współfinansowany przez Unię Europejską. Projekt przewidywał organizację konkursu mającego na celu wyłonienie i promocję przykładów polskiej myśli naukowej w 4 obszarach tematycznych: nauki humanistyczne i społeczne, nauki przyrodnicze i medyczne, nauki ścisłe, nauki techniczne. (...)
XV Niemiecko-Polskie Sympozjum Chirurgów Urazowych i Ortopedów
Bez obaw o wymianę pokoleniową
Jolanta Sielska
Tegoroczne spotkanie chirurgów urazowych i ortopedów z Niemiec i Polski poświęcono diagnostyce, terapii i rehabilitacji schorzeń zwyrodnieniowych i powypadkowych miednicy i stawów biodrowych. - Nowe implanty, artroskopowe i minimalnie inwazyjne metody endoprotetyczne, jak i również nowe instrumentaria i możliwości diagnostyczne zmieniły w dużym stopniu strategie w zakresie leczenia miednicy i stawów - mówił Frank Hoffmann, przewodniczący komitetu naukowego sympozjum ze strony niemieckiej. (...)
Farmakoekonomika jest lekarzom potrzebna
Karol Tarasiński
Jeszcze kilka lat temu w ministerstwie nauki, a także wśród decydentów zajmujących się lekami nie było zrozumienia farmakoekonomiki. Obecnie jej istota jest zauważana. Dzięki staraniom Polskiego Towarzystwa Farmakoekonomicznego od 5 lat jest nauczana na wydziałach farmaceutycznych, biotechnologii i nauki o zdrowiu. - Z ubolewaniem stwierdzam, że wciąż nie uczymy jej lekarzy, którzy mają największy udział w ocenie technologii medycznych czy badaniach klinicznych - mówi prof. E. Nowakowska z Uniwersytetu Medycznego w Poznaniu. Lekarze często sceptycznie odnoszą się do farmakoekonomicznego podejścia do służby zdrowia. Wg nich, to wręcz niepotrzebny twór, a podwyższenia skuteczności i dostępności służby zdrowia upatrują po prostu w lepszym jej finansowaniu. (...)
ŚLADEM NASZYCH PUBLIKACJI
Lekarzom (i lekarzom dentystom), a także pacjentom samorząd zawodowy jest potrzebny
Konstanty Radziwiłł
Krzysztof Bukiel jest członkiem organu najwyższej władzy samorządu lekarskiego (delegatem na Krajowy Zjazd Lekarzy) VI kadencji, można więc powiedzieć, że pytanie pada naprawdę z wysoka. Przecież najpierw, żeby nim zostać, musiał zabiegać o wybór na delegata okręgowego zjazdu lekarzy Okręgowej Izby Lekarskiej w Szczecinie, której jest członkiem, następnie zaś na tym zjeździe, gdzie pewnie było więcej chętnych, przekonał swoich kolegów, by wybrali go na delegata do "krajówki". W ankiecie delegata (publikowanej w oficjalnym spisie delegatów) w rubryce "Planowane zamierzenia w VI kadencji" nie wpisał niczego. Podczas obrad ostatniego zjazdu (dwa tygodnie przed napisaniem tekstu do "SZ") był jednym z najaktywniejszych jego uczestników. (...)