Spis treściSZ nr 1–8/2011
z 24 stycznia 2011 r.
Stuknij na okładkę, aby przejść do archiwun rocznika 2011
Z OKŁADKI
KONTRAKTY 2011
Orkiestra na Titanicu
Maciej Biardzki
Ubiegłoroczne tragedie – te żywiołowe i ta lotnicza, a następnie podwójne wybory: prezydenckie i samorządowe sprawiły, że rozedrgany system polityczny bardzo mocno wpływał na robiący bokami system opieki zdrowotnej. Polityka po raz kolejny miała prymat nad argumentami merytorycznymi. Cały miniony rok oczekiwaliśmy na pakiet nowych ustaw zdrowotnych, zapowiadany już na wiosnę. Po katastrofie smoleńskiej przesunięto jego prezentację na okres po wyborach prezydenckich. Prezydent Bronisław Komorowski wielekroć deklarował wsparcie dla pomysłów Ewy Kopacz, więc droga do reform wydawała się otwarta. (...)
KONTRAKTY 2011
Gra wstępna
Marcin Kautsch
Kontraktowanie usług na 2011 r. dobiega końca. W każdym razie – większość kontraktów jest już podpisana. I w toku tego procesu doszło do prawdziwej rewolucji. Oto, pierwszy raz w historii, publiczny płatnik zdecydował się nie podpisywać kontraktów z (prawie) każdym, kto tylko ma na to ochotę, ale odrzucił znaczną część ofert. Stało się zatem to, na co z utęsknieniem czekaliśmy. Do tej pory wciąż słychać było opinie, że kontraktowanie, jakie miało miejsce wcześniej, jest bezsensowne. Że dawanie pieniędzy wszystkim, którzy się po nie zgłoszą, sprawia, że wszystkim ich brakowało. Racja. Okazało się jednak, że „nie wszystkim” może znaczyć także, że „moja” jednostka nie dostanie kontraktu. (...)
KONTRAKTY 2011
Niemoralny Fundusz Zdrowia
Marek Derkacz
Narodowy Fundusz Zdrowia coraz częściej nazywany jest Niemoralnym Funduszem Zdrowia, Narodową Fikcją Zdrowia, Niekwestionowanym Funduszem Zapaści. Profesjonaliści medyczni zarzucają kierownictwu NFZ brak zdolności planowania i przewidywania. Twierdzą nawet, że z nazwy tej instytucji powinno wreszcie zniknąć słowo: „Narodowy”, bo oznacza ono przecież „dbający o dobro narodu, mający poglądy skoncentrowane wokół interesu narodu”. Tymczasem działania kierownictwa NFZ, tj. niezakontraktowanie wielu usług zdrowotnych, m.in. w największych publicznych szpitalach i poradniach, traktują jako zaprzeczenie znaczenia tego słowa. Polityka NFZ nasuwa też podejrzenia, że to działania celowe, mające pogrążyć w długach publiczne placówki. W szpitalnych kuluarach dyskutuje się o planach przekazywania ich w prywatne ręce. (...)
KONTRAKTY 2011
PBZ
Marek Wójtowicz
Zaprzyjaźniony ordynator z publicznego oddziału zabiegowego zapytał mnie, co ma zrobić w sytuacji, gdy jego oddział dostał kontrakt na 2011 r., ale poradnia nie, bo przegrała wyścig do publicznej kasy z nowymi i starymi podmiotami niepublicznymi z racji wyższej ceny oferowanej. Bez namysłu odpaliłem, żeby jak najszybciej napisał wniosek do dyrekcji o wynajęcie poradni na prywatne gabinety: jego i lekarzy z oddziału. Przy ustaleniu opłaty niższej niż w gabinecie „na mieście”, np. 30–40 zł, i tak zrekompensuje sobie tę niższą cenę większą liczbą porad, co zaś ważniejsze, on sam i jego zespół będzie nadal prowadzić ambulatoryjnie swoich pacjentów, a nie… oddawać ich w jakieś obce ręce, nie znające toku leczenia szpitalnego. On mi na to: „E… dyrekcja i radni na to się nie zgodzą”. (...)
KONTRAKTY 2011
Zawiniły maszyny?
Andrzej Sośnierz
Kontraktowanie świadczeń dla ubezpieczonych to zadanie niezwykle odpowiedzialne. Uciekając od odpowiedzialności za podejmowanie decyzji wyboru – najlepiej przerzucić całą tę odpowiedzialność na komputer. O ileż ładniej brzmi, że tak właśnie wybrała maszyna, czyli w domyśle – najbardziej obiektywnie. Ale jeśli świadczeniodawców Funduszu nadal mają wybierać maszyny, to może w tej firmie w ogóle nie trzeba zatrudniać pracowników? Niestety, w konkursie ofert na 2011 r. w zbyt dużym stopniu maszyny decydowały o wyborze świadczeniodawców, a wskutek tego w wielu miejscach zdemontowano sieć usług odrzucając oferty sprawdzonych, rzetelnych dostawców. (...)
KONTRAKTY 2011
Coraz więcej chętnych, a pieniędzy nie przybywa
Aleksandra Kurowska
Kontraktowanie świadczeń AOS i szpitalnych w tym roku obserwatorom z zewnątrz mogło przypominać brazylijski serial. Kolejne dogrywki, nowa obsada, zwłaszcza w rolach drugoplanowych, trudne do wyjaśnienia zwroty akcji. Główna przyczyna: zastosowanie nowego programu komputerowego, któremu część oddziałów zaufało bezgranicznie, wycinając sprawdzone od lat placówki oraz… wysyp nowych świadczeniodawców. Część winy ponoszą też same placówki, które błędnie wypełniły formularze. W efekcie w leczeniu szpitalnym i AOS przychodziło nawet po 800 odwołań na region. (...)
Być podatnikiem, być emerytem
Małgorzata Solecka
Żyjemy tu i teraz, i nie można obciążać ludzi dziś pracujących w imię praw przyszłych emerytów – to podstawowy argument premiera na rzecz zmian w systemie emerytalnym. Zmian, które przez popleczników szefa rządu reklamowane są jako korzystne dla wszystkich. Nikt, jakoby, nie straci na zmniejszeniu składki, która popłynie do otwartych funduszy emerytalnych. Oczywiście, poza samymi OFE, ale akurat los tych instytucji nikogo przecież nie musi obchodzić. Nikt nic nie straci, bo jak twierdzi jeden z najważniejszych doradców premiera, w zasadzie wykonane zostaną jedynie ruchy księgowe. A przecież nikt przy zdrowych zmysłach nie wierzy, że płacąc składki emerytalne w niezależny od rządu i polityków sposób – odkłada pieniądze na swoją emeryturę. (...)
FELIETONY
Przekraczamy granice
Aleksandra Gielewska
Parlament Europejski właśnie przyjął (po kompromisie z państwami członkowskimi) dyrektywę w sprawie praw pacjenta w transgranicznej opiece zdrowotnej. Tę, na którą Polska, ustami minister Ewy Kopacz, stanowczo się nie zgadzała jeszcze w czerwcu u.br., bo nie stać nas było na jej wdrożenie (wtedy minister mówiła, że to koszt 3–4 mld zł), ale – co więcej – „ bo nie jesteśmy w stanie w tak krótkim czasie przygotować do niej systemu”, jak wyjaśniała dziennikarzom. John Dalli, komisarz ds. zdrowia i polityki konsumenckiej, ciesząc się z uchwalenia dyrektywy, zaapelował do rządów krajów UE o szybkie jej wdrożenie, by wreszcie ujednolicić i doprecyzować prawa obywateli Wspólnoty do wysokiej jakości bezpiecznych świadczeń zdrowotnych na całym terytorium Unii. (...)
TYLKO FAKTY
Cud, czyli co?
Marek Nowicki
Z okazji świąt Bożego Narodzenia, nie pamiętam już którego roku, ale było to stosunkowo niedawno, „Służba Zdrowia” wydała numer poświęcony cudom w medycynie. Bardzo ciekawy. Ostatnio zdarzyła się okazja, by wrócić do tematu: Watykan zatwierdził cud uzdrowienia francuskiej zakonnicy. Był to jeden z ważnych punktów w procesie beatyfikacyjnym Jana Pawła II. Siostra Marie Simon-Pierre, otoczona wianuszkiem fotoreporterów, wkroczyła tryumfalnie na salę konferencyjną i oświadczyła po raz kolejny to, o czym media donosiły już od pewnego czasu: została uzdrowiona z choroby Parkinsona. (...)
Z PAMIĘTNIKA WIEJSKIEJ LEKARKI
Dziurawa rynna
Janina Banachowska
Przyszedł – o dziwo – sam, z własnej, nieprzymuszonej woli. Prawą dłoń miał owiniętą ręcznikiem nie pierwszej czystości. – Co wam się stało? – zapytałam. – Ano, rynnę mom dziurawom, trzeba naprawić, nim śnieg cołkiem zasypie. No, i spodłek razem z drabinom. Przygniotło mi palce, nawet nie zauważyłek kiedy… Odwinął ręcznik. Kciuk był wyraźnie zgnieciony, paznokieć dyndał, dziwne, że jeszcze nie odpadł. Mały palec na końcowym paliczku był zdeformowany, ale skóra na nim nie pękła. No, i dobrze, pogruchotane kości paliczka mają własną osłonę, zrosną się prosto albo krzywo, ale jakież to ma znaczenie. Najważniejsze, że nie będzie ropiało. Duży palec polałam środkiem dezynfekującym i zerwałam paznokieć, kość była cała. (...)
PUNKTY WIDZENIA
Dziennik stażystki
Maja Sztaudynger
Stagnacja, nuda, monotonia. Bardzo się staram, ale nie potrafię inaczej określić czasu spędzanego na stażu z medycyny rodzinnej. I wciąż zachodzę w głowę, jak lekarze rodzinni radzą sobie z tą jednostajnością? Mam wrażenie, że po kilku latach takiej pracy byłabym wypalona zawodowo, przygnębiona i pozbawiona chęci robienia czegokolwiek ponad to, co musiałabym wykonywać z konieczności. Mogę już śmiało powiedzieć, że nie chcę robić specjalizacji z tej dziedziny medycyny. Nie chcę przepracować życia tylko i wyłącznie jako tzw. lekarz pierwszego kontaktu, chociaż mam świadomość, że na początku „mojej kariery” będzie to nieuniknione… (...)
Z drogi...
Kuracja
Andrzej Musiałowicz
„Po wyczerpaniu wszelkich, alternatywnych metod leczenia zastosowano kurację eksperymentalną. Pacjent zmarł”. Czy takiego komunikatu należy się spodziewać po wdrożeniu w życie, oczywiście, po wcześniejszym uchwaleniu, ustawy o działalności leczniczej i jej podpisaniu (co nie jest już tak oczywiste) przez prezydenta? W populacji pacjentów (zakładów opieki zdrowotnej) panuje nastrój lekkiej rezygnacji i tylko rodzina wyraża zaniepokojenie (ostatni list marszałków województw do premiera przed konwentem marszałków). Rodzina, jak to rodzina – kocha bezwarunkowo, więc się martwi. Nic to, że pacjent ma nałogi (niezbilansowany budżet i czasem skłonność do ekstrawaganckich zakupów), otyłość (przerosty organizacyjne i kadrowe) i sklerozę (wielokrotne czcze obiecanki w kolejnych programach naprawczych). Rodzina przecież nie porzuca chorego w potrzebie, tylko pielęgnuje go i ociera kropelki potu z czółka. (...)
Okiem prezesa
Ale to już było?
Janusz Atłachowicz
Mamy kolejny nowy rok, już 13., funkcjonowania systemu ochrony zdrowia według reguł, które w 1999 r. wprowadził rząd premiera Buzka. Wcześniejszy system budżetowy miał jednego płatnika – Skarb Państwa. Poprzez wojewodów, których było wówczas 49, przekazywano pieniądze na funkcjonowanie zespołów opieki zdrowotnej. Działały one jako jednostki budżetowe, a otrzymywały pieniądze na bieżące funkcjonowanie w dwóch workach: na wynagrodzenia i na wydatki rzeczowe. Czasami trafiał się też trzeci worek: pieniądze na inwestycje. Zadaniem kierownictwa było administrowanie tym, co otrzymali. (...)
BIZNES, RYNEK, EKONOMIA
Miedziowa grupa uzdrowiskowa
Beata Chomątowska
Fundusz inwestycyjny pośrednio należący do notowanego na giełdzie miedziowego koncernu KGHM wyrasta na głównego gracza na rynku uzdrowiskowym. Kupił już od Skarbu Państwa 3 kurorty i walczy o kolejne. Tuż przed świętami KGHM I Fundusz Inwestycyjny Zamknięty Aktywów Niepublicznych kupił Uzdrowisko Cieplice w Jeleniej Górze – mimo że nie miał wyłączności negocjacyjnej. Skarb Państwa przyznał ją konsorcjum kilku lokalnych firm, jednak nie zdołał dobić z nimi targu na satysfakcjonujących warunkach, wrócił więc do rozmów z Funduszem. Zaledwie miesiąc wcześniej KGHM I FIZAN informował o podpisaniu umowy ze Skarbem Państwa, w efekcie której stał się właścicielem kurortu w Połczynie. A w październiku został inwestorem w największym polskim kompleksie uzdrowiskowym – Zespole Uzdrowisk Kłodzkich. Za większościowy pakiet jego akcji zapłacił 138,2 mln zł. Połczyn kosztował go 26 mln zł, a Cieplice 29,3 mln zł. (...)
Ząb nie złoty, ale kosztowny
Aleksandra Fandrejewska
Analitycy szacują, że rynek usług stomatologicznych w tym roku może przekroczyć ponad 5 mld zł. Stomatologia to najbardziej sprywatyzowana specjalizacja medyczna. I będzie prywatyzować się nadal. – Z naszych obliczeń wynika, że w zeszłym roku rynek był warty ok. 4,6 mld zł. W tym roku może przekroczyć 5,1 mld zł – ocenia Paweł Kalbarczyk z Polskiej Izby Ubezpieczeń. Podobne szacunki przedstawiają inni: – Rynek usług stomatologicznych rośnie przeciętnie o 10% rocznie – mówi Wioleta Błochowiak, wiceprezes Electus SA, firmy zajmującej się wierzytelnościami w ochronie zdrowia. Te pieniądze pochodzą wprost od pacjentów. Dla porównania – plan Narodowego Funduszu Zdrowia na ten rok zakłada, że leczenie stomatologiczne będzie zakontraktowane na ok. 1,75 mld zł. (...)
PRAWO
Za terapię chorego zapłacił lekarz
Elżbieta Południk
Czy lekarz może z własnej kieszeni pokryć koszty leczenia, których refundacji odmawia NFZ? Przypadek dr Agnieszki Jagiełło-Gruszweld udowadnia, że tak. Sądy w dwu instancjach skazały byłą ordynator oddziału chemioterapii nowotworów w olsztyńskim szpitalu na zapłatę prawie 10 tys. złotych za leczenie pacjentów chemioterapią niestandardową. Wyrok jest i tak „salomonowy”, bo szpital żądał od niej prawie 100 tys. zł. To najprawdopodobniej pierwszy w Polsce taki wyrok. – Na szczęście nasze prawo nie działa na zasadzie precedensu – komentuje dr Konstanty Radziwiłł, prezydent Stałego Komitetu Lekarzy Europejskich i wiceprezes Naczelnej Rady Lekarskiej. Sąd Apelacyjny w Białymstoku wydając wyrok 30 grudnia 2009 r. przyznał, że wprawdzie ustawa o zawodach lekarza i lekarza dentysty nakłada na lekarzy obowiązek etycznych zachowań i umożliwia wybór metod leczenia zgodnych ze wskazaniami aktualnej wiedzy medycznej, które lekarz uzna za skuteczne, ale – zdaniem sądu – nie oznacza to dowolności w wyborze metody i nie uprawnia do działania z pominięciem wewnętrznych procedur. (...)
Z WOKANDY
Załatwić docenta
Helena Kowalik
Doktor Wojciech S. na 3 lata odsunięty od wykonywania zawodu lekarza – to już ostateczny wyrok Naczelnego Sądu Lekarskiego, potwierdzony przez Sąd Najwyższy, który odrzucił kasację obwinionego. Na rozprawie sędziowie wysłuchali jeszcze raz argumentów stron. Dr Barbara Baranowicz, I zastępca Naczelnego Rzecznika Odpowiedzialności Zawodowej, z goryczą zauważyła, że po raz pierwszy zetknęła się ze sprawą, gdy lekarz przeciwko lekarzowi zorganizował pułapkę korupcyjną, bo chciał wykończyć kolegę zawodowo. – A pełnię funkcję zastępcy Rzecznika od 20 lat – dodała. (...)
Hipokrates na wokandzie
Helena Kowalik
Nikt nie zna liczby procesów sądowych, jakie pacjenci wytaczają lekarzom. Wiadomo tylko, że pozwów przybywa w lawinowym tempie. Jak podaje rzecznik praw pacjenta NFZ, co roku liczba ta wzrasta o około 30%. A są jeszcze jednostki prywatne, bez kontraktu z publicznym płatnikiem… Zamierzamy obserwować wybrane procesy, nie opowiadając się z góry po żadnej ze skonfliktowanych stron. Pokażemy wszystkie okoliczności sporu na linii chory i lekarz, bo prawda często jest bardzo skomplikowana i wskazanie przez sąd winnego zazwyczaj nie odbywa się przy potulnym przytakiwaniu osoby, uważającej się za pokrzywdzoną. (...)
ZE ŚWIATA
Pomoc medyczna dla Haiti
Włodzimierz Woszczyna
Minął rok od tragicznego w skutkach trzęsienia ziemi na Haiti. Państwo, słabo zorganizowane już przed kataklizmem, podnosi się z gruzów bardzo powoli, przy pomocy rządów oraz organizacji pozarządowych z całego świata. Bezpośrednio po kataklizmie najważniejsza była pomoc z zakresu traumatologii, chirurgii ogólnej, chirurgii replantacyjnej – rehabilitacji i zaopatrzenia protetycznego. Obecnie potrzebne są wszystkie specjalności, a w epidemii cholery – szczególnie interniści i personel średni. W trzęsieniu ziemi zniszczeniu uległo wiele szpitali, przychodni lekarskich, zginęło wielu lekarzy i przedstawicieli średniego personelu medycznego. Pomoc polega na odbudowie infrastruktury medycznej, dostarczaniu leków, środków medycznych, ale również uzupełnianiu braków personelu medycznego. (...)
Gruzja: medycyna ratunkowa czasu transformacji
Przemysław Guła
Gruzja, kraj ogromnych kontrastów, mimo funkcjonujących tu od kilkunastu lat
mechanizmów demokratycznych, nadal stoi na początku przemian państwa, w tym
służb ratowniczych. Kontrasty to także rzeczywistość materialna: ogromne braki sprzętowe i ubóstwo w szpitalach publicznych i pogotowiu ratunkowym, ale też finansowane przez USA wyposażenie (także medyczne) gruzińskich sił zbrojnych: kontenery medyczne, nowoczesne ambulanse, szpital wojskowy w Gori, czyli standard odpowiadający wymogom XXI wieku. Na przełomie września i października uczestniczyłem w jednym z projektów rozwoju regionalnego na terenie Gruzji (REGENT), realizowanych przez polskie MSZ. Prowadziłem blok szkoleniowy, określony jako obszar wsparcia – ratownictwo medyczne. (...)
KLINIKA
Kości jak z porcelany
Anna Wełnicka, Marcin Wełnicki
Społeczeństwa krajów rozwiniętych są coraz starsze. Rośnie odsetek europejskiej populacji po 65. roku życia. To poniekąd dowód na skuteczność medycyny, bo wiele chorób, dawniej ostrych i śmiertelnych, dzisiaj traktujemy jako schorzenia przewlekłe. Wyzwaniem medycyny XXI wieku są właśnie przewlekłe stany chorobowe. Jednym z problemów będących najczęstszą przyczyną chorobowości jest osteoporoza. steoporoza to schorzenie kośćca, związane z obniżeniem jego masy oraz jakości tkanki kostnej. Wynikiem zmian jest zwiększona podatność szkieletu na złamania niskoenergetyczne, czyli takie, które u zdrowej osoby nie doprowadzają do uszkodzenia struktury szkieletu. (...)
POChP – nowe nadzieje
Paweł Traczewski
Rok 2010 przyniósł zauważalny postęp w dziedzinie farmakoterapii POChP. W ciągu ostatnich 2 lat weszły w Polsce do użycia preparaty łączące glikokortykosteroidy i beta2-mimetyki. – Umożliwiają one zmniejszenie częstości zaostrzeń choroby i czasu hospitalizacji. Ponadto wydaje się, że taka terapia pozwala na redukcję tempa spadku pojemności oddechowej płuc i poprawia rokowanie – mówi prof. Śliwiński. W tym roku zarejestrowano w Polsce ultra długodziałający beta2-mimetyk, indakaterol, który cechuje się 24-godzinnym okresem działania (stosowany jest raz na dobę) i wysoką selektywnością w stosunku do receptora beta2-adrenergicznego. Nowym lekiem przeciwzapalnym, który od 2010 r. mogą otrzymywać polscy pacjenci, jest roflumilast, inhibitor enzymu PDE4. Stosuje się go w leczeniu ciężkiej i bardzo ciężkiej postaci POChP z towarzyszącym przewlekłym kaszlem i odkrztuszaniem. (...)
Moczenie nocne – schorzenie, które można i trzeba leczyć
Tomasz Kobosz
Czynnikiem determinującym wystąpienie moczenia jest zaburzenie równowagi pomiędzy objętością wydzielanego moczu a pojemnością pęcherza, na którą niewątpliwy wpływ ma nadczynność wypieracza czy niepohamowane skurcze pęcherza, występujące w ciągu nocy. Nadczynność wypieracza świadczy o występowaniu przeszkody podpęcherzowej, której pokonywanie prowadzi do przerostu wypieracza i zmian w strukturze kolagenu, powodując obniżenie pojemności i podatności pęcherza. Przeszkoda może mieć charakter anatomiczny lub czynnościowy, a jej wyeliminowanie jest warunkiem nie tylko ustąpienia moczenia, ale przede wszystkim prawidłowego funkcjonowania nerek. (...)
Rak nerki – w oczekiwaniu na program
Po względem jakości leczenia raka nerki gorsza od Polski jest tylko Rumunia. Polscy pacjenci nie mają dostępu do nowych leków. Prof. Krzysztof Krzemieniecki, konsultant w dziedzinie onkologii woj. małopolskiego ma nadzieję, że w tym roku ruszy nowy program terapeutyczny leczenia raka nerki. – Jeśli chodzi o raka nerki, obecne finansowanie nie gwarantuje wszystkim chorym dostępu do leczenia systemowego. Jesteśmy, wraz z Rumunią, jedynymi krajami Unii Europejskiej, które nie mają takiej możliwości. Nawet Ukraina i Białoruś mają lepsze rozwiązania. Dotychczasowy program terapeutyczny pozwala na użycie tylko jednego leku i to w bardzo konkretnych sytuacjach klinicznych. Jest to, oczywiście, niezgodne z nowym, zindywidualizowanym podejściem do leczenia nowotworów. (...)
Zakrzepica żylna jako choroba układu sercowo-naczyniowego
Prewencja udoskonalona
Z prof. dr. hab. n. med. Piotrem Ciostkiem, kierownikiem I Katedry i Kliniki Chirurgii Ogólnej i Naczyniowej II Wydziału Lekarskiego Warszawskiego Uniwersytetu Medycznego, o żylnej chorobie zakrzepowo-zatorowej (ŻChZZ) rozmawia Ewa Biernacka. (...)
Czy czeka nas przełom w leczeniu przeciwzakrzepowym?
O najnowszych trendach w profilaktyce i leczeniu żylnej choroby zakrzepowo-zatorowej z prof. Witoldem Z. Tomkowskim, przewodniczącym Rady Naukowej Instytutu Gruźlicy i Chorób Płuc, prezesem Polskiej Fundacji do Walki z Zakrzepicą „THROMBOSIS”, rozmawia Ewa Biernacka. (...)
Terapia inicjująca w chorobach reumatycznych
Porozumienie ponad pacjentami
Rafał Gryszkiewicz
Wprowadzeniem przez NFZ w 2008 r. „terapii inicjującej” miała się rozpocząć rewolucja w leczeniu chorób reumatycznych. W założeniu pacjenci uzyskali dostęp do nowoczesnych, drogich leków biologicznych, a w celu redukcji kosztów ich
farmakoterapii urzędnicy począwszy od 1 stycznia 2010 r., co pół roku wybierają najtańszy spośród działających z podobną skutecznością produktów leczniczych anty-TNF, który następnie włączany jest (po zakontraktowanej cenie) u wszystkich chorych, wymagających rozpoczęcia terapii lekami biologicznymi. I jako jedyny jest wówczas refundowany; wyjątkiem jest jedynie kontynuacja terapii rozpoczętej w poprzednich półroczach lub brak efektu leczniczego i ewentualne działania niepożądane. (...)
KONFERENCJE
Interniści i pediatrzy zwierają szyki
Mariusz Kielar
W czasie spotkania zorganizowanego przez Towarzystwo Internistów Polskich, Polskie Towarzystwo Pediatryczne oraz Okręgową Izbę Lekarską w Krakowie przedstawiciele tych środowisk zaapelowali o przywrócenie internistom i pediatrom właściwej pozycji w systemie opieki zdrowotnej. Wspólne memorandum zawierające konkretne postulaty zmian zostało przekazane MZ. Mimo usilnych starań organizatorów – na spotkanie w Krakowie nie przybył żaden przedstawiciel ministerstwa ani NFZ. (...)
Debata „Bezpiecznie zapobiec chorobie”
Priorytet dla szczepień!
Tomasz Kobosz
Wielu mieszkańcom krajów Europy i Ameryki Północnej wydaje się, że choroby zakaźne, dzięki szczepieniom, już nikomu nie zagrażają. To błędny pogląd. Szczepienia, szczególnie obowiązkowe, zmniejszyły liczbę zachorowań na choroby zakaźne i ich groźnych powikłań. Niestety, nie wyeliminowały całkowicie wielu chorób – udało się to tylko w przypadku ospy prawdziwej i (w niektórych częściach świata) także w przypadku polio. Wprawdzie są na świecie regiony, w których mało kto, również z lekarzy, widział na własne oczy chorych na tężec, błonicę czy krztusiec, ale są również miejsca, gdzie co roku umierają na nie miliony ludzi. Zwiększenie powszechności szczepień, konieczność aktualizacji kalendarza szczepień obowiązkowych, nadanie priorytetu szczepieniom przeciwko pneumokokom i meningokokom były głównymi tematami debaty „Bezpiecznie zapobiec chorobie”. Spotkanie zorganizowano z okazji Ogólnopolskiego Dnia Szczepień podczas konferencji ZG Polskiego Towarzystwa Pediatrycznego i Kliniki Pediatrii CMKP. (...)
Prezent naszpikowany dobrem
M.L.
W okresie przedświątecznym dodatkowo wzrasta potrzeba dobroczynności, dlatego Fundacja Urszuli Smok „Podaruj Życie” wystosowała do firm i osób prywatnych apel z prośbą o oddawanie szpiku kostnego. Na wezwanie Fundacji odpowiedziała firma Teva Polska, która po przeprowadzeniu miesięcznej akcji edukacyjnej na temat problemu białaczki zorganizowała badanie typujące potencjalnych dawców szpiku we wszystkich miastach, gdzie ma siedziby (Warszawa, Kraków, Kutno). Zgłosiło się blisko 80 pracowników z całej Polski, do których dołączyli również, poddając się badaniu, znani i lubiani: dziennikarka i felietonistka Agata Passent, aktorzy Martyna Kliszewska i Jakub Przebindowski – oraz Marcin Kobierski, aktor Teatru Bagatela. (...)
Astma i alergia: uwolnić oddech
Mariusz Kielar
O znaczeniu, jakie w codziennej praktyce klinicznej odgrywają choroby alergiczne i układu oddechowego oraz postępowaniu terapeutycznym zalecanym przez najnowsze doniesienia dyskutowano podczas XVI Sympozjum Naukowo-Szkoleniowego „Postępy w Alergologii i Pneumonologii” w Krakowie. Nawet w czasach dokonującego się, tak znacznego postępu naukowego oraz wdrażania coraz dokładniejszych metod badawczych, jednoznaczne wyjaśnienie przebiegu atopowego zapalenia skóry (AZS), który nie został dotąd szczegółowo poznany, stanowi ciągłe wyzwanie dla specjalistów zajmujących się tą chorobą. (...)
Kto nie ma serca do sportu?
Rafał Gryszkiewicz
Debata nad zespołem wydłużonego odcinka QT (LQTS – Long QT Syndrome) u dzieci jako przeciwwskazaniu do uprawiania sportu zdominowała główną sesję IV Konferencji Sekcji Kardiologii Sportowej Polskiego Towarzystwa Kardiologicznego, połączonej z V Olimpijskim Dniem Kardiologii. Poruszano również kwestię wpływu niedozwolonego wspomagania organizmu na układ sercowo-naczyniowy, a do dyskusji w tej kwestii zaproszono też mistrza olimpijskiego w chodzie sportowym, Roberta Korzeniowskiego. W trakcie konferencji przedstawiono konkretne przypadki kliniczne „chorych” sportowców, zwrócono też uwagę na konieczność wzmożonej obserwacji aktywnej fizycznie młodzieży. (...)
Kardiologia prewencyjna: Zapobiegać, by żyć
Mariusz Kielar
Najnowsze doniesienia z zakresu szeroko rozumianej kardiologii prewencyjnej były przedmiotem odbywającej się w Krakowie III Konferencji Naukowej „Kardiologia Prewencyjna 2010 – wytyczne, wątpliwości, gorące tematy”. Jej organizatorami byli dr hab. med. Piotr Jankowski, przewodniczący Zarządu Sekcji Epidemiologii i Prewencji Polskiego Towarzystwa Kardiologicznego oraz prof. dr hab. Andrzej Pająk, dyrektor Instytutu Zdrowia Publicznego Wydziału Nauk o Zdrowiu Uniwersytetu Jagiellońskiego Collegium Medicum w Krakowie. (...)
W dobrym rytmie
Marcin Wełnicki
Nowe wytyczne dotyczące migotania przedsionków proponują modyfikację nazewnictwa poszczególnych postaci arytmii, dostarczają udoskonalonych narzędzi do oceny wskazań do przewlekłej terapii przeciwkrzepliwej oraz oceny ryzyka powikłań krwotocznych (skale CH2ADS2-VAsc oraz HAS-BLED). Przede wszystkim jednak przedefiniowane zostały cele leczenia. – Całkowita eliminacja migotania przedsionków jest niemal niemożliwa. Leczenie ma na celu zmniejszenie częstości napadów arytmii oraz eliminację ich subiektywnych objawów. O wyborze leków przeciwarytmicznych decyduje bezpieczeństwo terapii – wyjaśniała, podczas zorganizowanej pod koniec jubileuszowej konferencji czasopisma „W Dobrym Rytmie”, prof. Maria Trusz-Gluza, Kierownik I Katedry i Kliniki Kardiologii Śląskiego UM. (...)
Prawa pacjenta w codziennej praktyce lekarskiej, Poznań 2010
Wola pacjenta czy decyzja lekarza?
Martyna Tomczyk
Współczesna medycyna, odrzucając paternalistyczny model relacji lekarz–pacjent, stawia na piedestale autonomię pacjenta. Ta szeroko pojęta koncepcja etyczna stanowi z kolei podstawę licznych praw pacjenta i obowiązków lekarza. Zarówno
jedne, jak i drugie są bardzo ważne, pozwalają bowiem znaleźć wspólną płaszczyznę porozumienia w tej niesymetrycznej relacji. Choć prawa pacjenta są regulowane przez liczne akty prawne, m.in. Konstytucję RP, ustawę o prawach pacjenta i Rzeczniku Praw Pacjenta czy kodeks cywilny, to zazwyczaj pacjenci o tym nie wiedzą. Jak wynika z badań przeprowadzonych na zlecenie Instytutu Praw Pacjenta i Edukacji Zdrowotnej przez SMG/KRC, zaledwie 19% pacjentów potrafi wymienić jakiekolwiek z przysługujących im praw. Pozostali, czyli zdecydowana większość (81%), w ogóle nie znają swoich praw. Niemniej, nieznajomość tych praw przez pacjentów nie powinna być równoznaczna z ich nieprzestrzeganiem przez pracowników ochrony zdrowia. (...)
Jak szpiczaka utrzymać w szachu?
Tomasz Sienkiewicz
Polska Grupa Szpiczakowa wraz z Polskim Towarzystwem Hematologów i Transfuzjologów zorganizowała w Warszawie (7 stycznia) konferencję prasową nt. leczenia szpiczaka mnogiego. Okazją była odbywająca się właśnie, po raz pierwszy w Polsce, międzynarodowa konferencja naukowa „Perspektywy w leczeniu chorych na szpiczaka mnogiego”, z udziałem światowych sław z dziedziny hematologii. Hematolodzy podkreślają, że szpiczak mnogi (plazmocytowy) MM (ang. multiple myeloma, łac. myeloma multiplex) jest drugim co do częstości występowania nowotworem układu krwiotwórczego, stanowi ok. 1% wszystkich zachorowań na nowotwory. W Polsce odnotowuje się ok. 1200 zachorowań rocznie, prawie tyle samo chorych umiera na szpiczaka. W świecie cierpi na tę chorobę ok. 750 tys. osób. (...)
TECHNOLOGIE
Robin Heart pokonuje kolejną barierę!
Rafał Gryszkiewicz
Pierwszą w Polsce teleoperację z wykorzystaniem zdalnie sterowanego robota przeprowadzono w grudniu ub.r., w trakcie konferencji „Roboty Medyczne 2010”.
Organizatorem tego przełomowego wydarzenia była Fundacja Rozwoju Kardiochirurgii im. Zbigniewa Religi w Zabrzu. Podczas zabiegu dr Joanna Śliwka, kardiochirurg ze Śląskiego Centrum Chorób Serca, z powodzeniem sterowała poprzez zadajnik ruchu z Zabrza robotem Robin Heart znajdującym się na sali operacyjnej w Katowicach, dokonując powierzchownej koagulacji świńskiego serca umieszczonego w modelu ludzkiej klatki piersiowej. Dr Zbigniew Nawrat, inicjator i kierownik przedsięwzięcia, ocenił doświadczenie jako sukces, stanowiący kolejny kamień milowy dla robotów medycznych, również na arenie międzynarodowej. (...)
Telemedycyna z Anina
Tomasz Kobosz
Instytut Kardiologii im. Prymasa Tysiąclecia Stefana Kardynała Wyszyńskiego w Warszawie wykorzystuje w praktyce możliwości telemedycyny od co najmniej 5 lat. W 2005 r. Instytut przygotował projekt utworzenia Centrum Telekonsultacji Teleintermed i złożył aplikację mającą na celu pozyskanie finansowania projektu. Prace koncepcyjne wsparł partner z Norwegii z ponad 25-letnim doświadczeniem w dziedzinie telemedycyny. Po 2 latach aplikacja została zaakceptowana do dofinansowania przez Mechanizm Finansowy EOG oraz Ministerstwo Zdrowia. Łączna zaakceptowana wysokość budżetu projektu (wszystkie wydatki oznaczono jako kwalifikowane) wyniosła ponad 2,6 mln euro, przy czym 85% tej kwoty, czyli ponad 2,2 mln euro, pozyskano MF EOG, a prawie 400 tys. euro jako środki własne beneficjenta wniosło MZ. (...)
Legalizacja wag medycznych
Michał Pachocki
Urządzenia stosowane do celów medycznych muszą być dokładne oraz wiarygodne. Legalizacja wag określona jest przez rozporządzenie Ministra Gospodarki z 31 stycznia 2008 r. (Dz.U. Nr 26, poz. 152), a także przepisy UE (Dyrektywa 90/384/EEC). Mimo iż prawo, jak to często bywa, jest skomplikowane i trudne w interpretacji, użytkując wagi w celach medycznych trzeba pamiętać tylko o dwóch sprawach: że wagi te muszą być legalizowane oraz gdzie i kiedy należy przeprowadzić tę czynność. Według prawa wagi precyzyjne dzielą się na 4 klasy. Do celów medycznych odpowiednie są klasy III (3) oraz IIII (4). Każda nowa waga ma legalizację pierwotną, której ważność wynosi 36 miesięcy, licząc od 1 stycznia roku, w którym legalizacja została dokonana. Tak więc wagi wyprodukowane w 2007 r. należało zalegalizować do 1 stycznia 2011 r. Wszystkie wagi wyprodukowane wcześniej, a nie mające aktualnej legalizacji, straciły ważność i mogą być co najwyżej stosowane do użytku domowego. Nieprzestrzeganie wymogów legalizacji grozi sankcjami w postaci grzywny. (...)
NAUKA
Pierwotna prewencja udarów mózgu – nowe wytyczne
Marcin Wełnicki
W grudniu ubiegłego roku na stronach internetowych American Heart Association (AHA) oraz American Stroke Association (ASA) opublikowano długo oczekiwane, nowe wytyczne dotyczące pierwotnej prewencji udarów mózgu, czyli choroby, która na świecie stanowi przyczynę 134 tys. zgonów rocznie i jest trzecią, po chorobach układu sercowo-naczyniowego oraz chorobach nowotworowych, przyczyną zgonów. Autorzy aktualizacji dotychczasowych wytycznych (poprzednią wersję opublikowano w 2006 r.) podkreślają, że zalecenia dotyczą zarówno niedokrwiennej, jak i krwotocznej postaci udaru mózgu. Zarekomendowano, aby w przypadku każdego pacjenta zgłaszającego się do lekarza, oszacować ryzyko wystąpienia udaru mózgu, stosując np. zmodyfikowaną skalę Framingham (The Framingham Stroke Profile – FSP). (...)
Pierwszy na świecie poród w MRI
Rafał Gryszkiewicz
Zgodnie z oficjalnym komunikatem Uniwersytetu Medycznego Charité w Berlinie, 7 grudnia ub.r. udało się po raz pierwszy w historii medycyny zobrazować przebieg porodu u człowieka za pomocą rezonansu magnetycznego. – To był książkowy poród. Poznaliśmy wszystkie detale, które do tej pory były dostępne jedynie badaniu palpacyjnemu – tak wynik eksperymentu podsumowywał prof. Ernst Beinder. Użycie nowoczesnego, otwartego MRI, w którym konstrukcja elektromagnesu umożliwiła bezpośredni dostęp do pacjentki, pozwoliło na nieinwazyjne zbadanie skurczów macicy i ruchów noworodka w kanale rodnym. Niemieccy lekarze oczekują, że obrazowanie porodu pozwoli wyjaśnić przyczynę mającego miejsce u ok. 15% rodzących zatrzymania akcji porodowej, wymagającego pilnego cięcia cesarskiego. (...)
Program Amgen Scholars 2011
Droga do międzynarodowej kariery w dziedzinie biotechnologii
1 grudnia 2010 roku rozpoczął się nabór do kolejnej edycji Programu Amgen Scholars. Dzięki niemu studenci marzący o międzynarodowej karierze naukowej mogą zdobyć doświadczenie na najlepszych europejskich uczelniach. O stypendia mogą ubiegać się studenci kierunków medycznych, chemicznych, farmaceutycznych, biotechnologicznych, biologicznych i bioinżynieryjnych. Uczestnicy Programu Amgen Scholars będą mogli wziąć udział w projektach badawczych na prestiżowych europejskich uczelniach: Uniwersytecie w Cambridge (Wielka Brytania), Instytucie Karolinska (Szwecja) oraz Uniwersytecie Ludwiga Maximiliana (Niemcy). (...)
Decyzja EMA oraz FDA dotycząca zastosowania Avastinu u pacjentek z przerzutowym rakiem piersi
16 grudnia 2010 r. Komitet ds. Produktów Leczniczych Stosowanych u Ludzi (CHMP), który doradza Europejskiej Komisji Leków (EMA), oraz amerykańska Komisja ds. Żywności i Leków (FDA) wydały opinie dotyczące rejestracji leku Avastin u pacjentek z przerzutowym rakiem piersi (mBC). W Unii Europejskiej potwierdzono zasadność stosowania w codziennej praktyce lekarskiej leku Avastin w skojarzeniu z paklitakselem jako wartościowej opcji terapeutycznej u pacjentek z przerzutowym i HER2 ujemnym rakiem piersi. W USA producent skorzysta z możliwości dodatkowych spotkań z FDA w celu przedstawienia komisji argumentów co do wartości klinicznej zastosowania Avastinu z paklitakselem u pacjentek z przerzutowym rakiem piersi. (...)
Wyniki badania fazy III DEFINE
Pierwszy bezpieczny inhibitor CETP
Tomasz Kobosz
DEFINE (Determining the EFficacy and Tolerability of CETP INhibition with AnacEtrapib) to wieloośrodkowe, prospektywne, randomizowane badanie z podwójnie ślepą próbą i kontrolą placebo, które miało na celu ocenę skuteczności i bezpieczeństwa stosowania anacetrapibu w dawce 100 mg dziennie u chorych z chorobą wieńcową lub wysokim ryzykiem jej rozwoju. W badaniu udział wzięło 1623 pacjentów w wieku 18–80 lat z rozpoznaną chorobą wieńcową lub u których stwierdzono wysokie ryzyko jej rozwoju (ryzyko >20% w ciągu 10 lat, według skali Framingham), ze stężeniem LDL w przedziale 50–100 mg/dl, HDL <60 mg/dl i TG Ł 400 mg/dl. Wszyscy pacjenci byli wcześniej (a także w trakcie badania) leczeni statynami lub inną metodą mającą na celu poprawę gospodarki lipidowej. Badanych randomizowano do 2 grup: osobom, które znalazły się w grupie 1. (n=811) podawano anacetrapib, natomiast chorzy z grupy 2. (n=812) otrzymywali placebo (n=812). (...)
Badanie RAFT
ICD-CRT – plusy dodatnie i plusy ujemne
Marcin Wełnicki
Wszczepienie kardiowertera-defibrylatora z funkcją resynchronizacji (ICD-CRT) u pacjentów w II i III klasie niewydolności serca wg New York Heart Association (NYHA), u których stwierdzono znaczne upośledzenie funkcji skurczowej lewej komory serca oraz obecność szerokich zespołów QRS, może zmniejszyć ryzyko zgonu tych pacjentów oraz częstość hospitalizacji. Ceną za ten efekt jest jednakże większe ryzyko powikłań i działań niepożądanych związanych z wszczepionym urządzeniem w porównaniu do pacjentów, u których zastosowano tylko ICD. Są to wnioski z kanadyjskiego badania RAFT (Resynchronization–Defibrillation for Ambulatory Heart Failure Trial). (...)
Lepsza broń w walce z otyłością
Michał Rutkowski
Zabiegi bariatryczne dzielą się na operacje restrykcyjne, polegające na zmniejszeniu objętości żołądka (m.in. pionowa gastroplastyka z opaską, gastrektomia rękawowa) oraz operacje wyłączające część jelita cienkiego, zmniejszające tym samym powierzchnię wchłaniania. Obecnie oba typy operacji wykonuje się laparoskopowo. Nowym pomysłem na leczenie otyłości patologicznej jest procedura TOGA. To metoda polegająca na endoskopowym (przezprzełykowym) wytworzeniu wąskiego rękawa wewnątrz żołądka. Pacjentowi w znieczuleniu ogólnym wprowadza się endoskop dla wizualizacji anatomii żołądka, następnie, przy użyciu specjalnego staplera, za pomocą próżni, niejako „wsysa” ścianę żołądka w jego ramiona. Zamknięcie staplera powoduje wytworzenie wąskiego kanału przy wpuście żołądka. (...)
Błagam, niech boli!
Martyna Tomczyk
Pierwszy opis przypadku osoby, która nie odczuwała bólu, pochodzi z 1932 r. Autor artykułu na ten temat wspominał o 49-letnim mężczyźnie, który zarabiał na życie wbijając w swoje ciało noże i igły wzbudzając tym ogromne zainteresowanie publiczności. W następnych dziesięcioleciach pojawiło się kilka kolejnych doniesień o ludziach nie odczuwających bólu. Analgezja wrodzona jest bardzo rzadkim i zarazem bardzo niebezpiecznym schorzeniem, ujawniającym się zazwyczaj we wczesnym dzieciństwie, np. brakiem płaczu podczas szczepienia. Może dochodzić wówczas także do samookaleczenia, np. uszkodzenia rogówki oka spowodowanego ciągłym drapaniem, gryzienia palców, języka czy warg, co często nasuwa podejrzenie zaburzeń psychicznych. Choroba może być także zdiagnozowana w wieku dojrzałym na podstawie wywiadu lekarskiego, dotyczącego głównie wspomnień z dzieciństwa. Warto zaznaczyć, że analgezja wrodzona może być zupełna (zupełny brak bólu) bądź częściowa (pacjent odczuwa np. bóle neuropatyczne lub ból głowy mający podłoże migrenowe). (...)
Paradoksalny wzrost umieralności u pacjentów po skutecznych interwencjach ICD
Marcin Wełnicki
Adekwatne interwencje kardiowertera-defibrylatora (ICD), wszczepionego we wczesnym okresie po zawale mięśnia sercowego osobom z upośledzeniem funkcji skurczowej lewej komory, zwiększają ryzyko zgonu. Te kontrowersyjne wnioski pochodzą z opublikowanej na łamach Circulation analizy wyników badania DINAMIT (Defibrillation in Acute Myocardial Infarction Trial). W ostatnich latach udowodniono skuteczność ICD w redukcji całkowitego ryzyka zgonu u pacjentów po przebytym zawale mięśnia sercowego, powikłanym istotnym upośledzeniem funkcji skurczowej lewej komory. Efekt ten związany jest głównie ze skutecznym zapobieganiem nagłej śmierci sercowej w mechanizmie komorowych zaburzeń rytmu serca. Skuteczność wszczepienia ICD we wczesnym okresie po zawale mięśnia sercowego nie została jednak ustalona. (...)
ŚLADEM NASZYCH PUBLIKACJI
Jakub Baran, Dariusz Boruczkowski
W nr. 93–100 „Służby Zdrowia” z 13 grudnia 2010 r. ukazał się artykuł "Pępowinowy marketing" Haliny Pilonis. Publikacja niepochlebnie odnosi się do pozytywnej opinii wydanej przez Polskie Towarzystwo Ginekologiczne w sprawie pobierania i deponowania komórek macierzystych krwi pępowinowej, w niekorzystnym świetle przedstawia też rodzinne banki komórek macierzystych – w tym Polski Bank Komórek Macierzystych SA (PBKM). Materiał opiera się tylko na argumentach i opinii jednej osoby: konsultanta krajowego ds. hematologii, prof. Wiesława Wiktora Jędrzejczaka. Jednostronne podejście autorki spowodowało, że w tekście pojawiło się wiele nieścisłości, a nawet nieprawdziwe informacje. (...)