Spis treściSZ nr 17–24/2013
z 14 marca 2013 r.
Stuknij na okładkę, aby przejść do archiwun rocznika 2013
ETYKA
Jak w dzisiejszym świecie zdefiniować pojęcie „szacunek dla życia”? Kto jest właścicielem życia i kto decyduje o tym, czy ma dalej trwać? Czy człowiek ma prawo do decydowania, kiedy chce odejść z tego świata? Czy religia chrześcijańska ogranicza decyzyjność człowieka? – pyta prof. Tadeusza Bartosia Iwona Schymalla. (...)
EPIDEMIOLOGIA
Legionella czai się w polskim kranie
Halina Pilonis
Szacuje się, że w szpitalach i budynkach użyteczności publicznej skażenie wody Legionellą może dochodzić nawet do 65 proc., powodując choroby 2 mln Polaków. Społeczna świadomość zagrożenia jest wciąż bardzo mała. Tymczasem zakażenie bakteriami z rodzaju Legionella następuje drogą inhalacyjną, przez przedostanie się skażonego aerozolu wodno-powietrznego bezpośrednio do płuc, czyli np. podczas brania prysznica. (...)
KLINIKA
Hiperprolaktynemia w praktyce lekarskiej
Marek Derkacz
Hiperprolaktynemia jest najczęstszym zaburzeniem czynności układu podwzgórzowo–przysadkowego polegającym na stałym lub okresowo występującym zwiększonym wydzielaniu prolaktyny (PRL). Hormon ten swoją strukturą przypomina hormon wzrostu oraz laktogen łożyskowy. PRL wydzielana jest przez laktotropowe komórki przysadki mózgowej. Synteza i sekrecja PRL regulowane są przez podwzgórzowy hormon hamujący – dopaminę. PRL może być również wydzielana przez komórki prawidłowego oraz zmienionego nowotworowo gruczołu piersiowego, a także może być syntetyzowana przez błonę śluzową macicy. (...)
Ostre uszkodzenie nerek – nowa klasyfikacja
Krzysztof Wróblewski
W ciągu ostatnich lat zmodyfikowano podejście do ostrej niewydolności nerek. Wieloletnie obserwacje pokazały, że nawet nieznaczne upośledzenie funkcji nerek może być przyczyną zwiększonej śmiertelności lub konieczności wdrożenia terapii nerkozastępczej. Z tego względu szeroko rozumiana prewencja stała się podłożem dla stworzenia nowej klasyfikacji. (...)
Rak jajnika – nowe przeciwciało monoklonalne
Jolanta Sielska
Wodobrzusze jest w raku jajnika niezależnym złym czynnikiem prognostycznym. Podczas gdy odsetek 5-letnich przeżyć w III i IV stopniu zaawansowania raka jajnika bez wodobrzusza wynosi 45 proc., przy wodobrzuszu obniża się do zaledwie 5 proc. Wiąże się to z faktem, że obecność ascitesu wiąże się zwykle z opornością na leczenie chemioterapią. Obiecujacą opcją terapeutyczną jest stosowanie revomabu (catumaxomab) – przeciwciała trójfunkcyjnego podawanego dootrzewnowo u pacjentów z nowotworami EpCAM-pozytywnymi, kiedy standardowa terapia nie jest już możliwa. (...)
HISTORIA MEDYCYNY
Mroczna przeszłość psychochirurgii
Tomasz Kobosz
Psychochirurgia, czyli leczenie chorób psychicznych metodami chirurgicznymi, budzi zwykle nie najlepsze skojarzenia. Po okresie rozkwitu w latach 40. XX wieku, zwieńczonego Nagrodą Nobla, dziedzina ta niemal upadła. rozwój nowoczesnych technik neurochirurgicznych spowodował jednak, że powoli wraca do łask. Za ojca psychochirurgii uważa się portugalskiego lekarza – Egasa Moniza. Jednak pierwsze udokumentowane próby jej zastosowania podjął już w 1891 roku szwajcarski psychiatra – Gottlieb Burckhardt. (...)
DOSTĘPNOŚĆ TERAPII
O cukrzycy na słodko
Obecnie cukrzykom system ochrony zdrowia zapewnia drogie i przestarzałe leczenie. Tymczasem nowoczesna terapia doustna obciąży budżet państwa w skali roku jedynie ułamkiem dotychczasowych kosztów. dlaczego więc chorzy od 5 lat wciąż czekają na tę refundację? Odpowiedzi na to pytanie poszukiwali uczestnicy debaty „Aby Polska nie była cukrzycowym dinozaurem Europy”, która odbyła się 9 stycznia br. (...)
Anhedonia – uwięziona radość
Nic cię nie cieszy? Na nic nie masz siły? Myślisz, że to przemęczenie? Być może cierpisz na anhedonię, czyli niezdolność do odczuwania przyjemności – jeden z kluczowych objawów depresji. Podczas VII Edycji Ogólnopolskiej Kampanii Społecznej Forum Przeciw Depresji spotkali się prof. dr hab. n. med. Bartosz Łoza z Kliniki Psychiatrii WUM Mazowieckiego Specjalistycznego Centrum Zdrowia im. prof. Jana Mazurkiewicza, dr n. med. Wiesław J. Cubała z Kliniki Chorób Psychicznych i Zaburzeń Nerwicowych GUM, mecenas Katarzyna Czyżewska, Olga Bończyk, aktorka oraz Anna, pacjentka, która choruje na depresję, aby podzielić się z nami swoim doświadczeniem i wiedzą oraz uświadomić nam istnienie nowego rodzaju depresji, który dotyka coraz więcej osób. (...)
AKTUALNOŚCI
To nie my!
Mariusz Gujski
Doszły nas w redakcji pogłoski, że ostatnio Narodowy Fundusz Zdrowia nas nie lubi. Podobno jesteśmy stronniczy i niesprawiedliwi. Krytykujemy. Zatem to naturalne, że budzimy negatywne emocje – kto lubi swoich krytyków? Tyle że my nie chcielibyśmy krytykować działań ani ministra zdrowia, ani Narodowego Funduszu Zdrowia. Wolelibyśmy pokazywać i doceniać takie postępowanie decydentów zdrowotnych w Polsce, które służyłoby pacjentom i pracownikom służby zdrowia. (...)
Atlas zdrowia
Ile osób pali papierosy i ile z nich zapada na nowotwory, dlaczego polska ma jeden z najwyższych odsetków umieralności na raka oraz czemu Legionella cały czas jest groźna – o tym w najnowszych publikacjach narodowego Instytutu Zdrowia Publicznego. Są to: „Sytuacja zdrowotna ludności Polski i jej uwarunkowania” pod redakcją Bogdana Wojtyniaka, Pawła Goryńskiego i Bożeny Moskalewicz oraz „Atlas umieralności ludności Polski 2008-2010 wraz z Dodatkiem tabelarycznym” autorstwa Bogdana Wojtyniaka, Daniela Rabczenki, Piotra Pokarowskiego, Anna Poznańskiej i Jakuba Stokwiszewskiego (...)
ROZMOWA
Wywiad z Iwoną Guzowską
Czym skorupka za młodu nasiąknie
Najedzony głodnego nigdy nie zrozumie. Politykom, którzy mają nawet dobre chęci, ale żadnych własnych doświadczeń, trudno jest mówić o tym, że jakieś rozwiązanie jest lepsze. Dziś trzeba działać tam, gdzie jest jeszcze szansa na dokonanie pozytywnych zmian. Trzeba pracować z dziećmi i młodzieżą. Jesteśmy społeczeństwem, które jeszcze nie dostrzega, że styl życia ma wpływ na nasze zdrowie. tego trzeba uczyć się od przedszkola. co zrobić, by zmieniła się świadomość polaków? Iwona Guzowska zaczęłaby od dobrych lekcji WF-u. (...)
FELIETONY
Pan Minister
Marek Nowicki
Z rozbawieniem wsłuchiwałem się w rozważania komentatorów na temat tego, kto też zostanie odwołany przez premiera przy okazji ostatnio zapowiadanej rekonstrukcji rządu. Często w tych rankingach padało nazwisko Bartosza Arłukowicza. Trzeba bardzo nie rozumieć polityki prowadzonej przed Donalda Tuska, żeby obstawiać dymisję obecnego ministra zdrowia. To jest w ocenie premiera jeden z mocniejszych punktów rządu. Mógłby zostać wicepremierem. Prawie nic nie robi. I o to chodzi. Jak najmniej problemów ze służbą zdrowia jak najdłużej się da – to program polityczny gabinetu PO realizowany z żelazną konsekwencją od 6 lat. Muszę przyznać, że zauważam skuteczność tego sposobu działania i myślenia. (...)
Choroby rzadkie
Maciej Gajewski
28 lutego obchodziliśmy Światowy Dzień Chorób Rzadkich, czyli schorzeń, które dotykają mniej niż 5 na 10000 osób. Obecnie zidentyfikowano ok. 6000 różnych chorób kwalifikowanych jako rzadkie, na które łącznie cierpi blisko 30 milionów osób w Europie, z czego blisko połowa umiera przed 15. rokiem życia. O tym, jak bardzo istotny jest to problem zdrowotny, świadczy niezwykły wręcz wzrost zainteresowania tematem chorób rzadkich na świecie w ostatnich 20–30 latach. (...)
Mniej znaczy lepiej?
Marek Balicki
Nadmierne zatrudnienie personelu medycznego to jedna z głównych przyczyn złej sytuacji finansowej, w jakiej znalazło się Centrum Zdrowia Dziecka (CZD) – ustalił zespół kontrolny powołany przez ministra Arłukowicza. Na pierwszy rzut oka sprawa wydaje się jasna. Wiadomo, że zbyt duże zatrudnienie i wywindowane pensje to prosta droga do długów, a w perspektywie do bankructwa. Koszty pracy trzeba trzymać w ryzach. Przedsiębiorstwo nie może wydawać więcej, niż zarabia, a jeśli przychody się zmniejszają, to trzeba ciąć koszty. Jeśli większość kosztów to wynagrodzenia, wniosek jest prosty – redukcja zatrudnienia albo obniżenie pensji, a najczęściej jedno i drugie. (...)
Tryumf serwilizmu
Andrzej Sośnierz
Dobrze byłoby, aby niektórym utytułowanym autorom choć czasem zadrżała ręka, zanim podpiszą się pod różnymi głupstwami. Niestety, odnoszę wrażenie tryumfu serwilizmu nad racjonalizmem. Po prostu niektóre autorytety, spijając słowa z ust „władzy”, piszą to,
czego władza od nich oczekuje, niezależnie od tego, jak to mija się z prawdą. Niestety – jak uczy historia – inteligencja zawsze lubiła wysługiwać się władzy. I jak widać, nic się nie zmieniło. (...)
RAPORT
Informatyzacja ochrony zdrowia
Krzysztof Nyczaj
Rozporządzenie ministra zdrowia z 21 grudnia 2010 r. w sprawie rodzajów i zakresu dokumentacji medycznej oraz sposobu jej przetwarzania oraz ustawa z dnia 28 kwietnia 2011 r. o systemie informacji w ochronie zdrowia to dwa fundamentalne akty prawne, które w założeniach mają w najbliższych latach zmienić oblicze systemu ochrony zdrowia. Rozporządzenie o dokumentacji medycznej obowiązujące od 1 stycznia 2011 wprowadziło ułatwienia w zakresie prowadzenia dokumentacji medycznej w postaci elektronicznej oraz rozszerzyło dotychczasowe rozwiązania na praktyki: lekarskie, pielęgniarek i położnych. (...)
REPORTAŻ
Kryminał w fartuchu
Krzysztof Boczek
Zanim rady medyczne udzielą lekarzowi w USA licencji, sprawdzają jego przeszłość kryminalną. bo medycy popełniają coraz więcej poważnych przestępstw. Bywają nawet seryjnymi mordercami. Co piąty lekarz ubiegający się o prawo pracy w stanie Północna Karolina miał na swoim koncie przestępstwa. W Teksasie licencja nie jest wydawana, jeśli przestępstwo było zbrodnią, „przestępstwem moralnej podłości” albo czynem popełnionym w ramach praktyki medycznej. W Polsce w ciągu ostatnich kilku lat najwięcej przestępstw popełnianych przez lekarzy dotyczyło korupcji oraz picia alkoholu w pracy. (...)
ZDROWIE W LICZBACH
INSTYTUT OCHRONY ZDROWIA
Nastroje w branży zdrowotnej
Instytut Ochrony Zdrowia we współpracy z pracownią badawczą BSM po raz pierwszy zrealizował ogólnopolskie badanie sondażowe, które jest obrazem satysfakcji wśród menedżerów i pracowników sektora ochrony zdrowia. Celem badania było stworzenie obiektywnych wskaźników mierzących nastroje i poziom satysfakcji w branży. Ankietowani ocenili, na ile zgadzają się, że miejsce, w którym pracują, istniejące prawo, funkcjonujące w otoczeniu firmy, regulator i płatnik publiczny stwarzają im dobre warunki do osiągnięcia satysfakcji zawodowej. (...)
SYSTEM OCHRONY ZDROWIA
Administracyjny terroryzm
Marek Derkacz
Obserwując sytuację w ochronie zdrowia, można odnieść wrażenie, że NFZ coraz częściej sięga po moralnie niedopuszczalne metody działania. Robi wszystko, by winę za niedofinansowanie systemu zrzucić na lekarzy, a pacjentów przekonać, że problemom winni są leniwi medycy. Kto tak naprawdę jest zakładnikiem gier płatnika? (...)
Rygory konkurencji
Maciej Biardzki
Nikt poważny nie odbiera wartości rozwiązaniom rynkowym. Dążenie do zysku poprawia efektywność działania podmiotów, nie tylko leczniczych. Podleganie rygorom konkurencyjnym podnosi jakość oferowanych przez nie usług. Gdybyśmy rzeczywiście odstąpili od systemu ubezpieczeniowego kontrolowanego przez państwo i zostawili swobodę ubezpieczania się lub nie obywatelom, to być może wybudowalibyśmy rynek usług zdrowotnych taki, jaki jeszcze do niedawna istniał w USA – dla wąskiej grupy ludzi. (...)
Nie każdy dług jest zły – nie dajmy się zwariować
Aleksandra Kurowska
Wielu dyrektorów szpitali musi ratować bieżącą sytuację – np. uciec przed komornikiem. Gdy grozi zablokowanie czy wygaszenie działalności bieżącej, z rachunku ekonomicznego często wynika, że lepiej zapożyczyć się na kilkanaście proc. w skali roku, przeczekać cięższy okres, niż potem uruchamiać działalność na nowo – mówi Marek Wójcik ze Związku Powiatów Polskich. Dodaje, że zyskany oddech finansowy powinno się wykorzystać nie tylko do restrukturyzacji naprawczej, ale także działań dostosowawczo-rozwojowych, np. w celu szukania nowych dochodów czy też do restrukturyzacji produktowej. (...)
SZPITAL
Porozmawiaj z pacjentem
Krzysztof Boczek
Pacjenci mają jasny pogląd na temat swoich oczekiwań wobec lekarza. chcą być poinformowani w sposób zrozumiały na temat własnej choroby. Zdaniem pacjentów w szpitalach najwięcej do zrobienia jest w kwestii… komunikacji lekarzy z chorymi. Lekarze traktują chorego jak głupka, sypią łacińskimi konstrukcjami i mają problem z jasną i zrozumiałą komunikacją. Potwierdzają to dyrektorzy placówek zdrowia i eksperci z Uniwersytetu Jagiellońskiego. (...)
RATOWNICTWO
Nocna kolejka po pomoc
Małgorzata Solecka
W oddziałach SOR pacjenci czekają godzinami. Przemęczeni pracownicy nie są w stanie działać szybciej, a na dodatek dla szpitala są to same straty. czy to da się zmienić? Raport Najwyższej Izby Kontroli „Funkcjonowanie Systemu Ratownictwa Medycznego” nie ujawnił niczego, czego menedżerowie szpitali i pracujący w medycynie ratunkowej by nie wiedzieli: ludzie pracują dobrze, tylko że system stoi na głowie. Ofiarami są zaś wszyscy: SOR-y generują zadłużenie, pracownicy oddziałów ratunkowych są przemęczeni, zaś pacjenci utyskują, że w poczekalni na SOR-ze trzeba czekać czasem dobrych kilka godzin. (...)
PRAWO
W obronie własnych interesów
Marzena Pytlarz
Szpitale częściej sięgają po sporadycznie wykorzystywaną wcześniej instytucję prawną, jaką jest umowa o zakazie konkurencji. Istotą wzrostu zainteresowania tą instytucją są oczywiście pieniądze z kontraktów z NFZ. Tymczasem powołaniem lekarza jest niesienie ulgi w cierpieniu oraz ochrona zdrowia i życia ludzkiego, dlatego też powinien mieć zagwarantowaną możliwość wypełniania swoich obowiązków. Czy zakaz konkurencji w środowisku medycznym jest więc uzasadniony prawnie? (...)
KONFERENCJE
Współczesne problemy chorób zakaźnych
Mariusz Kielar
Diagnostyka podparta szczegółowymi badaniami, leczenie zgodne ze standardami. O nich głównie dyskutowano w czasie VI Krakowskiej Konferencji Naukowo-Szkoleniowej pt. „Współczesne problemy chorób zakaźnych” zorganizowanej przez klinikę chorób zakaźnych UJ Collegium Medicum oraz krakowski oddział Polskiego Towarzystwa Epidemiologów i Lekarzy Chorób Zakaźnych. Spotkanie zorganizowane przez dr. hab. med. Aleksandra Garlickiego, kierownika Kliniki Chorób Zakaźnych UJ CM, miało stworzyć pole do wymiany poglądów i doświadczeń dla zainteresowanych lekarzy − szczególnie podstawowej opieki zdrowotnej, pediatrów oraz internistów. (...)
PO GODZINACH
Kardiolog w kuchni
Krzysztof Boczek
Co 20 sekund ktoś na Starym Kontynencie przechodzi zawał serca, co minutę – ktoś z tego powodu umiera. Choroby układu krążenia to nadal jeden z najpoważniejszych zabójców. Dlatego Europejskie Towarzystwo Kardiologiczne, które zrzesza aż 53 krajowe towarzystwa z Europy i okolic, trzyma się głównego celu: zmniejszać obciążenia chorobami układu krążenia u ludzi na naszym kontynencie. Z tego powodu powstała „Europejska książka kucharska” – jedyna tego typu publikacja przygotowana przez kardiologów, kucharzy i dietetyków. Jej cel? Ma edukować i służyć nie tylko ludziom po zawale, z niewydolnością serca, z wysokim poziomem cholesterolu czy diabetykom, ale przede wszystkim zdrowym, którzy takimi chcą pozostać. (...)
Wellness w pracy
Aleksandra Kurowska
Uwaga! Ten artykuł zdenerwuje pewnie niejednego z naszych czytelników. Ale może da nam do myślenia. Joga, masaż, siłownia, świeże owoce, pogadanki z psychologiem, porady dietetyka, wydzielanie kącików do relaksu to już standard w wielu firmach. Coraz częściej działające w Polsce korporacje dbają o pracowników w ten sposób, bo opieka medyczna i karnet na siłownię już nie wystarczą. Mimo kryzysu niektórzy pracodawcy podejmują działania, by chronić zatrudnionych przed wypaleniem zawodowym. W ochronie zdrowia takie podejście do pracownika to rzadkość, ale dzięki modzie na wellness coraz więcej firm i osób związanych z ochroną zdrowia widzi szansę na biznes. (...)