Spis treściSZ nr 25–33/2013
z 11 kwietnia 2013 r.
Stuknij na okładkę, aby przejść do archiwun rocznika 2013
KLINIKA
Choroba Parkinsona w polskich realiach
Marcin Wełnicki
O chorobie Parkinsona słyszał każdy, wszyscy wiedzą też, że jest to schorzenie neurologiczne, upośledzające sprawność funkcjonowania chorych. na tym poziomie jednak powszechna wiedza w naszym społeczeństwie na temat choroby parkinsona się kończy. Każdy lekarz wie z kolei, że mamy tu do czynienia z jednym z możliwych uszkodzeń wyspecjalizowanej funkcjonalnie części mózgu, zwanej układem pozapiramidowym. (...)
Tomasz Kobosz
Przewlekła postać zakażenia HCV jest przyczyną zwiększonej zachorowalności i umieralności na marskość wątroby, żylaki przełyku, wodobrzusze, encefalopatię wątrobową oraz raka wątrobowokomórkowego. Przewlekłe zapalenie wątroby typu C jest pierwszą w Europie (60 proc. przypadków) przyczyną tego nowotworu, rozwijającego się od 20 do 200 razy częściej u chorych na marskość wątroby o etiologii HCV w porównaniu do niezakażonych. Rak wątrobowokomórkowy daje złe rokowania. Większość wykrywanych przypadków kończy się zgonem pacjenta w ciągu kilku lat od rozpoznania. (...)
Choroby rzadkie
Chorzy jak manekiny
Krzysztof Boczek
Choroby rzadkie trudno się diagnozuje i jeszcze trudniej leczy. Około tysiąca pacjentów w Polsce skazanych jest na walkę o refundację, przetrwanie i godne życie. Choroby rzadkie nie są traktowane nawet jak choroby przewlekłe. O finansowaniu terapii decydują urzędnicy, którzy nigdy nie widzieli chorego na własne oczy. (...)
DOSTĘPNOŚĆ TERAPII
Czy Polskę stać na refundację in vitro
Halina Pilonis
O in vitro trudno rozmawiać bez podtekstów politycznych, ale czy one interesują ludzi, którzy nie mogą mieć dzieci? Spełnione macierzyństwo to istota życia. Problem nie tylko medyczny, ale demograficzny i społeczny. Niełodność to choroba, którą można leczyć. Ministerialny program dotyczący in vitro być może jest pierwszym krokiem porządkującym ten problem w Polsce. (...)
ROZMOWA
ZAPŁODNIENIE IN VITRO
– Wolałabym, aby dyskusja na temat in vitro nie miała charakteru politycznego. To powinna być tylko i wyłącznie decyzja rodziców, własna i autonomiczna. My, rodzice dzieci urodzonych dzięki in vitro, nie możemy martwić się jeszcze tym, że jesteśmy obrażani i dyskryminowani. Ta dyskryminacja dotyka także nasze dzieci, które, dzięki Bogu, już się narodziły. Bywa, że uczęszczanie do kościoła jest dla nich ryzykowne, bo nie wiadomo, co tam usłyszą. Ja i mój syn dwukrotnie mieliśmy taką sytuację w czasie mszy. Cieszę się również, że miałam w sobie tyle odwagi, żeby podjąć decyzję o macierzyństwie przy pomocy tej metody, a także aby mówić otwarcie o in vitro i tym samym zmieniać nasze myślenie na ten temat – zwierza się Bogna Sworowska. (...)
Łatwiej zapobiegać niż leczyć
Dlaczego minister pracy zajmuje się zdrowiem publicznym? Na czym polega profilaktyka we współczesnym świecie? Jak dotrwać do później emerytury i co państwo zamierza zrobić z polityką rodzinną? – Iwona Schymalla pyta ministra pracy i polityki społecznej Władysława Kosiniaka-Kamysza. – Panie ministrze, jest Pan z wykształcenia lekarzem i na pewno zdaje Pan sobie sprawę, jak ważną kwestią jest zdrowie publiczne. Czy nie sądzi Pan, że wśród polityków wiedza o tym problemie i jego zrozumienie są niewielkie? (...)
Polska hematologia
Nie mamy się czego wstydzić
Mówi się, że polska hematologia narodziła się w latach 50. XX wieku w Krakowie. Czy tak rzeczywiście było? Jak daleko doszła polska hematologia, wychodząc z tak dramatycznej przeszłości? Czy można powiedzieć, że jeśli chodzi o nowoczesne leczenie dogoniliśmy kraje tzw. starej Unii? Czy polscy hematolodzy mają dostęp do pełnego wachlarza nowo wprowadzonych leków? Z prof. dr. hab. Aleksandrem Skotnickim, kierownikiem Katedry Hematologii Collegium Medicum UJ i ordynatorem Kliniki Hematologii Szpitala Uniwersyteckiego w Krakowie, rozmawia Renata Furman. (...)
LEKARZ–PACJENT
Przemoc u lekarza
Krzysztof Boczek
Personel w placówkach zdrowia jest coraz częściej atakowany. Sprawcami napaści tylko w 46 proc. są pacjenci, zaś częściej, w 54 proc., członkowie ich rodzin. Inną formą agresji są ataki na lekarzy w internecie: czarny PR oraz szkalowanie na forach internetowych. Decydenci uważają, że najlepszym rozwiązaniem problemu są... szkolenia z relacji interpersonalnych dla lekarzy i pielęgniarek. Czy to może być wystarczająca samoobrona? (...)
COMPLIANCE
Krnąbrny pacjent
Michał Pstrągowski
Chorzy często robią sobie wakacje od leków. Z lenistwa, niewiary w skuteczność terapii albo z konieczności. Czy można temu przeciwdziałać i skuteczniej leczyć? Wydawać by się mogło, że kwestia ta, poruszana w czasach poszukiwania intensywnych rozwiązań optymalizujących złożony proces leczenia, jest problemem marginalnym. Tymczasem jest zupełnie inaczej, zwłaszcza w kontekście farmakoterapii schorzeń przewlekłych. (...)
AKTUALNOŚCI
Wymagajmy od siebie samych
Mariusz Gujski
Narastająca frustracja pracowników ochrony zdrowia. Coraz większa bezsilność pacjentów zmagających się z bezdusznym systemem. Powszechne poczucie, że elity polityczne zajmują się wyłącznie sobą. Przyczyn tych zjawisk jest wiele. „Służba Zdrowia” od lat zajmuje się ich obnażaniem. Próbujemy pobudzać odpowiedzialną dyskusję na temat poprawy systemu ochrony zdrowia w Polsce. Zastanawiamy się, jak poprawić los pacjentów i warunki pracy ludzi zawodowo związanych ze zdrowiem. Koncentrujemy się na zagadnieniach bardzo specyficznych dla ochrony zdrowia. W tym numerze można przeczytać m.in. o agresji pacjentów i ich rodzin skierowanej do personelu medycznego. I artykuł nie traktuje o oddziałach psychiatrycznych… (...)
Korczak w Muzeum Historii Medycyny
Wystawą „Winienem być dobrym lekarzem – Janusz Korczak (Henryk Goldszmit)” rozpoczęło działalność Muzeum Historii Medycyny Warszawskiego Uniwersytetu Medycznego. W wernisażu, na zaproszenie rektora prof. Marka Krawczyka i dyrektora Muzeum prof. Edwarda Towpika, uczestniczyli wiceminister kultury i dziedzictwa narodowego Małgorzata Omilanowska oraz wicemarszałek Senatu Stanisław Karczewski. Trudno w Roku Janusza Korczaka wyobrazić sobie lepszy temat wystawy inaugurującej działalność Muzeum niż ten poświęcony absolwentowi Wydziału Lekarskiego Cesarskiego Uniwersytetu Warszawskiego dr. Januszowi Korczakowi. (...)
FELIETONY
Dałbym szansę reformie
Marek Nowicki
Pojawiły się długo zapowiadane propozycje reformy ochrony zdrowia. Decentralizacja NFZ, czyli likwidacja nielubianej Centrali. Upodmiotowienie wojewódzkich oddziałów. Powołanie do życia Urzędu Ubezpieczeń Zdrowotnych. Przekazanie z Miodowej do urzędów wojewódzkich inicjatywy kształtowania map potrzeb zdrowotnych. Propozycje te zostały już skrytykowane przez Ogólnopolski Związek Zawodowy Lekarzy oraz przez niektórych uznanych w branży komentatorów, m.in. przez Elżbietę Cichocką z Gazety Wyborczej. A ja tam bym dał szansę tym propozycjom. Nie potępiałbym za ostro, choć oczywiście zbyt wiele też bym się po tej reformie nie spodziewał. (...)
Jazda na gapę
Maciej Gajewski
W felietonie z poprzedniego miesiąca pisałem o chorobach rzadkich, zwracając uwagę na pozytywne działania w kierunku zaadresowania kluczowych problemów pacjentów cierpiących na te schorzenia w Polsce. Skoro minister zdrowia ogłosił mapę drogową dla działań w tym kierunku, wydawało się, że teraz będzie tylko lepiej. Pamiętajmy, że chodzi tu o pacjentów, najczęściej dzieci, których leczenie jest absolutnie poza zasięgiem finansowym jakiejkolwiek prywatnej osoby i dlatego jedyną nadzieją na życie jest zapewnienie pełnej opieki przez państwo. Choroby rzadkie dotykają bardzo niewielkich populacji, od 5 do 20 pacjentów w Polsce, w zależności od rodzaju schorzenia. (...)
Na co czeka wojewoda
Marek Balicki
Co można powiedzieć o systemie opieki zdrowotnej, jeśli pacjent po szybko przeprowadzonych badaniach lekarskich został zakwalifikowany do hospitalizacji internistycznej i musi następnie czekać kilkadziesiąt godzin w SOR-ze na zwolnienie miejsca na internie albo na zgodę innego szpitala na jego przyjęcie? Co można sądzić o systemie, jeśli do tego samego szpitala zespoły ratownictwa medycznego zwożą kolejnych chorych, mimo braku miejsc na oddziałach i zastawienia szpitalnych korytarzy dostawkami? Co można wreszcie sądzić o systemie, jeśli takie sytuacje nie dotyczą stanów nadzwyczajnych, a zdarzają się na co dzień w centrum stolicy, w odległości 5 km od gmachu ministerstwa zdrowia? (...)
Likwidacja NFZ?
Hasło brzmi dobrze
Andrzej Sośnierz
Ostatnio dużo się mówi o likwidacji Narodowego Funduszu Zdrowia i jego decentralizacji. Ma to być sposób na poprawę sytuacji w ochronie zdrowia. Sam wielokrotnie optowałem za takim rozwiązaniem, proponując jednocześnie powrót do niedokończonego modelu kas chorych. Rozwój tego niezwykle dynamicznie rozwijającego się systemu ubezpieczeniowego został gwałtowanie przerwany w roku 2002 i zastąpiono go scentralizowanym modelem Narodowego Funduszu Zdrowia. Doświadczenia okresu kas chorych są zróżnicowane, występowały zjawiska pozytywne, jak i negatywne, nikt jednak nie zaprzeczy, że był to model bardzo żywy, szybko reagujący na pojawiające się problemy, niezwykle kreatywny, dający możliwość wypróbowania w działaniu różnych rozwiązań. (...)
SYSTEM OCHRONY ZDROWIA
Ile mamy szpitali?
Krzysztof Nyczaj
Nie wiadomo. Brzmi jak paradoks, ale jest stwierdzeniem prawdziwym. Wszystko dlatego, że nie istnieje jedna definicja, jaki obiekt można nazwać szpitalem. Brak spójności terminologicznej poważnie utrudnia badania statystyczne i tworzenie baz wiedzy dotyczących systemu ochrony zdrowia. Często nawet najprostsze pytanie: ile mamy szpitali w Polsce, pozostaje albo bez odpowiedzi, albo uzyskane dane tak bardzo się różnią w porównaniu do innych statystyk, że podają w wątpliwość sens ich prowadzenia. Trudno reformować opiekę zdrowotną, jeśli nie można dokładnie jej opisać, w tym zmierzyć jej potencjału. To jest właśnie paradoks polskiej reformy ochrony zdrowia. (...)
Szpitale idą na taniznę
Aleksandra Kurowska
W przetargach na sprzęt medyczny ciągle jeszcze najniższa cena odgrywa decydującą rolę. Ta droga prowadzi jednak donikąd, bo gdy kierujemy się tym argumentem, procedura staje się ważniejsza niż produkt. Aż 91 proc. zamówień publicznych zakładów opieki zdrowotnej było w zeszłym roku udzielonych wyłącznie w oparciu o kryterium ceny – wynika z danych, jakie otrzymaliśmy z Urzędu Zamówień Publicznych. Odsetek ten rośnie o 1–2 proc. rocznie od przynajmniej kilku lat. (...)
Fundusze na zdrowie
Małgorzata Solecka
Trudno byłoby znaleźć na mapie Polski szpital, który w latach 2007–2013 nie sięgnął choć raz po pieniądze z funduszy unijnych. Inwestycje w ochronę zdrowia, zarówno w infrastrukturę, jak i w kapitał ludzki, liczone są w miliardach złotych. Pieniądze wspierają rozwój zarówno mniejszych, również prywatnych, placówek medycznych, jak i tych o znaczeniu krajowym. Pierwsze uzyskują wsparcie z Regionalnych Programów Operacyjnych i poprawiają dostępność do usług medycznych, z których pacjenci korzystają najczęściej. Inwestycje o znaczeniu ponadregionalnym, finansowane z Programu Operacyjnego Infrastruktura i Środowisko, pozwalają z kolei wierzyć, że w Polsce można będzie uprawiać medycynę na światowym poziomie, mimo – uzasadnionych skądinąd – narzekań na permanentny kryzys systemu. (...)
Czy medycyna rodzinna upada?
Maciej Biardzki
W Polsce instytucję lekarza rodzinnego skutecznie zlikwidowano, wprowadzając kult lekarza specjalisty. Do tego organizacja nocnej opieki zdrowotnej ewoluowała w złym kierunku. Obecnie lekarz rodzinny został zdegradowany do funkcji wypisywacza recept. Pytanie, kto zawinił: system czy ludzie, jest pytaniem pozornym. Ludzie błędy popełniają zawsze – system służy do tego, aby liczbę tych błędów minimalizować. Jeżeli błędów jest zbyt dużo, to nie są to już błędy ludzkie, tylko systemu, który na to pozwala. (...)
REPORTAŻ
Misja
Krzysztof Boczek
Médecins Sans Frontières (MSF) – obecnie największa na świecie, niezależna organizacja lekarzy typu non-profit – została założona w 1971 roku. Tworzą ją 23 oddziały na świecie, najbliższe – w Pradze i Berlinie. Dla MSF co roku pracuje tysiące lekarzy, pielęgniarek, logistyków, niosąc bezinteresowną i bezpłatną pomoc potrzebującym w ponad 60 krajach. W samym tylko 2011 roku aż 32 tysiące osób prowadziło operacje w 68 krajach. W 70 proc. Były to kraje ogarnięte konfliktem wojennym, głównie w Afryce. W 1999 roku organizacja otrzymała Pokojową Nagrodę Nobla. (...)
INFORMATYZACJA
Debata IT
Krzysztof Nyczaj
19 marca 2013 r. redakcja „Służby Zdrowia” zorganizowała w Pałacu Staszica, siedzibie PAN, debatę na temat problemów informatyzacji ochrony zdrowia. W debacie uczestniczyli niezależni eksperci oraz przedstawiciele czołowych firm informatycznych oferujących oprogramowanie do prowadzenia elektronicznej dokumentacji medycznej. Zdaniem uczestników debaty dotrzymanie przez podmioty lecznicze terminu przejścia na elektroniczną dokumentację medyczną, choć trudne, wciąż jest możliwe, a nowelizacja przepisów Ustawy o systemie informacji w ochronie zdrowia związanych z terminem wejścia w życie obowiązku prowadzenia dokumentacji medycznej w postaci elektronicznej powinna być ostatecznością. (...)
Jak finansować elektroniczną dokumentację medyczną?
Krzysztof Nyczaj
Przejście na elektroniczną dokumentację medyczną będzie obowiązkowe od 1 sierpnia 2014 r. dla mniejszych placówek opieki zdrowotnej będzie to istotny wydatek, ale mogą się one wciąż starać o unijne pieniądze w ramach regionalnych programów operacyjnych. (...)
KSIĄŻKA
Jacek Caba – „Doktor Śmierć”
Żyję bez znieczulenia
Bernadeta Waszkielewicz
Lekarze to ludzie naznaczeni. Doświadczeni przez wiedzę, która często jest ciężka. Oddziały nowotworowe są nasycone nieprawdopodobną ilością cierpienia, nie ma więc możliwości, żeby taka praca nie zostawiała na psychice lekarzy trwałych śladów i odkształceń. Nie można się na to do końca uodpornić. Wszyscy jesteśmy więc jakoś spaczeni zawodowo. Jest leczenie stresu alkoholem, ale bardzo wielu lekarzy znajduje sobie różne zajęcia: piszą, grają, śpiewają. Starają się szukać piękna – mówi Jacek Caba, laryngolog, kompozytor, wokalista, producent i wydawca muzyczny. (...)
KONFERENCJE
Przed X Jubileuszowym Zjazdem PTMR
Tegoroczny Jubileuszowy Zjazd Polskiego Towarzystwa Medycyny Rodzinnej odbędzie się w dniach 9–11 maja we Wrocławiu. „Będzie to zupełnie inny zjazd niż dotychczasowe – 30 grudnia 2012 roku zmarł prof. dr hab. Andrzej Steciwko, założyciel i wieloletni prezes PTMR. Odszedł nagle, niespodziewanie… Pamięci Profesora Steciwko będzie poświęcona podczas zjazdu specjalna sesja. Wspomnienie o Panu Profesorze będzie też miało miejsce podczas uroczystej inauguracji” – piszą w informacji zapowiadającej zjazd przewodniczący jego komitetu organizacyjnego i naukowego: dr n. med. Agnieszka Mastalerz-Migas i prof. zw. dr hab. Kazimierz A. Wardyn. Polskie Towarzystwo Medycyny Rodzinnej powstało we wrześniu 1999 roku. (...)