Spis treściSZ nr 84–92/2013
z 14 listopada 2013 r.
Stuknij na okładkę, aby przejść do archiwun rocznika 2013
AKTUALNOŚCI
Puste słówka
Mariusz Gujski
Idee same w sobie są abstrakcyjne. Nabierają realnego kształtu dopiero wówczas, gdy opowiedzą się za nimi ludzie, którzy wyposażeni w odpowiednie narzędzia zechcą je zrealizować. Od dłuższego czasu odnoszę wrażenie, że proponowane przez poszczególne partie programy polityki zdrowotnej nie wychodzą poza abstrakcyjny krąg idei właśnie. „Zmniejszyć kolejki do lekarzy. Poprawić dostęp do specjalistów. Poprawić efektywność systemu ochrony zdrowia. Zwiększyć budżet przeznaczany na zdrowie“. Tyleż efektowne, co puste słowa. (...)
Mamy czego uczyć się od Szwajcarii
O tym, jak zapewnić seniorom życie w długim zdrowiu, dyskutowano 22 października w Sejmie w czasie konferencji „Polityka senioralna w Europie na przykładzie doświadczeń Szwajcarii. Wyzwania międzyresortowe w opiece senioralnej w Polsce”, nad którą patronat medialny objęła „Służba Zdrowia”. Szwajcaria, podobnie jak Polska, boryka się m.in. z niską dzietnością kobiet, starzeniem się społeczeństwa i brakiem politycznego porozumienia co do tego, jak zmieniać politykę społeczną, zwłaszcza system emerytalny. Podejmuje jednak na ten temat debaty i wdraża ich ustalenia w życie. Najlepszym przykładem jest opublikowany w 2007 r. raport na temat polityki senioralnej. (...)
ROZMOWA
Zmiany są konieczne – doskonalimy dostęp do świadczeń
Fundusz przede wszystkim jest zainteresowany tym, aby pacjent odniósł jak największą korzyść. Często można usłyszeć, że fundusz oszczędza, ale przecież nie to jest celem naszych działań. Jaka jest rola NFZ po podpisaniu przez prezydenta ustawy o aneksowaniu umów? Czy wystarczająco dba on o interesy pacjentów? Czego dotyczy projekt ustawy o nowelizacji opieki zdrowotnej? Pytamy Marcina Pakulskiego, wiceprezesa NFZ do spraw medycznych. (...)
AOTM
Agencja Oceny Technologii Medycznych została utworzona, by sprawdzać, oceniać i analizować, opierając się na starannych dowodach naukowych skuteczność, bezpieczeństwo i efektywność leków, wyrobów medycznych i procedur. Jej zdanie nie jest jednak ostateczne. Dlaczego tak jest i czy nie powinno się to zmienić? – pytamy prof. Tomasza Pasierskiego, przewodniczącego Rady Przejrzystości AOTM. (...)
REPORTAŻ
Jak umierają lekarze
Krzysztof Boczek
Przez całe życie odpędzają śmierć od innych, dlatego wydają się być dość spokojni w obliczu swojego końca – pisze Murray. Wiedzą dokładnie, co się z nimi stanie, znają wszelkie możliwości, jakie ma medycyna i mają przecież najlepszy dostęp do dobrych specjalistów. A mimo tego jednak wolą wyjść śmierci naprzeciw bez walki. Spokojnie. Nie tyle chcą umierać, co znają możliwości współczesnej medycyny, jej granice i wiedzą aż za dobrze, jak to jest umierać w bólach. Tego się boją. Nie chcą, by w ostatnich chwilach życia ktoś np. złamał im przypadkowo żebro, próbując reanimować. Wolą, by nie rozcinać ich ciał, nie wkładać w nie rur, sond, a potem podłączać do maszyn, które będą ich – już „warzywa” – podtrzymywać przy życiu przez lata. Wybierają śmierć w spokoju, wśród najbliższych albo w hospicjach. Z godnością. (...)
BADANIA
STRATEGMED sypie groszem
Małgorzata Solecka
Od momentu ogłoszenia przez Narodowe Centrum Badań i Rozwoju pierwszego strategicznego programu badawczego „Profilaktyka i leczenie chorób cywilizacyjnych” – STRATEGMED 21 stycznia 2014 minie rok. Programu, w którym na badania naukowe w czterech newralgicznych obszarach medycyny do roku 2017 ma zostać wydana gigantyczna kwota 800 mln złotych. Po dziesięciu miesiącach nie rozstrzygnięto jeszcze pierwszego konkursu, ale NCBR zapewnia, że projekty, które zostaną sfinansowane, poznamy prawdopodobnie jeszcze przed końcem roku. Najpóźniej – na początku stycznia. (...)
FELIETONY
Poza kamerą
Marek Nowicki
Czasami ważne zdania padają poza kamerą i oficjalnymi oświadczeniami. Zwłaszcza kiedy omawiane są tematy delikatnej natury. Jeden z naukowców – czołowe nazwisko polskiej transplantologii – stwierdził mniej więcej tak: „Proszę pana, de facto Talar powiedział prawdę, ciało faktycznie żyje po orzeczeniu śmierci mózgu, funkcjonuje krążenie, utrzymywany jest oddech. Śmierć mózgu jest więc pewną formą UMOWY SPOŁECZNEJ. Umawiamy się, że od tego momentu człowiek już nie żyje”. Tak powiedział pan profesor. Po czym zaraz szybko dodał: „Ale ja panu nigdy w życiu nie powiem tego do kamery”. (...)
Po zdrowie do szkoły
Maciej Gajewski
Problem w tym, że świat nie radzi sobie z profilaktyką zdrowotną. Okazuje się, że przekonanie społeczeństwa do stosowania zdrowych nawyków i codziennego dbania o zdrowie jest wyzwaniem nie do pokonania, pomimo bogactwa dostępnych narzędzi i technologii. Oczywiście fakt, że z budżetów zdrowotnych wydaje się niespełna 3 proc. na profilaktykę, nie pomaga. Być może jednak jest jeszcze coś, czego nie dostrzegamy. Jak powszechnie wiadomo, jednym z bardziej wydajnych narzędzi kształtowania rozwoju społecznego jest zapewnienie dostępu do odpowiedniej edukacji od najmłodszych lat. (...)
Śmiać się czy płakać
Marek Balicki
Pojawiła się informacja, że minister Arłukowicz zamierza kandydować do Parlamentu Europejskiego. Nie wiadomo, czy takie są rzeczywiste plany ministra. Mogła to być po prostu kaczka puszczona przez kogoś z najbliższego otoczenia w ramach wewnętrznych rozgrywek w PO. Jednak dementi ze strony rzecznika ministerstwa zdrowia nie było. Czyżby coś było na rzeczy? Niejasność sytuacji powoduje, że najbliższe miesiące będą traktowane jako stan zawieszenia zarówno przez otoczenie zewnętrzne, jak i urzędników resortu. Będziemy więc mieć do czynienia raczej z biernością i wyczekiwaniem niż z inicjatywą i działaniem. Wobec narastających problemów z finansami NFZ i innych kłopotów nie jest to dobra sytuacja. Odpowiedzialni politycy staraliby się jej uniknąć. (...)
Wańka Wstańka
Andrzej Sośnierz
Minione miesiące to kolejny wykwit pomysłów rodem z PRL-u. W związku z tym, że kolejni ministrowie nie radzą sobie z tworzeniem i regulowaniem systemu ochrony zdrowia jako remedium podaje się na tacy ideę, że świadczenia zdrowotne mają być udzielane ciągle i kompleksowo. Przygotowano już nawet projekt ustawy, w której zawarte będą definicje tych pojęć. Ani twórcy tych pomysłów, ani uczestnicy dyskusji jakoś nie zauważają, że polecają oczywiste oczywistości. Świadczenia medyczne zawsze były, są i będą musiały być udzielane kompleksowo. (...)
EDUKACJA
Co z nami będzie?
Maciej Biardzki
Jest za mało lekarzy i pielęgniarek w systemie. Podobna sytuacja dotyczy większości pozostałych grup zawodowych. Jednocześnie nie kształcimy ich w liczbie, która jest potrzebna nawet nie dla komfortu, ale utrzymania elementarnej stabilności systemu. Nie jestem w stanie zrozumieć, dlaczego kształcimy na studiach ludzi, dla których nie istnieją miejsca pracy, dlaczego finansujemy aktywizację bezrobotnych, wydając miliardy złotych na nikomu niepotrzebne szkolenia niedające pracy na rynku. Dlaczego jednocześnie nie chcemy sfinansować w racjonalny sposób kształcenia lekarzy i pielęgniarek, którzy są zwyczajnie potrzebni? Czy jesteśmy tak bogaci, czy po prostu tak głupi? (...)
Między popytem a podażą
Krzysztof Boczek
Potrzeby w usługach zdrowotnych bezustannie rosną. Nie tylko w Polsce. Wydłużająca się średnia życia oraz luka pokoleniowa w zawodach medycznych zbierają swoje żniwo. Brakuje lekarzy, pielęgniarek, położnych i techników medycznych. Bezrobocie raczej nikomu nie grozi. Dlaczego? Przede wszystkim dlatego, że nasze społeczeństwa się starzeją i coraz większe grono osób musi być otoczone opieką. Po drugie – bo, m.in. dzięki postępowi technologicznemu, coraz więcej jest metod leczenia, czyli wzrasta liczba specjalistów. Wreszcie – rosnące oczekiwania co do jakości usług i coraz większy nacisk na dotychczas zaniedbywaną profilaktykę zdrowotną. Ten segment ochrony zdrowia także potrzebuje swoich specjalistów. (...)
KLINIKA
Pułapki komunikacji lekarz–pacjent
Michał Kaźmierski
Czy dysponując wiedzą, możliwościami diagnostycznymi oraz arsenałem skutecznych leków i procedur terapeutycznych, dzisiejsza medycyna może okazać się bezsilna wobec schorzeń, które powinna być w stanie skutecznie kontrolować? Może, ponieważ jak w wielu innych przypadkach mamy tu do czynienia z najsłabszym ogniwem łańcucha jakim jest tzw. czynnik ludzki. Cóż z tego, że dostępne są coraz skuteczniejsze i bezpieczniejsze leki, skoro dotknięty schorzeniem człowiek nie chce ich brać? Ten mechanizm odgrywa znaczącą rolę zwłaszcza w leczeniu chorób przewlekłych, gdzie efekty i sukcesy terapii zależą od codziennego, systematycznego przyjmowania leków, a dyscyplina pacjenta odgrywa kluczową rolę. (...)
Toksyna botulinowa w leczeniu migreny
Marcin Wełnicki
Toksyna botulinowa od wielu lat znajduje zastosowanie w innych, poza estetyczną, gałęziach medycyny. Od 1994 r. toksyna botulinowa jest w wielu krajach zarejestrowana do leczenia połowiczego kurczu twarzy i blefarospazmu (kurcz powiek), w 1997 r. została zarejestrowana do leczenia dystonii szyjnej, a rok później w leczeniu spastyczności kończyn dolnych u osób z mózgowym porażeniem dziecięcym. W ciągu ostatnich 13 lat wskazania do stosowania toksyny botulinowej poszerzono o poudarową spastyczność kończyn górnych, nadmierną potliwość, neurogenną aktywność wypieracza, idiopatyczny pęcherz nadreaktywny oraz na profilaktykę bólów głowy w przewlekłej migrenie.
Na granicy psychozy
Ewa Biernacka
Czy choruje umysł (jaźń), czy centralna część układu nerwowego – mózg? Czy choroby psychiczne mają fazę subkliniczną? Co to są stany ryzykowne i wczesna interwencja? Okazuje się, że podejście do natury tych chorób i ich leczenia ma pewne opcje, z których jedna wyróżnia się większą komponentą psychologii, a druga „czystej” medycyny. Granica jest nieostra i płynna – podmiotowe traktowanie problemów zdrowotnych, charakterystyczne dla tej pierwszej, istniało i istnieje nadal – może w sposób niezbyt widoczny – w całej medycynie. Osobowa psychiatria nie wyklucza EBM, lecz unika związanych z nimi uproszczeń. (...)
Depresja - cena za cywilizację
Ewa Biernacka
Jesteśmy uczestnikami wielkiego eksperymentu cywilizacyjnego, w którym żyjemy dłużej, szybciej, inaczej. Śpimy mniej, a pracujemy więcej. Z tych zjawisk, z nowego stylu życia wynikają nowe statystyki chorób, między innymi depresji. Jednak nie ma jednoznaczności w klasyfikowaniu czynników środowiskowych jako korzystnych i niekorzystnych – sądzą na temat współczesnego obrazu depresji dwaj psychiatrzy kliniczni. Wspomniane zmiany powodujące stany klinicznej depresji to m.in. przewlekły stres, w tym naruszenie rytmów biologicznych. Zakłócanie rytmów dobowych powoduje wymierne konsekwencje – skrócenie snu na skutek nadmiaru pracy zamienia np. tkankę tłuszczową, z udziałem adipokin, w źródło ogólnoustrojowego stanu zapalnego, modyfikuje układ immunologiczny. (...)
DEBATA
Łuszczyca – choroba stygmatyzująca
Łuszczyca to stygmatyzacja, izolacja, wykluczenie społeczne, to mniejsze szanse na posiadanie rodziny, dzieci, na znalezienie i utrzymanie pracy. Z tych powodów łuszczyca to nie tylko choroba ciała, ale i duszy”. światowy Dzień Chorych na Łuszczycę przypada 29 października. Z tej okazji uczestnicy panelu naukowego, zorganizowanego przez Polskie Stowarzyszenie Dermatologiczne – autorytety medyczne w dziedzinie dermatologii, kardiologii, przedstawiciele stowarzyszeń pacjenckich i parlamentu RP, wystosowali apel do ministra zdrowia o podjęcie niezbędnych kroków w kierunku poprawy sytuacji pacjentów zmagających się z ciężką, przewlekłą i stygmatyzującą chorobą, jaką jest łuszczyca. (...)
Zapanujmy nad cukrzycą
Według szacunków Międzynarodowej Federacji Cukrzycy w Polsce żyje ponad 3 mln diabetyków, z czego aż 1,105 mln (29 proc.) to osoby wciąż niezdiagnozowane. W 2011 r. pod opieką lekarską pozostawało blisko 1,7 mln dorosłych pacjentów. Jeżeli obecne tempo zachorowalności utrzyma się, w 2016 r. już ponad 2 mln dorosłych Polaków będzie korzystać z opieki diabetologicznej. Co roku leczenie cukrzycy i jej powikłań stanowi obciążenie dla budżetu państwa na łączną kwotę blisko 6 miliardów zł. O problemie medycznym i społecznym, jakim jest cukrzyca typu 2, dyskutowali uczestnicy zorganizowanego przez redakcję Służby Zdrowia Okrągłego Stołu Diabetologicznego. (...)
CUKRZYCA
Co nam zostało do zrobienia
W diabetologii w ostatnim czasie coraz więcej się dzieje. Pacjenci zyskali m.in. dostęp do długo działających insulin. Czego jeszcze brakuje, by sytuacja wciąż rosnącej liczby diabetyków się poprawiła? – Największym problemem jest dostęp do lekarzy diabetologów, zwłaszcza w tych regionach, w których nie ma szpitali klinicznych. Duże braki są też w wiedzy pacjentów, ponieważ to, jak choroba będzie przebiegać, zależy od nich samych. Pilnowanie diety, regularne zażywanie leków, wykonywanie okresowych badań i aktywność fizyczna są kluczowe dla skuteczności leczenia. Poziom cukru we krwi w znacznie większym stopniu zależy właśnie od pacjenta – uważa prof. Krzysztof Strojek, konsultant krajowy w dziedzinie diabetologii. (...)
POLITYKA ZDROWOTNA
Zabójcza średnica papierosa
Halina Pilonis
W Polsce niemal każdy minister zdrowia jest nałogowym palaczem. Podczas debaty nad dyrektywą antynikotynową zastanawiano się w parlamencie europejskim, czy nie jest to aby powodem nieustępliwości naszych posłów. Polski minister zdrowia sprzeciwił się na forum europejskim dyrektywie antynikotynowej. Ostrzegł, że taki zakaz może przełożyć się na wzrost nastrojów antyeuropejskich w Polsce. Czy jednak przedmiotem troski szefa resortu zdrowia nie powinno być zdrowie Polaków, a nie ich stosunek do UE? A zważywszy nawet na ważki interes polskiej gospodarki, której przemysł tytoniowy stanowi ważną gałąź – cytując Jacquesa Chiraca – może po prostu stracił okazję, aby siedzieć cicho? (...)
STYL ŻYCIA
Używaj sobie z umiarem
Mariusz Kielar
Na temat wpływu alkoholu na układ krążenia krąży wiele mitów. Panujące powszechnie przekonanie, że „kieliszek czerwonego wina dobrze robi na serce” może korespondować z poglądem medycznym zalecającym włączanie 150 ml czerwonego wina do tzw. zdrowej diety. Teza o ochronnym działaniu małych ilości alkoholu na serce nie jest nawet wynikiem propagandy producentów czerwonego wina, lecz pochodzi z badań epidemiologicznych. Ich wyniki jednoznacznie pokazują, że przy porównaniu osób pijących umiarkowanie z osobami, które nie piją w ogóle, czyli deklarują abstynencję (metodyka powyższych badań opiera się bowiem na deklaracjach ich uczestników), osoby pijące umiarkowanie rzadziej umierają. Nie znaczy to jednak, że osoby pijące więcej żyją dłużej. (...)
INFORMATYZACJA
Znów nie udało się na czas
Krzysztof Nyczaj
Przesunięcie terminu wejścia w życie przepisów dotyczących elektronicznej dokumentacji medycznej to dobry moment na rozpoczęcie merytorycznej dyskusji nad nowym rozporządzeniem w sprawie dokumentacji medycznej. Zmiany powinny iść przede wszystkim w kierunku wyraźnego rozgraniczenia tzw. elektronicznego rekordu medycznego od dokumentu medycznego sensu stricte. Nowe rozporządzenie powinno określać zakres obowiązkowo gromadzonych danych medycznych w ramach rejestru świadczeń medycznych oraz definiować konkretne dokumenty medyczne, które powinny być tworzone w postaci elektronicznej, określać ich strukturę oraz standard. (...)
SZPITAL
Uniwersytecki Szpital Kliniczny w Olsztynie
Rewitalizacja obiektów powojskowych przy ul. Warszawskiej w Olsztynie to przedsięwzięcie o łącznej wartości blisko 37 mln zł, które zostało dofinansowane ze środków Regionalnego Programu Operacyjnego Warmia i Mazury 2007–2013 (20,7 mln zł) oraz środków Ministerstwa Zdrowia (14,5 mln zł) i Uniwersytetu Warmińsko-Mazurskiego w Olsztynie (1,8 mln zł). 18 października 2013 r. nastąpiło uroczyste otwarcie nowego budynku Uniwersyteckiego Szpitala Klinicznego w Olsztynie w obecności zaproszonych przez JM Rektora UWM prof. dr hab. Ryszarda Góreckiego gości: Jego Ekscelencji Arcybiskupa Edmunda Piszcza, marszałka województwa Jacka Protasa, wojewody warmińsko- mazurskiego Mariana Podziewskiego, dziekana Wydziału Nauk Medycznych prof. Wojciecha Maksymowicza oraz dyrektora Szpitala Leszka Dudzińskiego. (...)
KONFERENCJE
Kongres Medmetriq 2013
Po raz kolejny ponad 100 dyrektorów szpitali spotkało się z inicjatywy Prometriq Akademia Zarządzania w celu wymiany doświadczeń dotyczących praktyki funkcjonowania szpitali. Obrady rozpoczęto od sesji poświęconej uwarunkowaniom zewnętrznym funkcjonowania szpitala. Zaproponowano kilka nowatorskich rozwiązań. Od bardzo śmiałych – podziału środków będących w dyspozycji NFZ na kilku funduszy i uruchomienia mechanizmu „pieniądze idą za pacjentem” – po możliwe do wdrożenia od zaraz, takie jak eliminacja regulacji kosztownych dla szpitali a niemających istotnego wpływu na jakość świadczeń – np. wymagania dotyczące anestezjologii. (...)
DOKTOR DRAJWER TESTUJE
MERCEDES E 220 CDI
Bez gwiazdy nie ma jazdy
Mogliby być zakonem. Menedżerowie z polskiej filii Daimlera przy żadnej okazji nie zapominają korporacyjnego zaklęcia: „Bez gwiazdy nie ma jazdy”. I choć to tylko życzenie, ma w sobie coś z prawdy. Bez Mercedesa trudno sobie wyobrazić motoryzację. A czy nie ma jazdy? Nowa Klasa E jest tak niemiecka jak Bismarck, Walkiria i Oktoberfest. Razem wzięte. Siła, komfort i prostota. Srebrny sedan E 220 CDI nie kryje w sobie zbędnych niespodzianek. Żadnych tanich elektronicznych gadżetów udających innowacje. (...)