Spis treściSZ nr 17–25/2014
z 13 marca 2014 r.
Stuknij na okładkę, aby przejść do archiwun rocznika 2014
ROZMOWA
Nieznośna bezczynność resortów
Nie dyktuję rządowi i ministrowi, jak prowadzić politykę zdrowotną. Ja wskazuję tylko na przypadki chaosu i nierzetelności. Niestety, relacje mojego urzędu z Ministerstwem Zdrowia pod względem rzeczowej reakcji na składane wnioski i otwartości na dyskusję układają się fatalnie – przyznaje prof. Irena Lipowicz, rzecznik praw obywatelskich w rozmowie z Iwoną Schymallą. (...)
LEKI
ANTYBIOTYKI:
Krzysztof Boczek
Skąd się bierze odporność bakterii na antybiotyki? Według ECDC to efekt nadużywania antybiotyków lub niewłaściwego ich stosowania. Ta instytucja wymienia kilka takich karygodnych, a częstych sytuacji. Leki te przepisywane są na wyrost lub terapia nimi włączana jest zbyt późno u poważnie chorych pacjentów. Dość często spektrum terapii antybiotykowej jest zbyt wąskie bądź zbyt szerokie, a dawka leku za niska lub za wysoka. Ewentualnie terapia jest za krótka, za długa lub prowadzona niezgodnie z antybiogramem. Te wszystkie działania wzmacniają bakterie, a osłabiają ludzi w walce z nimi. (...)
ANTYBIOTYKI:
– Nie mieści mi się w głowie, by, gdy ludzie umierają od zakażeń drobnoustrojów opornych na antybiotyki, wprowadzić w Polsce furaginę bez recepty. O nadużywaniu takich leków i efektach tego mówi prof. Waleria Hryniewicz, kierownik Zakładu Epidemiologii i Mikrobiologii Klinicznej w Narodowym Instytucie Leków, od lat także kierownik programu „Europejski Dzień Wiedzy o Antybiotykach” i przewodniczącą Narodowego Programu Ochrony Antybiotyków. (...)
KLINIKA
RAK PIERSI
Mariusz Kielar
Nowoczesne leczenie onkologiczne coraz bardziej koncentruje się na zwalczaniu raka w skali molekularnej. Służą do tego tzw. terapie celowane i to właśnie one wyznaczają granice możliwości współczesnej onkologii. Leki należące do kategorii terapii celowanych hamują swoiste szlaki przekazywania sygnałów związanych z rozwojem guza nowotworowego. W przypadku raka piersi hamowanie dotyczy dwóch szlaków sygnałowych związanych z receptorami dla naczyniowo-śródbłonkowego oraz naskórkowego czynnika wzrostu (głównie białka receptorowego HER2). (...)
FELIETONY
Marek Nowicki
Ze smutkiem obserwuję narastający latami konflikt w polskiej onkologii, którego nie zauważały lub starały się nie zauważać wszystkie kolejne rządy. W jego wyniku wyłoniły się dwa mocno spolaryzowane środowiska, które przedstawiają konsekwentnie dwa różne pomysły na reformę leczenia onkologicznego. Z jednej strony wokół prof. Krzysztofa Warzochy, dyrektora Centrum Onkologii w Warszawie, zgromadziło się środowisko, powiedzmy: centrów onkologicznych, które dąży do stworzenia Narodowego Instytutu Onkologii i Hematologii. Z drugiej strony mamy środowisko akademickie, w imieniu którego opinię bardzo często wyraża prof. Jacek Jassem, prezes Polskiego Towarzystwa Onkologicznego i zarazem kierownik Kliniki Onkologii i Radioterapii GUMED. Akademicy chcieliby stworzyć Agencję ds. Walki z Rakiem. (...)
Inspirujący rzadki przypadek
Maciej Gajewski
Miałem okazję uczestniczyć ostatnio w absolutnie wyjątkowym wydarzeniu. W jednym z pięciogwiazdkowych brukselskich hoteli spotkało się kilkaset osobistości europejskiej polityki, medycyny i biznesu. Mężczyźni w smokingach, panie w sukniach wieczorowych. Wspaniała atmosfera, inspirujące przemowy i wyśmienita uczta kulinarna i kulturalna. Wielki świat. Tak wyglądała trzecia z kolei doroczna gala „Czarnej Perły” organizowana przez EURORDIS – europejską organizację pozarządową skupiającą ponad 600 organizacji pacjentów reprezentujących więcej niż 4000 chorób rzadkich. Wydarzenie to jest jedną z odsłon Światowego Dnia Chorób Rzadkich i sposobem na uzyskiwanie funduszy na działalność EURORDIS. Jest to też okazja do spotkania wszystkich środowisk zaangażowanych w walkę na rzecz poprawy sytuacji pacjentów dotkniętych tymi chorobami. (...)
Bujania w obłokach ciąg dalszy
Marek Balicki
W marcu mija termin przedstawienia przez ministra Arłukowicza planu działań w sprawie skrócenia kolejek. Jak dotąd, a piszę te słowa w pierwszych dniach marca, nie została przedstawiona nawet ministerialna diagnoza sytuacji w ochronie zdrowia. A czasu już coraz mniej. Kłopot polega na tym, że bez trafnego określenia przyczyn kryzysu trudno o wypracowanie dobrych systemowych rozwiązań na przyszłość. Nie muszę dodawać, że wybór kierunku przyszłych zmian powinna poprzedzić analiza różnych wariantów i scenariuszy przeprowadzona przy podniesionej kurtynie oraz szeroka debata z udziałem głównych interesariuszy. Dobrym rozwiązaniem byłoby zawarcie na koniec czegoś w rodzaju paktu społecznego. Wszak chodzi o to, żeby po kolejnych wyborach nowa władza nie dokonała jakiegoś zasadniczego zwrotu. W ochronie zdrowia potrzebne jest działanie długofalowe. (...)
Krajobraz po bitwie
Andrzej Sośnierz
Po kilkunastu miesiącach rozgrywek wokół kontraktu na świadczenia medyczne dla jednego z niepublicznych szpitali w województwie śląskim obraz pola bitwy wygląda w tej chwili tak, że w Śląskim Oddziale NFZ stanowiska straciło kilku kierowników działów zwanych naczelnikami (nie przez przypadek tworząc NFZ, wprowadzono pachnącą wojskiem nomenklaturę stanowisk) wymienionych zostało dwóch kolejnych dyrektorów oddziału. Wobec części zwolnionych osób toczą się różne postępowania i dochodzenia, a prywatny szpital stracił prawie wszystkie kontrakty. Na ratunek Śląskiemu NFZ i aby zaprowadzić elementarny porządek pełniącą obowiązki dyrektora oddziału została dyrektor sąsiedniego małopolskiego oddziału NFZ. Stracili również pacjenci, którzy w dobrze wyposażonym i fachowo prowadzonym szpitalu mogli się leczyć. Wszyscy liżą rany. (...)
ROZMOWA
AGRESJA PACJENTÓW WOBEC LEKARZY
Kozły ofiarne
Agresja pacjentów wobec lekarzy i pielęgniarek stale narasta. Tę sytuację niestety podsycają media, ferując wyroki przed ustaleniem, czy winny jest człowiek, czy ślepy los. W medycynie ten ostatni, niestety, jest ciągle obecny. Z dr. Krzysztofem Kordelem, rzecznikiem praw lekarza przy Naczelnej Izbie Lekarskiej rozmawia Bernadeta Waszkielewicz. (...)
SYSTEM OCHRONY ZDROWIA
W pogoni za doktorem
Maciej Biardzki
Kanciarze czy stachanowcy – między takimi skrajnymi opiniami toczy się dyskusja dotycząca liczby godzin przepracowanych przez lekarzy. Tymczasem prawda jest brutalna i pytanie powinno brzmieć: czy chcemy być leczeni przez lekarzy zmęczonych, czy przez żadnych? To, że lekarzy jest za mało, nie podlega dyskusji. O wiele większym problemem jest to, że te niewystarczające zasoby wykorzystujemy bardzo nieefektywnie. Dotyczy to okresu kształcenia podyplomowego, ale też wykorzystywania w pełni wyspecjalizowanych lekarzy (...)
Specjalizacja na wymarciu?
Aleksandra Kurowska
W blisko jednej piątej specjalizacji nie ma ani jednego lekarza do 35. roku życia. Gdyby w tym samym czasie z uprawnień emerytalnych zechcieli skorzystać wszyscy uprawnieni lekarze, wiele przychodni i szpitali nie spełniłoby norm NFZ. O długości kolejek lepiej nawet nie wspominać. Blisko co czwarty lekarz ma przynajmniej 60 lat i lada chwila może przejść na emeryturę lub już ją pobiera. W niektórych specjalizacjach jest ich aż 30 proc. Skąd tak dramatyczna sytuacja? Jakie są pomysły, by jej zaradzić? (...)
KLINIKA
FORUM PRZECIW DEPRESJI
Mówimy „nie” anhedonii
- Jednym z kluczowych objawów depresji jest anhedonia, czyli utrata zdolności odczuwania przyjemności, życie bez emocji. To bardzo ogranicza codzienne funkcjonowanie człowieka – wyjaśniła podczas konferencji prasowej inaugurującej 8. edycję Forum Przeciw Depresji Pani dr n. med. Iwona Mazurek-Petejuk z Mazowieckiego Specjalistycznego Centrum Zdrowia. Pani doktor mówiła też o tzw. nowej depresji, która dotyka młodych ludzi „skazanych na sukces i szczęście”, którzy przestają czerpać radość z życia. To cena stresu i trybu życia. Dr n. med. Piotr Wierzbiński przytoczył statystyki dotyczące samobójstw. Okazuje się, że w Polsce samobójstwa są czwartą przyczyną zgonów, zaś wśród osób młodych są na 2. miejscu. (...)
AKTUALNOŚCI
Marionetka
Mariusz Gujski
Dwóch prezesów NFZ w trzy miesiące. Jak tak dalej pójdzie, prezesa tej instytucji trzeba będzie brać z łapanki. Kolejna taka posada po ministrze zdrowia. Jak wieść niesie, Bartosz Arłukowicz w listopadzie 2011 r. niechętnie wybrał się na Miodową. Swoją dalszą karierę widział raczej w ministerstwie przy ulicy Nowogrodzkiej. Ale zdarzyło się inaczej. No, a skoro już się tak się stało i skoro panu ministrowi przypadło zarządzać Resortem Gaszenia Pożarów, to je gasi. (...)
1. urodziny serwisu Medexpress.pl
Ekspresem po zdrowie
24stycznia 2013 r. pod redakcyjnym okiem redaktor naczelnej i jednocześnie prezes Fundacji „Żyjmy zdrowo” Iwony Schymalli wystartował serwis Medexpress. pl, który świętuje właśnie pierwszy rok obecności w Internecie. Medexpress w ciągu roku wyrósł na jedno z najbardziej opiniotwórczych źródeł informacji w ochronie zdrowia, zdobywając zaufanie czytelników. Wśród blogerów Medexpressu znaleźli się lekarze, politycy, prawni- cy, pielęgniarki, dziennikarze, eksperci ochrony zdrowia. (...)
FARMACJA
Podróbki uwaga epidemia!
Elżbieta Borek
Fałszowanie leków jest problemem globalnym. W zasadzie dotyczy wszystkich krajów świata i wszystkich grup leków. W 2010 r. oceniano ten proceder na 75 mld dolarów. W ciągu 5 lat wartość rynku wzrosła dwukrotnie. Najczęściej fałszowane są antybiotyki, hormony, w tym sterydowe, leki przeciwastmatyczne, przeciwalergiczne, przeciwmalaryczne. Fałszerstwa mają różny wymiar. Jedna trzecia tych pseudoleków nie ma w ogóle substancji aktywnej. W innych jest nieprawidłowa ilość substancji czynnej, bywają zanieczyszczone, mają nieprawidłowe opakowanie. (...)
Monitorowanie działań niepożądanych leku
Michał Pstrągowski
Wyniki badań klinicznych przed wprowadzeniem leku do obrotu nie dostarczają pełnych informacji na temat substancji czynnej. Pomimo iż ulotka zawiera obszerną listę działań niepożądanych o różnym stopniu nasilenia, a sama procedura rejestracji jest niezwykle rozbudowana, to nadal znaczna część powikłań związanych z farmakoterapią jest bardzo trudna do przewidzenia. Wpływa na to m.in. stosunkowo krótki czas badania, warunki odbiegające często od codziennej praktyki lekarskiej, ograniczenie liczby uczestników czy wyłączenie z oceny niektórych grup wiekowych (np. dzieci, osób powyżej 65. roku życia czy chorych z niewydolnością nerek lub wątroby). (...)
Ogólnopolska kampania „Lek Bezpieczny”
Grzegorz Cessak
Urząd Rejestracji Produktów Leczniczych, Wyrobów Medycznych i Produktów Biobójczych (URPL), zdając sobie sprawę ze złożoności problematyki stosowania nowych terapii i leków, związanej z dynamicznym postępem ostatnich lat, stojąc na straży interesów pacjenta, co jest najistotniejszym elementem misji Urzędu – zainicjował kampanię społeczną „Lek Bezpieczny” mającą na celu: Uświadomienie społeczeństwu zasad bezpiecznego stosowania leków. Przeciwdziałanie nadużywaniu leków. Wyeliminowanie stosowania leków pochodzących z nielegalnych źródeł, będących poza oficjalnym obiegiem farmaceutycznym, niedopuszczonych do obrotu w Polsce. Uwrażliwienie pacjentów na możliwość występowania działań niepożądanych. Uświadomienie zagrożeń wynikających z interakcji leków, także interakcji leków z żywnością oraz suplementami diety. (...)
DOSTĘPNOŚĆ TERAPII
Stwardnienie rozsiane – dostęp do leczenia
Marcin Wełnicki
Stwardnienie rozsiane (SM – sclerosis miltiplex) jest najczęstszą spośród chorób demielinizacyjnych. W Europie i Stanach Zjednoczonych częstość występowania wynosi od 40 do 150 na 100 tys. mieszkańców. SM stwierdza się częściej w północnych szerokościach geograficznych. Choroba ta dwukrotnie częściej dotyka kobiet, a pierwsze objawy stwierdzane są zwykle pomiędzy 20. a 40. rokiem życia. Średni czas przeżycia od chwili rozpoznania wynosi 25–35 lat i choć przebieg choroby jest bardzo zróżnicowany, od pojedynczego rzutu do gwałtownie postępującej postaci Schildera, nie ulega wątpliwości, że SM atakuje przede wszystkim osoby młode, często u progu swojego samodzielnego życia rodzinnego i zawodowego. (...)
INFORMATYZACJA
Dobra koordynacja gwarantuje sukces
Unikalny kod e-recepty zamiast tradycyjnego druku to już nie fantazja, ale całkiem bliska przyszłość. O tym, kiedy będzie można korzystać z nowoczesnych systemów, z Marcinem Kędzierskim, dyrektorem Centrum Systemów Informatycznych Ochrony Zdrowia, rozmawia Krzysztof Nyczaj.
NAUKA
Broń genetyczna – zbrodnia doskonała
Tomasz Kobosz
Skuteczna broń genetyczna nie musi zabijać. Można ją będzie zastosować w znacznie bardziej kreatywny i subtelny sposób. Może być to wirus, który atakując komórki siatkówki spowoduje ślepotę. A gdyby tak zaprojektować wirusa, który tak wpłynie na receptory w mózgu, że wywoła objawy schizofrenii paranoidalnej u prezesa konkurencyjnej firmy lub partii politycznej? Albo takiego, który zaatakuje hipokamp i pozbawi ofiarę pamięci. A może coś bardziej przyziemnego – nowy wirus wywołujący ciężkie uszkodzenie wątroby – ofiara będzie cierpieć wiele miesięcy, zanim skona. To dość nieprzyjemne wizje, ale można też podejść do sprawy inaczej i stworzyć wirusa, który zwiększy wytwarzania oksytocyny (zwanej hormonem miłości). Zarażony nim człowiek po pewnym czasie poczuje się bezpiecznie, błogo, stanie się ufny i uległy – negocjowanie z nim najbardziej konfliktowych kwestii stanie się dziecinne proste. (...)
Z PAMIĘTNIKA LEKARZA
Morowe powietrze
Krzysztof Boczek
Pierwszy tom Pamiętników Lekarzy ukazał się w 1939 roku. Na prawie 700 stronach zacytowano najciekawsze wspomnienia medyków, które wygrały w konkursie prowadzonym przez Związek Lekarzy. „W tych pamiętnikach podnosi aż do świadomości naszej (...) ocean cierpienia. W tym oceanie – niby mdłe światełka – migają dnie codzienne lekarza” – pisał we wstępie Melchior Wańkowicz, pisarz, dziennikarz, twórca konkursu. Te niewyobrażalne pokłady cierpienia głównie produkowała wówczas bieda. Lekarz Tadeusz Skorecki z Chodorowa pisał o chorym, który umarł, bo nie miał trzech złotych na transport do szpitala. Tam miano przeprowadzić zabieg ratujący mu życie. – Trzy złote czasem więcej znaczą, niż najtrafniejsza diagnoza – konkludował Skorecki. Prezentujemy najciekawsze fragmenty/ streszczenia Pamiętników, co, miejmy nadzieję, pozwoli czytelnikom spojrzeć z dystansem na swoją sytuację. (...)
DOKTOR DRAJWER TESTUJE
ŠKODA OCTAVIA 1,2 TSI
Czeski dylemat
Witold Laskowski
Na początku było jak to w kraju Szwejka i pilsnera. Księgarz Klement poszedł do mechanika Laurina i zaczęli robić rowery. Sprzedawali je, co oczywiste, w księgarni. Potem wzięli się za motocykle, wreszcie za samochody. Po drodze połączyli się z przemysłowym gigantem Škodą i tak już zostało. O księgarni słuch zaginął. Samochody przetrwały. Jakieś 120 lat później wsiadam do nowej Octavii. Jest klasyczna w kształtach i nowoczesna w wyrazie. Bez ekstrawagancji. Ma być w najlepszych tradycjach marki. O nowej Octavii można rzec, że jest pierwszym kompaktem klasy średniej. To znaczy, że można ją porównać do boksera Adamka. Niby nie taki wielki, ale bije tych z wagi superciężkiej. (...)