Spis treściSZ nr 60–76/2014
z 2 września 2014 r.
Stuknij na okładkę, aby przejść do archiwun rocznika 2014
AKTUALNOŚCI
Od diagnozy do wyleczenia
Mariusz Gujski
Już po raz piąty podczas Forum Ekonomicznego w Krynicy odbywa się Forum Ochrony Zdrowia. To ważne, że temat zdrowia stał się trwałym elementem tego wydarzenia. Nie można bowiem dyskutować o przyszłości kraju – jego ekonomii, gospodarce, finansach, nie uwzględniając obszaru ochrony zdrowia, który generuje 10 proc. PKB państwa i daje pracę wielu milionom obywateli. Nie można także kreować przyszłości kraju, nie czując wagi problemu zdrowia społeczeństwa, jego znaczenia i wpływu na wszystkie obszary życia i działalności państwa. Niestety, nadal większość polityków niedostatecznie rozumie i docenia te zależności. (...)
SYSTEM OCHRONY ZDROWIA
Czy szpitale podzielą los OFE?
Aleksandra Kurowska
J ak wynika z badań zrealizowanych dla Grupy Nowy Szpital, Polacy nie wiedzą, czym jest prywatyzacja, komercjalizacja. Wielu nie ma pojęcia, że już leczy się w prywatnym szpitalu. Ponad 60 proc. boi się, że po sprywatyzowaniu szpitali leczenie w nich będzie droższe, a mniej więcej co czwarty – likwidacji łóżek i zamykania oddziałów. To świetne pole, by grać na emocjach wyborców. Cały rynek prywatnej opieki medycznej w 2013 r. (bez leków) był wart ok. 13,7 mld zł – szacuje firma PMR. W ciągu roku wzrósł o 5 proc. i w kolejnych latach będzie podobnie. Na leczenie szpitalne NFZ wyda w tym roku ok. 28,5 mld zł. Do szpitali prywatnych trafi mały „kawałek tortu” – ok. 5,75 proc. (niespełna 1,7 mld zł). Umowy powyżej 10 mln zł posiadało na początku roku 66 szpitali prywatnych, a powyżej 20 mln zł – 21 szpitali. Niewiele, prawda? Choć i tak znacznie więcej niż jeszcze kilka lat temu. (...)
Sieci medyczne dzięki prywatnym pieniądzom rosną szybciej
Rulkiewicz:Rynek usług medycznych w Polsce wciąż rozwija się bardzo dynamicznie. Jest bardzo perspektywiczny, a więc też interesujący dla zagranicznych inwestorów. Najlepszym przykładem jest wejście do Polski Bupa. Ważnym trendem jest konsolidacja rynku opieki medycznej. Do niedawna polski rynek usług ambulatoryjnych był bardzo rozdrobniony i LUX MED przeprowadził jego konsolidację na bezprecedensową w Polsce skalę – mówi Anna Rulkiewicz, prezes Grupy Lux Med. (...)
Prywatni w publicznym systemie – kierunek dobry, tempo wolne
Sytuacja w ochronie zdrowia dynamicznie się zmienia. Nie ma miesiąca, żeby nie pojawiły się jakieś nowe regulacje prawne lub inne zmiany mogące mieć znaczny wpływ na sektor prywatny. Jakie widzi Pan szanse, a jakie zagrożenia dla placówek ochrony zdrowia mających prywatnych właścicieli?
Z Piotrem Gerberem, założycielem grupy EMC Instytut Medyczny, jej wieloletnim prezesem, a od początku września przewodniczącym rady nadzorczej, rozmawia Aleksandra Kurowska.
Turystyka medyczna
Bernadeta Waszkielewicz
Mamy dobrych lekarzy, sprzęt, konkurencyjne ceny i aspiracje do bycia jednym z trzech najszybciej rozwijających się kierunków turystyki medycznej w Europie. – Ale zamiast boomu są małe kroki – ocenia Artur Gosk, prezes Polskiego Stowarzyszenia Turystyki Medycznej (PSTM). Ponad 300 tysiące pacjentów z zagranicy leczy się rocznie w naszym kraju – szacuje PSTM. Jest ich coraz więcej, bo sektor ten podnosi się po kryzysie gospodarczym, przez który liczba cudzoziemców w gabinetach spadła aż o jedną czwartą. Dziś eksperci przewidują, że rynek ten będzie rósł w tempie 13–15 procent rocznie. Według raportu Grail Research nawet 39 procent. Stoimy u progu boomu? – Niektórzy szacują, że w roku 2013 turyści zagraniczni wydali na leczenie w Polsce ponad 900 mln złotych – wylicza Anna Grabowska ze spółki Tourmedica, specjalizującej się właśnie w organizowaniu cudzoziemcom przyjazdów leczniczych i wypoczynkowych. (...)
Druga liga
Krzysztof Boczek
Najwyższą wydajnością systemu ochrony zdrowia mogą się pochwalić Hongkong, Singapur i Japonia. W pierwszym z tych państw na ochronę zdrowia przeznacza się zaledwie 3,8 proc. PKB, tj. 1,4 tys. USD na osobę rocznie, a mimo tego oczekiwana długość życia jest najwyższa na świecie – 83,4 roku. Żadne z państw, przy tak niewielkim nakładzie finansowym, nie osiąga tak wspaniałych rezultatów jak Hongkong. Polska zajęła relatywnie wysokie 21. miejsce, ale współczynnik wydajności był prawie o połowę niższy niż dla zwycięzcy (50,6 vs 92,6). Bo według Bloomberga wydajemy na zdrowie 7,1 proc. PKB, czyli także prawie dwa razy więcej niż Hongkong. 21. miejsce tym bardziej cieszy, że mniej wydajne systemy ochrony zdrowia mają m.in. Finlandia (23. miejsce), Holandia (25.), Niemcy (30.) czy Dania (38.). Najdroższy system – taki posiadają w USA – zajął dopiero 46. miejsce w tym rankingu. (...)
ZUS – kontrola zwolnień
Zakład kontroluje zaświadczenia lekarskie losowo, ale też wtedy, gdy np. pracownik ZUS, po analizie posiadanej dokumentacji, nie jest pewien, czy wypłata jest zasadna - dotyczy to przede wszystkim tych, którzy po krótkim okresie podlegania ubezpieczeniu społecznemu ubiegają się o bardzo wysokie świadczenie chorobowe. Z wnioskiem o przeprowadzenie kontroli może wystąpić do ZUS-u także pracodawca mający wątpliwości, czy jego pracownik naprawdę choruje. Ci pracodawcy, którzy zgłaszają do ubezpieczenia chorobowego powyżej 20 ubezpieczonych, mogą zresztą sami kontrolować, jak ich podwładni wykorzystują zwolnienia. To, czy faktycznie zapadliśmy na podaną w zaświadczeniu lekarskim chorobę, może sprawdzić tylko lekarz orzecznik. W razie stwierdzenia nieprawidłowo wystawionego zaświadczenia lekarskiego, ZUS ma prawo cofnąć lekarzowi upoważnienie do wystawiania zaświadczeń nawet do 12 miesięcy. (...)
PPP
Trudne partnerstwo
Bernadeta Waszkielewicz
Partnerstwo publiczno-prywatne miało pomóc inwestycjom w ochronie zdrowia, a nie zbudowano w jego ramach ani jednego szpitala. Od lat są tylko ambitne zapowiedzi. Trochę w tym winy NFZ, a trochę... biedy. Bo samorządy usiłują w PPP wydać jak najmniej, a w ten sposób nic się nie może udać. Niedługo będziemy mieć bardzo dobre informacje – zapowiada Andrzej Kalata, wicestarosta żywiecki. Mówi ostrożnie, bo już wiele razy ogłaszał rychły start pilotażowej inwestycji PPP w polskim lecznictwie – budowy szpitala w Żywcu, a łopat do tej pory nawet nie wbito. (...)
SZPITAL
Szafy lekowe – nowy system gospodarki
Piotr Miadziołko
Postanowiłem sprawdzić, jak działa system firmy „Da Vinci Medical System”, co oznacza dla zarządzającego podmiotem leczniczym, personelu, kierownika apteki i również pacjenta. Wybrałem oddział internistyczny z salą intensywnej opieki kardiologicznej, oddział 41-łóżkowy obłożony w 100 proc., generujący nadwykonania, pacjenci z różnymi jednostkami chorobowymi, duży obrót lekami i innymi wyrobami medycznymi. Okazją do wdrożenia systemu i montażem nowych szaf lekowych był akurat remont oddziału, ale i tak by to nie przeszkadzało przy wdrożeniu nowego systemu.Szafa lekowa jest podłączona do sieci informatycznej szpitalnej, posiada kontakt z magazynem aptecznym i programem obsługującym aptekę szpitalną. Dostęp do szafy jest kodowany na zasadzie odcisku linii papilarnej lub wpisania osobistego kodu danego pracownika. Leki są zlecane i wydawane dla konkretnego pacjenta. (...)
XXIV FORUM EKONOMICZNE – KRYNICA 2014
Forum Ochrony Zdrowia
Aleksandra Kurowska
Forum Ochrony Zdrowia organizowane w ramach Forum Ekonomicznego w Krynicy już wkrótce wejdzie w wiek „szkolny”. Pokazuje też co roku, że poza stolicą o zdrowiu można rozmawiać spokojniej, bardziej merytorycznie. Ale czy skutecznie? Jakie najważniejsze zapowiedzi padały na Forum, co z nich zrealizowano? Co udało się zrobić? FOZ to ważne miejsce debaty nad przyszłością polskiego systemu zdrowia. Spotykają się tu i dyskutują eksperci, politycy różnych opcji, urzędnicy, szefowie placówek medycznych, samorządowcy, przedstawiciele sektora pozarządowego. Z daleka od stołecznej ulicy Wiejskiej i flashów łatwiej o luźniejszą atmosferę, merytoryczną dyskusję i konsensusy. Jest miejsce i na sprawy systemowe, żeby wręcz nie powiedzieć ideologiczne, i na szczegółowe – jak np. dostęp do leczenia dla poszczególnych grup chorych. Jak to bywa w polskiej ochronie zdrowia, są sukcesy, ale nie całkowite.
Prywatny inwestor: sojusznik a nie konkurent samorządu
Anna Szczerbak
Postrzeganie szpitali prywatnych jako tych, które wybierają maliny z koszyka świadczeń gwarantowanych, nie buduje dobrego klimatu w relacjach pomiędzy samorządem lokalnym a inwestorem. Zwykle pierwszym rozmowom towarzyszy nieufność. Samorządowcy obawiają się np., że prywatny inwestor nie spełni swoich obietnic. Prywatni inwestorzy skarżą się nieraz na roszczeniowe podejście lokalnych włodarzy, zwłaszcza przy próbach wykorzystania PPP. W praktyce – jak zawsze – wiele zależy od postaw obydwu stron, ich warunków i propozycji. Samorząd jako dysponent aktywów, które przekazuje w zarządzanie lub je sprzedaje, musi mieć pewność, że jakość opieki i dostęp do niej dla mieszkańców nie tylko się nie pogorszy, a wręcz wzrośnie. Niezbędna do tego jest współpraca. Aby była ona efektywna, wymaga wprowadzenia zasady wzajemności. (...)
Leki inkretynowe w terapii cukrzycy typu 2
Janusz Gumprecht
W lekach inkretynowych pokłada się duże nadzieje na minimalizację działań niepożądanych obserwowanych przy stosowaniu dotychczasowych grup leków, w tym głównie ryzyka epizodów hipoglikemii i przyrostu masy ciała, a nawet, jak w przypadku agonistów receptora GLP-1, jej obniżenia. Przy stosowaniu leków inkretynowych oczekuje się także zwiększenia akceptacji choroby i adherencji terapii przy jednoczesnej optymalizacji kontroli glikemii, a w konsekwencji wydłużenia okresu bez powikłań i poprawy jakości życia chorych na cukrzycę. Ważną kwestią jest także bezpieczeństwo stosowania u osób w wieku podeszłym. Należy w tym miejscu podkreślić, że u osób w wieku podeszłym nie istnieją specyficzne przeciwwskazania do zastosowania, zgodnie z charakterystyką produktu leczniczego, leków opartych na osi inkretynowej. (...)
Rak piersi w Polsce – leczenie to inwestycja
Skuteczność leczenia raka, w tym leczenia raka piersi, jest silnie skorelowana z nakładami finansowymi na ochronę zdrowia. I tak w krajach UE, gdzie nakłady na służbę zdrowia są wysokie – udaje się wyleczyć aż o 1/3 więcej chorych na raka niż w państwach o najniższych nakładach na opiekę zdrowotną, co przekłada się na niższą śmiertelność. W tych statystykach w zakresie nakładów na ochronę zdrowia Polska uplasowała się na 21. miejscu wśród 27 państw UE. Przy stale zwiększającej się liczbie chorych kobiet na raka piersi, szczególnie biorąc pod uwagę ich wiek (kobieta aktywna zawodowo i życiowo), priorytetem państwa powinien być dostęp do terapii, które w istotny sposób zwiększają skuteczność leczenia przy jednoczesnej poprawie jego jakości, co powoduje, że rak piersi staje się chorobą przewlekłą. (...)
FELIETONY
I straszno, i śmieszno
Marek Nowicki
Narodowy Fundusz Zdrowia zapłacił 31 złotych za wziernikowanie pochwy u pewnego pana z Siemianowic Śląskich. Mężczyzna słusznego wzrostu, brodaty i z poczuciem humoru, wyznał na Facebooku, że od chwili, kiedy się o tym dowiedział, przeżywa kryzys tożsamości. Wiedzę posiadł dzięki zalogowaniu się do konta w Zintegrowanym Informatorze Pacjenta. Było śmieszno i straszno. Nawet bardziej straszno niż śmieszno, bo fikcyjną usługę wykonano u pacjenta dawno temu: w 2009 roku i NFZ tego do tej pory nie wychwycił. Po prostu zapłacił i już. W Centrali NFZ tłumaczą, że nie są w stanie sprawdzić wiarygodności 300 milionów zdarzeń medycznych, o których wykonaniu każdego roku są informowane funduszowe serwery. Od czasu do czasu coś jednak wykrywają. (...)
Polityka gospodarcza w zdrowiu
Maciej Gajewski
Kolejna edycja Forum Ekonomicznego w Krynicy, wraz z towarzyszącym mu Forum Ochrony Zdrowia, to dobra okazja do chwili refleksji, czy i w jakim stopniu branża zdrowotna traktowana jest jako odrębna gałąź gospodarki. A co za tym idzie, w jaki sposób branża ta mogłaby być wspierana w ramach polityki gospodarczej państwa. Pomysł taki z pewnością wielu uzna za niedorzeczny – wszak zdrowie to wartość niematerialna, która winna być rozpatrywana w kategoriach pozarynkowych. Rzeczywistość jednak jest zgoła inna i istotne segmenty sektora zdrowotnego faktycznie potrzebują odpowiednio sformułowanych ram polityki gospodarczej, które umożliwią pożądany rozwój poprzez system odpowiednio dobranych bodźców i zachęt. (...)
Wnioski pokontrolne
Marek Balicki
Na początku sierpnia NIK ogłosił wyniki przeprowadzonej w ubiegłym roku kontroli „Narodowego programu zwalczania chorób nowotworowych”. Ogólna ocena realizacji programu wypadła negatywnie. Jest to już druga kontrola w tej sprawie. Poprzednia, przeprowadzona pięć lat temu, również wypadła negatywnie. Okazało się na dodatek, że minister zdrowia do dzisiaj nie zrealizował czterech z sześciu sformułowanych wówczas wniosków pokontrolnych. Warto zauważyć, że była to jedna z wielu kontroli przeprowadzonych w ostatnich latach przez NIK, która wskazała na istotne problemy w funkcjonowaniu systemu ochrony zdrowia w Polsce. (...)
Nowy totalitaryzm
Andrzej Sośnierz
Stało się! Ustawę Sejm i Senat uchwalili, prezydent podpisał. I oto można już ogłosić definitywny koniec reformy dokonanej na przełomie wieków przez solidarnościowy rząd Jerzego Buzka. To prawdziwy koniec systemu ubezpieczeniowego i powrót (chociaż nieźle wykoślawiony) do systemu kiedyś tam wymyślonego przez przyjaciela Włodzimierza Ilicza Lenina, czyli przez komisarza ludowego Nikołaja Aleksandrowicza Siemaszkę. I pomyśleć, że wszystkiego tego dokonała partia uchodząca swego czasu za partię liberalną, prokapitalistyczną, mającą ambicje być partią nowoczesną, partią zmian. I że wszystko to dokonuje się przy milczeniu prawie wszystkich zainteresowanych. (...)
ROZMOWA
Zdrowie jako wartość, zdrowie jako rzecz
Ewa Biernacka
Prawdy na temat współczesnej medycyny naukowej, która liczy sobie nie więcej niż 150 lat, wydają się być tak oczywiste, że rzadko podlegają refleksji. Tymczasem rozmowa z filozofem dr. Marcinem Moskalewiczem zajmującym się historią nauk medycznych uświadamia kilka dogmatów wynikających z rewolucji naukowej w dziedzinie medycyny oraz ich konsekwencje dla lekarzy i pacjentów. (...)
KLINIKA
Zanim chory trafi pod nóż
Marcin Wełnicki
European Society of Cardiology (ESC) oraz European Society of Anaesthesiology (ESA) opublikowały nowe, wspólne wytyczne dotyczące kwalifikacji pacjentów kardiologicznych do operacji innych niż kardiochirurgiczne. Dokument ESC/ESA porządkuje wiele kwestii związanych z kwalifikacją omawianej grupy pacjentów do różnego typu zabiegów. Dostarcza również bardzo użytecznych wskazówek odnośnie do okołozabiegowych modyfikacji schematów farmakoterapii. (...)
Cukrzyca – terapie przyszłości
Barbara Jagas
W terapii cukrzycy typu 1 dzieje się wiele ciekawego. W przeciwieństwie do cukrzycy typu 2, gdzie leczenie jest mało spektakularne... Główne kierunki metod leczniczych w cukrzycy typu 1 polegają na tym, aby dostarczyć choremu brakującą insulinę w sposób najbardziej fizjologiczny, czyli na przykład przeszczepiając mu trzustkę – na razie brzmi to jak bajka, ale w przyszłości może nawet trzustkę ludzką generowaną u zwierzęcia, np. u świń. Inny sposób to przeszczepy wysp trzustkowych od dawcy. Ta metoda daje jednak zadowalające efekty tylko u małej części chorych, a niestety u wszystkich chorych konieczne jest potem podawanie leków immunosupresyjnych, i to przez wiele lat. O terapiach przyszłości w leczeniu cukrzycy, które dają nadzieję, rozmawiamy z prof. Edwardem Frankiem z Centralnego Szpitala Klinicznego MSW w Warszawie oraz Instytutu Medycyny Doświadczalnej PAN. (...)
Pokojowe atomy
Medycyna nuklearna ma przed sobą wielką przyszłość. Coraz więcej schorzeń podlega diagnostyce i leczeniu przy użyciu jej technik. Z dr hab. n. med. Beatą Chrapko, kierownikiem Katedry i Zakładu Medycyny Nuklearnej Uniwersytetu Medycznego w Lublinie, konsultantem wojewódzkim w dziedzinie medycyny nuklearnej, rozmawia Marek Derkacz. (...)
NAUKA
Konopie indyjskie – groźny narkotyk czy zakazane panaceum? (cz. 1)
Tomasz Kobosz
Ludzie sięgają po konopie indyjskie od wielu tysięcy lat. Nasi przodkowie znali ich wartość leczniczą, niewątpliwie doceniali także walory rekreacyjne. W wielu kulturach roślina ta uważana była przy tym za niezawodny środek komunikacji ze światem duchowym. Organizacja Narodów Zjednoczonych w wydanym w 2012 r. dokumencie „The Global Drug Report” określiła używki wytwarzane z konopi indyjskich jako narkotyki najczęściej produkowane, przemycane i konsumowane. Liczbę osób dorosłych palących marihuanę eksperci WHO oszacowali na 119–224 miliony. (...)
TECHNOLOGIE
Rozrusznik jak pigułka
Podczas Międzynarodowego Kongresu Elektrofizjologii i Technik Kardiologicznych CARDIOSTIM / EHRA EUROPACE 2014 firma Medtronic ogłosiła wstępne wyniki wszczepienia najmniejszego na świecie rozrusznika serca – Micra™ TCM (Transcatheter Pacing System). Są to wyniki badania czterech pierwszych pacjentów, którym przezcewnikowo wszczepiono system Micra. Wyniki badania, uzyskane po upływie jednego oraz trzech miesięcy od zabiegu, wykazały, że wszczepienie rozrusznika Micra powiodło się u wszystkich pacjentów (przedział wiekowy: 74– 83 lata) oraz że nie było żadnych istotnych powikłań po zabiegu. Wszczepiony system działał zgodnie z oczekiwaniami, a parametry elektrofizjologiczne mieściły się w normie. (...)
HISTORIA
Etos pod znakiem swastyki
Krzysztof Boczek
Złą sławę podczas II wojny światowej zdobyli nie tylko niemieccy lekarze. W obozach także ich koledzy po fachu – więźniowie stawali się czasami okrutnymi oprawcami. Również Polacy. W obozie pracy w Monowicach koło Auschwitz, na fatalną opinię zapracował dr Stefan Budziaszek – przed wybuchem wojny pracownik Uniwersytetu w Krakowie. Był aresztowany, uwięziony, torturowany przez Niemców, by później przejść na ich stronę i z nimi współpracować. W Monowicach brał udział w selekcjonowaniu więźniów do gazu, w czym był nad wyraz gorliwy. Wręcz nadgorliwy. Któregoś dnia skierował na śmierć dwukrotnie więcej osób niż zamówiono – 600 zamiast 300 więźniów. Komory nie były w stanie tyle osób zabić. W chęci wysyłania do gazu Żydów przewyższał nawet lekarzy SS – był wielkim antysemitą. (...)