Spis treściSZ nr 85–92/2014
z 13 listopada 2014 r.
Stuknij na okładkę, aby przejść do archiwun rocznika 2014
REPORTAŻ
Ebola - zapiski z jądra ciemności
Krzysztof Boczek
– Obawiam się o swoje życie. Nawet w pełnym ochronnym ubraniu ryzykuję – przyznał Sheik Umar Khan, najbardziej znany lekarz walczący z ebolą w Sierra Leone. Krótko po tych słowach zaraził się. 29 lipca br. zmarł. To samo stało się z trzema pielęgniarkami, które z nim współpracowały. I kilka dni później z Samuelem Brisbane - liberyjskim lekarzem, byłym doradcą b. prezydenta Liberii, Charlesa Taylora. We wrześniu czasopismo JAMA donosiło o 240 członkach zespołów medycznych zarażonych ebolą. Ponad 120 z nich zmarło. O tych, którzy decydują się walczyć z ebolą w Afryce British Medical Journal pisze: ODWAŻNI. (...)
AKTUALNOŚCI
Sukces czyli klapa?
Mariusz Gujski
Mamy wspaniałych lekarzy, którzy często są jednocześnie wybitnymi naukowcami. Nie mamy natomiast krajowych programów wspierania realizacji ambitnych planów naukowych w polskiej medycynie, które mogą przełożyć się na realne sukcesy w leczeniu chorych. Wydaje się, że politycy nie podążają w swoich decyzjach w ślad za tymi osiągnięciami Polaków, które mogą stanowić wybitny wkład w postęp światowej nauki oraz budować naszą pozycję w kontekście międzynarodowym. Nie mówiąc już o tym, że przez niedostateczne finansowanie i nieroztropne kształtowanie polityki społecznej, sukcesy lekarzy i radość pacjentów bywają zamieniane w gorzkie rozczarowania. (...)
FELIETONY
Marek Nowicki
Bez większych fajerwerków, w tempie błyskawicznym, niespotykanym w historii Polski, powstaje w Warszawie wielki publiczny szpital. Pierwszą łopatę wbito dwa lata temu. Za rok przyjęci zostaną pierwsi mali pacjenci. Mali, bo tu chodzi o Szpital Pediatryczny Warszawskiego Uniwersytetu Medycznego. Pod koniec października miałem okazję odwiedzić tę budowę w towarzystwie profesora Marka Kulusa, prorektora ds. dydaktyczno-wychowawczych WUM. Budynek góruje nad całym uniwersyteckim kampusem. Trzy wielkie ośmiopiętrowe budynki nowego szpitala połączone są ze sobą podziemnym wielopoziomowym parkingiem i wieloma korytarzami, które pozwolą przemieszczać się lekarzom i pacjentom także do starego budynku szpitala klinicznego przy ulicy Banacha. (...)
Współpraca czy samodzielność?
Maciej Gajewski
Rozpoczynając niniejszy felieton chciałbym krótko odnieść się do tekstu sprzed miesiąca, w którym pisałem o prawdopodobnych zmianach w podziale kompetencji w ramach nowej struktury Komisji Europejskiej. Okazuje się, że nie zawsze można przewidzieć bieg wydarzeń. I tak stało się tym razem. Kilkanaście dni temu nowy skład Komisji Europejskiej został oficjalnie ustanowiony, a przewodniczący Juncker ogłosił, między innymi, że kwestie związane z sektorem farmaceutycznym pozostaną w gestii DG SANCO. Informacja ta była dużym zaskoczeniem dla wszystkich obserwatorów. W ten oto sposób wszystko (w „europejskim” zdrowiu) pozostaje po staremu. Ostatnio wiele się dzieje w obszarze cen i refundacji leków. (...)
Pakiet onkologiczny
Marek Balicki
Z początkiem nowego roku wchodzi w życie pakiet onkologiczny. W ocenie większości ekspertów nie jest on gotowy do wprowadzenia w tym terminie. Wydaje się, że po prostu zabrakło czasu na dobre przygotowanie zmian, a zwłaszcza na dopracowanie szczegółów, od których zależy sprawne funkcjonowanie nowych rozwiązań. Wiosenny pośpiech okazał się złym doradcą. Zmiany mają dotyczyć kilkudziesięciu tysięcy lekarzy, pielęgniarek, techników i rejestratorek oraz setek tysięcy pacjentów, a projekty ministerialnych rozporządzeń dopiero w październiku zostały skierowane do konsultacji społecznych. (...)
To tylko PR i nic poza tym
Andrzej Sośnierz
Wiosną tego roku, odnosząc się do zaprezentowanego przez Ministra programu zmian w zakresie onkologii napisałem, że oceniam go bardzo dobrze z tym, że na ostateczną opinię przyjdzie poczekać do aktów wykonawczych i że dopiero wtedy będzie można być pewnym, że zmiany mają szansę obrać dobry kierunek. I jest jak zwykle. W warstwie propagandowej poszło dobrze, zresztą obecnie rządzący to mistrzowie PR-u, gdy jednak chodzi o konkrety – to totalna klapa. (...)
SYSTEM OCHRONY ZDROWIA
Co z tą refundacją?
Aleksandra Kurowska
Nowelizacja ustawy refundacyjnej, nad którą podobno znów pracuje resort zdrowia, na razie nie ujrzała światła dziennego. Choć od czasu do czasu pojawiają się informacje o nowych zapisach, które elektryzują środowisko. A co z podsumowaniem efektów ustawy? Tu każdy działa na własną rękę, a dyskusji wszystkich środowisk i rządowego podsumowania jeszcze de facto nie było. (...)
Rewolucja w POZ
Aleksandra Kurowska
Z początkiem nowego roku minister zdrowia chce wprowadzić fundamentalne zmiany w finansowaniu opieki nad pacjentami w ramach podstawowej opieki zdrowotnej. A może tylko straszy? Podstawą rozliczeń pozostanie, co prawda, stawka kapitacyjna, ale zniknąć mają dodatkowe pieniądze za pacjentów z cukrzycą, chorobami układu krążenia oraz sezonowe dodatki dla tych lekarzy, do których zgłaszało się wiele osób ze stanami zapalnymi układu oddechowego. W ostatnich miesiącach spór między MZ a lekarzami narastał. Głównie wokół pakietów kolejkowego i onkologicznego, które - zdaniem medyków i ekspertów - nie mają zapewnionego wystarczającego finansowania, a wiele kwestii organizacyjnych pozostaje jeszcze nieokreślonych. Co prawda, lekarze doczekali się dwóch ważnych projektów rozporządzeń, m.in. w sprawie karty pacjenta onkologicznego, ale dokumenty te – zamiast rozwiewać wątpliwości – wzbudziły nowe. (...)
PRAWO
Informowanie o stanie zdrowia pacjenta
W zgodzie z przepisami
Daria Wierzbińska
Ujawnienie informacji o stanie zdrowia pacjenta osobie nieuprawnionej stanowi naruszenie tajemnicy lekarskiej i może spowodować odpowiedzialność zawodową, pracowniczą, cywilną oraz karną lekarza. Każdy lekarz może spotkać się jednak z sytuacją, kiedy o stan zdrowia pacjenta pytają osoby najbliższe bądź chcą one uzyskać informacje przez telefon. Jak powinien w takim przypadku zachować się lekarz, aby postąpić zgodnie z przepisami? (...)
SZPITAL
Prywatne szpitale czekają na pakiet
Małgorzata Solecka
Gdy kilka lat temu otwierano pierwsze szpitale niepubliczne, które w swój profil wpisały onkologię, znaczna część ekspertów zastanawiała się, jak długo przetrwają na rynku. Dziś przedstawiciele onkologicznych placówek niepublicznych mówią ironicznie, że u nich założenia pakietu Bartosza Arłukowicza w zasadzie już są wdrożone: pacjenci są leczeni kompleksowo, spotkania specjalistów, którzy omawiają każdy przypadek choroby to standard, a choć kontrakt z NFZ jest w stosunku do potrzeb niski (albo nie ma go wcale), pacjenci w kolejkach – i to przede wszystkim na pierwszą wizytę, bo kolejne etapy diagnostyki i leczenia następują praktycznie bezzwłocznie, czekają o wiele krócej niż w publicznych szpitalach. Cud? (...)
Koniec prostych rezerw
Aleksandra Kurowska
Rentowność szpitali, choć nieznacznie, to jednak w 2013 r. spadła (z -3,7 proc. do -4 proc.). Ten rok jako kolejny może być nieco gorszy od poprzedniego z kilku powodów, m.in. braku wzrostu wyceny świadczeń, kończących się możliwości oszczędzania. Przyszły rok to wielka zagadka. Na świadczeniach większość ma straty. Jak wygląda sytuacja na poziomie wskaźników? Ciekawe dane przynosi wspólny raport firm Magellan i PMR. Z danych opracowanych przez Magellana (zebranych z 80 proc. szpitali spzoz) wynika, że blisko trzy czwarte placówek na poziomie procedur generuje straty. (...)
PROFILAKTYKA
Batalia przeciw grypie
Obecnie przeciwko wirusowi grypy zaszczepionych jest 3,75 proc. Polaków. W grupie dzieci od 6. miesiąca do 4. roku życia wyszczepialność jest niższa od 1 proc. O skandalicznie niskiej wyszczepialności przeciwko grypie w Polsce, wynikającej z oporu środowiska i braku odpowiedniej wiedzy – z prof. Lidią Brydak z Narodowego Instytutu Zdrowia Publicznego – Państwowego Zakładu Higieny, przedstawicielką Zakładu Badań Wirusów Grypy Krajowego ośrodka ds. Grypy, rozmawia Marcin Wełnicki. (...)
Jak przekonać sceptyków do szczepienia przeciw grypie
W niektórych krajach szczepienie przeciw grypie dla pracowników medycznych jest obowiązkowe. oznacza to, że nieuzasadniona odmowa zmusza do zmiany stanowiska pracy. W Polsce wyszczepialność przeciwko grypie w Polsce jest bardzo niska. W populacji ogólnej nie przekracza 4 proc., wśród lekarzy wynosi niewiele powyżej 6 proc. Z dr hab. n. med. Anetą Nitsch-Osuch, pediatrą i epidemiologiem, konsultantem w Szpitalu im. Św. Rodziny w Warszawie; adiunktem Katedry i Zakładu Medycyny Rodzinnej Warszawskiego Uniwersytetu Medycznego, rozmawia Marcin Wełnicki. (...)
ONKOLOGIA
Nudności i wymioty:
Wspomagać to też leczyć
Mariusz Kielar
Współczesna onkologia rozwija się w kierunku coraz bardziej agresywnego postępowania terapeutycznego - kojarzone są ze sobą różne metody leczenia (np. chemioterapia z radioterapią), stosuje się też wysokie dawki leków przeciwnowotworowych. W tym kontekście szczególnego znaczenia nabiera rozwój leczenia wspomagającego, które przeciwdziała występowaniu powikłań lub łagodzi ich przebieg. O zasady leczenia przeciwwymiotnego w terapii pacjentów onkologicznych zapytaliśmy dr n. med. Jakuba Kucharza z Kliniki Onkologii Collegium Medicum Uniwersytetu Jagiellońskiego w Krakowie. (...)
Przełom w leczeniu raka piersi
Piotr Tokajuk
Wyniki badania CLEOPATRA, przedstawione w czasie tegorocznego Kongresu Europejskiego Towarzystwa Onkologii Klinicznej (ESMO) w Madrycie, pokazują bezprecedensowe w onkologii wydłużenie czasu całkowitego przeżycia chorych, wynikające z dołączenia pertuzumabu do standardowej terapii pierwszej linii z udziałem trastuzumabu i docetakselu chorych na HER2-dodatniego zaawansowanego raka piersi. (...)
Chorzy na raka mają głos
Małgorzata Solecka
Choroba nowotworowa – doświadczenia pacjentów – raport, który na zlecenie Fundacji Społecznej „Ludzie dla ludzi” i AXA Życie przygotowała poznańska firma „Profile” powinien przeczytać każdy lekarz rodzinny. A przede wszystkim – minister zdrowia i wszyscy odpowiedzialni za przygotowany pakiet onkologiczny. W Polsce co roku diagnozuje się ponad 145 tysięcy zachorowań na nowotwory. Rocznie umiera na nie ponad 93 tysiące osób. Statystyki są fatalne – na raka umiera o 10 proc. więcej Polek niż kobiet w krajach Unii Europejskiej. Mężczyzn – o 20 proc. więcej. – A przecież na nowotwory zapadamy rzadziej niż mieszkańcy innych krajów Unii – podkreślają autorzy raportu. Polacy, nad czym ubolewają onkolodzy, później zgłaszają się na leczenie onkologiczne i mają mniejsze szanse pokonania choroby. To truizm, rzecz o której w specjalistycznej prasie branżowej pisać nawet nie warto. A może jednak? (...)
NEONATOLOGIA
Noworodek to wspaniały pacjent
Mariusz Kielar
Kiedy już w pierwszych chwilach po urodzeniu dziecko wymaga pomocy ze strony specjalistów, polem bitwy o jego życie i prawidłowy rozwój staje się wówczas współczesna neonatologia. Co można zrobić, by leczeniu noworodka towarzyszyła dobra atmosfera współpracy pomiędzy neonatologami i rodzicami leczonych dzieci? W jaki sposób przedłużyć opiekę nad noworodkiem także po wypisaniu go ze szpitala po urodzeniu? Zapytaliśmy o to dr n. med. Beatę Pawlus, neonatologa, ordynatora Oddziału Neonatologii Szpitala im. Św. Rodziny w Warszawie. (...)
GINEKOLOGIA
Dziecko u ginekologa
Z jakimi dolegliwościami zgłaszają się do gabinetu ginekologicznego dorastające dziewczęta? Jakie podejście wobec młodej pacjentki powinien mieć lekarz, do którego zwraca się po pomoc? Z dr Jolantą Szufladowicz-Woźniak, specjalistką ginekologii i położnictwa ze Szpitala Ginekologiczno-Położniczego im. Św. Rodziny w Warszawie rozmawia Mariusz Kielar. (...)
NAUKA
Światowa rekonstrukcja rdzenia kręgowego
Oliwia Tarasewicz-Gryt
Neuroregeneracja w ośrodkowym układzie nerwowym jest możliwa i dowiedli tego polscy lekarze, przeszczepiając z powodzeniem glejowe komórki węchowe do uszkodzonego rdzenia kręgowego pacjenta. To pierwszy taki udany eksperyment na świecie i wielki sukces naszej medycyny. Kwintesencją naszego sukcesu jest udana translacja wcześniejszych wyników badań laboratoryjnych na widoczną poprawę stanu neurologicznego pacjenta. (...)
NAGRODA NOBLA
Nadzieja dla chorych na Alzheimera
Krystian Lurka
Choroba Alzheimera zaczyna się niewinnie. Subtelne zmiany osobowości, roztargnienie, zapominanie nazw przedmiotów codziennego użytku. Później pojawiają się kłopoty z poruszaniem się po okolicy – to już sygnał, że jest źle. Każdy kolejny etap choroby to powolna degradacja człowieka, prowadząca do stanu, w którym chory zapomina przełykać jedzenie i konieczne jest podłączenie go do kroplówki. Na tę degradację nie ma do tej pory skutecznego lekarstwa. Dlatego tak ważna jest choćby najmniejsza szansa na poprawę losu pacjentów. Szansę taką dają odkrycia i praca naukowa tegorocznych laureatów Nagrody Nobla – prof. Johna O’Keefe’a i małżeństwa May-Britt i Edvarda Moserów. (...)
WYDARZENIA
Liderzy w ochronie zdrowia
Recepta: inwestycje i rozwój
Wykształcenie najlepszej, otwartej na zmiany kadry managerskiej, która w przyszłości będzie zarządzać służbą zdrowia i placówkami medycznymi – to cel projektu: „Liderzy w ochronie zdrowia”. Właśnie zakończyły się zajęcia, które już po raz drugi odbywały się w ramach tego projektu. Uroczyste podsumowanie II edycji projektu Fundacji im. Lesława A. Pagi: „Liderzy w ochronie zdrowia” miało miejsce w połowie października w siedzibie Giełdy Papierów Wartościowych w Warszawie. Projekt adresowany jest do studentów kierunków ekonomicznych, medycznych i farmaceutycznych oraz prawa i administracji. (...)