Spis treściSZ nr 1–8/2015
z 15 stycznia 2015 r.
Stuknij na okładkę, aby przejść do archiwun rocznika 2015
KONGRES ZDROWIA PUBLICZNEGO
Długość życia: jak zmniejszyć nierówności
Małgorzata Solecka
Przeciętna długość życia mężczyzn w Polsce wydłuża się szybciej niż w tzw. unijnej piętnastce. Natomiast Polki nie nadrabiają dystansu wobec rówieśniczek ze starej Unii. Podczas Kongresu Zdrowia Publicznego prof. Bogdan Wojtyniak z Narodowego Instytutu Zdrowia Publicznego – Państwowego Zakładu Higieny w Warszawie przedstawił najnowsze informacje dotyczące problemów zdrowotnych polskiego społeczeństwa. (...)
Aleksandra Kurowska
Jakie wyzwania epidemiologiczne stoją obecnie przed nami? Z jakimi chorobami zakaźnymi mamy szansę sobie poradzić, a jakie mogą stać się wkrótce większym zagrożeniem? Na Kongresie Zdrowia Publicznego nie mogło zabraknąć tego aktualnego tematu. Debata „System Ochrony Zdrowia – wyzwania epidemiologiczne” wzbudziła wiele emocji. (...)
Aleksandra Kurowska
Jak przy ograniczonych środkach podnosić jakość leczenia? Co zrobić, by mniej Polaków wymagało hospitalizacji, rent, stałej opieki oraz przedwcześnie umierało? To niektóre z tematów panelu „Ciężar społeczny chorób”, jaki odbył się w ramach Kongresu Zdrowia Publicznego 2014. (...)
FELIETONY
Falstart
Mariusz Gujski
„Wygrali wszyscy. Zwyciężył minister Arłukowicz” – ten tytuł w jednym z ogólnopolskich dzienników wielce mnie zaskoczył. Mam bowiem całkiem inną ocenę zaistniałej sytuacji. Moim zdaniem wszyscy przegraliśmy. A jeśli już mówić o zwycięstwie – to jedynie pyrrusowym. „Jeszcze jedno takie zwycięstwo i będę zgubiony” oznajmił po wygranej bitwie starożytny król Sycylii i Macedonii. Według mnie straty w starciu o pakiet onkologiczny są ogromne. Po pierwsze ucierpiał wizerunek lekarzy. Społeczeństwo instynktownie zawierzyło prezentowanej przez Ministerstwo Zdrowia wersji, że mamona odebrała wrażliwość, rozum i empatię bezdusznym doktorom. Ministerstwo pokazywało ich jako biznesmenów, których głównym imperatywem jest dbałość o własną kondycję finansową. (...)
Ciężki dyżur
Marek Nowicki
Właśnie skończył się mój kolejny ciężki dyżur reporterski. Rozmawiałem dziś telefonicznie z panią doktor z województwa lubelskiego, która w trakcie rozmowy popłakała się. Była kompletnie roztrzęsiona. Ostatni kryzys w Podstawowej Opiece Zdrowotnej zupełnie ją załamał. Kilkanaście lat temu w swoim regionie zakładała medycynę rodzinną. Nie mogła w ramach protestu zamknąć gabinetu, ponieważ ma podpisaną umowę wieloletnią. Podpisała aneks do umowy, ponieważ była zastraszana przez urzędników NFZ i samorządowców. Takich dramatycznych rozmów odbyłem ostatnio wiele. (...)
Ale o co chodzi?
Maciej Gajewski
polskiej tradycji stało się zadość i wprowadzenie istotnej zmiany w systemie opieki zdrowotnej nad pacjentami onkologicznymi odbywa się w atmosferze awantury, krzyku i kłótni. Kiedy kilka miesięcy temu dowiedziałem się o pracach nad polską edycją „Cancer Planu”, czyli dokumentu, jaki Rada Europejska zobligowała wszystkie kraje członkowskie przygotować i wdrożyć, byłem pod dużym wrażeniem. Po raz pierwszy od niepamiętnych czasów wyglądało na to, że uda się stworzyć program strategiczny, oparty na opiniach ekspertów i współtworzony przez szerokie grono interesariuszy. Założenia były jasne – jak zbudować w Polsce system opieki onkologicznej z prawdziwego zdarzenia, adresowany do rzeczywistych problemów pacjentów. (...)
Publiczne zadanie
Marek Balicki
Powrót do rozmów i szybkie zawarcie przez ministra zdrowia porozumienia z lekarzami zrzeszonymi w Porozumieniu Zielonogórskim, co umożliwiło otwarcie ich gabinetów, zostało powszechnie przyjęte z uczuciem ulgi. I trudno się temu dziwić. Przerwany został postępujący proces dezorganizacji opieki podstawowej na terenie wielu powiatów, a pacjenci uzyskali dostęp do swoich lekarzy rodzinnych. Ważne, i to nie tylko dla protestujących lekarzy, że zachowano przy tym dotychczasowe deklaracje wyboru. (...)
Partacze kosztują
Andrzej Sośnierz
Ostatnie tygodnie to prawdziwy pokaz partaczenia wszystkiego, co się da. Dopóki pakiet onkologiczny funkcjonował jako projekt, jako obietnica, że będzie lepiej, sprawy szły jeszcze jako tako. Niestety, nadszedł w końcu czas na konkrety i szydło z worka w końcu wyszło. Mimo że czasu było aż nadto, aby wszystko zdążyć dobrze przygotować, stosowne akty prawne ukazywały się zbyt późno. Nie było szans na dyskusje. Mało tego. Akty prawne nie dość, że spóźnione okazały się być niedopracowane, wymagały poprawek, uzupełnień i korekt. Do chwili obecnej nikt z pracowników NFZ, ani nikt w Ministerstwie Zdrowia tak naprawdę nie wie, jak to wszystko powinno funkcjonować. (...)
POZ
Stan wojenny czy co?
Małgorzata Solecka
Wojna z lekarzami miałaby sens, gdyby gwarantowała zadowolenie pacjentów – wszak to miliony wyborców. Dziś, widać to w Internecie, wielu chwali Arłukowicza za niezłomność w gromieniu „lekarskiej mafii”, „dorobkiewiczów”, „pazernych konowałów”. Łaska pacjenta jednak na pstrym koniu jeździ. Gdy system stworzony przez ministra okaże się ułomny, nikt już nie będzie pamiętał o ministrze, który się lekarzom nie kłaniał, a wyborcy wystawią rachunek rządzącej partii. Nie po raz pierwszy, i nie po raz ostatni, zapewne. (...)
Wizerunek porażki i zwycięstwa
Oliwia Tarasewicz-Gryt
Arłukowicz spacyfikował pazernych lekarzy- –biznesmenów. Taki przekaz niosła druga z konferencji prasowych po zakończonych negocjacjach Ministerstwa Zdrowia z Porozumieniem Zielonogórskim. Z kolei na pierwszej, tej zorganizowanej przez PZ, lekarze donosili o swoim sukcesie. Kto wygrał? pytanie otwarte. (...)
Lekarz czy świadczeniodawca?
Halina Pilonis
Minister zdrowia Bartosz Arłukowicz, który jeszcze do niedawna pokazywał się bardzo rzadko, na przełomie 2014 i 2015 r. stał się najczęściej występujących w mediach politykiem. W swoich wystąpieniach oskarżył lekarzy z Porozumienia Zielonogórskiego o chciwość, bo domagają się więcej pieniędzy za dodatkowe obowiązki, o lenistwo, bo chcą mieć prawo do urlopu i dni wolnych na szkolenia oraz o prowadzenie szemranych interesów, bo szefowie organizacji są udziałowcami spółki działającej w ochronie zdrowia i osiągają z tego tytułu dodatkowe dochody. (...)
BIZNES, RYNEK, EKONOMIA
Bernadeta Waszkielewicz
Wydatki na ochronę zdrowia są coraz większe, ale nie przekładają się na lepszą sytuację na rynku z powodu rosnącego popytu na świadczenia. Prywatne firmy medyczne mają kłopot. Wprawdzie pacjenci chętnie płacą za ich usługi, jednak koszty leczenia są coraz wyższe, a cen nie można radykalnie podnieść. Maleją więc marże spółek, a w efekcie – zyski. (...)
UKRAINA
Na wojnie najlepiej strzelać do lekarzy
Krzysztof Boczek
zabić lekarza to tak, jakby zastrzelić 40–50 żołnierzy. Tylu umrze z powodu braku pomocy medycznej. O życiu medyków na froncie ukraińskim z dr. Aleksandrem Zeleniukiem, chirurgiem, rozmawia Krzysztof Boczek. (...)
Krew na barykadach
Krzysztof Boczek
Demonstrujący ruszyli do kontrataku. Stałem na ulicy, patrzyłem na to i zrozumiałem, że zaraz będzie bieda – o wydarzeniach sprzed roku na Majdanie opowiada Oleh Gnatko, ukraiński lekarz. (...)
Niegotowi na śmierć mogą iść do domów
Lidia Zghyr
Byłam na Majdanie już dzień po tym, gdy rozpoczęły się protesty w listopadzie 2013 r. Przychodziłam tam prawie codziennie. W grudniu dołączyłam do piątej, właśnie tworzonej sotni – zorganizowanych oddziałów samoobrony Majdanu. Mieliśmy swój namiot i barykadę, której broniliśmy. 11 grudnia, gdy miały miejsce bardzo ostre walki, pierwszy raz na Majdanie opatrywałam rany, głównie na nogach – Berkut kopał protestujących ciężkimi butami. Bywały nawet złamania nóg. Potem jeszcze wielokrotnie opatrywaliśmy rannych od kul gumowych, wybuchów granatów hukowych. W styczniu ciężko rannych przestaliśmy wysyłać do państwowych szpitali – policja ich stamtąd uprowadzała do lasów. Ginęli. (...)
Dramat w szpitalach na wschodzie Ukrainy
Krzysztof Boczek
Szpitale nie działają albo są oblężone przez rannych jak twierdze. A punkty medyczne powstają w zastępczych lokalach, w masarni albo u fryzjera. Szpital Wojskowy w Dniepropietrowsku – największa tego typu placówka położona najbliżej frontu – od dawna jest przepełniony rannymi Ukraińcami przywiezionymi z pierwszej linii ognia. Podobnie jest w Charkowie. Po wprowadzeniu zawieszenia broni we wrześniu, codziennie do tych placówek trafia po 20–30 osób. (...)
FARMACJA
Jakie zmiany w refundacji leków?
Aleksandra Kurowska
w roku 2015 zapowiada się wiele istotnych zmian na rynku leków. co czeka pacjentów, lekarzy, producentów, hurtownie i apteki? Kolejne zmiany w prawie farmaceutycznym i na liście leków refundowanych, o rok spóźnione rządowe podsumowanie skutków wejścia w życie ustawy refundacyjnej i jej zapowiadana od dawna nowelizacja, renegocjacje cen leków – to tylko niektóre z ważnych wydarzeń, jakich możemy spodziewać się w najbliższych miesiącach w szeroko rozumianej farmacji. (...)
Aptekarz też lekarz
Witold Laskowski
Rosnąca świadomość zdrowotna społeczeństw napędza rynek lekarstw i suplementów diety sprzedawanych bez recepty. Rozwojowi segmentu OTC sprzyja demografia. Społeczeństwa się starzeją, a ludzie pragną jak najdłużej zachować zdrowie i sprawność. Egzystencjalna walka o przedłużenie młodości w coraz dłuższych życiorysach napędza sprzedaż OTC i suplementów diety. Wielkie koncerny farmaceutyczne przegrupowują siły, by sprostać nowym, strategicznym wyzwaniom. Do „gry o zdrowie” coraz mocniej wkraczają sami farmaceuci. Jeśli wierzyć ekspertom, występującym na zorganizowanej przez Merck Consumer Health konferencji w Londynie, przyszłość należy do leków OTC i farmaceutów. Rynek lekarstw na receptę pogrążył się w stagnacji. (...)
INFORMATYZACJA
Informatyzacja publicznej służby krwi
Krzysztof Nyczaj
Znane są już pierwsze założenia projektu „e-krew”. Projekt ma być sfinansowany ze środków unijnych w ramach Programu Operacyjnego Polska Cyfrowa w nowej perspektywie finansowej na lata 2014–2020, a jego cel to kompleksowa informatyzacja publicznej służby krwi. Za merytoryczną stronę projektu odpowiada Narodowe Centrum Krwi. Jak podkreśla jego dyrektor - dr Jolanta Antoniewicz-Papis - kluczową sprawą jest nowelizacja ustawy o publicznej służbie krwi, która ma między innymi uregulować kwestię centralnego przetwarzania danych dotyczących gospodarki krwią. (...)
SZPITAL
Niocne dyżury – zachować status quo czy obejść prawo?
Bernadeta Waszkielewicz
Listopadowa uchwała Sądu Najwyższego pozwoli wielu szpitalom zaoszczędzić wydatki na wynagrodzenia lekarzy. Mogą bowiem zaliczać im godziny pracy podczas dyżuru w poczet podstawowego etatu. Nie zapłacą więc za dyżury specjalnej stawki. Lekarz otrzyma za nie tylko takie dodatki, jak za nadgodziny. Placówki muszą jednak tak zorganizować pracę, aby mieć lekarzy w ciągu dnia i jeszcze obsadzić nimi dyżury medyczne. Ale jak? (...)
SYSTEM OCHRONY ZDROWIA
Zaufanie spełeczne to bezcenny kapitał lekrza
Maciej Biardzki
W ostatnich latach bardzo spadło zaufanie w relacjach lekarz – pacjent. badania opinii publicznej pokazują, że W porównaniu z innymi krajami zajmujemy jedną z ostatnich niekorzystnych pozycji. Najłatwiej byłoby powiedzieć, że skoro system działa źle i jest źle oceniany przez ludzi, to i relacje pomiędzy lekarzami a pacjentami, a ogólnie mówiąc pomiędzy pracownikami systemu a konsumentami usług zdrowotnych, też muszą być złe. Tyle, że chyba nie jest to aż takie oczywiste. (...)
PRAWO
Klastry – szansa dla szpitali
Paulina Kutrzebka
Struktura współpracy klastrowej stanowi realny instrument rozwoju dla mniejszych i średnich podmiotów, które pojedynczo nie mają dostatecznej siły przebicia. Czy taka forma kooperacji może być skuteczna także w sektorze opieki zdrowotnej, w szczególności finansowanej ze środków publicznych? Pojęciem klastra określa się przestrzenne zorganizowanie podmiotów, wzajemnie ze sobą powiązanych, wyspecjalizowanych w określonych dziedzinach, które w rezultacie tworzą pewną całość – sieć funkcjonalnie zbliżonych, wzajemnie komplementarnych jednostek. (...)
ZUS
Rehabilitacja jako prewencja
Magdalena Sobiak
Rehabilitację leczniczą w ramach prewencji rentowej ZUS prowadzi już od 1996 r. Korzystać z niej mogą ubezpieczeni zagrożeni całkowitą lub częściową niezdolnością do pracy, osoby uprawnione do zasiłku chorobowego lub świadczenia rehabilitacyjnego oraz pobierający rentę okresową z tytułu niezdolności do pracy, których jednak rokowania co do odzyskania sprawności są pozytywne. W ramach prewencji rentowej prowadzone są również badania i analizy przyczyn niezdolności do pracy. ZUS zapewnia bezpłatną rehabilitację leczniczą w zakresie schorzeń narządu ruchu, układu krążenia, układu oddechowego, psychosomatycznych oraz po operacji nowotworu gruczołu piersiowego. (...)
ZARZĄDZANIE
Benchmarking – wsparcie w jakości zarządzania szpitalami
Benchmarking może pomóc zmienić polską rzeczywistość w ochronie zdrowia. Innowacyjne metody usprawniające formy zarządzania placówką szpitalną, są już w naszym kraju na wyciągnięcie ręki. Badania benchmarkingowe niezwykle szybko stały się czymś oczywistym w rozwiniętych gospodarkach, a jako nowość wchodzą do publicznego systemu ochrony zdrowia. W Stanach Zjednoczonych czy w Niemczech, żadna poważna placówka szpitalna nie wyobraża sobie dziś prawidłowego funkcjonowania bez stosowania narzędzi analizy porównawczej. Do Polski ta nowoczesna metoda, będąca wsparciem dla kadry zarządzającej, zawitała m.in. za przyczyną projektu ,,Portrety Szpitali – Mapy Możliwości’’’. (...)
KLINIKA
Wysokość kosztów pośrednich WZW C
Joanna Wilczyńska, Stefan Bogusławski, Anna Smaga
Zakażenie wirusem zapalenia wątroby typu C (WZW C, ang. hepatitis C virus – HCV) często przebiega bezobjawowo, ale w przewlekłej postaci prowadzi do systematycznego pogarszania się stanu wątroby, aż do wystąpienia groźnych powikłań, takich jak marskość i rak wątroby. S zacuje się, że aktywne zakażenie WZW C dotyczy w Polsce około 200 tys. osób. Zdecydowana większość z nich nie została zdiagnozowana i nie jest świadoma zakażenia, w związku z tym nie jest objęta odpowiednią opieką i terapią. Obecnie polscy pacjenci z WZW C są leczeni w ramach programu lekowego, terapią dwulekową (interferon pegylowany + rybawiryna) lub trójlekową (interferon pegylowany + rybawiryna + inhibitor proteazy: boceprewir lub telaprewir). W bliskiej perspektywie powinno tu nastąpić rozszerzenie opcji terapeutycznych, wraz z udostępnieniem pacjentom nowych, skutecznych leków. (...)
Bezpieczniejsza prewencja udarów mózgu
Marcin Wełnicki
Nie ulega wątpliwości, że bezpieczna, skuteczna oraz wygodna dla pacjenta (prosta, nie wymagająca częstych kontroli ani zmian dawek leku) profilaktyka przeciwkrzepliwa stanowi podstawę farmakoterapii pacjentów z migotaniem przedsionków. W ostatniej dekadzie alternatywą dla VKA stały się nowe doustne leki przeciwkrzepliwe (NOAC): dabigatran, apiksaban, rywaroksaban. W ostatnich miesiącach, po publikacji wyników badania ENGAGE–AF, do tej grupy dołączył również edoksaban (antagonista czynnika Xa). (...)
LDL – im niżej, tym lepiej
Marcin Wełnicki
Autorzy wielu niedawnych publikacji dotyczących leczenia dyslipidemii, pisząc o roli ezetymibu, jak mantrę powtarzali, że wciąż oczekujemy na wyniki badania IMPROVE IT. W końcu, pod koniec 2014 r. doczekaliśmy się ich ogłoszenia. Ezetymib to lek hipolipemizujący, którego działanie polega na redukcji jelitowego wchłaniania cholesterolu (inhibitor biał-ka podobnego do białka Niemana-Picka 1 – NPC1–L1). Dotychczas zastosowanie ezetymibu ograniczone było do przypadków nietolerancji statyn oraz wybranych sytuacji klinicznych, w których wskazana była terapia skojarzona statyna + ezetymib. Jednoczesne stosowanie tych dwóch leków wiązało się z dodatkową redukcją stężenia frakcji LDL. (...)
PSYCHIATRIA
Mental Health Integration Index
Zintegrowani społecznie, mocniejsi psychicznie
Mariusz Kielar
Choroba psychiczna to podwójne nieszczęście: nie tylko obciąża chorego i jego rodzinę, ale często także wyklucza go z dotychczasowych relacji społecznych. stygmatyzacja boli czasem bardziej niż samo doświadczanie choroby. Tymczasem wśród ekspertów istnieje zgodny pogląd o korzyściach integracji ze społeczeństwem osób z chorobami psychicznymi. Jednak polityka i programy pomagające osiągnąć ten cel wdrażane są w niewystarczającym stopniu. (...)
ZE ŚWIATA
10 najzdrowszych miast świata
Krzysztof Boczek
CNN przygotował raport na temat 10 miast na świecie, w których najlepiej dba się o zdrowie mieszkańców. Na 1. miejscu – Kopenhaga. Tylko 2 proc. mieszkańców tego miasta pracuje więcej niż 40 godz. tygodniowo. Dzięki temu mogą spędzać dużo czasu z rodziną oraz być aktywnymi fizycznie w organizowanych przez miasto programach. Od jogi śmiechu po bujanie koszykami. Za darmo. W mieście preferowany jest ruch na rowerach. Istnieje ponad 330 km ścieżek rowerowych. Połowa pracowników dojeżdża do pracy właśnie na rowerach. (...)
Błędy w sztuce lekarskiej – statystyki USA
Krzysztof Boczek
Nietrafione decyzje medyków kosztują co roku miliardy dolarów. I życie dziesiątek tysięcy ludzi. Ok. 2500 – tyle spraw dyscyplinarnych jest prowadzonych co roku wobec placówek służby zdrowia w sprawach o błędy w sztuce. pon. 0,5% - taki odsetek lekarzy amerykańskich co roku doświadcza sankcji prawnych z powodu błędów w sztuce. 98 tys. – tyle osób ma umierać tylko w szpitalach z powodu błędów popełnionych przez personel medyczny – statystyki wyliczone przez Instytut Medycyny w Narodowej Akademii Nauk USA. (...)
STYL ŻYCIA
Suplement to nie przekąska
Krystian Lurka
Suplementy diety stały się ostatnio panaceum na wszelkie dolegliwości. warto pamiętać, by stosować je z umiarem. W świetle prawa suplementy traktowane są jak żywność. Nie są więc poddawane badaniom klinicznym i nie podlegają żadnemu systemowi monitorowania ich składu. – Polacy jedzą suplementy traktując je jak lekarstwa na wszelkie dolegliwości. I jedzą ich coraz więcej – mówi prof. Zbigniew Fijałek, dyrektor Narodowego Instytutu Leków. Nie bez znaczenia jest tutaj podatność Polaków na reklamę. – Przekaz reklamowy opisujący działanie suplementu jest dla odbiorcy niezwykle pozytywny. W reklamie pacjent słyszy, że po spożyciu suplementu będzie czuł się młody i pełen energii, a jego włosy, skóra i paznokcie będą piękne. Do tego suplementy dostępne są bez recepty. (...)
SAMORZĄDY
25 lat samorządu lekarskiego
Aleksandra Kurowska
Ostatnie miesiące upływały w polityce, w dużej mierze, pod hasłem obchodów ćwierćwiecza obalenia komunizmu. Nie mogło też przy tej okazji zabraknąć świętowania jubileuszu 25–lecia odrodzenia Samorządu Lekarzy i Lekarzy Dentystów. Ustawa o izbach lekarskich została uchwalona 17 maja 1989 r. – jeszcze przez komunistyczny Sejm. Zabiegano o nią wiele miesięcy. Towarzyszyło temu wiele entuzjazmu. Obserwując niedawne debaty i uroczystą galę NIL trudno było oprzeć się wrażeniu, że lekarze – choć z pewnością nadal jest wśród nich wielu entuzjastów – są zawiedzeni. Ich głos puszczany jest często mimo uszu przez decydentów – co najlepiej widać było pod koniec 2014 r. przy pakiecie kolejkowym i onkologicznym. (...)