Spis treściSZ nr 9–16/2015
z 12 lutego 2015 r.
Stuknij na okładkę, aby przejść do archiwun rocznika 2015
SYSTEM OCHRONY ZDROWIA
Minusy i plusy „pakietowej” rzeczywistości
Małgorzata Solecka
Pakiet onkologiczny działa już kilka tygodni. I choć ciągle jest zbyt wcześnie, by przesądzić czym będzie dla systemu ochrony zdrowia i przede wszystkim dla pacjentów, można już wyciągnąć pierwsze wnioski. Podczas styczniowych rozmów na temat pakietu onkologicznego w tyle głowy cały czas miałam tę scenę… W zimowy poranek prezes Ryszard Ochódzki przemawia do sportowców przed przekroczeniem zachodniej granicy: – Jedziecie do stolicy kraju kapitalistycznego. Który to kraj ma być może nawet tam i swoje… plusy. Rozchodzi się jednak o to, żeby te plusy nie przysłoniły wam minusów. Klasyczny bareizm. (...)
AOTMiT wyceni, zliczy i co dalej?
Aleksandra Kurowska
Agencja wystartowała z wycenianiem świadczeń, ale jest też szansa, że podejmie się liczenia kosztów pośrednich. Czas pokaże, jak zostanie spożytkowana ta praca. Jedna instytucja, dwa z pozoru różne zadania. Bardzo wiele nadziei pacjentów, firm, świadczeniodawców. Bardzo wiele pracy. Takiej, która może pójść na marne, jeśli decydentom zabraknie odwagi i/lub pieniędzy, a więc, tak czy inaczej, odwagi - do zmian. Agencja Oceny Technologii Medycznych i Taryfikacji z nową, dłuższą nazwą, startuje właśnie z wyceną świadczeń medycznych. Równie oczekiwanym działaniem jest kompleksowe liczenie kosztów i zysków przy rekomendowaniu leków do refundacji. (...)
Maciej Biardzki
Celna analiza każdego z elementów systemu opieki zdrowotnej, wytykanie błędów i wskazywanie lepszych rozwiązań ma sens. jednak najpierw Powinniśmy rozpoznać najważniejsze problemy systemu, a dopiero potem zajmować się elementami „drugorzędnymi”, choćby były one tak szczytne jak pakiet onkologiczny. (...)
AKTUALNOŚCI
Aleksandra Kurowska
PZU – największy Polski ubezpieczyciel, ogłosił wreszcie swoją strategię na lata 2015–2020. A w niej dość ambitne plany dotyczące ochrony zdrowia. PZU powoli budował sprzedaż polis zdrowotnych. Teraz jest liderem na tym rynku, ale daje mu to tylko ok. 70 mln zł przychodów. Niewiele, bardzo niewiele. Grupa liczyła na to, że wszystko się zmieni wraz z przepisami upowszechniającymi dodatkowe ubezpieczenia medyczne, a tym bardziej z uruchomieniem komercyjnej konkurencji dla NFZ w segmencie powszechnych składek zdrowotnych. (...)
Halina Pilonis
Decyzja Komisji Europejskiej, aby pigułki EllaOne dostępne były bez recepty, okazała się doskonałym pretekstem, by wywołać w mediach wojnę światopoglądową. Może lepiej byłoby zastanowić się, czy przepisy dotyczące przyznawania lekom statusu OTC są wystarczająco precyzyjne. Przez polskie media przetoczyła się jałowa dyskusja, w której opinii lekarza dowodzącego, że pigułka EllaOne nie powoduje poronienia, tylko zapobiega zapłodnieniu przeciwstawiano poglądy duchownego lub prawicowego polityka, że to grzech. Dyskusje te nie miały sensu, bo – jak trafnie napisał Carlos Ruiz Zafon – nie można naukowych argumentów używać w rozmowie na temat czyichś poglądów, jeśli nie ukształtowały ich racjonalne przesłanki, tylko wiara. (...)
ROZMOWA
Zdrowie publiczne to nie pusty slogan
Zbudowanie świadomości czym jest zdrowie publiczne, polityka prozdrowotna kraju, pełne przekonanie i zaangażowanie obywateli na rzecz poprawy i jakości życia jest bardzo trudne, ale tylko to może przełożyć się na poprawę zdrowia całego społeczeństwa. Z sekretarz stanu w Ministerstwie Zdrowia Beatą Małecką-Liberą rozmawia Renata Furman. (...)
PSYCHIATRIA
Forum Przeciw Depresji
Co trzeci człowiek miał ją choć raz
Aleksandra Kurowska
To więcej niż „mieć doła” i rady „weź się w garść” tu nie pomogą. Depresja wymaga leczenia, jednak by pacjent je podjął, musi wiedzieć, że to, co się z nim dzieje to objawy choroby. Musi też przełamać wstyd. Lekarze, i to różnych specjalności, mogą w tym pomóc. Wpołowie stycznia ruszyła dziewiąta edycja Forum Przeciw Depresji. Ma ona zwiększyć wiedzę na temat depresji, zachęcić do skorzystania z pomocy lekarzy, terapeutów i grup wsparcia oraz podjęcia leczenia. W Polsce depresja dotyka ok. 1,5 mln osób. Każdego roku zapada na nią około 6 proc. mężczyzn i 10 proc. kobiet w populacji ogólnej i jest ona najczęstszym zaburzeniem psychicznym. (...)
FELIETONY
Mariusz Gujski
Polska jako jeden z nielicznych krajów objętych Europejskim Konsumenckim Indeksem Zdrowia (EHCI) miała w 2014 r. wynik gorszy niż rok wcześniej. W rankingu oceniane były m.in.: przestrzeganie praw pacjenta, czas oczekiwania na świadczenia medyczne, śmiertelność niemowląt, przeżywalność w przypadku chorób nowotworowych, zakres świadczeń gwarantowanych, działania profilaktyczne i dostępność do nowych leków. Indeks ma charakter konsumencki, oceniane jest więc zadowolenie społeczne z funkcjonowania systemów opieki zdrowotnej w poszczególnych krajach. Polska uzyskała 511 punktów na 1000 możliwych, zajmując jedno z ostatnich miejsc. Czy powinniśmy być zaskoczeni tak słabym wynikiem? (...)
Marek Nowicki
Po burzliwym strajkowym początku roku przyszła onkologiczna flauta. Pomimo obaw niektórych analityków, jak na razie, tłumu pacjentów z zielonymi kartami w przychodniach onkologicznych nie ma. Ministerstwo Zdrowia obliczyło, że w pierwszym miesiącu obowiązywania pakietu wydano nieco ponad 35 tysięcy kart DiLO. Z czego w Centrum Onkologii w Warszawie, na przykład zostało zarejestrowanych niecałe 3 tysiące pacjentów z zielona kartą, w tym tych z zewnątrz z Podstawowej Opieki Zdrowotnej było zaledwie 93. Tłumu nie ma, ale zamieszanie jest, i to duże. Na zapleczu. Niektórzy mówią o tym półgębkiem, żeby nie narazić się możnowładcom z Ministerstwa Zdrowia, inni alarmują wprost do kamery. (...)
Maciej Gajewski
Bardzo zdziwiła mnie niedawna wypowiedź ministra zdrowia, podana przez jeden z głównych polskich dzienników, w której otwarcie skrytykował on Radę Przejrzystości przy Agencji Oceny Technologii Medycznych, a więc podlegające mu ciało doradcze, pełniące istotną rolę w procesie refundacji leków w Polsce. Krytyka dotyczyła tego, że Rada ta wydaje w ostatnim czasie zbyt dużo pozytywnych rekomendacji, szczególnie w odniesieniu do specjalistycznych, skutecznych, ale też drogich terapii. Tym samym, Rada stawia ministra w trudnej sytuacji, gdyż ten, działając pod presją budżetową, musi podejmować niepopularne decyzje o nieprzyznaniu refundacji dla wielu z tych leków. Zadziwiające jest w tej sytuacji to, że proponowane rozstrzygnięcie nie jest bynajmniej próbą rozwiązania problemu, a jedynie dążeniem do jego pozbycia się. (...)
Marek Balicki
W styczniu ogłoszono w Brukseli wyniki kolejnego Europejskiego Konsumenckiego Indeksu Zdrowia. Po raz drugi z rzędu Polska zajęła w nim 31. miejsce. Otrzymaliśmy jednak mniej punktów niż rok wcześniej. Lepiej od nas wypadły Bułgaria i Chorwacja, które później wstąpiły do UE, a także Macedonia i Albania. Od 2012 r. spadliśmy o 4 miejsca. Podczas ubiegłorocznej prezentacji Indeksu dr Arne Bjoernberg, kierownik badań, zwrócił uwagę na to, że polska opieka zdrowotna pozostaje coraz bardziej w tyle, a jej problemy wydają się z czasem pogłębiać. (...)
Andrzej Sośnierz
Historia kołem się toczy. I pomyśleć, że – wydawałoby się – wraz z nowoczesnym, stechnicyzowanym i średnio wcale nieźle wykształconym społeczeństwem doczekamy czasów, że „nie matura, lecz chęć szczera zrobi z ciebie menadżera”. To stare, pochodzące sprzed kilkudziesięciu lat porzekadło z niewielką modyfikacją stało się znów aktualne. Patrząc na awanse „psiapsiółek”, na nominacje kierowników różnych ważnych urzędów, przypatrując się ostatnim nominacjom w strukturach zarządzających ochroną zdrowia trudno doszukać się innego klucza, aniżeli szczerej chęci dorwania się do władzy i idącego za tym dorwania się do pieniędzy publicznych. (...)
INWESTYCJE
Bernadeta Waszkielewicz
Województwa, które stworzyły spółki prowadzące inwestycje medyczne w podległych im szpitalach, nieźle sobie radzą. Udowadniają, że „duży może więcej”. Są w czołówce tych, które poradziły sobie z przymusem dostosowania się do wysokich standardów sanitarnych i technicznych. A czasu jest już niewiele – niecałe dwa lata. Dyskusja, jak sprostać nowym wymogom, wymuszonym unijnymi oczekiwaniami, trwała wiele lat. Rozporządzenie ministra zdrowia przesunęło nawet znacznie termin na dokonanie tych zmian – z 2012 na koniec 2016 roku. Problemem są, rzecz jasna, pieniądze. (...)
PRAWO
Tajemnica lekarska czy dobro pacjenta?
Małgorzata Świeca
Każdy lekarz w trakcie praktyki zawodowej może spotkać się z sytuacją, gdy dolegliwości lub obrażenia, z którymi zgłasza się pacjent, budzą podejrzenie, że padł ofiarą przestępstwa. Jak w takiej sytuacji powinien postąpić postawiony przed wyborem pomiędzy tajemnicą lekarską a obowiązkiem zawiadomienia organów ścigania? (...)
ZUS
Magdalena Sobiak
Osoby wezwane przez Zakład Ubezpieczeń Społecznych do osobistego stawiennictwa na badanie przez lekarza orzecznika, komisję lekarską, konsultanta ZUS często mają do przebycia wiele kilometrów. Przysługuje im jednak prawo do zwrotu kosztów przejazdu. ZUS zwraca osobie wezwanej na badanie do lekarza orzecznika oraz na komisję lekarską koszty przejazdu z miejsca zamieszkania do miejsca wskazanego w wezwaniu i z powrotem. Podstawę prawną stanowi tu Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Społecznej z 31 grudnia 2004 r. (...)
EDUKACJA
Zacofana Alma Mater
Krzysztof Boczek
Więcej praktyki, mniej teorii. Ciekawsze zajęcia, zatrudnianie studentów w szpitalach i uprawnienia pielęgniarskie na IV roku. To tylko niektóre kwestie, różniące studiowanie medycyny w innych krajach, od studiów w Polsce. Opowiadają o tym studenci wyższych lat: Katarzyna Czermak (Wielka Brytania), Anna Potyrcha (Francja), Joanna Kudzbalska (Hiszpania), Ignacy Oleszczuk (Portugalia) i Marta Śleboda (Czechy). (...)
STYL
Szpitalna moda
Halina Pilonis
szpital to nie wybieg mody. mimo to moda ma tu duże znaczenie. w końcu strój to wizytówka. dla personelu medycznego kroje i kolory są ważne. dla wygody i dla złagodzenia wizerunku. Mariusz Wołkowski zajmujący się produkcją odzieży medycznej od 20 lat mówi, że ostatnia dekada to przede wszystkim stopniowe odchodzenie od bieli. Najpierw pojawiły się kolorowe wstawki w wykończeniach kieszeni, kołnierzy czy stójek. Były one niebieskie, turkusowe, różowe i łososiowe. Potem kolorowe stały się całe fartuchy. Dominowały tzw. kolory medyczne: pastelowy błękit i zieleń. – Teraz to „róbta, co chceta”, jak u Jurka Owsiaka – żartuje. (...)
Fartuch to wyzwanie
Dla projektanta ubrań odzież medyczna to trudna próba. Trzeba pogodzić jej funkcjonalność z estetyką i elegancją . : Dlaczego firma Lous produkująca ubrania dla wszystkich zajęła się również odzieżą medyczną? Czy w tak praktycznym segmencie odzieżowym jest w ogóle miejsce na modę i czy projektant może rozwinąć skrzydła? - pytamy Sylwię Antoszkiewicz i Katarzynę Jaźnicką. (...)
WIZERUNEK
Nic o nas bez nas
Oliwia Tarasewicz-Gryt
Media społecznościowe to nie media, to ludzie. Z dwóch członów tej nazwy ważniejszy jest ten drugi – społeczność. Widoczna jedynie, gdy publicznie zabiera głos. Wtedy dopiero staje się medium i może zaszkodzić reputacji. Ochrona zdrowia to sektor narażony na nieustanne kryzysy. Było to szczególnie widoczne na początku roku podczas negocjacji lekarzy rodzinnych z ministrem zdrowia. Jednocześnie w tej branży szczególnie ważne jest właśnie zrozumienie i zaufanie. Lekarz to zawód od wieków darzony szacunkiem i autorytetem. Zaufanie można budować w codziennej praktyce, będąc profesjonalnym i empatycznym. Wielu lekarzy tak robi. Kiedy jednak popełnią błąd lub staną się uczestnikiem zdarzeń, które można uznać za sytuację kryzysową, zbudowany kapitał zaufania nie zawsze wystarcza, by wyjść z kryzysu obronną ręką. (...)
ROZMOWA
Misjonarze
Krzysztof Boczek
Badanie kobiety przy pomocy męża, odbieranie porodu przez walkie-talkie, albo trepanacja czaszki wiertarką to codzienność na misjach medycznych w krajach Trzeciego Świata. O swoich niezwykłych przeżyciach i ratowaniu życia na krańcach cywilizacji w rozmowie z Krzysztofem Boczkiem opowiada Jarosław Gucwa, wieloletni prezes Polskiej Misji Medycznej. (...)
INFORMATYZACJA
W regionach myślą o e-zdrowiu
Krzysztof Nyczaj
Obok centralnej Platformy P1 w kilku województwach realizowane są regionalne projekty, które mają przygotować szpitale do wdrożenia elektronicznej dokumentacji medycznej w 2017 roku. Platformy regionalne ułatwiać będą wymianę informacji medycznej pomiędzy szpitalami zlokalizowanymi w różnych województwach oraz platformą P1. Mają one spełniać rolę swoistych węzłów regionalnych, odciążających system centralny. Przestawiamy poniżej krótki przegląd projektów regionalnych, które są albo zostały zrealizowane, lub będą realizowane w nowej perspektywie finansowej. (...)
HISTORIA MEDYCYNY
Różne koncepcje na antykoncepcję
Bogumiła Kempińska-Mirosławska
Gdy w 1960 r. pojawiła się pierwsza hormonalna tabletka antykoncepcyjna, zmieniło się wszystko i… nie zmieniło się nic. Wszystko – gdyż nigdy wcześniej zapobieganie ciąży nie było tak proste. Wystarczyło, że kobiety będą pamiętać o połknięciu małej tabletki, nazwanej pigułką, rozwiązując – jak sądzono – swoje dotychczasowe wielkie problemy: lęku przed niepożądaną ciążą, powikłań aborcji, poczucia winy z powodu porzuconych dzieci czy „zmarnowanego” z ich powodu życia. I nie zmieniło się nic. To na kobietach – jak dawniej, spoczywała troska o zabezpieczanie się, to kobiety ponosiły ryzyko niepełnej skuteczności metody, i to kobiety zaczęły odczuwać konsekwencje zdrowotne wynikające z jej stosowania. (...)
ONKOLOGIA
Onkologia na światowym poziomie
Mariusz Kielar
W ostatnich miesiącach onkologia święci medialne triumfy. Już dawno nie byliśmy świadkami tak dużego zainteresowania problemami organizacji diagnostyki i leczenia przeciwnowotworowego w naszym kraju. To budujące doświadczenie. Podobnie, jak niektóre wdrażane już dziś rozwiązania organizacyjne i lekowe w opiece onkologicznej. O przybliżenie możliwości leczenia czerniaka skóry i ich dostęp dla polskich pacjentów poprosiliśmy prof. dr. hab. n. med. Piotra Rutkowskiego, kierownika Kliniki Nowotworów Tkanek Miękkich, Kości i Czerniaków, Centrum Onkologii-Instytutu im. Marii Skłodowskiej-Curie w Warszawie, prezesa Polskiego Towarzystwa Chirurgii Onkologicznej. (...)
Skuteczne leczenie raka może być tańsze
Kamil Kłos
Wiele krajów wyczekuje leków biopodobnych, licząc na istotne ograniczenie kosztów refundacyjnych nowoczesnych terapii biologicznych. Tym bardziej zdziwienie budzi niedawna decyzja ministra zdrowia, który odmówił refundacji nowej, innowacyjnej postaci herceptyny do stosowania w formie podskórnej, która generuje znaczące oszczędności. (...)
ZE ŚWIATA
7 najgorszych systemów ochrony zdrowia
Krzysztof Boczek
W latach 50. XX w., w krajach rozwijających się, aż 290 dzieci na 1000, umierało przed piątym rokiem życia. Teraz wskaźnik spadł do 118, ale to ciągle 30 razy gorzej niż w Europie. Na podstawie statystyk związanych ze zdrowiem i jego ochroną, WHO stworzył ranking państw na świecie. Ocena systemów waha się od 0 do 1 pkt. Francja – z najbardziej efektywnym systemem – osiągnęła pułap 0,994. My podajemy kraje z najgorszymi wskaźnikami. (...)
Koszty angielskich nałogów
Krzysztof Boczek
Z siedmiu istotnych czynników, które podwyższają ryzyko zachorowania, przynajmniej jeden z nich dotyczy aż... 93 proc. Anglików! Co trzeci z obywateli tego kraju uprawia bardzo niezdrowy tryb życia w trzech i więcej sferach. Z badań wynika, że ponad połowa przypadków nowotworów, to efekt błędnych wyborów życiowych, jakich dokonują mieszkańcy angielskiej części Wysp. Głównie palenia tytoniu, niewłaściwej diety, nadwagi. Podobnie sytuacja wygląda w przypadku innych, wielkich zabójców: chorób serca i cukrzycy. (...)
NAUKA
Rozbrajanie tykającej bomby
Ewa Biernacka
Czy proces nowotworowy rzeczywiście zapoczątkowuje mutacja w komórce macierzystej, a wznowę „uśpiona” nowotworowa komórka macierzysta, która się „budzi”? Czy takie komórki stanowią tykającą bombę? Czy trzeba je zabić, skoro jest ich tylko kilkadziesiąt – kilkaset tysięcy? Już 50 lat temu podejrzewano istnienie nowotworowych komórek macierzystych, dowiedzione dziś metodami genetycznymi. Przełomem była praca zespołu prof. Johna Dicka z uniwersytetu w Toronto. (...)
TEKST SPONSOROWANY
Benchmarking – Lider Medycyny
Za nami rok 2014. Jak Pan ocenia minione 12 miesięcy pod kątem benchmarkingu? Czy to był dobry rok dla Pana projektu? – pytamy Dariusza Wasilewskiego. – Zdecydowanie tak. W ramach koordynowanego przeze mnie bezpłatnego projektu ,,Portrety szpitali-mapy możliwości’’, który wdraża benchmarking w polskiej ochronie zdrowia, mieliśmy przyjemność współpracy z ponad 150 placówkami w kraju. Ta liczba najlepiej oddaje postępy wprowadzania analizy porównawczej w Polsce jako skutecznego narzędzia wspomagającego zarządzanie szpitalem. (...)