Spis treściSZ nr 26–33/2015
z 9 kwietnia 2015 r.
Stuknij na okładkę, aby przejść do archiwun rocznika 2015
AKTUALNOŚCI
In vitro na ostatniej prostej kampanii
Małgorzata Solecka
Miesiąc przed wyborami prezydenckimi Sejm zajmie się projektami ustaw dotyczących problematyki zapłodnienia in vitro. Osią dyskusji będzie rządowy projekt ustawy o leczeniu niepłodności. Czy tematyka związana z in vitro zdominuje kampanię prezydencką? Byłoby to zdecydowanie niewygodne dla Andrzeja Dudy. Kandydat PiS już wypowiedział się zdecydowanie przeciw metodzie in vitro, tymczasem zdecydowana większość Polaków nie tylko nie widzi w niej niczego złego, ale chce, by ta metoda leczenia niepłodności była finansowana przez państwo. (...)
Aleksandra Kurowska
Wydłużenie życia, zatrzymanie epidemii cukrzycy, zahamowanie wzrostu liczby otyłych, Więcej osób uprawiających sport – to wszystko umożliwić ma ustawa o zdrowiu publicznym i towarzyszące jej akty prawne. Dokument, o którym dyskutowało się od lat, decyzją premier Ewy Kopacz dostał w grudniu koło zamachowe w postaci pełnomocnika rządu. A do konsultacji miał trafić w lutym. Mimo składanych z tygodnia na tydzień coraz to nowszych zapewnień, że projekt ustawy o zdrowiu publicznym trafi w ciągu kilku dni do konsultacji społecznych – udało się to dopiero na koniec marca. (...)
Małgorzata Solecka
Szpital w Zduńskiej Woli nie ma dobrej prasy. Wszystko przez błędy, do jakich dochodziło na oddziale ginekologiczno-położniczym. w prokuraturze i sądach toczą się sprawy przeciw placówce i lekarzom. są już pierwsze akty oskarżenia. I może właśnie dlatego, nie mając wiele do stracenia, szpital postanowił powiedzieć „stop” dalszemu szarganiu swojej opinii. Czy to była słuszna decyzja? I jak skończy się ten eksperyment? (...)
PROFILAKTYKA
Szczepionkowa choroba dwubiegunowa
Małgorzata Solecka
Do sejmu ma trafić projekt ustawy, która radykalnie rozszerzy kalendarz szczepień obowiązkowych i finansowanych z pieniędzy publicznych. Ministerstwo Zdrowia zapłaci także za kampanię edukacyjną, skierowaną do rodziców – chce ich przekonać, że szczepienia są bezpieczne i potrzebne. Rzecznik Praw Dziecka apeluje, by instytucje państwa w większym stopniu angażowały się w zapewnienie wszystkim dzieciom dostępu do szczepień. W Krakowie zastanawiają się, czy nie zamknąć samorządowych placówek oświatowych i wychowawczych przed dziećmi niezaszczepionymi ze względów ideologicznych. Ale to tylko pozory proszczepionkowej ofensywy. (...)
PRAWO
Aspekty prawne szczepień ochronnych dzieci
Paulina Kutrzebka
W przypadku szczepień zalecanych, ale nieobowiązkowych, rodzice uprawnieni są do podejmowania samodzielnych decyzji o szczepieniu dziecka. Sytuacja nie jest już tak klarowna, jeśli chodzi o szczepienia uznane za obowiązkowe, czyli takie, których zakres stosowania regulują powszechnie obowiązujące przepisy. Podstawowym aktem prawnym regulującym kwestię szczepień ochronnych w Polsce jest Ustawa z 8 grudnia 2008 r. o zapobieganiu oraz zwalczaniu zakażeń i chorób zakaźnych u ludzi (Dz. U. z 2013 r., poz. 947 ze zm.). Nakłada ona na osoby przebywające na terytorium Polski obowiązek poddania się określonym szczepieniom ochronnym. (...)
ZE ŚWIATA
Krzysztof Boczek
Dzieci, które zabije polio zostaną męczennikami. Islam wytoczył świętą wojnę przeciwko szczepieniom na tę chorobę, bo tylko Allah może decydować, czy ktoś będzie zdrowy czy chory. Jego woli nie można się przecież przeciwstawiać. To spisek Zachodu, by z wyznawców islamu zrobić bezpłodnych impotentów – twierdzą pakistańscy przeciwnicy szczepionki przeciwko polio. – Jeśli Allah będzie chciał, byś miał polio, to będziesz je miał – dodają radykałowie. Próba ograniczenia woli Allaha jest... zamachem na niego. Tak się dzieje od lat. (...)
Krzysztof Boczek
Coraz więcej polskich lekarzy wyjeżdża na misje medyczne. Robią to, aby bezpłatnie pomagać tym, którzy nie mają szansy na opiekę medyczną. Wolontariusze na tej bezinteresownej pomocy zyskują. I to bardzo. Sporo zgłasza się do nas ludzi faktycznie zainteresowanych wyjazdami na misje medyczne – mówi Ewa Piekarska, w Polskiej Misji Medycznej od 2004 r., a obecnie jej prezes. Szacuje, że w skali roku to setka osób, nie tylko z wykształceniem medycznym. Ale głównie to młodzi lekarze tuż po studiach, bez specjalizacji, albo ratownicy medyczni. PMM rocznie może wysłać na takie misje zaledwie 15–20 osób. Inna fundacja, Redemptoris Missio z Poznania, która także rekrutuje medyków na takie same wolontariaty, również obserwuje wzrost liczby chętnych w ostatnich latach. (...)
FELIETONY
Mariusz Gujski
Za nami Prima Aprilis, jedyny taki dzień w roku, kiedy wolno nam bezkarnie płatać żartobliwe figle, świadomie wprowadzać innych w błąd, kłamać, ścigać się w wymyślaniu najbardziej nieprawdopodobnych historii, na które ktoś się nabierze. Niestety, mam wrażenie, że w polskiej polityce te primaaprilisowe praktyki stosowane są znacznie częściej niż tylko pierwszego kwietnia. (...)
Ameryka przyspiesza, Europa drzemie
Maciej Gajewski
Wiele mówiło się o spadku innowacyjności w przemyśle farmaceutycznym w ostatniej dekadzie. Świadczyć o tym miały spektakularne niepowodzenia w końcowych fazach badań nad potencjalnymi blockbusterami (czyli lekami, które mają potencjał na osiągnięcie wielomiliardowej sprzedaży), a w kolejnych latach liczba nowych terapii dopuszczanych do obrotu osiągała coraz niższy poziom. Sytuacja taka miała miejsce w czasie, kiedy koncerny farmaceutyczne dysponowały rekordowymi budżetami na badania i rozwój. (...)
Marek Nowicki
Oto w polskiej medycynie pojawia się nowa postać – dawca altruistyczny. Na razie jeszcze jest w przedsionku, nieśmiało puka i zachęca do otwarcia drzwi. Wystarczy spojrzeć na wydłużające się kolejki osób oczekujących na przeszczep i na to, co się dzieje za granicą, choćby w Stanach Zjednoczonych, aby się przekonać jak bardzo dawca altruistyczny jest oczekiwany. W USA coraz bardziej na popularności zyskują tak zwane transplantacje łańcuchowe. Ostatnia taka, o której było głośno w mediach, miała miejsce pod koniec lutego w San Francisco. Trwała aż dwa dni, wzięło w niej udział aż dwunastu pacjentów; 6 osób dostało nowe nerki. (...)
Andrzej Sośnierz
No i stało się. Pakiet onkologiczny nadaje się już tylko do kosza lub do poważnej modyfikacji, do której ministerstwo z obecnym kierownictwem nie jest jednak zdolne. Już nie tylko niżej podpisany, czyli „wieczna Kasandra”, nie tylko „pazerne warchoły”, czyli lekarze rodzinni, teraz już wszyscy widzą, że przygotowywany przez niemal rok nowy produkt, który miał być propagandowym sukcesem rozwiązującym – nierozwiązany przez innych – problem monstrualnych kolejek, w rzeczywistości staje się symbolem wielkiej propagandowej klęski ministra i jego zespołu wysokiej klasy partaczy. Naprawdę trzeba nie lada talentu, żeby tak to wszystko schrzanić. (...)
ROZMOWA
Czy w koncernie jest miejsce na misję?
Renata Furman
Pracujący w branży farmaceutycznej mogą czerpać satysfakcję z tego, co robią. Oferują bowiem technologie, które mogą pomóc ludziom odzyskać zdrowie. Kiedy wybiera się medycynę, to motywacją jest chęć pomocy innym, a to pomaga w prowadzeniu firmy, motywowaniu i budowaniu zaangażowania współpracowników. Z Marcinem Hańczarukiem, dyrektorem firmy Amgen w Polsce rozmawia Renata Furman. (...)
FINANSE
Premie dla „zdrowotnych” urzędników
Bernadeta Waszkielewicz
Ministerstwo Zdrowia przyznało swoim pracownikom od 300 złotych do 9 tysięcy złotych nagrody. Oddziały NFZ są nieco mniej hojne, średnia premii i nagród wynosi tu od 50 złotych do kilku tysięcy. Premie i nagrody dla urzędników, wypłacane z publicznych pieniędzy, budzą emocje. Zwłaszcza gdy pojawia się informacja, że pracownicy ministerstw w 2014 roku dostali w formie nagród prawie 64 miliony złotych. (...)
Aleksandra Kurowska
Czy zawsze masz ze sobą gotówkę? Jasne, że nie. Podobnie twoi pacjenci. Gdy rodzice po zaszczepieniu dziecka zintegrowaną szczepionką, czyli nierefundowaną, muszą pójść do bankomatu, nie jest im wesoło. Podobnie gdy okazuje się, że zamiast zwykłej plomby mieli ząb leczony kanałowo, czego nie przewidzieli biorąc ze sobą gotówkę. Niestety – dla pacjentów w części gabinetów niewiele zmieniło się w ciągu ostatnich dwóch dekad. Papierowe karty, płatność tylko gotówką. Obowiązek posiadania kas fiskalnych od marca tego roku usuwa kolejne przeszkody na drodze do upowszechnienia płatności bezgotówkowych w przychodniach i gabinetach. Jakie koszty i jakie oszczędności mogą się z tym wiązać? (...)
OPINIE
Maciej Biardzki
Przed naszym niestabilnym finansowo i funkcjonalnie systemem stoi wiele zagrożeń. Ostatnio mówimy o problemach związanych z pakietami: onkologicznym i kolejkowym, o strukturalnym niedofinansowaniu, podwójnym zagrożeniu demograficznym, tj. wzroście liczby pacjentów i spadku liczby profesjonalistów medycznych. Niewykluczone, że jeszcze w tym roku staniemy przed kolejnym – ogólnopolskim protestem pielęgniarek. (...)
PUNKTY WIDZENIA
Oliwia Tarasewicz-Gryt
Organizacje pozarządowe (NGO) świadczą usługi w obszarach, którymi rynek lub państwo nie są zainteresowane. Pacjenckie fundacje i stowarzyszenia wypełniają te luki, które tworzy nie całkiem wydolny system. Służą nie tylko pacjentom, lecz także pracownikom ochrony zdrowia. Fundacje i stowarzyszenia zakładają przeważnie obywatele, by działać w interesie własnym lub reprezentowanej przez siebie grupy. Podstawowym atutem takiej organizacji jest doskonała znajomość specyficznych potrzeb danego środowiska. (...)
RYNEK USŁUG MEDYCZNYCH
Sportowcy kojarzą się ze zdrowiem
Jak wygląda rynek marketingu sportowego w Polsce? Coraz więcej firm związanych z ochroną zdrowia jest nim zainteresowanych. Czemu firmy częściej sięgają po marketing sportowy? Jakie daje on przewagi? Z Grzegorzem Kitą, prezesem Sport Management Polska rozmawia Aleksandra Kurowska. (...)
Aleksandra Kurowska
Duże sieci jak Lux Med, Enel-Med, Polmed, Scanmed, Falck, Medicover, ale i pojedyncze placówki, wprowadzają w ostatnim czasie specjalne oferty dla osób uprawiających sport amatorsko i zawodowo. Ofertę dla sportowców szykuje też EMC Instytut Medyczny. Firmy z szeroko rozumianej branży ochrony zdrowia, coraz chętniej sponsorują też wydarzenia sportowe, drużyny. Co z tego mają? (...)
ZUS
Świadczenia rehabilitacyjne: komu, kiedy, ile?
Magdalena Sobiak
Okres pobierania zasiłku chorobowego może okazać się niewystarczający, aby w pełni wrócić do zdrowia. W takiej sytuacji ubezpieczony może wystąpić z wnioskiem o przyznanie świadczenia rehabilitacyjnego. Świadczenie rehabilitacyjne przysługuje ubezpieczonemu, który wyczerpał prawo pobierania zasiłku chorobowego, ale nadal nie jest w stanie podjąć pracy z powodu choroby, a dalsze leczenie lub rehabilitacja rokują odzyskanie zdolności do pracy. Świadczenie przysługuje przez okres niezbędny do przywrócenia zdolności do pracy, nie dłużej niż przez 12 miesięcy. (...)
DOSTĘPNOŚĆ TERAPII
Zamiast codziennego przyjmowania leków, możliwe jest stosowanie neuroleptyków w postaci długo działających iniekcji w odstępach 2- lub 4-tygodniowych, a niebawem nawet w odstępach 2- lub 3-miesięcznych. Długo działające neuroleptyki to przełom, na który w psychiatrii czekaliśmy od 60 lat – mówił prof. Bartosz Łoza, prezes Towarzystwa Neuropsychiatrycznego, podczas Międzynarodowej Konferencji Naukowej „Zastosowanie długo działających leków przeciwpsychotycznych”, która odbyła się 6–7 marca br. w Warszawie. (...)
KLINIKA
HIV/AIDS: problemy i rozwiązania
Jak wygląda obecna sytuacja epidemiologiczna zakażeń wirusem HIV i zachorowań na AIDS w naszym kraju? Choć od wyizolowania wirusa HIV minęło już ponad 30 lat, wciąż nie mamy szczepionki zapobiegającej zakażeniu. Z kolei leki antyretrowirusowe wydłużają życie, poprawiają jego komfort, ale nie eliminują wirusa z organizmu. Czy i kiedy polscy pacjenci z HIV/AIDS mogą spodziewać się lepszych wiadomości? O zmieniających się wyzwaniach w opiece nad osobami zakażonymi HIV w naszym kraju z dr Anną Marzec-Bogusławską, dyrektor Krajowego Centrum ds. AIDS, rozmawia Mariusz Kielar. (...)
Wyzwania seropozytywnej starości
Mariusz Kielar
Dzięki rozwojowi nowoczesnych terapii antyretrowirusowych (ARV) przeciętna długość życia osób zakażonych wirusem HIV jest zbliżona do populacji ogólnej. Zakażenie HIV staje się dziś schorzeniem przewlekłym, z którym można żyć coraz dłużej. Jednak, zdaniem specjalistów, starzenie się osób z HIV/AIDS to całkiem nowy problem zdrowotny. Jakie wyzwania dla lekarzy, społeczeństwa i systemu opieki zdrowotnej niesie seropozytywna starość? (...)
ONKOLOGIA
Bernadeta Waszkielewicz
Polskie szpitale onkologiczne wydały fortunę, by wyposażyć się w nowoczesne urządzenia tomografii pozytonowej (PET). Były do tego zachęcane – a teraz NFZ nie bardzo chce za te badania płacić. Liczba pacjentów kierowanych na PET spada. Np. na Śląsku – jak policzyła „Gazeta Wyborcza” – w styczniu wykonano chorym 363 takie badania (rok wcześniej zrobiono ich 449). Na Mazowszu ta liczba spadła z 589 do 496, w Małopolsce – z 378 do 327. Wyjątkiem jest Dolny Śląsk, gdzie wykonano 60 PET więcej niż w pierwszym miesiącu 2014 roku. Można wysnuć z tego niezbyt dobre wnioski: pakiet onkologiczny miał przyspieszyć pacjentom rozpoznanie raka, a tymczasem w przypadku jednej z najszybszych i najlepszych metod, czyli PET, zadziałał wręcz odwrotnie. (...)
NAUKA
Ewa Biernacka
Mechanizm fizjologicznego działania muzyki porównuje się do zjawiska rezonansu opisywanego w fizyce, gdy dwa obiekty znajdujące się blisko siebie wibrują w tych samych częstotliwościach; pobudzony do wibracji tylko jeden z nich, wzbudza drugi. Tym sposobem dokonuje się synchronizacja metrum, rytmu i tempa oraz rytmów biologicznych: tętna, fal mózgowych, oddychania i krążenia. W pewnych badaniach potwierdzono tzw. somatyczny rezonans podczas percepcji muzyki, wykazując zmiany: aktywności endokrynologicznej kory nadnerczy w nadciśnieniu pierwotnym, wartości ciśnienia tętniczego, częstości akcji serca, temperatury ciała, w zakresie minutowego zużycia tlenu i podstawowej przemiany materii, pojemności minutowej i objętości oddechowej płuc. Oceniono też wpływ muzyki na czynność układu wegetatywnego – która zwalnia lub przyspiesza akcję narządów. Towarzyszy temu wzmocnienie układu odpornościowego oraz zwiększone wydzielanie immunoglobulin i neurohormonów: enkefalin i endorfin. (...)
Marek Matacz
Ma prostą budowę, ale niezwykłe właściwości. Materiał, który swoim odkrywcom przyniósł Nagrodę Nobla, wkracza do medycyny. Jego potencjalne możliwości wynikają z unikatowej budowy. Dla przypomnienia – ten odkryty stosunkowo niedawno materiał to warstwa o grubości jednego atomu, złożona z regularnie ułożonych, sześcioatomowych pierścieni atomów węgla. Jest niezwykle wytrzymały i doskonale przewodzi prąd oraz ciepło. Można go także łączyć z różnymi cząsteczkami, ale jest też stabilny chemicznie. W 2013 roku badania nad grafenem wygrały obok „Human Brain Project” konkurs w ramach programu „Nowe Technologie i Technologie Przyszłości”. Na każdy z projektów przeznaczony został miliard euro. (...)
HISTORIA
Bogumiła Kempińska-Mirosławska
jeszcze W piątek rano, 8 listopada 1895 r., nic nie zapowiadało, że pracownia Uniwersytetu w Würzburgu stanie się miejscem przełomowego dla medycyny odkrycia, a 50-letni wówczas profesor fizyki – Wilhelm Roentgen (1845–1923), jego wielkim sprawcą. Roentgen od wielu miesięcy badał powstające w lampie Crookesa promienie katodowe. Zastanawiał się, czy wydostają się one na zewnętrz. Badania prowadził wieczorami, gdy w pracowni panowała ciemność. Tego dnia po włączeniu lampy dostrzegł niewielki snop światła, wydobywający się jednak nie z niej, ale z leżącej w pobliżu pokrytej platynocyjankiem baru płytki fluorescencyjnej, używanej do detekcji promieniowania UV. Płytka świeciła także wtedy, gdy lampa była owinięta czarnym kartonem. Świecenia nie mogły wywołać promienie katodowe. (...)