III Konferencja Polskiego Towarzystwa Epidemiologów i Lekarzy Chorób Zakaźnych, Białystok, 12-14 października br.

Medycyna podróży

Maria Pokorska-Lis

Medycyna podróży jest nową gałęzią medycyny o wybitnie interdyscyplinarnym profilu, z pogranicza chorób zakaźnych, epidemiologii, higieny, interny, pediatrii, chirurgii, medycyny urazowej.

Powstała jako naturalna konsekwencja lawinowego wzrostu liczby podróżujących; wg danych Światowej Organizacji Turystyki (WTO) w ciągu zaledwie ostatniego dziesięciolecia uległa ona podwojeniu. Szacuje się, że liczba podróży zagranicznych przekroczy 1 miliard w 2010 r., a w 2020 – 1,5 miliarda. Co więcej, coraz częściej w podróżach uczestniczą dzieci, w tym niemowlęta, osoby powyżej 65. roku życia oraz przewlekle chorzy. Istnieje zatem potrzeba dostarczania niezbędnej wiedzy na temat zagrożeń zdrowotnych i bezpieczeństwa podróży osobom wyjeżdżającym oraz lekarzom.

Pierwsza międzynarodowa konferencja poświęcona medycynie podróży odbyła się pod patronatem WHO i WTO w 1988 r. w Szwajcarii. W Polsce spotkania poświęcone tej tematyce odbywają się w Białymstoku: dwa pierwsze miały miejsce w 2000 i 2005 r., ostatnia – III Konferencja "Medycyna podróży" – odbyła się w październiku br. O potrzebie organizowania takich spotkań i wymiany doświadczeń świadczy duże zainteresowanie uczestników różnych specjalności: lekarzy chorób zakaźnych, epidemiologów, internistów, pediatrów, chirurgów, parazytologów.

- Ryzyko zdrowotne towarzyszące podróżom jest oczywiste, jednak w szczegółach nie zawsze rozpoznawane – mówi prof. Danuta Prokopowicz, przewodnicząca Komitetu Naukowego Konferencji. Dowodem na to są liczne, prezentowane podczas konferencji, przypadki chorób przywlekanych do Polski: malarii, amebozy, duru brzusznego, czerwonki, wirusowego zapalenia wątroby typu A, zakażenia HIV, schistosomozy, histoplazmozy, leiszmaniozy, brucelozy, dengi, odry, często o ciężkim, a nawet śmiertelnym przebiegu. Szczególną uwagę zwrócono na fakt, że większość tych zachorowań była skutkiem lekceważenia metod profilaktyki (zaniechania szczepień ochronnych przed wyjazdem, braku lub niewłaściwej chemioprofilaktyki przeciwzimniczej, niestosowania moskitier i repelentów) lub podejmowania ryzykownych zachowań, jak picie niegotowanej wody i surowego mleka, spożywanie niemytych owoców i warzyw, kąpiele w niedozwolonych miejscach, penetracje jaskiń, podejmowanie przygodnych kontaktów seksualnych. W związku z tym wiele uwagi poświęcono metodom profilaktyki: szczepieniom ochronnym – obowiązkowym i zalecanym – w ruchu turystycznym oraz profilaktyce przeciwmalarycznej, ze szczególnym uwzględnieniem dzieci, osób w wieku podeszłym i przewlekle chorych, którzy podróżują coraz częściej.

Szczególną rolą rodziców jest przygotowanie do podróży dzieci, w tym m.in. zabezpieczenie właściwego pożywienia, napojów, ubioru i leków, a także troska o przestrzeganie zasad higieny, aby podróż nie stała się udręką zarówno dla dziecka, jak i jego rodziców. Zwrócono również uwagę na rolę lekarza w przygotowaniu pacjentów do podróży oraz w przypadku wystąpienia objawów chorobowych u osób powracających z wyjazdu. Na przykładzie dwóch śmiertelnych przypadków malarii dowiedziono, że niewłaściwie zebrany wywiad, nieuwzględniający podróży do kraju tropikalnego, może opóźnić rozpoznanie, a tym samym wdrożenie odpowiedniego leczenia, które mogłoby uratować pacjenta.

Ogromnym zainteresowaniem cieszyła się sesja poświęcona chorobom odkleszczowym, ze względu na przedstawienie długo oczekiwanej propozycji rekomendacji diagnostyki i terapii boreliozy. Projekt uwzględnia opis poszczególnych postaci choroby oraz zasady diagnostyki laboratoryjnej opartej na "dwuetapowym protokole diagnostycznym", który ma polegać na wykrywaniu swoistych przeciwciał metodą immunoenzymatyczną, a następnie potwierdzeniu wyniku metodą Western-blot. Badania metodą PCR nie powinny być wykorzystywane w diagnostyce boreliozy.

Zgodnie z założeniami projektu, leczenie boreliozy polega na antybiotykoterapii stosowanej przynajmniej 21 dni i jest uzależnione od postaci klinicznej choroby. Nie zaleca się rutynowego podawania antybiotyku po ekspozycji na kleszcza, z wyjątkiem sytuacji licznych pokłuć na terenie endemicznym osoby pochodzącej spoza tego rejonu (jednorazowa dawka doksycykliny). Obecnie toczy się dyskusja nad przedstawionym projektem – po uzgodnieniu konsensu zostaną wydane rekomendacje Polskiego Towarzystwa Epidemiologów i Lekarzy Chorób Zakaźnych.


Piśmiennictwo:
1. Prokopowicz D.: "Medycyna Podróży. Rośliny trujące. Zwierzęta jadowite". Wydawnictwo Ekonomia i Środowisko, Białystok 2007
2. Materiały zjazdowe III Konferencja "Medycyna podróży", Polskie Towarzystwo Epidemiologów i Lekarzy Chorób Zakaźnych, Białystok, 12-14.10.2007

Najpopularniejsze artykuły