Bankowanie – cd.

Jakub Baran, Dariusz Boruczkowski

W nr. 93–100 „Służby Zdrowia” z 13 grudnia 2010 r. ukazał się artykuł "Pępowinowy marketing" Haliny Pilonis. Publikacja niepochlebnie odnosi się do pozytywnej opinii wydanej przez Polskie Towarzystwo Ginekologiczne w sprawie pobierania i deponowania komórek macierzystych krwi pępowinowej, w niekorzystnym świetle przedstawia też rodzinne banki komórek macierzystych – w tym Polski Bank Komórek Macierzystych SA (PBKM). Materiał opiera się tylko na argumentach i opinii jednej osoby: konsultanta krajowego ds. hematologii, prof. Wiesława Wiktora Jędrzejczaka. Jednostronne podejście autorki spowodowało, że w tekście pojawiło się wiele nieścisłości, a nawet nieprawdziwe informacje.

Polskie Towarzystwo Ginekologiczne wykazało odpowiedzialną postawę wydając pozytywną opinię o pobieraniu krwi pępowinowej i deponowaniu komórek macierzystych w wyspecjalizowanych bankach. Grupa ekspertów PTG zwróciła też uwagę na potrzebę rzetelnego informowania kobiet ciężarnych przez ginekologów o możliwości zdeponowania krwi pępowinowej.

Opinia PTG nie dotyczy wyłącznie banków komercyjnych, ani deponowania krwi pępowinowej wyłącznie do przeszczepień autologicznych, jak zasugerowano w tekście. Polski Bank Komórek Macierzystych przechowuje krew pępowinową na potrzeby rodziny, a nie jednego dziecka – tym samym krytyka opinii i banków jest nieuprawniona.

Nieprawdziwe informacje w tekście dotyczą m.in.:

Liczby wykonywanych przeszczepień. Według informacji przedstawionych w listopadzie 2010 r. na Światowym Kongresie Komórek Macierzystych w Marsylii (Worid Cord Blood Congress), do połowy 2010 r. na świecie przeszczepiono ponad 21 tys. razy komórki macierzyste z krwi pępowinowej. W 2009 r. w USA po raz pierwszy liczba przeszczepień komórek macierzystych z krwi pępowinowej była wyższa niż przeszczepień pochodzących ze szpiku kostnego. W Polsce nadal przeważają przeszczepienia komórek macierzystych ze szpiku i krwi obwodowej. Przeszczepień komórek macierzystych z krwi pępowinowej wykonano kilkanaście, z czego do 4 wykorzystano krew przechowywaną w PBKM wydłużając życie, polepszając jego komfort lub je ratując. Niska liczba przeszczepień w Polsce jest spowodowana niewielką ilością zdeponowanej krwi w bankach.

Roli krwi pępowinowej jako źródła komórek macierzystych. Światowe organizacje medyczne zajmujące się wyznaczaniem standardów w transplantologii (np. European Group for Blood and Marrow Transplantation) nie kwestionują pozycji krwi pępowinowej, która jest jednym z 3 uznanych źródeł komórek macierzystych, a nie jak napisano w artykule „krew (...) ratuje życie chorym, dla których nie można znaleźć dawców szpiku”.

Wykorzystania komórek macierzystych z krwi pępowinowej w odbudowie tkanek. Wbrew temu, co zasugerowano w tekście („nie są to nawet badania kliniczne”, „wyniki (...) nie zostały udokumentowane w czasopismach naukowych”), prowadzone są liczne badania kliniczne1 nad znalezieniem nowych, terapeutycznych zastosowań komórek macierzystych z krwi pępowinowej, a w czasopismach naukowych dokumentowane są wyniki wykonanych autologicznych przeszczepień krwi pępowinowej. Takie publikacje pojawiły się także w odniesieniu do polskich autologicznych przeszczepień z wykorzystaniem komórek macierzystych przechowywanych w PBKM.

Wykorzystania komórek macierzystych w przeszczepieniach autologicznych. Nie wiadomo, dlaczego autorka uważa, że przeszczepienia allogeniczne przynoszą lepsze efekty terapeutyczne. Jak podają europejskie oraz polskie statystyki, przeszczepienia własnych komórek (autologiczne) stanowią ok. 60% wszystkich przeszczepień, są więc rutynowym postępowaniem klinicznym.

Prawdopodobieństwa użycia komórek macierzystych. W artykule przytoczono prawdopodobieństwo zachorowania dziecka na białaczkę (1 do 10 tys.), które ma oznaczać, że tylko 1 na 10 tys. rodziców deponujących krew pępowinową z niej skorzysta. Nie jest ono właściwe do określenia prawdopodobieństwa wykorzystania komórek macierzystych. Oszacowanie go jest bardzo trudne, ponieważ należy wziąć pod uwagę m.in. prawdopodobieństwo wystąpienia wszystkich chorób (nie tylko białaczki), które można leczyć komórkami macierzystymi u dziecka i jego rodziny w trakcie ich życia, prawdopodobieństwo zgodności pomiędzy krwią dawcy a biorcy, a także ilość zgromadzonej krwi. Ostatnie opublikowane badania5 z 2008 r. mówią o prawdopodobieństwie zostania biorcą przeszczepienia w trakcie trwania całego życia na poziomie pomiędzy 1 na 400 a 1 na 100. PBKM, mając ponad 18 tys. klientów, przekazał krew do 4 przeszczepień, a w kilku przypadkach do przeszczepienia nie doszło ze względu na brak zgodności pomiędzy dawcą a biorcą. Toczą się w PBKM przygotowania do kolejnych przeszczepień w 2011 r.

Działalności banków. W artykule opublikowano również nieprawdziwą informację o działalności w Polsce 8 komercyjnych banków krwi pępowinowej, gdy według danych Krajowego Centrum Bankowania Tkanek i Komórek oficjalnie działa ich 6. Nieznany jest status banku utworzonego z inicjatywy prof. W. W. Jędrzejczaka przy SPCSK w Warszawie, komercyjnie świadczącego usługę rodzinnego deponowania komórek macierzystych.

Nadużyciem godzącym w dobre imię PBKM są sformułowania: „to tylko marketing”, „na każdej książeczce zdrowia ciężarnej jest reklama banku krwi pępowinowej”, „marketing (...) strasząc przyszłych rodziców umożliwia znalezienie rozwiązania”.

Nieprawdziwe informacje powodują, że wielu rodziców może zrezygnować z szansy, jaką daje im pobranie komórek macierzystych podczas porodu. To niebezpieczne zwłaszcza dla rodzin, którym pobranie komórek jest bezwzględnie zalecane, np. w przypadkach występowania w rodzinie chorób, które są standardowo leczone z użyciem komórek macierzystych.

Podawanie w wątpliwość sensu działalności banków i kwestionowanie odpowiedzialnej, zapobiegawczej postawy naszych klientów, uważamy za krzywdzące i niesprawiedliwe.

Jakub Baran, Prezes Zarządu PBKM SA, dr n. med. Dariusz Boruczkowski, spec. chorób dzieci i transplantologii klinicznej, z-ca Dyrektora Medycznego PBKM SA


1. W USA i Europie toczy się aktualnie co najmniej kilka badań klinicznych z zastosowaniem komórek macierzystych w leczeniu mózgowego porażenia dziecięcego i cukrzycy (www.clinicaltrials.gov).
2. Czasopisma naukowe, w których opublikowano artykuły dotyczące wyników autologicznych przeszczepień: Transfusion doi: 10.1111/j. l537-2995.2010.02720.x i Diabetes Care, 2009 (32): 2041-2046.
3. Jóźwiak i wsp. Celi Medianę, Part Bof Cell Transplantation, 2010 (Vol. l), pp. 71-80.
4. Raport European Group for Bone Marrow Transplantation (EBMT) oraz Hołowiecki J. Wskazania do przeszczepiania komórek krwiotwórczych. Polskie Archiwum Medycyny Wewnętrznej, 2008 (li): 658-663.
5. Nietffeld O. i wsp. Biol. Blood Marrow Transplant. 2008 (14): 316-32


Zobacz też: odpowiedź prof. Wiesława W. Jędrzejczaka.

Najpopularniejsze artykuły