Oddział psychiatryczny

Dziennik stażystki

Maja Sztaudynger

Każdy dzień na oddziale psychiatrycznym to odkrycie. Nowy pacjent, którego należy zbadać, z którym trzeba porozmawiać, poświęcić mu uwagę i czas. To za każdym razem niepowtarzalne historie.

Nigdy nie sądziłam, że choroba psychiczna może siać aż takie spustoszenie, bez skrupułów pozbawiając chorego własnego „ja”. Świadome procesy myślowe są bezlitośnie nokautowane przez objawy wytwórcze. Z jednej strony to przerażające, a z drugiej strony wprawia mnie w zachwyt, jak bardzo plastyczne i twórcze mamy umysły. To wszystko jest nieodgadnione i fascynujące.

Na psychiatrii wpadłam w rytm pracy, jak w sidła kłusownika, z których trudno się uwolnić. Różnica polega na tym, że nie chciałam się uwalniać, bo było mi tam dobrze. Wreszcie znalazłam oddział, na którym panowała dobra atmosfera. Czułam się komfortowo, miałam wrażenie, że jestem potrzebna.

Pierwszego dnia ordynator jasno określił, jakie mam obowiązki. To ode mnie zależało, jak rozplanuję sobie dzień, żeby ze wszystkim się uporać. Nikt mnie nie sprawdzał, nie poganiał, nie sączył pretensji. Ot, wypełniałam swoje obowiązki jak autonomiczny pracownik.

Lekarze byli życzliwi i partnersko nastawieni. W zamian za moją pomoc dzielili się wiedzą i doświadczeniem. Nie szczędzili wyjaśniających komentarzy, gdy miałam wątpliwości. Spędzałam sporo czasu z pacjentami, więc na odprawach nie zbywali moich uwag udając, że nie słyszą.

Zyskałam też sympatię niektórych pacjentów i co by nie mówić – zżyłam się z nimi. Kiedy wchodziłam do budynku, przy drzwiach z okienkiem stał już Mateusz. Odgłos przekręcanego klucza w zamku przywoływał Dawida i panią Alę. Przychodzili się przywitać i odprowadzając mnie pod drzwi gabinetu – zdawali relację z tego, co się wydarzyło na oddziale pod moją nieobecność. Dawid czekał na mnie najbardziej, wymyślał coraz to nowe dolegliwości, domagał się badania i twierdził, że tylko ja przynoszę mu ulgę w cierpieniu. Najskuteczniejszym lekiem na wszystkie jego bóle okazało się wysyłanie kolegi, by zbadał go w zastępstwie.

Byli też pacjenci, którzy sprawiali, że na oddziale nie było „nudno”. Sebastian, ilekroć mijałam go na korytarzu, usiłował chwycić mnie pod rękę, bym zatańczyła z nim krakowiaka. Ewelina już w dniu przyjęcia „rozkochała” w sobie Przemka, postanowili więc skonsumować swój związek w damskiej toalecie. Czujność pielęgniarek i interwencja w ostatnim momencie temu przeszkodziły. Pacjentka, przenoszona z oddziału na oddział w końcu obraziła się na cały świat, zwinęła w kłębek na łóżku i z przykrytą kołdrą głową spędziła tak 3 dni.

Paulinie nie zamykała się buzia. Niekończącą się opowieść przerywała co kilka zdań pytaniem powtarzanym jak mantra: „kiedy wyjdę do domu”. Po kilkunastu tygodniach pobytu w szpitalu doczekała się wreszcie powrotu do 2-letniego synka. I nagle na oddziale zapanowała cisza. Nawet ordynator na jednej z odpraw rzucił: „Strasznie tu teraz pusto bez Pauli”. Pustkę wypełniła szybko Karolina, a po niej kolejni pacjenci.

Z raportu z nocnego dyżuru wynikało, że przyjęto 31-letniego pacjenta. Na izbę przyjęć przybył eskortowany przez 4 ratowników, lekarza i policyjny patrol. Nie zapomnę chyba widoku na obchodzie tamtego dnia. Młody człowiek, unieruchomiony zabezpieczeniami mechanicznymi, wił się na łóżku, szarpał z niezwykłą siłą, spieniona ślina ściekała mu po policzku, a w oczach miał obłęd. Jego przeraźliwe spojrzenie zupełnie mnie sparaliżowało. To był widok ze scen filmów o egzorcyzmach. Ten mężczyzna zachowywał się jak człowiek, którym miota szatan. Nieludzkie dźwięki, które z siebie wydobywał, były przerażające.

Przez 3 tygodnie, mimo różnych modyfikacji leczenia, jego stan nie ulegał znaczącym zmianom. Wiedziałam, że muszę go zbadać, uzupełnić historię choroby, ale… po prostu się go bałam, a jego wzrok mnie paraliżował. Miałam z nim jechać na TK głowy.

Spacyfikowany lekami wydawał się spokojny. Mylne wrażenie… w karetce, w napadzie szału, wyszarpał mi z ucha kolczyk, i w mgnieniu oka zmiażdżył. Ostatecznie na TK pojechał z patrolem interwencyjnym firmy ochroniarskiej. Był człowiekiem zagadką. Miał krótkie okresy poprawy i te wystarczały mu, żeby w przypływie energii wyrwać okno z framugi i uciec (za pierwszym razem) albo wyrwać klamkę z okna i znów uciec (po raz drugi). Nie przeszkadzały mu kilkunastocentymetrowa warstwa śniegu i kilkunastostopniowy mróz. Wracał wkrótce przywożony przez policję i znów wił się unieruchomiony w łóżku wyjąc i krzycząc. Leki, badania, konsultacje, konsylia tygodniami nie dawały poprawy.

Weszłam na oddział po kilkudniowym urlopie, a on – spaceruje po korytarzu. SZOK! Tego dnia zaprosiłam go na rozmowę, żeby uzupełnić zaległe dokumenty. Zdumiał mnie, oniemiałam. Logiczny, kulturalny, wykształcony mężczyzna, dobry syn, brat i mąż, a przede wszystkim ojciec bezgranicznie kochający jedyną córkę. Był błyskotliwie inteligentny, nie mogłam uwierzyć, że to ten sam człowiek…

Podczas badania fizykalnego udało mi się wyłapać pewne nieprawidłowości. Po konsultacji z lekarzem prowadzącym zleciłam badania dodatkowe. Przypadkowe znalezisko w brzuchu okazało się czymś, czego nikt się nie spodziewał. Dwa dni później weszłam na oddział i w grupie oczekujących na mnie był i on. Poprosił, żebym poświęciła mu chwilę czasu.

„Czekałem na panią od 3:30, nie mogłem spać. Miałem wczoraj robione badania, lekarz nie chciał mi powiedzieć, o co chodzi. Dzieje się coś złego, prawda?”

I nagle poczułam ciężar odpowiedzialności. Było to dla mnie chyba jedno z najtrudniejszych pytań, jakie usłyszałam podczas pobytu na tym oddziale. Obiecałam mu rozmowę w obecności lekarza prowadzącego. Ruszyłam w stronę gabinetu. Chwycił mnie za rękę. Odwróciłam się, patrząc mi prosto w oczy powiedział:

„Pani doktor, ja nie mogę umrzeć. Mam dla kogo żyć.”

Zabrakło mi słów. Odeszłam. A może uciekłam?

Gdy zaczynałam staż na psychiatrii niepojęte dla mnie było, po co mam spędzić tam aż 4 tygodnie. Teraz wiem, dlaczego. Było warto, chociażby dla tego jednego pacjenta, który tyle mnie nauczył. Zobaczyłam, jak pacjenci wchodzą w remisje, jak w częściowo niepojęty sposób działają leki przywracające ludziom szansę na w miarę normalne funkcjonowanie. W miarę upływu czasu zaczęłam zauważać, jak w niektórych chorych na nowo wstępuje chęć do życia i działania. Odkryłam, jak wiele można wyczytać ze spojrzenia pacjenta, mimiki, tonu głosu.

Bardzo mi żal, że te 4 tygodnie minęły tak szybko, za szybko. Gdybym tylko mogła, zostałabym tam na kolejne 4 albo i 8. Sporo się nauczyłam. Nabyłam przynajmniej częściowo umiejętności radzenia sobie z ludźmi chorymi psychicznie. Z tymi, którzy płaczą bez opamiętania bądź śmieją się jak szaleni. Wiem już, jak należy rozmawiać, by móc potem wyciągnąć pożądane wnioski. Nauczyłam się reagować, gdy pacjent jest agresywny, wulgarny, obrażony na cały świat albo gdy po prostu mówi: „pier**lę, idę do domu”. Zaczęłam nie tylko słuchać, ale i słyszeć, co do mnie mówią, o co proszą, czego najbardziej potrzebują. I co chyba najważniejsze, a co zajęło mi sporo czasu, odkryłam, że większość tych ludzi, mimo iż sprawia wrażenie zupełnie nieświadomych, co się wokół dzieje, jednak przyjmuje do wiadomości opinie lekarza, dlatego nie należy ich zbywać i na ile to możliwe – starać się z nimi komunikować, jakby byli zdrowi.

Pacjenci wiedzieli, że mój staż na psychiatrii dobiega końca. Na pożegnanie dostałam laurkę. Ot, kartka papieru, trochę pomięta i naddarta, z dużym słońcem w górnym rogu. „Jak Pani już od nas pójdzie, niech Pani o nas myśli, że my tu zostaliśmy i że też chcemy już stąd iść. Z życzeniami szczęścia: Monika, Asia, Ania, Dawid, Mateusz, Radek”. Wzruszyłam się. Gdybym mogła, powiedziałabym, że będę za nimi tęsknić. Ale nie powiedziałam, bo to nieprofesjonalne. Dla zachowania prawidłowych relacji lekarz–pacjent potrzebny jest dystans. Dobrze, zachowam dystans, laurkę schowam do teczki, a… i tak będę ich ciepło wspominać.

Kolejnym etapem stażowym jest neonatologia. Od kilku dni czuję się, jakby mnie ktoś teleportował w inny wymiar, i to ze względu na wielkość pacjentów. Na intensywnej terapii najczęściej słyszę: nie dotykaj, nie ruszaj, nie nachylaj się, nie oddychaj. Dobrze, dobrze, rozumiem. Skoro przyglądaniem się miałabym zaszkodzić zdrowiu i życiu tych prawie mikroskopijnych istot, to mogę pohamować ciekawość i na obchodzie zostawać w drzwiach, by nie wywoływać niepotrzebnego ruchu powietrza.

Tylko jedno mnie zastanawia, czy ktoś, kto układał program stażu, robił to z rozmysłem? Bo jeśli moja obecność tu jest aż tak inwazyjna i szkodliwa dla malutkich skrzatów, to po co mam przez 2 tygodnie stać w tych drzwiach? No, może przesadziłam; podczas badania „noworodków fizjologicznych” wolno mi zająć miejsce blisko łóżeczka i nawet czytać doktorowi z kartki, z którego porodu jest dziecko i z której ciąży :) Tak czy inaczej, ani wiedzy, ani umiejętności mi tu nie przybywa.

Średnia wieku lekarzy oscyluje około 50-tki. W klaustrofobicznym gabinecie lekarskim kipi od przerostu formy nad treścią, egzaltacji, ekwilibrystyki językowej. Każde zdanie jest wzbogacane jakimś wyszukanym słowem, co skłania mnie do refleksji, czy w ramach stażu z neonatologii nie powinnam zaopatrzyć się w słownik języka polskiego/wyrazów obcych/wyrazów dziwnie brzmiących. Gdy nie rozmawia się o kwestiach zawodowych, dominuje przechwalanie się, w jakiej dzielnicy ma się wybudowany dom (dowiedziałam się, że wyróżniamy dzielnice: pracownicze, ordynatorskie i dyrektorskie), kto ma większą działkę i jakie egzotyczne, trudne w uprawie drzewa i krzewy ją porastają.

Zazwyczaj około południa dostaję polecenie opuszczenia gabinetu na pół godziny („bo będziemy konferować na tematy dotyczące oddziału, a pani nie dotyczące”). Mogę wtedy zjeść na korytarzu pod drzwiami śniadanie, a potem czekać na przyzwolenie, by wejść z powrotem.

Czuję się tam, jak dyplomowany intruz! Odliczam dni i godziny do końca! Na szczęście, to tylko 2 tygodnie. Ale denerwuje mnie tak bezproduktywne, bezsensowne marnowanie czasu. Zwłaszcza teraz, gdy zegar tyka dwa razy szybciej, a LEP zbliża się coraz większymi krokami…

Maja Sztaudynger – lekarz stażysta