SZ nr 77–84/2017z 12 października 2017 r.
Technologiczne know-how – transfer z nauki do gospodarki
Ewa Biernacka
Nie od dziś wiadomo, że idea wdrażania do gospodarki know-how i technologii wypracowanych w nauce przez zespoły badawcze integruje, tworzy płaszczyznę porozumienia różnych środowisk, jest mediatorem i katalizatorem postępu – nauka staje się wspólnym dobrem, a zaangażowanie przemysłu tworzy wspólną przestrzeń naukowo-wdrożeniową.
Wcielania innowacyjnych projektów w medycynie w działania wspólne konsorcjantów Narodowego Centrum Badań i Rozwoju (NCBR), Strategicznego Programu Badań Naukowych i Prac Rozwojowych STRATEGMED, Centrum Kształcenia Podyplomowego (CKP), Warszawskiego Uniwersytetu Medycznego (WUM) oraz Ricoh Polska – dotyczyła konferencja „Innowacje w Ochronie Zdrowia”1.
– Innowacje w służbie zdrowia dotyczą trzech obszarów – wyjaśniał prof. B. Samoliński. Mogą być „biologiczne”, jak np. badania nad koncepcją wytwarzania preparatu limfocytów Treg (wykład: dr hab. Piotr Trzonkowski); „narzędziowe”, jak wytwarzanie technologii telemedycznej do wykrywania migotania przedsionków (prof. Zbigniew Kalarus); „systemowe”, jak monitoring oparty na technologii telemedycznej, pozwalający na opiekę nad pacjentem i monitorowanie jego stanów chorobowych w skali regionu czy kraju (już wdrożony, zaprezentowali naukowcy z Katalonii). W Polsce taki system (platforma P1) buduje Centrum Systemów Informacyjnych Ochrony Zdrowia.
We wspólnej przestrzeni naukowej tworzonej przez wielospecjalistyczne zespoły badawcze STRATEGMED przenikają się koncepcje, techniki i umiejętności. Dany projekt łączy np. medycynę regeneracyjną z naukami klinicznymi i z technologicznym partnerem biznesowym. – To właśnie jest fantastyczne! – sądzi prof. Samoliński!
Czym innym jest projektowanie i badanie aktywności biologicznej związków o aktywności proregeneracyjnej (dr hab. Sylwia Rodziewicz-Motowidło), produkcja limfocytów Treg, system zapisu pracy serca do wykrywania niemego klinicznie migotania przedsionków w prewencji niedokrwiennego udaru mózgu czy też system cyfryzacji danych. Innowacje są różne, ale dają się złożyć w całość: postęp w medycynie. Znajdują też praktyczne zastosowanie: technologię wykorzystującą immunologiczne działanie komórek Treg testuje się w diabetologii i w onkologii, zastosowanie w odbudowie tkanek i narządów w medycynie regeneracyjnej znajduje druk na szkieletach za pomocą komórek macierzystych tkanki do przeszczepów, np. w ortopedii (drukarka 3D firmy Ricoh).
Na konferencji zaprezentowano kilka z 44 realizowanych projektów. W każdy z nich jest zaangażowanych pięciu konsorcjantów, WUM partycypuje w 17 z nich, w 4 jest liderem konsorcjum. Tematy: system molekularnej nawigacji chirurgicznej dla potrzeb leczenia nowotworów; leczenie epidemiolisis bullosa oraz ran przewlekłych innego pochodzenia za pomocą opatrunków biologicznych z materiału ludzkiego; potencjał terapeutyczny mezenchymalnych komórek macierzystych testowanych w próbach klinicznych i in vitro – uzasadnienie do bankowania komórek i tkanek; rozpoznawanie i leczenie padaczki i chorób neurorozwojowych u dzieci, oparte na modelu klinicznym padaczki zależnej od szlaku mTOR. Zintegrowane zespoły ze swoim potencjałem są zdolne tworzyć wspólne duże projekty, realizować misję poszukiwania i wdrażania innowacyjnych rozwiązań.
Tematykę projektów narzuca Rada NCBR i Ministerstwo Zdrowia, w ramach czterech obszarów: medycyna regeneracyjna, onkologia, kardiologia i kardiochirurgia, neurologia i narządy zmysłów. W skład konsorcjum obowiązkowo wchodzi firma technologiczno-wdrożeniowa. Obowiązuje biznesplan, analiza efektywności kosztowej uwzględniająca, w jakiej mierze innowacja w ochronie zdrowia znajdzie u płatnika publicznego uznanie. Opinie na temat projektów przedstawia pięciu tajnych recenzentów. Na ich podstawie Komitet rankinguje prace w konkursach. Trudna i odpowiedzialna jest rola Komitetu Sterującego – monitorowanie poprawności przebiegu realizacji przyznanych grantów i etap wdrażania innowacyjności.
– Jeszcze nie znamy efektu 44 grantów z punktu widzenia praktycznego, ale są obiecujące – mówi prof. B. Samoliński. Jak wyjaśnia, pracują na to budżet państwa i konsorcjanci projektów, młode, dynamiczne zespoły naukowe, instytucje badawcze i inwestorzy. Zespoły dostały odpowiednią ilość środków nawet na badania wdrożeniowe. STRATEGMED stwarza szansę dogonienia, a może nawet wyprzedzenia obecnych liderów wśród zespołów badawczych na świecie, a monitorując zaawansowanie podobnych badań w innych krajach – zdobycia palmy pierwszeństwa.
Jak podkreśla prof. B. Samoliński, procedura grantu powinna błyskawicznie wyłaniać w konkursie temat i wdrażać wyniki badań, a NCBR zarabiać na siebie i na kolejne przedsięwzięcia, partycypując we wdrożeniach przez siebie finansowanych. Powrót środków do NCBR „nakręcałby” kolejne projekty, a zyski czerpałaby nie tylko firma, ale też obywatele, czyli pacjenci.
Przypisy:
1 Uczestnicy: dziekan CKP i członek Komitetu Sterującego STRATEGMED prof. Bolesław Samoliński, rektor WUM prof. Mirosław Wielgoś, dyrektor Ricoh Polska Tomasz Nazaruk oraz prof. Janina Stępińska, przewodnicząca Komitetu Sterującego STRATEGMED, gość specjalny prof. Henryk Skarżyński, profesorowie: Aleksander Nawrat, Cezary Szczylik, Kazimierz Roszkowski-Ślisz, Tomasz Zdrojewski i doktorzy: Roman Szełemej, David Winkler, Tino Marti (konsultant katalońskiego ministra zdrowia), Jordi Martinez Roldán.