Służba Zdrowia - strona główna
SZ nr 24–26/2000
z 23 marca 2000 r.


>>> Wyszukiwarka leków refundowanych


Rak piersi

Zagrożenie populacji polskiej

Zbigniew Wronkowski, Wiktor Chmielarczyk, Maria Zwierko

W Polsce nowotwory złośliwe są pierwszą przyczyną zgonu kobiet w wieku poniżej 65 lat. Wśród tych nowotworów pierwsze miejsce zajmuje rak piersi. Epidemiologia bada populacyjny charakter tego zjawiska.

Analiza liczb zachorowań i zgonów, a także współczynników zachorowalności i umieralności, pozwala na matematyczne określenie skali zagrożenia populacji kobiet nowotworami złośliwymi piersi. Ponadto analiza dynamiki tych zmian w czasie i przestrzeni pozwala na wyodrębnienie populacji o mniejszym i większym ryzyku zachorowania i zgonu na nowotwory złośliwe piersi, co stanowi punkt wyjścia badań nad czynnikami ryzyka.
Podstawową metodą tych badań jest określenie w czasie korelacji pomiędzy zmianami w występowaniu danej choroby w populacji a czynnikami związanymi z oddziaływaniem środowiska zewnętrznego, predyspozycjami genetycznymi i pewną wypadkową tych czynników, jaką stanowi styl życia. Pozwala to na lepsze poznanie mechanizmu powstania nowotworów złośliwych piersi.
Ma to duże znaczenie praktyczne, gdyż stanowi podstawę do określenia zasad zapobiegania i wczesnego wykrywania tego nowotworu.

Nowotwory złośliwe piersi na świecie

W krajach wysoko rozwiniętych zachorowalność na nowotwory złośliwe piersi się zwiększa. Podobnie wzrasta liczba zgonów z powodu nowotworów piersi, mimo postępu w leczeniu. W USA od kilku lat obserwuje się jednak zmniejszenie ryzyka zgonu na nowotwory złośliwe piersi u kobiet rasy białej.
Jedna na dwanaście kobiet w krajach rozwiniętych może się spodziewać zachorowania na raka piersi, a jedna z dwudziestu umrze z tego powodu.
W Europie i USA zachorowuje rocznie na nowotwory złośliwe piersi 6-7% kobiet. Ze wszystkich kobiet chorych na nowotwory złośliwe, co czwarta umiera na raka piersi.
Zróżnicowanie poziomu zachorowalności, jak i umieralności z powodu raka piersi jest duże. Rozpiętość między najwyższymi i najniższymi wartościami standaryzowanych współczynników zachorowalności na 100 000 jest znaczna.
Wartości współczynnika zachorowalności w latach 1983-1987 wahały się od 94,2 (USA) do 3,4 (Gambia). Wartości współczynnika umieralności w latach 1983-1987 wahały się od 29,3 (Wielka Brytania) do 4,7 (Chiny) (ryc. 1, 2).

Ryc. 1. Zachorowalność na nowotwory złośliwe piersi u kobiet. Świat, 1983-1987

Ryc. 2. Zgony na nowotwory złośliwe piersi u kobiet. Świat, 1983-1987

Nowotwory złośliwe piersi w Polsce

Od ponad 100 lat obserwuje się w Polsce wzrost zachorowalności na nowotwory złośliwe piersi, w ostatnich latach przybrał on na sile, chociaż w latach osiemdziesiątych Polska należała jeszcze do krajów niskiego ryzyka w Europie.
Wzrost zachorowalności dotyczył szczególnie nowotworów piersi u kobiet w wieku pomenopauzalnym i związany był ze zmianą stylu życia kobiet polskich. Szczególnie ważne okazały się te elementy stylu życia, które w sposób pośredni lub bezpośredni wpływały na metabolizm hormonalny.
Te zmiany stylu życia znajdują swoje odzwierciedlenie w różnicach zachorowalności i umieralności na nowotwory złośliwe pomiędzy populacjami miejskimi a wiejskimi.
Jest to spowodowane częściowo pojawieniem się większej liczby czynników rakotwórczych (związanych np. z uprzemysłowieniem i urbanizacją), a także z przedłużeniem średniej długości życia.
Polska należy do krajów o średniej zachorowalności na nowotwory złośliwe piersi na świecie.
Corocznie rejestruje się w Polsce blisko 10 000 nowych zachorowań na nowotwory złośliwe piersi i liczba ta stale rośnie (9681 w 1996 r.), podobnie jak liczba zgonów (4738 w 1996 r.).



Rak piersi jest najczęstszym nowotworem złośliwym u kobiet w Polsce; na chorobę tę zapada w Polsce jedna na 12 kobiet. Udział nowotworów złośliwych piersi w ogólnej liczbie nowotworów złośliwych u kobiet stale rośnie; w 1963 r. stanowiły one odpowiednio 12,7%, natomiast w 1996 r. 19% wszystkich zachorowań na nowotwory złośliwe u kobiet. Podobnie wzrasta liczba zgonów z powodu tych nowotworów, z 9,0% w 1963 r. do 14,1% w 1996 r. Nie ma niestety żadnych wątpliwości, że w najbliższej perspektywie choroby nowotworowe piersi nadal pozostaną ważnym problemem zdrowotnym w populacji kobiet w Polsce.

Dane z lat 1963-1996 dotyczące zachorowalności i umieralności na nowotwory złośliwe piersi w Polsce wskazują, że wzrost zachorowalności jest szybszy niż umieralności. W 1963 r. zachorowalność wynosiła 14,6, a w 1996 r. 35,9 na 100 000 kobiet. Umieralność natomiast wynosiła w 1963 r. 9,3, a w 1996 r. 16,1 na 100 000 kobiet. Bardziej szczegółowe dane o liczbie zachorowań i zgonów na nowotwory złośliwe piersi w Polsce w latach 1963-1995, udział procentowy oraz współczynniki surowe i standaryzowane zachorowalności i umieralności, przedstawiono w tab. 1, 2.




Częstość zachorowań na nowotwory złośliwe piersi gwałtownie wzrasta po 35. roku życia, a bardzo wysokie współczynniki zachorowań utrzymują się do późnego wieku. W ogólnej liczbie zachorowań na raka piersi prawie 30% dotyczyło kobiet w wieku przedmenopauzalnym, natomiast pozostałe 70% kobiet w wieku pomenopauzalnym (ryc. 4).



Wskaźniki śmiertelności (iloraz zgonów do zachorowań) na nowotwory złośliwe piersi wykazują tendencję do obniżania się, co mogłoby świadczyć o poprawie metod wykrywania, rozpoznawania i leczenia tych nowotworów (tab. 3).



Geografia umieralności na nowotwory złośliwe piersi wykazuje duże zróżnicowanie. Jak wykazał zespół prof. W. Zatońskiego, wzrost współczynników umieralności następuje w miarę przesuwania się ze wschodu na zachód Polski. Szczególnie wysokie ryzyko zgonu stwierdzono na Górnym Śląsku, w Wielkopolsce, Warszawie i na Kaszubach.
Przeżycia 5-letnie obrazują szanse wyleczenia z nowotworu w danej populacji. Są one w dużej mierze uzależnione od stopnia zaawansowania nowotworu w momencie rozpoczęcia leczenia. Odsetek 5-letnich przeżyć względnych chorych na nowotwory złośliwe zmienia się w czasie, wraz z postępem metod wczesnego wykrywania i leczenia.
Wśród nowotworów najczęściej występujących u kobiet, nowotwory złośliwe piersi należą do nowotworów dobrze rokujących.
Odsetki 5-letnich, a szczególnie 10-letnich względnych przeżyć chorych na raka piersi nie ulegają zwiększaniu, z wyjątkiem USA, gdzie od początku lat 80. nastąpiła poprawa, ale tylko u kobiet w młodszych grupach wieku, poniżej 45. roku życia.

Ryc. 5. Względne przeżycia kobiet chorych na nowotwory złośliwe piersi.

Na ryc. 6-7 przedstawiono odsetki 5-letnich względnych przeżyć kobiet, chorych na nowotwory złośliwe piersi w Warszawie. Odsetek 5-letnich przeżyć względnych kobiet chorych na raka piersi, w Warszawie, w latach 1963-1988, wzrósł z 49,3% do 65,5%.

Ryc. 6. Porównanie 5-letnich przeżyć względnych kobiet chorych na nowotwory złośliwe piersi. Warszawa

Analiza 5-letnich przeżyć kobiet chorych na raka piersi w trzech grupach wiekowych: 0-49, 50-64 i powyżej 65 lat wykazała, że w dwóch ostatnich grupach nastąpiła największa poprawa odsetka przeżyć.

Ryc. 7. Porównanie 5-letnich przeżyć względnych kobiet chorych na nowotwory złośliwe piersi wg grup wieku. Warszawa

Podsumowanie

Ryzyko zachorowania na raka piersi u kobiet w Polsce można określić jako średnie w porównaniu z innymi krajami; co 16 Polka zachoruje w ciągu swego życia na ten nowotwór.
Tempo wzrostu zachorowalności na nowotwory złośliwe piersi u kobiet w Polsce jest wysokie, a niemal równoległy przebieg krzywych zachorowalności i umieralności świadczy o małej poprawie wyleczalności chorych na raka tego narządu, co potwierdzają niższe niż w innych krajach odsetki 5-letnich przeżyć.
Sytuacja ta wskazuje na konieczność pilnego wprowadzenia w Polsce mammograficznych badań przesiewowych na szeroką skalę.




Najpopularniejsze artykuły

Ile trwają studia medyczne w Polsce? Podpowiadamy!

Studia medyczne są marzeniem wielu młodych ludzi, ale wymagają dużego poświęcenia i wielu lat intensywnej nauki. Od etapu licencjackiego po specjalizację – każda ścieżka w medycynie ma swoje wyzwania i nagrody. W poniższym artykule omówimy dokładnie, jak długo trwają studia medyczne w Polsce, jakie są wymagania, by się na nie dostać oraz jakie możliwości kariery otwierają się po ich ukończeniu.

Najlepsze systemy opieki zdrowotnej na świecie

W jednych rankingach wygrywają europejskie systemy, w innych – zwłaszcza efektywności – dalekowschodnie tygrysy azjatyckie. Większość z tych najlepszych łączy współpłacenie za usługi przez pacjenta, zazwyczaj 30% kosztów. Opisujemy liderów. Polska zajmuje bardzo odległe miejsca w rankingach.

Testy wielogenowe pozwalają uniknąć niepotrzebnej chemioterapii

– Wiemy, że nawet do 85% pacjentek z wczesnym rakiem piersi w leczeniu uzupełniającym nie wymaga chemioterapii. Ale nie da się ich wytypować na podstawie stosowanych standardowo czynników kliniczno-patomorfologicznych. Taki test wielogenowy jak Oncotype DX pozwala nam wyłonić tę grupę – mówi onkolog, prof. Renata Duchnowska.

Diagnozowanie insulinooporności to pomylenie skutku z przyczyną

Insulinooporność początkowo wykrywano u osób chorych na cukrzycę i wcześniej opisywano ją jako wymagającą stosowania ponad 200 jednostek insuliny dziennie. Jednak ze względu na rosnącą świadomość konieczności leczenia problemów związanych z otyłością i nadwagą, w ostatnich latach wzrosło zainteresowanie tą... no właśnie – chorobą?

Ciemna strona eteru

Zabrania się sprzedaży eteru etylowego i jego mieszanin – stwierdzał artykuł 3 uchwalonej przez sejm ustawy z dnia 22 czerwca 1923 r. w przedmiocie substancji i przetworów odurzających. Nie bez kozery, gdyż, jak podawały statystyki, aż 80 proc. uczniów szkół narkotyzowało się eterem. Nauczyciele bili na alarm – używanie przez dzieci i młodzież eteru prowadzi do ich otępienia. Lekarze wołali – eteromania to zguba dla organizmu, prowadzi do degradacji umysłowej, zaburzeń neurologicznych, uszkodzenia wątroby. Księża z ambon przestrzegali – eteryzowanie się nie tylko niszczy ciało, ale i duszę, prowadząc do uzależnienia.

Onkologia – organizacja, dostępność, terapie

Jak usprawnić profilaktykę raka piersi, opiekę nad chorymi i dostęp do innowacyjnych terapii? – zastanawiali się eksperci 4 września br. podczas Forum Ekonomicznego w Karpaczu.

Zdrowa tarczyca, czyli wszystko, co powinniśmy wiedzieć o goitrogenach

Z dr. n. med. Markiem Derkaczem, specjalistą chorób wewnętrznych, diabetologiem oraz endokrynologiem, wieloletnim pracownikiem Kliniki Endokrynologii, a wcześniej Kliniki Chorób Wewnętrznych Uniwersytetu Medycznego w Lublinie rozmawia Antoni Król.

Czy NFZ może zbankrutować?

Formalnie absolutnie nie, publiczny płatnik zbankrutować nie może. Fundusz bez wątpienia znalazł się w poważnych kłopotach. Jest jednak jedna dobra wiadomość: nareszcie mówi się o tym otwarcie.

Leki przeciwpsychotyczne – ryzyko dla pacjentów z demencją

Obecne zastrzeżenia dotyczące leczenia behawioralnych i psychologicznych objawów demencji za pomocą leków przeciwpsychotycznych opierają się na dowodach zwiększonego ryzyka udaru mózgu i zgonu. Dowody dotyczące innych niekorzystnych skutków są mniej jednoznaczne lub bardziej ograniczone wśród osób z demencją. Pomimo obaw dotyczących bezpieczeństwa, leki przeciwpsychotyczne są nadal często przepisywane w celu leczenia behawioralnych i psychologicznych objawów demencji.

Lecytyna sojowa – wszechstronne właściwości i zastosowanie w zdrowiu

Lecytyna sojowa to substancja o szerokim spektrum działania, która od lat znajduje zastosowanie zarówno w medycynie, jak i przemyśle spożywczym. Ten niezwykły związek należący do grupy fosfolipidów pełni kluczową rolę w funkcjonowaniu organizmu, będąc podstawowym budulcem błon komórkowych.

Leki, patenty i przymusowe licencje

W nowych przepisach przygotowanych przez Komisję Europejską zaproponowano wydłużenie monopolu lekom, które odpowiedzą na najpilniejsze potrzeby zdrowotne. Ma to zachęcić firmy farmaceutyczne do ich produkcji. Jednocześnie Komisja proponuje wprowadzenie przymusowego udzielenia licencji innej firmie na produkcję chronionego leku, jeśli posiadacz patentu nie będzie w stanie dostarczyć go w odpowiedniej ilości w sytuacjach kryzysowych.

Astronomiczne rachunki za leczenie w USA

Co roku w USA ponad pół miliona rodzin ogłasza bankructwo z powodu horrendalnie wysokich rachunków za leczenie. Bo np. samo dostarczenie chorego do szpitala może kosztować nawet pół miliona dolarów! Prezentujemy absurdalnie wysokie rachunki, jakie dostają Amerykanie. I to mimo ustawy, która rok temu miała zlikwidować zjawisko szokująco wysokich faktur.

Osteotomia okołopanewkowa sposobem Ganza zamiast endoprotezy

Dysplazja biodra to najczęstsza wada wrodzona narządu ruchu. W Polsce na sto urodzonych dzieci ma ją czworo. W Uniwersyteckim Szpitalu Dziecięcym pod kierownictwem dr. Jarosława Felusia przeprowadzane są operacje, które likwidują ból i kupują pacjentom z tą wadą czas, odsuwając konieczność wymiany stawu biodrowego na endoprotezę.

W jakich specjalizacjach brakuje lekarzy? Do jakiego lekarza najtrudniej się dostać?

Problem z dostaniem się do lekarza to dla pacjentów codzienność. Największe kolejki notuje się do specjalistów przyjmujących w ramach podstawowej opieki zdrowotnej, ale w wielu województwach również na prywatne wizyty trzeba czekać kilka tygodni. Sprawdź, jakich specjalizacji poszukują pracodawcy!

Wielka woda 2024

W chwili kiedy zamykamy ten numer kwartalnika, południowo-zachodnią Polskę zalewa wielka woda. Powódź porównywalna do tej z 1997 roku, nazywanej powodzią tysiąclecia, niszczy, czasem bezpowrotnie, wszystko, co napotka po drodze

Pranie i pielęgnacja odzieży medycznej – najważniejsze wskazówki

Pranie fartuchów lekarskich i wszelakiej odzieży medycznej to nie tylko kwestia estetyki na co dzień i profesjonalnego wyglądu. Tutaj przede wszystkim znaczenie mają względy higieniczne. W niektórych placówkach obowiązek regularnego prania odzieży medycznej personelu leży po stronie pracodawcy, w innych z kolei pracownicy muszą zadbać o to sami. Przed wami najważniejsze informacje dotyczące skutecznego czyszczenia ubrań medycznych, środków czystości, a także przepisów z tym związanych.




bot